PROJEKT REZOLUCJI w sprawie priorytetów UE w Radzie Praw Człowieka ONZ w 2016 r.
14.1.2016 - (2015/3035(RSP))
zgodnie z art. 123 ust. 2 Regulaminu
Beatriz Becerra Basterrechea, Filiz Hyusmenova, Ilhan Kyuchyuk, Jozo Radoš, Marietje Schaake, Pavel Telička, Hilde Vautmans, Ivo Vajgl w imieniu grupy ALDE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B8-0050/2016
B8–0052/2016
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie priorytetów UE w Radzie Praw Człowieka ONZ w 2016 r.
Parlament Europejski,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka i konwencje ONZ w sprawie praw człowieka, a także protokoły fakultatywne do nich, w tym Konwencję o prawach dziecka i Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,
– uwzględniając rezolucję nr 60/251 Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych powołującą Radę Praw Człowieka ONZ,
– uwzględniając europejską konwencję praw człowieka, Europejską kartę społeczną i Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2015–2019,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Rady Praw Człowieka ONZ,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie naruszania praw człowieka, w tym swoje rezolucje na ten temat przyjęte w trybie pilnym,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie rocznego sprawozdania dotyczącego praw człowieka i demokracji na świecie za rok 2014 oraz polityki UE w tym zakresie[1],
– uwzględniając art. 2, art. 3 ust. 5, art. 18, 21, 27 i 47 Traktatu o Unii Europejskiej,
– uwzględniając roczne sprawozdanie Rady Praw Człowieka za rok 2015 przedłożone Zgromadzeniu Ogólnemu Narodów Zjednoczonych,
– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że lata 2015–2016 to lata obchodów ważnych rocznic, istotnych z punktu widzenia przestrzegania praw człowieka, a także zapewniania pokoju i bezpieczeństwa: 70. rocznicy powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych, 50. rocznicy zawarcia Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, odpowiednio 40. i 20. rocznicy podpisania Deklaracji o prawie do rozwoju (1986 r.) oraz deklaracji pekińskiej i pekińskiej platformy działania (1995 r.), a także 15. rocznicy uchwalenia przełomowej rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa (2000 r.) oraz ustanowienia milenijnych celów rozwoju (2000 r.);
B. mając na uwadze, że zagwarantowanie poszanowania praw człowieka bez względu na rasę, pochodzenie, płeć lub kolor skóry to obowiązek wszystkich państw; potwierdzając swoje przywiązanie do idei niepodzielności praw człowieka – praw cywilnych, gospodarczych, społecznych czy kulturalnych – które są wzajemnie ze sobą powiązane, i mając również na uwadze, że pozbawienie jednego z nich wywiera bezpośredni i negatywny wpływ na pozostałe; mając na uwadze, że wszystkie państwa są zobowiązane do poszanowania praw podstawowych swoich obywateli oraz mają obowiązek podejmowania konkretnych działań, aby ułatwić przestrzeganie tych praw na szczeblu krajowym, a także do współpracy na szczeblu międzynarodowym mającej na celu eliminowanie przeszkód utrudniających realizację praw człowieka we wszystkich dziedzinach;
C. mając na uwadze, że poszanowanie, propagowanie i ochrona uniwersalności praw człowieka stanowią część etycznego i prawnego dorobku UE, a także jedną z podwalin jedności i integralności europejskiej;
D. mając na uwadze, że działania Unii w stosunkach z krajami trzecimi zostały określone w art. 21 Traktatu z Lizbony, który potwierdza uniwersalność i niepodzielność praw człowieka oraz podstawowych wolności, a także gwarantuje poszanowanie godności człowieka, zasad równości i solidarności oraz zasad Karty Narodów Zjednoczonych i prawa międzynarodowego;
E. mając na uwadze, że kwestię poszanowania praw człowieka należy uwzględniać w każdej dziedzinie polityki dotyczącej pokoju i bezpieczeństwa, współpracy w dziedzinie rozwoju, handlu i inwestycji, pomocy humanitarnej, zmiany klimatu oraz walki z terroryzmem, gdyż kwestii tych nie można rozwiązać w oderwaniu od poszanowania praw człowieka;
F. mając na uwadze, że regularne sesje Rady Praw Człowieka ONZ, powoływanie specjalnych sprawozdawców, mechanizm powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka oraz specjalni eksperci, którzy badają sytuacje konkretnych krajów lub podejmują konkretne tematy, przyczyniają się do wspierania i przestrzegania praw człowieka, demokracji i praworządności;
G. mając na uwadze, że niektórzy aktualni członkowie Rady Praw Człowieka należą niestety do grona państw dopuszczających się najpoważniejszych naruszeń praw człowieka oraz są tradycyjnie znani z braku współpracy ze specjalnymi ekspertami ONZ oraz z niestosowania się do wymogów sprawozdawczych w stosunku do organów traktatowych ONZ ds. praw człowieka;
Rada Praw Człowieka ONZ
1. z zadowoleniem przyjmuje powołanie ambasadora Choi Kyong-lima na przewodniczącego Rady Praw Człowieka ONZ w roku 2016;
2. z zadowoleniem przyjmuje roczne sprawozdanie Rady Praw Człowieka ONZ dla Zgromadzenia Ogólnego ONZ, obejmujące 28., 29. i 30. sesję;
3. ponownie podkreśla swoje stanowisko, że członkowie Rady Praw Człowieka ONZ powinni być wybierani spośród państw, które czuwają nad poszanowaniem praw człowieka oraz dbają o praworządność i demokrację, a także nalega, aby państwa członkowskie ONZ stosowały kryteria skuteczności przestrzegania praw człowieka przy wyborze członków Rady Praw Człowieka ONZ; wyraża zaniepokojenie naruszeniami praw człowieka w kilku nowo wybranych krajach zasiadających w Radzie Praw Człowieka ONZ i podkreśla, jak ważna jest obrona niezależności Rady Praw Człowieka oraz zadbanie o to, by nadal wykonywała ona swoje zadania w sposób skuteczny i bezstronny;
