PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji w Mosulu / północny Irak
24.10.2016 - (2016/2956(RSP))
zgodnie z art. 123 ust. 2 Regulaminu
Bodil Valero, Barbara Lochbihler, Alyn Smith, Ernest Maragall, Jean Lambert, Rebecca Harms w imieniu grupy Verts/ALE
B8-1169/2016
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji w Mosulu / Iraku Północnym
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje, zwłaszcza te z dni: 12 lutego 2015 r.[1], 27 listopada 2014 r.[2], 18 września 2014 r.[3] i 17 lipca 2014 r.[4],
– uwzględniając uwagi wiceprzewodniczącej/ wysokiej przedstawiciel Federiki Mogherini z dnia 18 października 2016 r. na wspólnej konferencji prasowej z udziałem ministra spraw zagranicznych Iraku İbrahima Al Jafaariego, zorganizowanej w następstwie drugiego posiedzenia Rady Współpracy UE–Irak w ramach umowy o partnerstwie i współpracy między UE a Irakiem,
– uwzględniając oświadczenie specjalnego sprawozdawcy Narodów Zjednoczonych ds. praw człowieka uchodźców wewnętrznych Chaloki Beyaniego z dnia 19 października 2016 r.,
– uwzględniając sprawozdanie Amnesty International pt. „Punished for Daesh’s crimes: Displaced Iraqis abused by militias and government forces” [Ukarani za zbrodnie Daisz: przesiedleni Irakijczycy prześladowani przez milicję i siły rządowe] z dnia 18 października 2016 r.,
– uwzględniając wytyczne ONZ w sprawie przesiedleń wewnętrznych z 1948 r.,
– uwzględniając międzynarodowe konwencje ONZ, zwłaszcza Międzynarodową konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, Konwencję genewską o ochronie osób cywilnych podczas wojny (2. część), Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół 1), Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II), Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,
– uwzględniając posiedzenie ministerialne poświęcone stabilizacji sytuacji w Mosulu, na którym spotkały się 22 kraje, ONZ, UE oraz Liga Arabska pod wspólnym przewodnictwem Francji i Iraku, mające miejsce w Paryżu w dniu 20 października 2016 r. z myślą o sporządzeniu planu ochrony ludności cywilnej, rozdziale pomocy, a także zajęciu się kwestiami dotyczącymi zarządzania obszarami świeżo wyzwolonymi spod panowania Państwa Islamskiego (IS),
– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w dniu 17 października 2016 r. rozpoczęła się ofensywa mająca na celu odbicie Mosulu z rąk sił IS, które miały kontrolę nad tym miastem od 2014 r., a gdzie prawdopodobnie wciąż znajduje się ok. miliona cywili; mając na uwadze, że Mosul jest ostatnim dużym miastem w Iraku znajdującym się w rękach IS, ok. pięć razy większym od pozostałych miast zajętych jeszcze przez IS, a ocenia się, że bitwa mająca na celu odzyskanie tego miasta będzie największą od czasów inwazji USA na Irak w 2003 r.;
B. mając na uwadze, że wyzwolenie Mosulu ma podstawowe znaczenie dla przyszłości wielu rdzennych mieszkańców regionu, zwłaszcza takich grup, jak chrześcijanie (Chaldejczycy / syrokatolicy / Asyryjczycy), jazydowie, Turkmeni, Szabakowie, Sabejczyków, jarsanici i szyici;
C. mając na uwadze, że UE jest częścią koalicji, oferując pomoc humanitarną i stabilizacyjną, której wartość wyniosła dotychczas 134 mln EUR dla Iraku, z czego 50 mln przeznaczono dla Mosulu;
D. mając na uwadze, że IS odizolowało Mosul, drugie co do wielkości miasto w Iraku i najbardziej kosmopolityczne, od świata, odcinając telewizję satelitarną, zakazując używania internetu, słuchania muzyki, oglądania filmów, czytania książek oraz wszystkiego, co jest sprzeczne z oficjalną linią milicji, a także ograniczając użytkowanie samochodów do swoich bojowników, a niedawno próbowało konfiskować telefony komórkowe obywateli; mając na uwadze, że mieszkańcy, którym udało się uciec, opowiadają, że ludzie umierają z głodu i chcą być wyzwoleni;
E. mając na uwadze, że ONZ, działając za pośrednictwem Biura ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (OCHA), zarejestrowała dotychczas ponad 5000 IDP, ale ostrzegła, że w najbliższych dniach może napłynąć nawet milion osób, co spowoduje poważny kryzys humanitarny;
