PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji w Burundi
9.12.2015 - (2015/2973(RSP))
zgodnie art. 123 ust. 2 Regulaminu,
Victor Boştinaru, Norbert Neuser, David Martin, Maria Arena, Kashetu Kyenge, Elena Valenciano, Juan Fernando López Aguilar, Marlene Mizzi, Sorin Moisă, Doru-Claudian Frunzulică w imieniu grupy S&D
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B8-1348/2015
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje,
– uwzględniając zmienioną umowę z Kotonu,
– uwzględniając Porozumienie z Aruszy na rzecz pokoju i pojednania w Burundi z 28 sierpnia 2000 r.,
– uwzględniając konstytucję Burundi, a w szczególności jej art. 96,
– uwzględniając Afrykańską kartę na rzecz demokracji, wyborów i dobrych rządów,
– uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,
– uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 2248 (2015) z dnia 12 listopada 2015 r. w sprawie sytuacji w Burundi,
– uwzględniając wspólne oświadczenie w sprawie Burundi z dnia 12 listopada 2015 r. złożone przez zastępcę sekretarza generalnego ONZ Jana Eliassona, przewodniczącą Unii Afrykańskiej Nkosazanę Dlamini-Zumę oraz wiceprzewodniczącą Komisji/wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federikę Mogherini,
– uwzględniając decyzje Rady Pokoju i Bezpieczeństwa Unii Afrykańskiej (UA) z dnia 13 czerwca, 17 października i 13 listopada 2015 r. w sprawie sytuacji w Burundi,
– uwzględniając oświadczenia wydane przez Wspólnotę Wschodnioafrykańską w dniu 31 maja i 6 lipca 2015 r. w sprawie sytuacji w Burundi,
– uwzględniając oświadczenie współprzewodniczących Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE z dnia 17 czerwca 2015 r. w sprawie sytuacji w Burundi,
– uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2015/1755 z dnia 1 października 2015 r. w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Burundi[1],
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 16 marca, 18 maja, 22 czerwca i 16 listopada 2015 r. dotyczące Burundi,
– uwzględniając list zatwierdzony przez Radę w dniu 26 października 2015 r., w którym UE zwraca się do Burundi z wnioskiem o podjęcie konsultacji przewidzianych w art. 96 umowy z Kotonu,
– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że zgodnie z art. 96 konstytucji Burundi oraz art. 7 ust. 3 protokołu II do Porozumienia z Aruszy w sprawie pokoju i pojednania w Burundi prezydent nie może pełnić funkcji dłużej niż dwie kadencje; mając na uwadze, że prezydent Pierre Nkurunziza zajmuje swoje stanowisko od 2005 r., ponieważ w roku 2010 został ponownie wybrany na ten urząd;
B. mając na uwadze, że w Burundi w dniu 29 czerwca 2015 r. odbyły się wybory parlamentarne i lokalne, a w dniu 21 lipca 2015 r. odbyły się tam wybory prezydenckie; mając na uwadze, że społeczność międzynarodowa uznała, że żaden z tych procesów wyborczych nie był przejrzysty, powszechny, wolny ani wiarygodny; mając na uwadze, że z tego powodu Unia Afrykańska (UA) odmówiła wysłania obserwatorów do śledzenia wyborów, UE zawiesiła swoją misję wyborczą w Burundi, a duża część burundzkiej opozycji zdecydowała się zbojkotować te wybory;
C. mając na uwadze, że kandydowanie prezydenta Nkurunziza na trzecią kadencję i jego reelekcja w wyniku wyborów z dnia 21 lipca 2015 r. zepchnęły kraj w najgłębszy kryzys polityczny od czasu zakończenia wojny domowej;
D. mając na uwadze, że rząd Burundi zlekceważył decyzje i zalecenia UA oraz Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej przyjęte odpowiednio w dniu 13 czerwca 2015 r. i 6 lipca 2015 r., których pełne wdrożenie dałoby podstawy dla wiarygodnych i powszechnych wyborów;
E. mając na uwadze, że według Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka i innych organizacji praw człowieka w kraju tym miały miejsce politycznie umotywowane naruszenia praw człowieka, łamanie praw człowieka i akty przemocy zarówno w przed wyborami, jak i po nich, których celem byli działacze opozycji, obrońcy praw człowieka, a w szczególności dziennikarze, w tym Pierre Claver Mbonimpa, Marguerite Barankitse, Antoine Kaburahe i Bob Rugurika; mając na uwadze, że istnieje powszechne przekonanie, iż są one w znacznej mierze, chociaż nie wyłącznie, związane z instytucjami państwowymi; mając na uwadze, że główna odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa w Burundi i ochronę ludności burundzkiej przed łamaniem praworządności, praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego spoczywa na rządzie Burundi;