4. potwierdza wsparcie dla specjalnych ekspertów oraz niezależnego statusu osób upoważnionych, co umożliwia im w pełni niezawisłe wykonywanie swych funkcji, oraz wzywa wszystkie państwa do współpracy z tymi ekspertami;
5. ponownie podkreśla znaczenie uniwersalnego charakteru powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka dla osiągnięcia pełnego zrozumienia sytuacji praw człowieka we wszystkich państwach członkowskich ONZ oraz ponawia swoje poparcie dla drugiego cyklu przeglądu, który skupia się na wdrożeniu zaleceń przyjętych w ramach pierwszego cyklu; ponownie wzywa jednak do powtórnego rozważenia zaleceń, który nie zostały przyjęte przez państwa w czasie pierwszego cyklu, na kolejnym etapie procesu powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka;
6. podkreśla konieczność dopilnowania, aby szerokie grono zainteresowanych podmiotów, zwłaszcza społeczeństwo obywatelskie, w pełni uczestniczyło w powszechnym okresowym przeglądzie praw człowieka, oraz wyraża zaniepokojenie, że poważne ograniczenia i nasilające się restrykcje zablokowały udział społeczeństwa w tym procesie;
7. wzywa w tym kontekście wszystkie państwa członkowskie UE, by stosowały powszechny okresowy przegląd praw człowieka jako narzędzie oceny sytuacji pod kątem przestrzegania praw człowieka również w państwach członkowskich UE, podkreślając znaczenie aktywnego zaangażowania wszystkich państw członkowskich UE w proces oceny państw członkowskich UE i wydawania zaleceń w ramach tego przeglądu, dlatego też apeluje do UE i Komisji o zapewnienie wsparcia technicznego organizacjom społeczeństwa obywatelskiego w ich działaniach związanych z prowadzonymi wobec państw członkowskich UE powszechnymi okresowymi przeglądami praw człowieka, w tym poprzez wspieranie organizacji posiedzeń w Genewie;
8. wzywa UE i Komisję do podejmowania działań następczych w związku z zaleceniami sformułowanymi w ramach powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka we wszystkich debatach nt. polityki UE z zainteresowanymi krajami, aby zbadać sposoby i środki realizacji tych zaleceń za pośrednictwem strategii krajowych i regionalnych;
9. z zadowoleniem przyjmuje zaproponowaną przez Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka inicjatywę na rzecz zmian, mającą na celu zwiększenie i umocnienie globalnej obecności biur ONZ ds. praw człowieka dzięki utworzeniu ośmiu regionalnych ośrodków, których zadaniem jest monitorowanie i propagowanie poszanowania praw człowieka w drodze bezpośredniej współpracy z partnerami, z myślą o przełożeniu zaleceń sformułowanych w ramach mechanizmów związanych z prawami człowieka na faktyczne zmiany w terenie;
Prawa cywilne i polityczne
10. wyraża zaniepokojenie nowelizacjami konstytucji przeprowadzanymi w niektórych państwach, mającymi na celu zmianę ograniczeń dotyczących liczby kadencji prezydenta, co w pewnych przypadkach doprowadziło do wybuchu zamieszek przy okazji wyborów; ponownie potwierdza, że poszanowanie praw cywilnych i politycznych, w tym indywidualnej i zbiorowej wolności słowa, a także wolności zgromadzeń i zrzeszania się, to samodzielne wyznaczniki demokratycznego, tolerancyjnego i pluralistycznego społeczeństwa;
11. przypomina, że swobodny wybór przywódców politycznych w rzetelnych, okresowych, powszechnych i równych wyborach to podstawowe prawo, z jakiego powinni korzystać wszyscy obywatele zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka (art. 21 ust. 3) oraz Międzynarodowym paktem praw obywatelskich i politycznych (art. 25), a także podkreśla, że wolność słowa oraz dynamiczne środowisko sprzyjające niezależnemu i pluralistycznemu społeczeństwu obywatelskiemu są bezwzględnie konieczne, by można było propagować poszanowanie praw człowieka;
12. potępia ciągłe prześladowanie i zatrzymywanie obrońców praw człowieka i przedstawicieli opozycji przez siły rządowe w wielu państwach trzecich; wyraża zaniepokojenie niesprawiedliwymi i restrykcyjnymi przepisami, w tym wprowadzającymi ograniczenia zagranicznego finansowania, co powoduje kurczenie się przestrzeni dla działalności społeczeństwa obywatelskiego; wzywa wszystkie rządy, by propagowały i wspierały wolność mediów, organizacje społeczeństwa obywatelskiego oraz działania obrońców praw człowieka, a także umożliwiały im prowadzenie działalności bez strachu, represji lub zastraszania;
13. wyraża ogromne zaniepokojenie atakami na pracowników organizacji humanitarnych i placówki opieki zdrowotnej, takie jak ostatnie ataki na ośrodki zdrowia prowadzone przez Lekarzy bez Granic w Kunduzu (Afganistan) w dniu 3 października 2015 r. i w Razah (Jemen) w dniu 10 stycznia 2016 r.; podkreśla, że międzynarodowe prawo humanitarne stanowczo zabrania wszelkich ataków, których celem są przedsięwzięcia humanitarne i ludność cywilna, i wzywa strony konfliktu do poszanowania podstawowych zasad tego prawa oraz powstrzymania się od celowych ataków na infrastrukturę cywilną; podkreśla znaczenie poprawy bezpieczeństwa pracowników organizacji pomocowych, aby mogli skuteczniej reagować na te ataki;