F. mając na uwadze, że w działaniach przeciw IS biorą udział dziesiątki tysięcy żołnierzy, natomiast szacuje się, że w Mosulu i wokół miasta znajduje się blisko 6000 bojowników IS; mając na uwadze, że na siły sprzymierzone składają się oddziały rządu irackiego, kurdyjskich Peszmergów, międzynarodowej koalicji (Amerykanów i Francuzów) oraz szyickiej milicji, a także loklanych plemion sunnickich oraz dziesiątki innych niewielkich oddziałów milicji częściowo wyszkolonych przez Turków; mając na uwadze, że mogą minąć tygodnie, a nawet miesiące, zanim Mosul zostanie zdobyty;
G. mając na uwadze, że obecność oddziałów tureckich w północnym Iraku oraz naciski prezydenta Erdogana, żeby Turcja odgrywała jakąś rolę w zdobyciu Mosulu, nasiliły napięcia między grupami etnicznymi i religijnymi w tym regionie;
H. mając na uwadze, że pomimo iż siły szyickiej milicji Hashd al-Shaabi oraz kurdyjskich Peszmergów zgodziły się pozostać na obrzeżach miasta, zaangażowanie tak wielu podmiotów może bardzo utrudnić realizację planów dotyczących łańcucha dowodzenia i stabilizacji po zakończeniu konfliktu; mając na uwadze, że brak politycznego porozumienia wszystkich stron w sprawie zarządzania po konflikcie oraz odbudowy miasta może być źródłem dużych napięć bezpośrednio po zakończeniu walk i będzie stanowić test siły centralnego rządu irackiego;
I. mając na uwadze, że konflikt w Iraku miał katastrofalne skutki dla ludności cywilnej mając na uwadze, że IS popełniło zbrodnie karane na mocy prawa międzynarodowego, w tym zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości na kontrolowanych przez siebie terytoriach, a także przeprowadzało śmiercionośne bombardowania i inne ataki na pozostałych terytoriach irackich;
J. mając na uwadze, że dziesiątki tysięcy Irakijczyków były także przymusowo przesiedlane od połowy 2014 r. przez irakijskie siły rządowe i Peszmergów oraz milicję, a wielu z nich ma zakaz powrotu do domu, prawdopodobnie z powodu bezpieczeństwa, albo jest poddanych arbitralnym i dyskryminacyjnym ograniczeniom swobody poruszania się; mając na uwadze, że często umieszcza się ich w obozach, gdzie mają niewielkie możliwości utrzymywania się czy dostępu do podstawowych usług;
K. mając na uwadze, że w przeszłości tysiące mężczyzn i chłopców uciekających z terytorium IS zostało schwytanych przez służby bezpieczeństwa lub milicję pod zarzutem powiązań z IS, a niektórych z nich poddano egzekucji bez sądu, natomiast los pozostałych jest nieznany, co powoduje obawy o ich życie i bezpieczeństwo;
L. mając na uwadze, że w głównie szyicka milicja, dopuszczająca się naruszeń, cieszyła się długo poparciem władz irackich, które dostarczały jej pomocy finansowej i broni, zanim w 2016 r. nie uznano jej oficjalnie za siły irackie;
M. mając na uwadze, że nie można pominąć milczeniem odpowiedzialności rządu za te naruszenia; mając na uwadze, że ponadto sądy irackie są znane z tego, iż polegały na wymuszonych zeznaniach, aby skazywać winnych poważnych przestępstw w jawnie nieuczciwych procesach, często na karę śmierci; mając na uwadze, że dotychczas w 2016 r. wykonano ok. 90 egzekucji, większość z nich z powodu zarzutów o terroryzm; mając na uwadze, że wydano dziesiątki wyroków śmierci, a ok. 3000 osób przebywa w celi śmierci;
N. mając na uwadze, że zgodnie z doniesieniami, od rozpoczęcia walki o Mosul IS schwytało i zabiło 284 mężczyzn i chłopców; mając na uwadze, że ONZ prowadzi dochodzenie w związku z informacją o rozstrzelaniu 40 osób w jednej wsi przez bojowników IS;
O. mając na uwadze, że w ramach oczywistej próby odwrócenia uwagi od Mosulu bojownicy IS przeprowadzili atak na budynki rządowe w irackim mieście Kirkuk oraz, zgodnie z doniesieniami, wtargnęli do domostw i meczetów w mieście i wzięli cywilnych zakładników;
