PROJEKT REZOLUCJI w sprawie ochrony dobra dziecka w całej UE na podstawie petycji skierowanych do Parlamentu Europejskiego
20.4.2016 - (2016/2575(RSP))
Cecilia Wikström w imieniu Komisji Petycji
B8-0487/2016
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie ochrony dobra dziecka w całej UE na podstawie petycji skierowanych do Parlamentu Europejskiego
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 228 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
– uwzględniając art. 81 ust. 3 TFUE,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych UE, w szczególności jej art. 24,
– uwzględniając art. 8 i 20 Konwencji ONZ o prawach dziecka, które podkreślają, że rządy mają obowiązek ochrony tożsamości dziecka, w tym jego stosunków rodzinnych,
– uwzględniając Konwencję wiedeńską o stosunkach konsularnych z 1963 r., w szczególności jej art. 37 lit. b),
– uwzględniając Konwencję haską z 29 maja 1993 r. o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego,
– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Bruksela IIa)[1],
– uwzględniając program UE na rzecz praw dziecka (COM(2011)0060),
– uwzględniając wytyczne sformułowane w dokumencie bazowym do dyskusji na 9. posiedzeniu Europejskiego forum na rzecz praw dziecka,
– uwzględniając analizę krajowych systemów ochrony dzieci, przeprowadzoną przez Agencję Praw Podstawowych,
– uwzględniając liczne petycje na temat praktyki organów zajmujących się socjalną ochroną dzieci i ochrony praw dzieci, pieczy, uprowadzania dzieci i opieki nad dziećmi, które w ostatnich latach wpłynęły do Komisji Petycji z różnych państw członkowskich, oraz zalecenia sformułowane w sprawozdaniach w sprawie wizyt informacyjnych w Niemczech (23–24 listopada 2011 r., Jugendamt), w Danii (20–21 czerwca 2013 r., opieka społeczna) i w Zjednoczonym Królestwie (5–6 listopada 2015 r., adopcje bez zgody rodzicielskiej),
– uwzględniając rolę i działalność mediatora Parlamentu Europejskiego ds. rodzicielskiego uprowadzenia dziecka za granicę,
– uwzględniając art. 216 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że dobro dziecka musi być aspektem nadrzędnym we wszystkich decyzjach dotyczących opieki nad dziećmi na wszystkich szczeblach;
B. mając na uwadze, że UE może przyjąć środki dotyczące prawa rodzinnego mające skutki transgraniczne (art. 81 ust. 3 TFUE), m.in. w dziedzinie adopcji;
C. mając na uwadze, że wzrost mobilności w UE doprowadził do wzrostu liczby transgranicznych spraw związanych z ochroną dzieci, w których następuje pozbawienie opieki;
D. mając na uwadze, że sprawy dotyczące opieki nad dzieckiem mają istotny wpływ na życie każdej zaangażowanej osoby i całego społeczeństwa oraz że rozporządzenie Bruksela IIa nie jest wolne od luk prawnych, zaś jego zbliżający się przegląd jest dobrą okazją do wzmocnienia jego przepisów;
E. mając na uwadze, że wykonywanie praw podstawowych, takich jak swoboda przemieszczania się i swoboda wyboru miejsca zamieszkania, nie powinno wiązać się z poważniejszym zagrożeniem prawa dziecka do życia rodzinnego;
F. mając na uwadze, że dzieciom, których rodzice korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się, przysługuje prawo do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z rodzicami, chyba że jest to sprzeczne z dobrem dziecka, zgodnie z art. 24 Karty praw podstawowych;
1. przypomina, że duża liczba petycji otrzymanych w sprawach dotyczących dzieci wskazuje na poważne problemy z wdrażaniem rozporządzenia Bruksela IIa;
2. uważa, że wszystkie systemy ochrony dzieci powinny mieć transnarodowe i transgraniczne mechanizmy uwzględniające charakterystyczne cechy sporów transgranicznych;
Ochrona dziecka i współpraca sądowa w UE
3. wzywa państwa członkowskie do ustanowienia systemów monitorowania i oceny (z odnośnymi statystykami społeczno-gospodarczymi i z podziałem na obywatelstwo) w ramach krajowych ram koordynacji spraw transgranicznych dotyczących dzieci; zaleca, by Komisja koordynowała przekazywanie informacji między właściwymi organami państw członkowskich;