14. uważa, że współczesne technologie cyfrowe oferują korzyści i wyzwania pod względem ochrony prawa do prywatności oraz korzystania z prawa do swobody wypowiedzi online na całym świecie; z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym mianowanie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. prawa do prywatności w erze cyfrowej, którego mandat obejmuje kwestie nadzoru i prywatności, pociągające za sobą skutki dla społeczeństwa podczas korzystania z internetu oraz poza nim;
15. przypomina swój wyrażany od dawna bezwzględny sprzeciw wobec stosowania kary śmierci, tortur i okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania jako kary; ponownie podkreśla, że zniesienie kary śmierci przyczynia się do podniesienia godności człowieka, i potwierdza swoje przywiązanie do przynależnego każdej osobie prawa do życia i godności ludzkiej;
16. wyraża uznanie dla dużych postępów poczynionych dotychczas, zważywszy że wiele krajów zawiesiło wykonywanie kary śmierci, a inne przyjęły środki ustawodawcze prowadzące do jej zniesienia; wyraża jednakże ubolewanie z powodu przywrócenia egzekucji w niektórych krajach w przeciągu ostatnich kilku lat; apeluje do tych państw, które zniosły karę śmierci lub wprowadziły wieloletnie moratorium na jej wykonywanie, o nieprzywracanie jej;
Prawa społeczne i gospodarcze
17. ubolewa na tym, że ponad 20 lat po przyjęciu deklaracji wiedeńskiej w sprawie powszechności, niepodzielności i współzależności wszystkich praw człowieka, Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych nie ma takiego samego statusu jak Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych i nie przywiązuje się do niego takiej samej wagi; docenia podejmowane przez Radę Praw Człowieka ONZ starania, by wszystkim prawom człowiek nadać równorzędny status i przywiązywać do niech taką samą wagę, poprzez powołanie specjalnych ekspertów, którym powierzono mandat w odniesieniu do praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych;
18. wyraża głębokie zaniepokojenie wzrostem skrajnego ubóstwa, które zagraża pełnemu korzystaniu ze wszystkich praw człowieka; z zadowoleniem przyjmuje w tym względzie sprawozdanie specjalnego sprawozdawcy Rady Praw Człowieka w sprawie skrajnego ubóstwa i praw człowieka (A/HRC/29/31) i popiera proponowane przez niego rozwiązania służące wyeliminowaniu skrajnego ubóstwa, które przewidują: nadanie prawom gospodarczym, społecznym i kulturalnym takiego samego znaczenia i priorytetu jakie przyznano prawom obywatelskim i politycznym, uznanie prawa do ochrony socjalnej, wdrożenie polityki fiskalnej wyraźnie ukierunkowanej na zmniejszanie nierówności, reaktywację prawa do równego traktowania i wypełnienie go konkretną treścią oraz uczynienie kwestii redystrybucji zasobów centralnym tematem debaty poświęconej prawom człowieka;
19. jest zdania, że korupcja, uchylanie się od opodatkowania, niewłaściwe gospodarowanie dobrami publicznymi, jak również brak rozliczalności przyczyniają się do łamania przysługujących obywatelom praw człowieka, ponieważ prowadzą do odpływu środków z budżetów państw, które powinny być przeznaczane na promowanie praw człowieka w kontekście tak potrzebnych usług publicznych, takich jak kształcenie, podstawowe świadczenia zdrowotne i inna infrastruktura społeczna; uważa, że działania mające na celu zapewnienie poszanowania praw człowieka, zwłaszcza prawa do informacji, wolności wypowiedzi i zgromadzeń, niezawisłego wymiaru sprawiedliwości oraz demokratycznego uczestnictwa w sprawach publicznych, odgrywają zasadniczą rolę w zwalczaniu korupcji;
Biznes a prawa człowieka
20. zdecydowanie wspiera skuteczne i wszechstronne wdrażanie wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka w UE i poza nią, w tym poprzez opracowywanie krajowych planów działania; podkreśla potrzebę podejmowania wszelkich koniecznych środków, by wyeliminować uchybienia w procesie skutecznego wdrażania wytycznych ONZ, w tym poprzez zapewnianie dostępu do wymiaru sprawiedliwości i środków odwoławczych;
21. wzywa ONZ i UE do zajęcia się kwestią obrońców praw do ziemi, którzy padają ofiarami działań odwetowych – przyjmujących postać m.in. gróźb, napastowania, niesłusznych aresztowań, napaści i zabójstw – z powodu krytyki, jaką wyrażają wobec zakrojonych na szeroką skalę transakcji zakupu ziemi z naruszeniem praw do ziemi i pożywienia przysługujących społecznościom wiejskim w państwach trzecich; wzywa, by mechanizmy ONZ i plan działania UE w sprawie praw człowieka i demokracji przewidywały systematyczne uwzględnianie udziału obrońców praw do ziemi w przedsięwzięciach z zakresu praw człowieka;
22. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka mającą na celu wzmocnienie projektu z zakresu rozliczalności i środków odwoławczych, aby przyczynić się do stworzenia uczciwego i skuteczniejszego systemu krajowych prawnych środków odwoławczych, zwłaszcza w przypadkach rażących naruszeń praw człowieka w sektorze biznesu; wzywa wszystkie rządy do wypełnienia spoczywających na ich obowiązków i zagwarantowania poszanowania praw człowieka oraz dostępu do wymiaru sprawiedliwości ofiarom, które napotykają na praktyczne i prawne problemy związane z dostępem do środków odwoławczych na poziomie krajowym i międzynarodowym, w kontekście naruszeń praw człowieka w sferze biznesu;