F. mając na uwadze, że w wyniku pogarszającej się sytuacji politycznej w Burundi ponad 200 000 ludzi zostało przesiedlonych wewnętrznie lub szukało schronienia w sąsiednich krajach; mając na uwadze, że w lipcu 2015 r. UE zwiększyła pomoc humanitarną i zmobilizowała dodatkowe 4,5 miliona EUR w formie pomocy dla przesiedlonej ludności;
G. mając na uwadze, że na podstawie art. 96 umowy z Kotonu w dniu 26 października 2015 r. UE wniosła o podjęcie konsultacji w sprawie zbadania nieprzestrzegania istotnych elementów umowy, w szczególności praw człowieka, zasad demokratycznych i praworządności; mając na uwadze, że konsultacje te rozpoczęły się 8 grudnia 2015 r.;
H. mając na uwadze, że impas polityczny w Burundi charakteryzujący się brakiem dialogu między burundzkimi zainteresowanymi stronami, a także wynikająca z tego pogarszająca się sytuacja bezpieczeństwa i sytuacja gospodarcza niosą poważne konsekwencje dla mieszkańców i stanowią poważne zagrożenie dla stabilności regionu;
I. mając na uwadze, że wspólnota międzynarodowa odgrywa znaczącą rolę jako gwarant porozumienia z Aruszy; mając na uwadze, że dotychczas żadne regionalne ani subregionalne wysiłki podejmowane w celu zażegnania kryzysu i przywrócenia dialogu między wszystkimi siłami politycznymi nie przyniosły pozytywnych rezultatów;
J. mając na uwadze, że w dniu 1 sierpnia 2015 r. w Addis Abebie zgromadziła się opozycja polityczna i społeczeństwo obywatelskie, aby utworzyć Radę Narodową ds. przywrócenia porozumienia z Aruszy i praworządności;
K. mając na uwadze, że w dniu 23 września 2015 r. prezydent podpisał dekret ustanawiający komisję narodową ds. dialogu wewnątrzburundyjskiego, co pozwoli na prowadzenie negocjacji przez okres sześciu miesięcy; mając na uwadze, że społeczeństwo obywatelskie wykazuje się wielkim sceptycyzmem co do ewentualnych osiągnięć tej komisji;
L. mając na uwadze, że UA, UE i Stany Zjednoczone zamroziły aktywa i nałożyły zakaz podróżowania na przywódców rządu i opozycji, których działania i oświadczenia przyczyniają się do istnienia przemocy oraz stanowią przeszkodę w dochodzeniu do politycznego rozwiązania kryzysu w Burundi;
M. mając na uwadze, że Rada Pokoju i Bezpieczeństwa Unii Afrykańskiej w dniu 17 października 2015 r. wnioskowała o sfinalizowanie planowania ewentualnościowego w celu rozmieszczania w Burundi, gdyby wymagała tego sytuacja, misji pod dowództwem sił afrykańskich mającej na celu zapobieżenie przemocy w kraju, a także wyraziła zgodę na zainicjowanie dokładnego dochodzenia w zakresie naruszeń praw człowieka i innych nadużyć dokonywanych przeciwko ludności cywilnej w Burundi;
N. mając na uwadze, że w dniu 30 listopada 2015 r. Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki Moon przedstawił Radzie Bezpieczeństwa trzy propozycje, zalecając weryfikację mandatu dla obecności Narodów Zjednoczonych w Burundi na podstawie rozwoju sytuacji; mając na uwadze, że propozycje te obejmują możliwość wysłania misji pokojowej, jeżeli sytuacja będzie tego wymagała;
O. mając na uwadze, że UA i inne podmioty międzynarodowe wielokrotnie wzywały do szczerego i powszechnego dialogu z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, opartego na przestrzeganiu porozumienia z Aruszy i konstytucji Burundi, by znaleźć kompromisowe rozwiązanie konfliktu w Burundi; mając na uwadze, że UE i ONZ popierają to stanowisko;
P. mając na uwadze, że kontynuowane są wysiłki w ramach mediacji, przy pełnym wsparciu ze strony UA, UE i ONZ, których celem jest promowanie dialogu wewnątrzburundyjskiego, co pomoże znaleźć kompromisowe i pokojowe rozwiązanie kryzysu w Burundi;
