PROJEKT REZOLUCJI w sprawie zatrudnienia młodzieży
15.7.2014 - (2014/2713(RSP))
zgodnie z art. 123 ust. 2 Regulaminu
Inês Cristina Zuber, Thomas Händel, Patrick Le Hyaric, Neoklis Sylikiotis, Paloma López, Lynn Boylan, Rina Ronja Kari, Marie-Christine Vergiat, Lola Sánchez Caldentey, Younous Omarjee, Kateřina Konečná, Miloslav Ransdorf, Jiří Maštálka, Sofia Sakorafa, Dimitrios Papadimoulis, Kostas Chrysogonos, Emmanouil Glezos, Kostadinka Kuneva, Georgios Katrougkalos, Pablo Iglesias, Pablo Echenique Robba, Carlos Jiménez Villarejo w imieniu grupy GUE/NGL
Parlament Europejski,
– uwzględniając rezolucję Rady z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie usystematyzowanego dialogu obejmującego włączenie społeczne młodych ludzi,
– uwzględniając szczyt Rady Europejskiej z dni 26-27 czerwca 2014 r.,
– uwzględniając konkluzje Rady dotyczące wspierania zatrudnienia młodzieży z myślą o realizacji celów strategii „Europa 2020”, przyjęte w Luksemburgu w dniu 17 czerwca 2011 r.,
– uwzględniając konkluzje Rady w sprawie Paktu na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia z dni 28-29 czerwca 2012 r., w których podkreślono konieczność walki z rosnącym bezrobociem młodzieży,
– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z dnia 7 lutego 2013 r. dotyczące Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych,
– uwzględniając porozumienie polityczne osiągnięte w Radzie w dniu 28 lutego 2013 r. dotyczące zalecenia Rady w sprawie ustanowienia gwarancji dla młodzieży,
– uwzględniając wspólny wkład rządów Francji i Niemiec w przygotowanie posiedzenia Rady w dniach 27-28 czerwca 2013 r. pt. „Francja i Niemcy – razem na rzecz silniejszej Europy stabilności i wzrostu” (30 maja 2013 r.),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 29 maja 2013 r. zatytułowany „Europejski semestr 2013: zalecenia dla poszczególnych krajów – jak wyprowadzić Europę z kryzysu” (COM(2013) 350) i proponowane zalecenia,
– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że 25,1 mln osób jest bezrobotnych, 22,8% osób młodych w UE nie ma pracy, w niektórych państwach członkowskich stopa bezrobocia wśród młodzieży przekracza europejską średnią, a mianowicie w Grecji (57,7%), Hiszpanii (54%), we Włoszech (43%), na Cyprze (36%) i w Portugalii (34,8%), 8,3 mln osób młodych jest biernych zawodowo, 19% dzieci jest zagrożonych ubóstwem, 8% ludności żyje w skrajnie trudnych warunkach materialnych, 15% dzieci kończy naukę przed ukończeniem szkoły średniej, 24,2% ludności jest zagrożonych ubóstwem, pracujący biedni stanowią jedną trzecią dorosłych w wieku produkcyjnym zagrożonych ubóstwem, a liczba osób bezdomnych bez schronienia na noc wynosi w UE 410 tys.;
B. mając na uwadze, że w 2013 r. 13% osób młodych w wieku 15–24 lata i 21% osób w wieku 25–29 lat nie kształciło się, nie pracowało ani nie szkoliło się (młodzież NEET); mając na uwadze, że straty gospodarcze spowodowane tak wysoką liczbą młodzieży NEET szacuje się na 153 mld EUR, czyli 1,2% PKB UE[1];
C. mając na uwadze, że stopa bezrobocia wśród młodzieży znajduje się w niektórych regionach na poziomie poniżej 5%, a w innych na poziomie 60%, co świadczy o głębokich różnicach między regionami Europy; mając na uwadze, że regiony najbardziej oddalone są szczególnie dotknięte problemem bezrobocia wśród młodzieży, a ich sytuację pogarsza oddalenie i ich wyspiarski charakter;
D. podkreśla, że kryzys i fatalna polityka UE, będąca mieszanką oszczędności i neoliberalnych reform strukturalnych, doprowadziły do historycznie niskiego poziomu inwestycji sektora prywatnego w gospodarkę, ponieważ zbiorowa siła nabywcza została ograniczona, podobnie jak popyt wewnętrzny, a nierówność w dochodach i ubóstwo wzrosły, co w najbardziej dramatycznym stopniu widać w państwach pod kuratelą trojki;
E. mając na uwadze, że prowadzona w ostatnich dziesięcioleciach deregulacja rynku pracy sprawiła, że młodzi ludzie znajdują zatrudnienie w przeważającej mierze na podstawie umów na czas określony, w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na praktykach bez wynagrodzenia i ogółem rzecz biorąc na niepewnych warunkach, mimo wszystkich wcześniejszych oczekiwań, że starzenie się społeczeństwa ułatwi im dostęp do pracy stałej i w pełnym wymiarze czasu z godziwym wynagrodzeniem, ochroną praw i osłonami socjalnymi;