23. zauważa, że otwarta międzyrządowa grupa robocza ds. opracowania prawnie wiążącego międzynarodowego instrumentu dotyczącego korporacji transnarodowych i innych przedsiębiorstw w odniesieniu do kwestii praw człowieka, powołana na podstawie rezolucji Rady Praw Człowieka z dnia 26 czerwca 2014 r., odbyła swoje pierwsze posiedzenie w lipcu 2015 r.; wzywa UE i jej państwa członkowskie do aktywnego zaangażowania się w negocjacje w sprawie wyżej wspomnianego prawnie wiążącego instrumentu międzynarodowego;
Migracja
24. wyraża zaniepokojenie najpoważniejszym kryzysem humanitarnym od czasów II wojny światowej, do którego powstania przyczyniła się coraz większa liczba osób zmuszonych do opuszczenia swoich domów w wyniku prześladowań, konfliktów zbrojnych i powszechnej przemocy, które – w poszukiwaniu ochrony i lepszego życia – ryzykują swoje życie, wyruszając w niebezpieczną podróż;
25. wzywa wszystkie państwa do przyjęcia podejścia do migracji opartego na poszanowaniu praw człowieka, w ramach którego prawa migrantów stanowić będą centralny aspekt strategii politycznych dotyczących migracji i procesu zarządzania migracją, zwracając szczególną uwagę na sytuację migrantów należących do grup marginalizowanych i defaworyzowanych, takich jak kobiety i dzieci; wzywa wszystkie państwa do przeciwstawienia się motywowanej płcią przemocy wobec kobiet i dziewcząt i podkreśla znaczenie formułowania polityki migracyjnej z uwzględnieniem perspektywy płci, aby móc zaspokoić szczególne potrzeby tych osób;
26. przypomina, że na wszystkich państwach spoczywa obowiązek poszanowania i ochrony praw człowieka wszystkich osób znajdujących się pod ich jurysdykcją, bez względu na ich przynależność państwową i kraj pochodzenia oraz niezależnie od ich statusu imigracyjnego; przypomina, że powroty migrantów powinny przebiegać wyłącznie z pełnym poszanowaniem ich praw, w oparciu o dobrowolną i świadomą decyzję, i powinny mieć miejsce tylko wówczas, gdy we własnym kraju mają oni zagwarantowaną ochronę swoich praw; apeluje do rządów o położenie kresu niesłusznym aresztowaniom i zatrzymaniom migrantów;
Zmiana klimatu a prawa człowieka
27. z zadowoleniem przyjmuje porozumienie paryskie przyjęte przez państwa-strony Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, które obejmuje takie kwestie jak łagodzenie zmiany klimatu i przystosowanie się do niej, rozwój i transfer technologii oraz budowanie potencjału; domaga się uwzględnienia kwestii zmiany klimatu we wszystkich obszarach polityki gospodarczej; apeluje do wszystkich państw-stron będących sygnatariuszami porozumienia o pilne przyjęcie ambitnych środków służących łagodzeniu zmiany klimatu i przystosowaniu się do niej poprzez uwzględnianie aspektu zmiany klimatu we wszystkich dziedzinach polityki;
28. przypomina, że negatywne skutki zmiany klimatu stanowią bezpośrednie i potencjalnie nieodwracalne globalne zagrożenie dla pełnego korzystania z praw człowieka oraz że zmiany klimatu mają poważne konsekwencje dla wrażliwych grup ludności, które już teraz nie mogą w pełni korzystać ze swoich praw; z niepokojem zauważa, że zjawiska klimatyczne, takie jak podnoszenie się poziomu mórz, oraz ekstremalne zmiany pogodowe powodujące susze i powodzie doprowadzą prawdopodobnie do jeszcze większej liczby ofiar, przesiedleń ludności oraz braków żywności i wody;
29. wzywa społeczność międzynarodową do usunięcia prawnych niedoskonałości terminu „uchodźca klimatyczny”, w tym do sformułowania ewentualnej definicji tego terminu w prawie międzynarodowym lub w wiążącej umowie międzynarodowej;
Prawa kobiet
30. z zadowoleniem przyjmuje niedawną rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2242 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, która stawia kobiety w centrum wszelkich działań mających na celu sprostanie globalnym wyzwaniom, obejmującym wzrost brutalnego ekstremizmu, zmiany klimatu, migrację, zrównoważony rozwój oraz pokój i bezpieczeństwo; z zadowoleniem przyjmuje wnioski globalnej analizy ONZ dotyczącej wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, w których podkreślono znaczenie przewodniej i aktywnej roli kobiet w rozwiązywaniu konfliktów i budowaniu pokoju, a także zwrócono uwagę, że udział kobiet usprawnił pomoc humanitarną, wzmocnił działania na rzecz utrzymania pokoju, ułatwił zakończenie rozmów pokojowych i przyczynił się do zwalczania brutalnego ekstremizmu;
31. wyraża zaniepokojenie faktem, że od czasu pojawienia się brutalnych grup ekstremistycznych, takich jak Daisz w Syrii i Iraku oraz Boko Haram w Afryce Zachodniej, przemoc wobec kobiet zyskała nowy wymiar, która ma bezprecedensowo przerażający charakter, gdyż przemoc seksualna stała się integralną częścią celów i ideologii oraz źródłem dochodów tych grup ekstremistycznych, co stawia przed wspólnotą międzynarodową pilne nowe wyzwanie; wzywa wszystkie rządy i instytucje ONZ do zwiększenia zaangażowania na rzecz walki z tymi odrażającymi zbrodniami oraz przywrócenia godności kobiet, tak by uzyskały one sprawiedliwość, zadośćuczynienie i wsparcie;
32. uważa, że jednym ze sposobów zwalczania ekstremizmu jest zagwarantowanie kobietom autonomii poprzez likwidację nierówności między kobietami i mężczyznami, które stanowią źródło problemu i czynią kobiety i dziewczęta podatnymi na zagrożenia w czasach konfliktu; apeluje do ONZ i należących do niej państw, by podjęły konkretne działania na rzecz zagwarantowania autonomii kobiet i konkretnego włączenia ich w działania mające na celu zapobieganie konfliktom i ich rozwiązywanie oraz w proces negocjacji pokojowych i budowania pokoju poprzez zwiększenie reprezentacji kobiet na wszystkich szczeblach procesów decyzyjnych, w tym w krajowych, regionalnych i międzynarodowych instytucjach i mechanizmach;