4. apeluje do Rady, by przedstawiała sprawozdania na temat konkretnych działań realizowanych przez państwa członkowskie w celu doprowadzenia do synergii między 28 krajowymi systemami ochrony dzieci;
5. domaga się wypracowania jasnej definicji „zwykłego zamieszkania” w zmienionym rozporządzeniu Bruksela IIa;
6. podkreśla obowiązek władz krajowych, określonych w rozporządzeniu Bruksela IIa, dotyczący uznawania i wykonywania orzeczeń wydanych w innym państwie członkowskim w sprawach dotyczących dzieci; wzywa państwa członkowskie do nasilenia i poprawy współpracy organów wymiaru sprawiedliwości w sprawach z udziałem dzieci;
7. wzywa Komisję i państwa członkowskie do współfinansowania i wsparcia utworzenia platformy zapewniającej pomoc obywatelom UE niebędącym obywatelami państwa zamieszkania w postępowaniach w sprawach rodzinnych oraz jednolitego europejskiego numeru interwencyjnego w sprawach uprowadzeń dzieci lub nadużyć wobec nich, a także na potrzeby doradztwa w zakresie postępowań w sprawach opieki i adopcji;
8. wzywa Komisję do sporządzenia jasnego i łatwo dostępnego przewodnika zawierającego praktyczne informacje dla obywateli na temat rozwiązań instytucjonalnych w kwestii ochrony dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem adopcji lub umieszczenia dziecka w placówce bez zgody rodzicielskiej oraz praw rodziców w różnych państwach członkowskich;
Rola usług socjalnych w ochronie dzieci
9. wzywa państwa członkowskie do przyjęcia podejścia o charakterze prewencyjnym i zapewnienia odpowiednich strategii politycznych opartych na wystarczających zasobach, które w miarę możliwości pozwolą unikać wszczynania postępowania w sprawie opieki dzięki wprowadzeniu procedur wczesnego ostrzegania i mechanizmów monitorowania oraz zapewnieniu odpowiedniego wsparcia rodzinom jako sprawującym opiekę w pierwszym rzędzie, zwłaszcza w społecznościach znajdujących się w trudnym położeniu, w którym istnieje ryzyko wykluczenia społecznego;
10. podkreśla, że właściwej ocenie poszczególnych przypadków w sprawach rodzinnych nie powinny szkodzić cięcia budżetowe, podejmowane w wyniku środków oszczędnościowych, w szczególności jeżeli chodzi o jakość usług socjalnych;
11. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia specjalistycznych szkoleń i kształcenia pracownikom socjalnym i innym specjalistom zajmującym się sprawami transgranicznych z udziałem dzieci;
12. apeluje do właściwych organów państwa członkowskiego, które zamierzają wysłać do innego państwa członkowskiego pracowników socjalnych w celu zbadania sprawy adopcji lub umieszczenia w placówce, by powiadamiały organy danego państwa członkowskiego, że takie badanie zostanie przeprowadzone;
Postępowania sądowe w sprawach opieki nad dzieckiem
13. zwraca się do państw członkowskich, by wyznaczyły wyspecjalizowane izby w sądach rodzinnych lub w organach mediacji transgranicznej, które będą właściwe dla rozpatrywania transgranicznych spraw dotyczących dzieci; podkreśla, że właściwe monitorowanie sytuacji po wydaniu orzeczenia ma kluczowe znaczenie, także w przypadku kontaktu z rodzicami;
14. wzywa państwa członkowskie do systematycznego wdrażania postanowień konwencji wiedeńskiej z 1963 r. oraz do zapewnienia, by ambasady lub placówki konsularne były powiadamiane od początku o wszystkich postępowaniach dotyczących opieki nad dzieckiem, w których biorą udział ich obywatele, oraz by organy te miały pełny dostęp do odnośnych dokumentów; sugeruje, że władze konsularne powinny mieć możliwość udziału w postępowaniu na każdym jego etapie ;
15. wzywa państwa członkowskie, by zagwarantowały prawo do regularnych odwiedzin rodziców, z wyjątkiem sytuacji, gdy mogłoby to zaszkodzić dobru dziecka, oraz by umożliwiły rodzicom używanie podczas wizyt języka ojczystego w rozmowie z dziećmi;