F. mając na uwadze, że tzw. „reformy” systemów edukacji, na przykład przez proces boloński, i polityka oszczędnościowa narzucona wielu państwom członkowskim zniweczyły wiele kroków podjętych już na rzecz szerzej dostępnego systemu edukacji; mając na uwadze, że zapotrzebowanie na publiczny i demokratycznie zarządzany system edukacji dostępny dla wszystkich i bezpłatny dla użytkowników, stało się jeszcze pilniejsze, ponieważ należy zapewnić młodym osobom – a zwłaszcza tym z najsłabszych grup społecznych – dostęp do edukacji na wysokim poziomie;
G. mając na uwadze, że bezrobocie wśród młodzieży stanowi czynnik, który w znacznym stopniu przyczynia się do gwałtownego wzrostu emigracji osób młodych, obserwowanego w wielu państwach członkowskich, szczególnie z tzw. krajów objętych programem oraz innych, jak Hiszpania i Włochy, do bogatszych państw członkowskich; przywołuje w tym kontekście analizę Krajowej Rady Młodzieży Irlandii (NYCI)[2], która wykazała, że 70% ankietowanych młodych ludzi chciałoby wyemigrować w ciągu najbliższych 12 miesięcy; mając na uwadze, że w wyniku masowej emigracji – często wykwalifikowanych osób młodych z wyższym wykształceniem – kraje te utraciły ważną część najbardziej dynamicznej grupy społeczeństwa i zjawisko to ma druzgocące skutki dla społeczności lokalnych oraz dla ich perspektyw trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego;
H. mając na uwadze, że oszczędności, cięcia budżetowe i neoliberalne „reformy strukturalne” popierane przez Komisję i Radę w ramach europejskiego semestru od 2010 r. i realizowane przez większość państw członkowskich – zwłaszcza te będące pod kuratelą trojki KE/EBC/MFW, tzw. kraje objęte programem, i inne, jak Hiszpania i Włochy – zwiększyły presję deflacyjną na i tak już słabą i znajdującą się w stagnacji gospodarkę UE, obniżyły pensje, popyt wewnętrzny i dochody z podatków, zlikwidowały „automatyczne czynniki stabilizacyjne”, takie jak systemy zabezpieczenia społecznego i inwestycje publiczne, a tym samym popchnęły większość gospodarek UE w przedłużającą się stagnację i kryzys, obalając wszelkie wcześniejsze twierdzenia, że zastosowanie tego podejścia pozwoli na znaczne ograniczenie nie tylko aktualnych deficytów budżetowych, lecz w szczególności stosunku długu publicznego do PKB, a także na osiągnięcie konsolidacji budżetowej; podkreśla konieczność odrzucenia wszelkich niegodziwych i niemożliwych do spłacenia długów;
I. mając na uwadze, że wzmocnienie UGW doprowadzi do pogłębienia aktualnej polityki, która jest odpowiedzialna za ogromny wzrost bezrobocia w państwach członkowskich strefy euro, a zwłaszcza w tych, które podpisały tzw. protokół ustaleń;
J. mając na uwadze, że ta neoliberalna polityka w znacznym stopniu przyczyniła się do ogólnego wzrostu bezrobocia, szczególnie wśród młodzieży, powodując także wzrost wykluczenia społecznego i ubóstwa i doprowadziła w konsekwencji do poważnego pogorszenia sytuacji społecznej, do dalszego osłabienia gospodarki i destabilizacji europejskiej integracji i demokracji;
K. mając na uwadze, że na szczycie w czerwcu 2013 r. postanowiono przeznaczyć 8 mld EUR – czyli więcej niż 6 mld EUR pierwotnie przeznaczonych na ten cel w lutym tego samego roku – na zwalczanie bezrobocia młodzieży, z tym że większość tej sumy będzie udostępniana na przestrzeni dwóch lat, poczynając od 2014 r., a reszta zostanie wydana w ciągu siedmiu lat kolejnego unijnego okresu budżetowego; mając na uwadze, że na szczycie rady UE jeden z szefów państw UE przyznał, że podjęta rok wcześniej Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych była jak dotąd porażką;
L. mając na uwadze, że zapowiedziana konferencja prezydencji UE na temat młodzieży i zatrudnienia została przełożona na koniec roku, co opóźnia wszelkie aktywne wdrażanie zapowiedzianych celów priorytetowych aktualnej prezydencji;