Q. mając na uwadze, że UE ma znaczący wkład w roczny budżet Burundi, którego blisko połowa pochodzi ze środków pomocy międzynarodowej, a ostatnio przyznała Burundi 432 milionów EUR z Europejskiego Funduszu Rozwoju na lata 2014–2020;
R. mając na uwadze, że w drodze dekretu 530/1597 władze Burundi zawiesiły działalność dziesięciu organizacji praw człowieka, mianowicie ACAT-Burundi, APRODH, AMINA, FOCODE, FORSC, Fontaine-ISOKO, Maison Shalom, PARCEM, RCP i SPPDF, a także zablokowały ich rachunki bankowe;
1. wyraża głębokie zaniepokojenie poważną sytuacją bezpieczeństwa i sytuacją polityczną w Burundi, jak również gwałtownie pogarszającą się sytuacją humanitarną i konsekwencjami, jakie może to mieć dla bezpieczeństwa i stabilności w całym subregionie;
2. potępia ostatnie gwałtowne ataki i rosnącą liczbę przypadków naruszania i łamania praw człowieka, w tym zabójstw, egzekucji pozasądowych, naruszania integralności cielesnej osób, aktów tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania, arbitralnych aresztowań i nielegalnych zatrzymań, jak również naruszeń wolności prasy i słowa oraz powszechnej bezkarności;
3. wzywa do niezwłocznego zaprzestania stosowania przemocy, naruszania praw człowieka i politycznego zastraszania oponentów oraz do niezwłocznego rozbrojenia ugrupowań zbrojnych sprzymierzonych z partiami politycznymi, aby zachować ścisłą zgodność z prawem międzynarodowym i prawami człowieka;
4. w szczególności wskazuje na obecność wielu młodych osób w ugrupowaniach zbrojnych działających w Burundi i wzywa społeczność międzynarodową do zwrócenia szczególnej uwagi na ich reintegrację i promowanie ich udziału w pokojowym procesie politycznym;
5. żąda od wszystkich stron w Burundi powstrzymania się od działań, które zagrażałyby pokojowi i bezpieczeństwu w kraju; zdecydowanie potępia wszystkie publiczne oświadczenia mające na celu podburzanie do przemocy lub nienawiści wobec różnych grup społeczeństwa w Burundi, które mogą potencjalnie pogorszyć obecne napięcia, a także wzywa wszystkie zainteresowane podmioty do powstrzymania się od takich oświadczeń;
6. przypomina władzom Burundi o obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa na swoim terytorium i zagwarantowania przestrzegania praw człowieka, praw cywilnych i politycznych oraz podstawowych wolności, o których mowa w konstytucji Burundi, Afrykańskiej karcie praw człowieka i ludów oraz w innych międzynarodowych i regionalnych instrumentach dotyczących praw człowieka;
7. przypomina w tym kontekście, że partnerstwo UE z Burundi podlega umowie z Kotonu i że wszystkie jej strony zobowiązane są do przestrzegania i wykonywania jej postanowień, w szczególności do poszanowania praw człowieka; w szczególności przypomina, że art. 96 umowy z Kotonu przewiduje możliwość wszczęcia procedur konsultacji w sprawach dotyczących nieprzestrzegania praw człowieka, zasad demokracji i praworządności oraz w tym zakresie z zadowoleniem przyjmuje decyzję UE o wnioskowaniu podjęcia konsultacji, jak przewidziano w tym artykule;
8. nalega, by wszystkie strony ustanowiły niezbędne warunki do odbudowy zaufania i promowania jedności narodowej, oraz wzywa do niezwłocznego podjęcia włączającego i przejrzystego dialogu krajowego, w tym z rządem, partiami opozycyjnymi i przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego;
9. podkreśla, że taki dialog, którego celem jest osiągnięcie trwałego pokoju, bezpieczeństwa i stabilności oraz przywrócenie demokracji i praworządności na rzecz obywateli Burundi, powinien opierać się na porozumieniu z Aruszy i konstytucji Burundi, która mówi o poszanowaniu międzynarodowego prawa i traktatów;
10. zdecydowanie potępia naruszenie przez prezydenta Pierre'a Nkurunziza porozumienia z Aruszy, czego ten dokonał z chwilą zaprzysiężenia na trzecią kadencję prezydencką;
11. nalega, by władze Burundi zachęcały do ustalenia prawdy na temat masowych zbrodni popełnianych w latach 1962–2008 oraz do wykorzystania w tym celu środków sądowych i pozasądowych, takich jak Komisja Prawdy i Pojednania oraz trybunały specjalne, które wspierają narodowe pojednanie;