Prawa dzieci
33. przypomina, że przyjęta w 1989 r. Konwencja o prawach dziecka, która jest najszerzej ratyfikowanym międzynarodowym traktatem dotyczącym praw człowieka, określa szereg praw dzieci, w tym prawo do życia, ochrony zdrowia, nauki i zabawy, a także prawo do życia w rodzinie, ochrony przed przemocą i dyskryminacją oraz swobodnego wyrażania poglądów; wzywa wszystkich sygnatariuszy tej konwencji do wypełniania spoczywającego na nich obowiązku;
34. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ONZ planuje przeprowadzenie globalnej analizy mającej na celu sprawdzenie, poprzez monitorowanie i ocenę, w jaki sposób obowiązujące międzynarodowe przepisy i standardy są wdrażane w praktyce, a także ocenę konkretnych możliwości poprawy strategii politycznych i działań przez poszczególne państwa; wzywa wszystkie państwa do poparcia tej analizy oraz do aktywnego uczestnictwa w niej;
Prawa lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych i interseksualnych (LGBTI)
35. wyraża zaniepokojenie trwałym charakterem dyskryminacyjnych ustaw i praktyk oraz aktów przemocy wobec jednostek w wielu krajach ze względu na ich orientację seksualną i tożsamość płciową; zachęca do ścisłego monitorowania sytuacji osób LGBTI w krajach, w których niedawno wprowadzone prawo godzące w te grupy ludności zagraża życiu mniejszości seksualnych; wyraża głębokie zaniepokojenie tzw. prawami antypropagandowymi ograniczającymi wolność słowa i zgromadzeń, w tym w krajach na kontynencie europejskim;
36. potwierdza swoje wsparcie dla dalszych działań Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka na rzecz promowania i ochrony korzystania przez osoby LGBTI ze wszystkich praw człowieka, obejmujące zwłaszcza oświadczenia, sprawozdania i kampanię „Wolni i Równi”; zachęca Wysokiego Komisarza, by kontynuował walkę z dyskryminacyjnym prawem i praktykami;
Bezzałogowe statki powietrzne i broń autonomiczna
37. ponawia swój apel do Rady UE o opracowanie wspólnego stanowiska UE dotyczącego wykorzystywania uzbrojonych bezzałogowych statków powietrznych, nadając nadrzędne znaczenie poszanowaniu praw człowieka i międzynarodowemu prawu humanitarnemu oraz uwzględniając takie kwestie jak ramy prawne, proporcjonalność, rozliczalność, ochronę ludności cywilnej i przejrzystość; ponownie wzywa UE do zakazania produkcji, opracowywania i stosowania w pełni autonomicznej broni, która umożliwia przeprowadzanie ataków bez udziału człowieka; nalega, aby prawa człowieka były elementem wszystkich dialogów z państwami trzecimi na temat zwalczania terroryzmu;
Uwzględnianie praw człowieka w działaniach UE
38. wzywa UE do wspierania powszechnego charakteru i niepodzielności praw człowieka, w tym praw obywatelskich, politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych, zgodnie z art. 21 Traktatu z Lizbony oraz postanowieniami ogólnymi dotyczącymi działań zewnętrznych Unii;
39. ponownie apeluje o to, by UE przyjęła podejście oparte na respektowaniu praw, a także by uwzględniała kwestię poszanowania praw człowieka w dziedzinie handlu, polityce inwestycyjnej, obszarze usług publicznych oraz we współpracy na rzecz rozwoju, jak również we wspólnej polityce bezpieczeństwa i obrony; podkreśla również, że polityka UE w zakresie praw człowieka powinna dbać o to, by jej strategie polityki wewnętrznej i zewnętrznej były spójne, zgodnie z unijnymi zobowiązaniami traktatowymi;
Międzynarodowy Trybunał Karny
40. przypomina punkt 6 konkluzji Rady z dnia 16 listopada 2015 r. oraz ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla działalności Międzynarodowego Trybunału Karnego mającej na celu propagowanie rozliczalności i zapobieganie kulturze bezkarności, dlatego też z zadowoleniem przyjmuje rolę, jaką Międzynarodowy Trybunał Karny odgrywa w zaprowadzaniu pokoju na skalę regionalną na kontynencie afrykańskim i egzekwowaniu praworządności;
Państwa objęte powszechnym okresowym przeglądem praw człowieka
Gruzja
41. z zadowoleniem przyjmuje członkostwo Gruzji w Radzie Praw Człowieka ONZ i ostatni powszechny okresowy przegląd praw człowieka dotyczący Gruzji; odnotowuje reformy ustawodawcze, które doprowadziły do pewnych postępów na polu sądownictwa i organów ścigania, w prokuraturze, w zwalczaniu brutalnego traktowania, w dziedzinie praw dzieci, ochronie prywatności oraz danych osobowych i przesiedleńców wewnętrznych; zauważa jednak, że brak postępów w większości tych obszarów wynika z istnienia w tym kraju głębokich powiązań między elitami politycznymi i biznesowymi;
42. zwraca jednak uwagę, że konieczne są dalsze wysiłki, by zapewnić całkowitą niezawisłość wymiaru sprawiedliwości oraz wyeliminować brutalne traktowanie, zwłaszcza jeśli chodzi o tymczasowe aresztowanie i rehabilitację ofiar; podkreśla odpowiedzialność rządu w świetle międzynarodowego prawa w zakresie praw człowieka za zapewnienie wszystkim dzieciom ochrony przed przemocą oraz apeluje o objęcie nadzorem gruzińskiego rządu i parlamentu wszystkich instytucji charytatywnych opiekujących się dziećmi, w tym gruzińskiego Kościół Prawosławnego; pozostaje zaniepokojony brakiem wolności słowa i wolności mediów oraz brakiem dostępu obserwatorów do okupowanych regionów: Abchazji i Regionu Cchinwali/Osetii Południowej, w których wciąż powszechnie łamie się prawa człowieka; wzywa rząd gruziński do podjęcia stosownych działań, by zapewnić realizację zaleceń wydanych w ramach powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka;