16. zaleca państwom członkowskim, by od samego początku i na każdym etapie postępowania dotyczącego dziecka udzielały rodzicom pełnych i jasnych informacji na temat postępowania i jego możliwych skutków; wzywa je do informowania rodziców o przepisach dotyczących wsparcia prawnego i pomocy prawnej, na przykład poprzez dostarczenie im listy wyspecjalizowanych dwujęzycznych prawników i poprzez oferowanie usług tłumaczeniowych, tak aby unikać przypadków, w których rodzice wyrażają zgodę bez pełnego zrozumienia skutków swoich zobowiązań; zaleca również udzielanie odpowiedniego wsparcia rodzicom mającym trudności z czytaniem i pisaniem;
17. zaleca ustanowienie w krajowym postępowaniu cywilnym minimalnych norm dotyczących składania zeznań przez dzieci, zgodnie z art. 24 Karty praw podstawowych;
18. zaleca oddzielne przesłuchanie rodziców i dzieci przed sędzią, biegłym lub pracownikiem socjalnym w celu uniknięcia sytuacji, w której dzieci ulegną wpływowi lub popadną w konflikt lojalności;
19. zaleca ustanowienie progów dla czasu trwania każdego etapu postępowania w transgranicznych sprawach opieki nad dzieckiem, tak by członkowie szeroko rozumianej rodziny dziecka mieli wystarczająco dużo czasu na włączenie się do postępowania i złożenie wniosku o adopcję dziecka lub by rodzice mogli rozwiązać swoje problemy i zaproponować trwałe rozwiązania alternatywne przed podjęciem ostatecznej decyzji w sprawie adopcji; uważa, że przed przyjęciem trwałego rozwiązania takiego jak adopcja należy ponownie przeprowadzić odpowiednią ocenę sytuacji rodziny biologicznej;
20. wzywa państwa członkowskie do zapewnienia rodzicom uzależnionym od alkoholu lub narkotyków rozsądnego czasu dającego realną szansę wyleczenia, zanim sąd podejmie ostateczną decyzję w sprawie adopcji ich dzieci;
21. wzywa Komisję do zwrócenia szczególnej uwagi na zalecenia dotyczące mediacji transgranicznej, które przekazały wszystkie zainteresowane podmioty na szczeblu krajowym i europejskim;
Umieszczenie dziecka w placówce i adopcja
22. stwierdza, że w UE nie istnieje mechanizm umożliwiający automatyczne uznawanie krajowych orzeczeń o adopcji wydanych w innych państwach członkowskich; wzywa państwa członkowskie i Komisję do uregulowania kwestii uznawania adopcji krajowych, przy uwzględnieniu dobra dziecka i poszanowaniu zasady niedyskryminacji;
23. wzywa państwa członkowskie do zachęcania państw, które nie są jej stronami, do dołączenia do konwencji haskiej z 1993 r., co zagwarantuje, że wszystkie dzieci będą korzystały z tych samych standardów i przyczyni się do uniknięcia równoległego systemu o mniejszych gwarancjach; wzywa państwa członkowskie, by nie dopuściły do nadmiernej biurokracji w procedurze uznawania adopcji międzynarodowych uznanych już w innym państwie członkowskim;
24. podkreśla znaczenie zapewnienia dzieciom – przy wszelkiego rodzaju orzeczeniu o umieszczeniu w placówce lub adopcji – jak najlepszych możliwości utrzymania związków z pochodzeniem kulturowym dziecka oraz nauki i używania języka ojczystego; zwraca się do organów państw członkowskich uczestniczących w postępowaniach w sprawach opieki nad dzieckiem, by dołożyły wszelkich możliwych starań w celu uniknięcia rozdzielania rodzeństwa;
25. wzywa państwa członkowskie do poświęcenia szczególnej uwagi i udzielenia wsparcia rodzicom – zwłaszcza kobietom – którzy padli ofiarą przemocy domowej, jako dzieci lub jako dorośli, w celu uniknięcia ich ponownej wiktymizacji przez automatyczne pozbawienie opieki nad dziećmi;
Transgraniczne uprowadzenie dziecka przez jednego z rodziców
26. wzywa Komisję do upublicznienia rezultatów osiągniętych w propagowaniu współpracy transgranicznej w sprawach o uprowadzenie dziecka, którą Komisja określiła jako priorytetową w agendzie UE na rzecz praw dziecka;
27. wzywa Radę o przedstawienie sprawozdania z wyników osiągniętych w tworzeniu systemów ostrzegania o uprowadzeniach dzieci o skutkach transgranicznych oraz do zawarcia – na podstawie wytycznych Komisji – odnośnych umów o współpracy w transgranicznych sprawach uprowadzeń;
28. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
- [1] Dz.U. L 338 z 23.12.2003, s. 1.