1. przyznaje, że szczegółowe przygotowanie odzyskania Mosulu zajęło wiele miesięcy; podkreśla jednak, że należy uczynić wszystko co możliwe, aby zapobiec rażącym naruszeniom, jakie miały miejsce w Al-Falludży i w innych częściach Iraku podczas starć między siłami rządowymi i IS;
2. oczekuje, że władze Iraku będą skutecznie dowodziły bojówkami i sprawowały nad nimi kontrolę, że osoby, które dopuściły się naruszeń w przeszłości, nie będą brały udziału w operacjach w Mosulu i że wszystkie strony konfliktu podejmą środki ostrożności, aby uniknąć strat wśród ludności cywilnej podczas ataku na Mosul, również w związku z zagrożeniem wykorzystywania cywili jako żywych tarcz przez IS;
3. wzywa władze irackie i kurdyjskie biorące udział w planowaniu operacji wojskowej do zapewnienia bezpiecznej trasy ucieczki cywilom uciekającym przed walkami;
4. odnotowuje sygnał alarmowy ze strony koordynatora ONZ ds. pomocy humanitarnej dotyczący braku odpowiednich funduszy w obliczu mogącej wystąpić w wyniku ofensywy w Mosulu nadzwyczajnej sytuacji humanitarnej na niespotykaną dotąd skalę; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie UE w Iraku, w szczególności jej dotychczasowe wysiłki w zakresie pomocy humanitarnej, a także usuwania improwizowanych urządzeń wybuchowych (IED), co będzie konieczne, aby umożliwić szybki powrót uchodźców i osób wewnętrznie przesiedlonych; niemniej jednak pilnie wzywa UE i państwa członkowskie do zintensyfikowania wysiłków na rzecz stabilizacji na wyzwolonych obszarach;
5. jest szczerze zaniepokojony nie tylko bezpośrednimi skutkami walki o Mosul dla ludności cywilnej, lecz również przyszłą sytuacją, w świetle długotrwałych sporów dotyczących wewnętrznych podziałów w regionach Iraku między rządem Iraku, Regionalnym Rządem Kurdystanu i grupami mniejszościowymi;
6. wzywa wszystkie podmioty należące do koalicji przeciwko IS do współpracy w celu utrzymania i wzmocnienia zdolności kraju do utrzymania praworządności i porządku publicznego oraz do powstrzymania się od prób wyrównywania starych porachunków, podsycania wrogości na tle religijnym lub etnicznym lub wprowadzania zmian geopolitycznych;
7. w pełni popiera wezwanie konferencji paryskiej do kompleksowego porozumienia politycznego między irackimi władzami krajowymi i podmiotami lokalnymi, tak aby zagwarantować skuteczniejsze sprawowanie rządów w Mosulu i okolicach, sprzyjające włączeniu społecznemu, w poszanowaniu różnorodności w społeczeństwie i zapewniające pokojowe współistnienie; podkreśla w szczególności znaczenie tego, aby wszystkie mniejszości etniczne – stojące wobec tych samych wyzwań, bez względu na przynależność religijną, jeśli chodzi o kwestie bezpieczeństwa i uznania praw – brały udział w negocjacjach, a także znacznie utworzenia nowej struktury zarządzania; jest zdania, że przyszłość tych mniejszości i powrót uchodźców i osób wewnętrznie przesiedlonych będzie zależeć od stabilności nowej administracji;
8. pilnie wzywa rząd iracki do ułatwienia powrotu uchodźców i osób wewnętrznie przesiedlonych oraz do przywrócenia im pełni podstawowych praw człowieka, w tym praw własności;
9. z zadowoleniem odnotowuje plany rządu Iraku dotyczące wdrożenia reformy systemu sprawowania rządów i procesu pojednania narodowego, które są niezbędne, aby sprostać aspiracjom narodu irackiego jako całości oraz utrzymać jedność Iraku;
10. wzywa władze irackie do zagwarantowania, by osoby zatrzymane, a tym osoby zatrzymane do kontroli bezpieczeństwa po ucieczce z terytoriów kontrolowanych przez IS, co do których istnieją uzasadnione podejrzenia o popełnienie przestępstw o wyraźnym charakterze kryminalnym, były niezwłocznie przekazywane cywilnym władzom sądowym, które przeprowadzą wobec nich procedurę dochodzenia i ścigania zgodnie z prawem międzynarodowym i standardami sprawiedliwego procesu, lub w przeciwnym wypadku zwalniane;
11. wzywa władze Iraku do położenia kresu wymuszonym zaginięciom, torturom, pozasądowym egzekucjom i arbitralnym zatrzymaniom, do pociągnięcia winnych do odpowiedzialności oraz do wprowadzenia środków zapewniających skuteczne dowodzenie bojówkami paramilitarnymi i kontrolę nad nimi ze strony irackich sił zbrojnych, a także do ustanowienia skutecznych mechanizmów nadzoru i odpowiedzialności z udziałem organów cywilnych;