Liban
43. wyraża uznanie dla Libanu za politykę otwartych granic i przyjmowania uchodźców, którą kraj ten od lat prowadzi wobec uchodźców z Palestyny, Iraku i Syrii, oraz wzywa UE do przeznaczenia większych środków oraz do ścisłej współpracy z władzami libańskimi, aby pomóc temu krajowi w zapewnieniu ochrony praw uchodźców i azylantów; w związku z tym wyraża zaniepokojenie faktem, że według doniesień wśród syryjskich uchodźców często dochodzi do małżeństw między dziećmi lub przymusowych małżeństw; zachęca libański rząd do rozważenia reformy przepisów regulujących wjazd na terytorium Libanu, przebywanie w tym kraju i opuszczenie go, tak aby nie dokonywać rozróżnienia między azylantami i uchodźcami a migrantami;
44. popiera zalecenia Komitetu ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet, w których wezwano do zwiększenia świadomości wśród kobiet będących migrującymi pracownikami domowymi na temat przysługujących im praw człowieka na mocy konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, której stroną jest Liban; podkreśla w szczególności potrzebę zniesienia systemu „kafala” oraz zapewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości kobietom będącym migrującymi pracownikami domowymi, w tym przez zagwarantowanie ich bezpieczeństwa i pobytu w czasie trwania procedur prawnych i administracyjnych związanych z ich statusem;
Mauretania
45. podkreśla, że mimo postępów osiągniętych przez rząd Mauretanii w przyjmowaniu przepisów mających na celu zwalczanie wszelkich form niewolnictwa i podobnych praktyk, brak skutecznego wdrożenia tych przepisów przyczynia się do utrzymywania się tych praktyk; wzywa władze do uchwalenia przepisów zwalczających niewolnictwo, do rozpoczęcia ogólnokrajowego, systematycznego i regularnego gromadzenia zdezagregowanych danych na temat wszelkich form niewolnictwa oraz do przeprowadzenia dogłębnej i opartej na dowodach analizy dotyczącej historii i charakteru niewolnictwa w celu likwidacji tej praktyki;
46. apeluje do władz Mauretanii, by umożliwiły korzystanie z wolności słowa i zgromadzeń zgodnie z konwencjami międzynarodowymi i mauretańskim prawem krajowym; ponadto wzywa do uwolnienia Birama Dah Abeida, Bilala Ramdane i Djiby’ego Sowa, tak aby mogli oni kontynuować pokojową kampanię przeciw utrzymywaniu niewolnictwa bez lęku przed zastraszeniem lub napastowaniem;
Mjanma/Birma
47. z zadowoleniem przyjmuje przeprowadzenie w dniu 8 listopada 2015 r. pluralistycznych wyborów, które stanowią ważny krok w demokratycznych przemianach w tym kraju; uznaje dotychczasowe postępy w dziedzinie praw człowieka, dostrzegając jednocześnie szereg kwestii budzących poważne zaniepokojenie, takich jak prawa mniejszości oraz wolność słowa, wolność zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń;
48. potępia dyskryminację społeczności Rohindża, którą pogłębia fakt, że społeczność ta nie posiada statusu prawnego, a także nasilenie się mowy nienawiści wobec niebuddystów; wzywa do przeprowadzenia kompleksowego, przejrzystego i niezależnego śledztwa w sprawie wszystkich zgłoszonych przypadków naruszeń praw człowieka wobec społeczności Rohindża i wyraża zaniepokojenie w związku z czterema ustawami przyjętymi przez parlament w 2015 r. mającymi na celu „ochronę rasy i religii”, gdyż mogą prowadzić do dyskryminacji ze względu na płeć; ponawia swój apel o to, by Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) mogło otworzyć swoje przedstawicielstwo w tym kraju; podkreśla konieczność przeprowadzenia pełnej oceny wpływu na zrównoważony rozwój przed zakończeniem negocjacji w sprawie umowy inwestycyjnej między UE a Mjanmą/Birmą;
Nepal
49. z zadowoleniem przyjmuje wejście w życie w dniu 20 września 2015 r. nowej konstytucji Nepalu, która powinna położyć podwaliny pod przyszłą polityczną stabilność i rozwój gospodarczy tego kraju; wyraża nadzieję, że pozostałe wątpliwości dotyczące politycznej reprezentacji mniejszości, w tym dalitów, i ustawy o obywatelstwie zostaną wyjaśnione w bliskiej przyszłości;
50. ubolewa nad powszechnym brakiem odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka popełniane przez obie strony konfliktu podczas wojny domowej pomimo przyjęcia w maju 2014 r. ustawy o prawdzie, pojednaniu i osobach zaginionych; apeluje do rządu Nepalu o przystąpienie do Międzynarodowej konwencji o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem; potępia ograniczenia nałożone na podstawowe wolności tybetańskich uchodźców; wzywa Indie do zniesienia nieoficjalnej blokady nałożonej na nepalską gospodarkę, która w połączeniu z niszczycielskim trzęsieniem ziemi z kwietnia 2015 r. wywołuje kryzys humanitarny i wpędza niemal kolejny milion Nepalczyków w długotrwałe ubóstwo;
Oman
51. wyraża uznanie dla Omanu za utworzenie rządowej Krajowej Komisji Praw Człowieka i wystosowanie zaproszenia, które umożliwiło przełomową wizytę specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. prawa do pokojowego zgromadzania się we wrześniu 2014 r.; wyraża nadzieję, że te konstruktywne kroki doprowadzą do intensywniejszej współpracy Omanu z przedstawicielami ONZ ds. praw człowieka oraz niezależnymi organizacjami praw człowieka;