1. potępia fakt, że rezolucja Rady z dnia 20 maja w sprawie usystematyzowanego dialogu obejmującego włączenie społeczne ludzi młodych nie uwzględniła najważniejszych postulatów młodzieży, jakimi były zapotrzebowanie na wysokiej jakości miejsca pracy, lepszy dostęp do opieki społecznej oraz dobrobyt i solidarność; w rezolucji tej nie zobowiązano się też do prowadzenia żadnej konkretnej polityki na rzecz lepszego włączenia społecznego młodych ludzi;
2. poddaje zdecydowanej krytyce fakt, że priorytety Rady opublikowane dnia 27 czerwca 2014 r. jako plan strategiczny dla UE i nowej Komisji nie obejmują środków i inwestycji ukierunkowanych na wspieranie tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy dla młodych ludzi;
3. podkreśla, że zważywszy na konsekwencje kryzysu wśród ludzi młodych potrzebny jest regularny monitoring i zaangażowanie ze strony państw członkowskich, aby poprawić sytuację tych osób; w tym kontekście wzywa państwa członkowskie do zajęcia się kwestią bezrobocia młodzieży podczas następnego nieformalnego posiedzenia Rady EPSCO, które odbędzie się w dniu 17 i 18 lipca w Mediolanie;
4. podkreśla, że UE i państwa członkowskie powinny dążyć do radykalnej zmiany polityki makroekonomicznej, czyniąc sektor publiczny siła napędową naprawy gospodarczej, zapewniając miejsca pracy o wysokiej jakości, z zagwarantowanymi prawami pracowniczymi i godną ochroną socjalną, aby dać bodziec dla ożywienia gospodarczego; żąda zakończenia polityki oszczędności we wszystkich państwach członkowskich;
5. podkreśla, że wzmocnienie UGW doprowadzi do pogłębienia aktualnej polityki, która jest odpowiedzialna za bardzo wysoką stopę bezrobocia w państwach członkowskich strefy euro, a zwłaszcza w tych, które podpisały tzw. protokół ustaleń;
6. poddaje zdecydowanej krytyce ogólne podejście Komisji widoczne w jej komunikacie zawierającym zalecenia na 2014 r. dla poszczególnych państw dotyczące walki z bezrobociem i polegające na dalszym zwiększaniu elastyczności rynków pracy i ograniczaniu „relatywnie wysokich kosztów pracy” itp.; podkreśla, że to właśnie neoliberalne tzw. reformy strukturalne rynku pracy wdrażane przez państwa członkowskie były i są odpowiedzialne za drastyczny wzrost niepewnych form zatrudnienia, za zmniejszenie poziomu ochrony socjalnej i rozrost niskopłatnych sektorów, które Komisja tak bardzo krytykuje w sprawozdaniach o zatrudnieniu – wszystkie te zjawiska szczególnie negatywnie wpływają na młodych ludzi i ich perspektywy zatrudnienia;
7. podkreśla fakt, że UE powinna promować zatrudnienie młodzieży i dzielenie stanowisk, zachęcając do stosowania takich środków jak wczesne emerytury i redukcja czasu pracy bez cięć wynagrodzeń, praw emerytalnych i socjalnych;
8. podkreśla, że gwarancję dla młodzieży należy ustanowić dla młodych ludzi poniżej trzydziestki już w momencie gdy stają się bezrobotni; podkreśla fakt, że fundusze przeznaczone na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych są dużo niższe niż środki potrzebne, aby wywrzeć realny wpływ na bezrobocie młodzieży; powołuje się w tym kontekście na analizę MOP pt. „Kryzys zatrudnienia w strefie euro: tendencje i reakcje polityczne”, w której stwierdzono, że należy zainwestować 21 mld EUR, aby obniżyć stopę bezrobocia osób młodych;
9. podkreśla, że Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych nie powinna powstrzymywać państw członkowskich od korzystania z Europejskiego Funduszu Społecznego do finansowania szerszych projektów dotyczących młodych ludzi, zwłaszcza w dziedzinie ubóstwa i włączenia społecznego; wzywa Komisję, aby monitorowała wykorzystanie funduszy z EFS na projekty związane z młodzieżą;
10. podkreśla, że program ten powinien wnieść wkład w zagwarantowanie utrzymania miejsc pracy w firmach, które z niego korzystają oraz że praktyki powinny się kończyć zawarciem stałej umowy; podkreśla, że wsparcie dla przedsiębiorstw musi mieć charakter przejściowy i z jasno określonym wkładem z ich strony, zwłaszcza jeśli chodzi o utrzymanie stanowisk pracy, przestrzeganie norm określonych w krajowym ustawodawstwie i układach zbiorowych oraz pod warunkiem wypełniania obowiązków podatkowych i w zakresie zabezpieczenia społecznego;