12. z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane w zakresie mediacji pod przewodnictwem Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej przy wsparciu ze strony UA i ONZ, mające na celu ułatwienie dialogu między zainteresowanymi stronami w Burundi; wzywa wiceprzewodniczącą Komisji/wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, by także wsparła te wysiłki mediacyjne; nalega, by rząd Burundi i inne zainteresowane strony w pełni współpracowały z mediatorem;
13. wyraża poważne obawy dotyczące liczby ofiar i przypadków poważnych naruszeń praw człowieka zgłaszanych od początku kryzysu; nalega, by odpowiednie władze niezwłocznie podjęły dokładne dochodzenie w sprawie okoliczności i motywów tych zbrodni oraz zagwarantowały, że podmioty odpowiedzialne zostaną pociągnięte do odpowiedzialności; przypomina, że podmioty odpowiedzialne za naruszanie lub łamanie praw człowieka nie mogą pozostać bezkarne;
14. wzywa do uchylenia dekretu 530/1597 ustanawiającego tymczasowe zawieszenie działalności dziesięciu organizacji praw człowieka oraz do niezwłocznego odblokowania ich rachunków bankowych, by organizacje te mogły prowadzić działalność w sposób nieograniczony;
15. wzywa do bezpiecznego powrotu do kraju wygnanych dziennikarzy i obrońców praw człowieka, ponownego otwarcia mediów, które zamknięto po nieudanym zamachu z 14 maja 2015 r., oraz odstąpienia od zarzutów przeciwko dziennikarzom oskarżonym o bezpośredni lub pośredni udział w nieudanym zamachu;
16. z zadowoleniem przyjmuje rozmieszczanie przez UA obserwatorów nadzorujących przestrzeganie praw człowieka i ekspertów ds. monitorowania sytuacji w dziedzinie praw człowieka oraz podkreśla wagę współpracy z nimi w celu ułatwienia realizacji ich mandatu; ponadto wzywa Międzynarodowy Trybunał Karny do zbadania podlegających jego jurysdykcji zarzutów dotyczących naruszeń praw człowieka, do których doszło w czasie ostatniego kryzysu;
17. z zadowoleniem przyjmuje zatwierdzenie przez UE ukierunkowanych sankcji zgodnie z decyzją podjętą przez UA w sprawie nałożenia ukierunkowanych sankcji, w tym zakazu podróżowania i zamrożenia aktywów, wobec obywateli Burundi, których działania i oświadczenia przyczyniają się do utrwalenia przemocy i utrudniają wysiłki mające na celu osiągnięcie politycznego rozwiązania kryzysu;
18. wzywa UE do rozszerzenia tych sankcji na wszystkich, których działania stanowią zagrożenie dla pokoju i stabilności w regionie, podżegają do nienawiści i naruszają porozumienie z Aruszy;
19. zachęca UE i jej państwa członkowskie, w związku z rozwojem konsultacji publicznych prowadzonych na mocy art. 96 umowy z Kotonu, do ponownego ukierunkowania pomocy w celu wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego oraz, o ile to konieczne, zawieszenia wszelkiego wsparcia dla rządu Burundi;
20. wyraża głębokie zaniepokojenie ciągłą migracją uchodźców z Burundi do krajów sąsiadujących; przypomina o swoim wsparciu dla wszystkich organizacji humanitarnych działających na miejscu oraz dla sąsiadujących krajów przyjmujących; apeluje do wspólnoty międzynarodowej i agencji humanitarnych o dalsze udzielanie pomocy uchodźcom i osobom przesiedlonym w wyniku konfliktu; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie UE w zwiększenie wsparcia finansowego i pomocy humanitarnej w celu zaspokajania pilnych potrzeb tych ludzi;
21. wzywa UA, ONZ i UE do poważnego rozważenia regionalnego wymiaru oraz zapobieżenia dalszej destabilizacji regionu, w szczególności poprzez utrzymywanie stałego politycznego dialogu między krajami regionu; w tym kontekście wzywa UA do rozważenia rozmieszczenia misji pokojowej pod dowództwem sił afrykańskich, gdyby sytuacja bezpieczeństwa i sytuacja w zakresie praw człowieka w Burundi uległy dalszemu pogorszeniu;
22. zobowiązuje swojego prezydenta do przekazania niniejszej rezolucji rządowi i parlamentowi Burundi, Radzie Ministrów AKP-UE, Komisji Europejskiej, Radzie, Wspólnocie Wschodnioafrykańskiej i rządom jej państw członkowskich, wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, instytucjom Unii Afrykańskiej i Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.
- [1] Dz.U. L 257 z 2.10.2015, s. 1.