12. wzywa rząd Iraku do ujawnienia wyników badań komitetu ustanowionego przez premiera w dniu 5 czerwca 2016 r. w celu zbadania nadużyć w kontekście operacji wojskowych służących odzyskaniu Al-Falludży i okolic; wzywa ponadto rząd do dopilnowania, by wszelkie ujawnione dowody przekazane przez ten komitet, jak również przez komitet ustanowiony przez gubernatora prowincji Al-Anbar, który opublikował swoje wnioski w dniu 11 czerwca 2016 r., zostały udostępnione organom sądowym w celu postawienia sprawców przed wymiarem sprawiedliwości;
13. wzywa władze kurdyjskie do położenia kresu arbitralnym zatrzymaniom, do zagwarantowania prawa do rzetelnego procesu sądowego wszystkich przetrzymywanych pod zarzutem popełnienia przestępstw o podłożu terrorystycznym oraz do zniesienia arbitralnych i dyskryminacyjnych ograniczeń w swobodnym przepływie wewnętrznie przesiedlonych arabskich sunnitów;
14. apeluje do władz irackich i kurdyjskich o zapewnienie dostępu niezależnym obserwatorom międzynarodowym do tymczasowych miejsc przetrzymywania lub prowizorycznych ośrodków przetrzymywania, gdzie poddawane są kontroli osoby wewnętrznie przesiedlone uciekające z terenów kontrolowanych przez IS;
15. wzywa UE i jej państwa członkowskie do ustanowienia skutecznego mechanizmu monitorowania i nadzoru w celu monitorowania i oceny wdrożenia i skutków obecnych i przyszłych programów szkoleniowych i programów w zakresie budowania zdolności dla pracowników sektora bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości, aby zagwarantować, że dzięki takim programom ma miejsce rzeczywista poprawa sytuacji na miejscu i że nie przyczyniają się one do łamania praw człowieka;
16. wzywa wszystkie państwa członkowskie, które udzielają pomocy wojskowej irackiemu rządowi centralnemu lub Regionalnemu Rządowi Kurdystanu, przekazują lub sprzedają im broń lub sprzęt wojskowy, aby upewniły się, czy wszyscy beneficjenci działają w sposób spójny przy pełnym poszanowaniu międzynarodowego prawa w zakresie praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, a także do zaprzestania przekazywania broni, amunicji i innych sprzętów wojskowych, technologii i świadczenia pomocy podmiotom zamieszanym w popełnienie poważnych naruszeń międzynarodowego prawa w zakresie praw człowieka lub międzynarodowego prawa humanitarnego;
17. wzywa ESDZ, państwa członkowskie i społeczność międzynarodową do udzielenia wsparcia praktycznego i dyplomatycznego na rzecz stworzenia trwałej i sprzyjającej integracji struktury po zakończeniu konfliktu w tym regionie, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości stworzenia autonomicznej prowincji obejmującej równinę Niniwa, Sindżar i Tal Afar, politycznie reprezentowanej przez rdzennych mieszkańców tego regionu;
18. wzywa ESDZ, aby po wyzwoleniu oferował swoje dobre usługi w negocjacjach z Regionalnym Rządem Kurdystanu i rządem Iraku, tak aby zapewnić, że mniejszościom etnicznym w regionie, zwłaszcza grupom chrześcijan (Chaldejczykom/syrokatolikom/Asyryjczykom) oraz jazydom, Turkmenom, Szabakom i jarsanitom przyznane zostaną ich uzasadnione prawa i że zostaną oni włączeni do nowej struktury administracyjnej, z nadzieją, że zapobiegnie to wybuchowi nowych konfliktów wewnętrznych wśród tych grup;
19. wzywa swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, specjalnemu przedstawicielowi UE do spraw praw człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich, rządowi i Radzie Reprezentantów Iraku, Regionalnemu Rządowi Kurdystanu, rządowi Turcji, sekretarzowi generalnemu Narodów Zjednoczonych oraz Radzie Praw Człowieka ONZ.
- [1] Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0040.
- [2] Teksty przyjęte, P8_TA(2014)0066.
- [3] Teksty przyjęte, P8_TA(2014)0027.
- [4] Teksty przyjęte, P8_TA(2014)0011.