11. zaleca wszystkim państwom członkowskim zorganizowanie obowiązkowych szkoleń z prawa pracy i BHP;
12. wzywa państwa członkowskie i partnerów społecznych, aby zajęły się kwestią niepewnego zatrudnienia i uregulowały zobowiązania umowne, badając różne możliwości zaradzenia kwestii polaryzacji rynku pracy oraz chroniły młodzież przed niepewnością zatrudnienia i wspierały stałe umowy;
13. podkreśla, że należy położyć kres dyskryminacji na tle wieku w dostępie do świadczeń społecznych, w tym w warunkowym dostępie do świadczeń dla bezrobotnych;
14. podkreśla, że kryzys i polityka oszczędności doprowadziły do wzrostu liczby osób młodych udających się na wymuszoną emigrację;
15. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia wysokiej jakości ram dla praktyk, tak aby były dostosowane do potrzeb młodych ludzi i oferowały godziwe wynagrodzenie, ochronę socjalną, w tym odpowiednie składki na przyszłą emeryturę, prawa pracy i związkowe oraz warunki pracy, które nie szkodzą zatrudnieniu, zarobkom i warunkom pracy dotychczasowej siły roboczej, przy odpowiednim wsparciu finansowym i obowiązkowym monitorowaniu, jak również utrzymania wspólnego standardu jakości dla praktyk; apeluje o wzmocnienie mechanizmów wykrywania nieprawidłowości przez inspekcję pracy, aby ograniczyć wykorzystywanie praktykantów jako zastępujących osoby zatrudnione oraz o ochronę wspólnych norm bezpieczeństwa i ochrony w pracy;
16. wzywa UE i państwa członkowskie do przygotowania środków zapobiegających tworzeniu fikcyjnego samozatrudnienia – takich jak karanie grzywnami i sankcjami przedsiębiorstw, które pracujących u nich na etacie pracowników zatrudniają jako osoby samozatrudnione lub przedsiębiorstw, które nikogo nie zatrudniają na etacie i korzystają tylko z usług agencji pracy tymczasowej;
17. wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania pomocy wszystkim osobom bezrobotnym otrzymującym zasiłek, aby określić konkretne potrzeby każdego pracownika w zakresie wykształcenia, kwalifikacji i ewentualnego przekwalifikowania zawodowego, na etapie oceny ofert pracy oraz po podjęciu pracy, w celu weryfikacji spełnienia ustalonych wymogów oraz stopnia dostosowania pracownika do okoliczności;
18. wzywa Komisję i agencje takie jak Eurofund i Cedefop do przeanalizowania dotychczasowych systemów dwutorowej edukacji zawodowej i poinformowania państw członkowskich, które są tym systemem zainteresowane, na zasadzie dobrowolności, nie obniżając już istniejących standardów edukacji;
19. wzywa państwa członkowskie i Komisję do wspierania tworzenia zatrudnienia za pomocą poszerzonych inwestycji publicznych w trwały rozwój, a zwłaszcza w sektor opieki społecznej i służbę zdrowia, a także w infrastrukturę i edukację publiczną;
20. wzywa Komisję i państwa członkowskie do pracy na rzecz zaostrzenia przepisów o zakazie dyskryminacji kobiet; wzywa państwa członkowskie do prawnego zagwarantowania młodym kobietom równego dostępu do pierwszego zatrudnienia oraz równouprawnienia w warunkach szkolenia zawodowego przez usunięcie dyskryminujących warunków, takich jak „szklany sufit”, i do promowania realnych działań na rzecz osiągnięcia emancypacji młodych kobiet w odniesieniu do zatrudnienia;
21. wzywa Komisję i państwa członkowskie do regularnej oceny wyników programów operacyjnych w ramach Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych i zapewnienia publicznego dostępu do wszystkich baz danych;
22. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.
- [1] Eurofound (2012), NEETs – młodzież niekształcąca się, niepracująca ani nieszkoląca się: właściwości, koszty i rozwiązania polityczne w Europie (NEETs – Young people not in employment, education or training: Characteristics, costs and policy responses in Europe). Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg.
- [2] National Youth Council of Ireland (2010), Youth unemployment in Ireland - The forgotten generation, http://www.youth.ie/sites/youth.ie/files/Youth_Unemployment_in_Ireland_web.pdf.