52. zachęca Oman do podjęcia niezbędnych kroków, by zażegnać klimat strachu i zastraszenia panujący w kraju, na co zwrócił uwagę specjalny sprawozdawca ONZ, zauważając, że ludzie „boją się szczerze wyrażać swoje poglądy, boją się rozmawiać przez telefon i spotykać się”; w tym kontekście pozostaje zaniepokojony zakazem działalności wszystkich partii politycznych oraz nową ustawą o przynależności państwowej przyjętą w sierpniu 2014 r., która przewiduje możliwość odebrania obywatelstwa osobom, które przystępują do grup uznanych za szkodliwe dla interesów narodowych, oraz apeluje o rozważenie cofnięcia tych obostrzeń; wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do udzielenia pomocy technicznej i prawnej, aby pomóc Omanowi w stworzeniu bezpiecznego i prorozwojowego otoczenia dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego;
Rwanda
53. wyraża zaniepokojenie sytuacją w zakresie praw człowieka w Rwandzie, w tym ograniczeniami wolności słowa i zrzeszania się, kurczeniem się przestrzeni demokratycznej dla opozycyjnych partii politycznych i niezależnej działalności społeczeństwa obywatelskiego, a także brakiem warunków sprzyjających niezawisłości sądownictwa; wzywa rząd Rwandy do udostępnienia przestrzeni demokratycznej, w której swobodnie mogą działać wszystkie grupy społeczne;
54. wyraża zaniepokojenie proponowaną nowelizacją konstytucji mającą na celu umożliwienie obecnemu prezydentowi ubieganie się o trzecią kadencję; zachęca rząd Rwandy do przestrzegania postanowień Afrykańskiej karty na rzecz demokracji, wyborów i dobrych rządów;
Sudan Południowy
55. z zadowoleniem przyjmuje rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ z czerwca 2015 r. i wysłanie misji OHCHR w celu monitorowania i relacjonowania sytuacji w zakresie praw człowieka w Sudanie Południowym, a także przeprowadzenia kompleksowej oceny zarzutów naruszenia i łamania praw człowieka w celu dopilnowania, by rozliczono sprawców tych naruszeń;
56. popiera przyjęcie na 31. posiedzeniu Rady Praw Człowieka uzupełniającej rezolucji ustanawiającej mandat specjalnego sprawozdawcy ds. Sudanu Południowego, jak przewidziano w rezolucji z czerwca 2015 r., aby wspomóc rząd w realizacji zaleceń, które wyda misja OHCHR, dotyczących sposobów poprawy sytuacji w zakresie praw człowieka i zapewnienia wsparcia działaniom podejmowanym na poziomie regionalnymi i międzynarodowym z myślą o zapewnieniu rozliczalności i powiązaniu międzynarodowych środków finansowych przekazywanych rządowi z ogólnym poziomem przestrzegania praw człowieka w tym kraju;
57. wzywa Radę Praw Człowieka, by poparła powołanie specjalnego sprawozdawcy ds. Sudanu Południowego, mającego mandat do monitorowania i publicznego relacjonowania naruszeń, takich jak rekrutacja i wykorzystywanie dzieci-żołnierzy oraz wykorzystywanie szkół do celów wojskowych, a także do wydawania zaleceń dotyczących zapewnienia faktycznej rozliczalności;
Syria
58. wyraża głębokie zaniepokojenie stałym pogarszaniem się stanu bezpieczeństwa i sytuacji humanitarnej w Syrii; stanowczo potępia nadużycia, masakry, tortury, zabójstwa, przemoc na tle seksualnym, której ofiarami pada ludność Syrii z rąk bojowników Państwa Islamskiego, reżimu Assada oraz innych organizacji terrorystycznych i bojówek; ponawia swój apel o trwałe rozwiązanie konfliktu syryjskiego w drodze procesu politycznego pod przewodnictwem Syrii, który doprowadzi do prawdziwej transformacji politycznej spełniającej uzasadnione aspiracje narodu syryjskiego i pozwalającej mu na niezależne i demokratyczne określenie własnej przyszłości;
59. wzywa Radę Praw Człowieka, by wystosowała apel do Rady Bezpieczeństwa ONZ o podjęcie stosownych działań w celu zagwarantowania, by sprawcy naruszeń praw człowieka, w tym naruszeń, które mogą mieć znamiona zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych, zostali pociągnięci do odpowiedzialności, w tym również poprzez skierowanie sprawy sytuacji w Syrii do Międzynarodowego Trybunału Karnego;
Wenezuela
60. wyraża zaniepokojenie członkostwem Wenezueli w Radzie Praw Człowieka ONZ przez trzyletnią kadencję rozpoczynającą się w dniu 1 stycznia 2016 r.; zwraca uwagę na interwencję prezydenta Maduro podczas specjalnej sesji w dniu 12 listopada i przypomina, że z członkostwem w Radzie Praw Człowieka wiąże się odpowiedzialność za propagowanie i ochronę praw człowieka we własnym kraju, na co wyraźnie zwrócił uwagę wysoki komisarz Zeid Ra’ad Al Hussein;
61. wyraża głębokie zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją w Wenezueli i stosowaniem przemocy wobec protestujących; wzywa władze Wenezueli do natychmiastowego uwolnienia liderów opozycji oraz wszystkich uczestników pokojowych demonstracji, studentów i liderów opozycji arbitralnie przetrzymywanych za wykonywanie prawa do wolności wypowiedzi i praw podstawowych, zgodnie z żądaniami szeregu instytucji ONZ i organizacji międzynarodowych;
Kraje priorytetowe
Ukraina
62. wyraża głębokie zaniepokojenie dalszymi masowymi atakami na terenach zamieszkałych przez ludność cywilną, zwłaszcza we Wschodniej Ukrainie; potępia ustawiczne łamanie praw człowieka, do jakiego dochodzi w tym konflikcie, i wyraża pełne poparcie dla misji obserwacyjnej ONZ ds. praw człowieka i specjalnej misji obserwacyjnej OBWE na Ukrainie; wzywa państwa członkowskie UE, by poparły wszelkie możliwe starania na szczeblu ONZ na rzecz walki z bezkarnością, przeprowadzenia bezstronnych dochodzeń w sprawie krwawych wydarzeń i łamania praw człowieka w związku z represjami będącymi odpowiedzią na demonstracje na Majdanie oraz w sprawie możliwego stosowania amunicji kasetowej przez siły prorządowe i bojówkarzy wspieranych przez Rosję podczas konfliktu zbrojnego we Wschodniej Ukrainie, a także zajęcia się kwestią łamania praw człowieka na Krymie i innych naruszeń związanych z konfliktem zbrojnym we Wschodniej Ukrainie;
Białoruś
63. wyraża głębokie zaniepokojenie ciągłym ograniczaniem wolności słowa oraz wolności zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń, a także potępia prześladowanie niezależnych i opozycyjnych dziennikarzy oraz napastowanie i przetrzymywanie obrońców praw człowieka oraz potępia nieprzerwane stosowanie kary śmierci; apeluje o przedłużenie mandatu specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi na 32. posiedzeniu Rady oraz wzywa rząd, by w pełni współpracował ze specjalnym sprawozdawcą oraz zobowiązał się do przeprowadzenia zaległych reform w dziedzinie ochrony praw człowieka, w tym poprzez wdrożenie zaleceń wydanych przez specjalnego sprawozdawcę i zaleceń wydanych w ramach innych mechanizmów ochrony praw człowieka;
Azerbejdżan
64. z zadowoleniem przyjmuje wspólne oświadczenie w sprawie przestrzegania praw człowieka w Azerbejdżanie wydane podczas 29. posiedzenia Rady Praw Człowieka ONZ, ubolewa jednak, że niektóre państwa członkowskie nie poparły tego oświadczenia; apeluje do państw członkowskich UE i pozostałych członków Rady o baczne przyglądanie się sytuacji w zakresie praw człowieka w Azerbejdżanie oraz dążenie do przyjęcia rezolucji wzywającej do natychmiastowego zwolnienia obrońców praw człowieka, działaczy politycznych i społecznych, dziennikarzy i blogerów, którzy zostali aresztowani lub uwięzieni pod zarzutami o charakterze politycznym, pełnego wyjaśnienia zarzutów stosowania tortur w areszcie, a także uchylenia przepisów nadmiernie ograniczających wolność słowa oraz wolność zrzeszania się i zgromadzeń w Azerbejdżanie;
Bahrajn
65. z zadowoleniem przyjmuje wspólne oświadczenie wydane przez 33 państwa w dniu 14 września 2015 r. – będące piątym oświadczeniem w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Bahrajnie – w którym wyrażono zaniepokojenie doniesieniami o napastowaniu i więzieniu osób korzystających ze swoich praw do swobody wyrażania opinii i wolności słowa oraz prawa do zrzeszenia się i pokojowych zgromadzeń, w tym obrońców praw człowieka, a także brakiem odpowiednich gwarancji sprawiedliwego procesu sądowego, brakiem rozliczalności sprawców naruszeń praw człowieka i doniesieniami o torturach i brutalnym traktowaniu osób przebywających w areszcie;
66. ponawia apel do rządu o przyśpieszenie pełnego wdrożenia zaleceń wydanych przez bahrańską Niezależną Komisję Dochodzeniową;
67. ponawia apel do rządu o podjęcie pełnej współpracy z OHCHR i specjalnymi ekspertami, w tym poprzez nadanie formalnego kształtu porozumieniu o współpracy z OHCHR;
Burundi
68. wyraża głębokie zaniepokojenie atakami wymierzonymi w obrońców praw człowieka, dziennikarzy i członków ich rodzin; stanowczo potępia przemoc na tle politycznym, doraźne egzekucje, łamanie i naruszanie praw człowieka oraz podżeganie do przemocy na tle politycznym, etnicznym lub motywowanej innymi względami w Burundi, a także ciągłą bezkarność sprawców, w tym funkcjonariuszy policji i sił bezpieczeństwa, grup młodocianych powiązanych z partiami politycznymi i urzędników;
69. apeluje do władz Burundi o pilne i stanowcze położenie kresu tym przejawom przemocy i naruszeniom, w tym poprzez natychmiastowe powstrzymanie zabójstw i ataków, których celem są obrońcy praw człowieka, dziennikarze, faktyczni lub domniemani przeciwnicy i krytycy, a także poprzez przeprowadzenie dokładnych, bezstronnych i niezależnych dochodzeń w celu pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności i zapewnienia ofiarom możliwości dochodzenia ich praw;
70. z zadowoleniem przyjmuje zorganizowanie w dniu 17 grudnia 2015 r. specjalnego posiedzenia Rady Praw Człowieka poświęconego zapobieganiu pogarszania się sytuacji w zakresie praw człowieka w Burundi, przy czym ubolewa nad tym, że posiedzenie to zorganizowano z opóźnieniem;
71. apeluje o pilne wysłanie delegacji niezależnych ekspertów i zwraca się do władz Burundi o pełną współpracę z tą delegacją;
Arabia Saudyjska
72. przypomina, że członków Rady Praw Człowieka należy wybierać spośród państw, które przestrzegają praw człowieka, praworządności i demokracji; wyraża stanowczy sprzeciw wobec podjętej przez ONZ decyzji, by kluczową funkcję w dziedzinie praw człowieka powierzyć ambasadorowi Arabii Saudyjskiej przy ONZ w Genewie, którego wybrano przewodniczącym panelu niezależnych ekspertów przy Radzie Praw Człowieka ONZ;
73. wyraża głębokie zaniepokojenie wzrostem liczby wykonywanych kar śmierci i potępia te niedopuszczalne egzekucje; zwraca się do Arabii Saudyjskiej o wprowadzenie moratorium na wykonywanie kary śmierci;
°
° °
74. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, specjalnemu przedstawicielowi UE ds. praw człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Bezpieczeństwa ONZ, sekretarzowi generalnemu ONZ, przewodniczącemu 69. Zgromadzenia Ogólnego ONZ, przewodniczącemu Rady Praw Człowieka ONZ, wysokiemu komisarzowi ONZ ds. praw człowieka oraz sekretarzowi generalnemu Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy.
- [1] Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0470.