PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji na Białorusi
16.11.2016 - (2016/2934(RSP))
zgodnie z art. 123 ust. 2 Regulaminu
Knut Fleckenstein, Andrejs Mamikins, Jens Nilsson, Zigmantas Balčytis, Vilija Blinkevičiūtė, Tanja Fajon, Doru-Claudian Frunzulică, Karoline Graswander-Hainz, Anna Hedh, Miroslav Poche, Marlene Mizzi, Tibor Szanyi, Julie Ward, Elena Valenciano, Josef Weidenholzer, Miriam Dalli w imieniu grupy S&D
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B8-1232/2016
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje i zalecenia w sprawie Białorusi,
– uwzględniając wybory parlamentarne, które odbyły się 11 września 2016 r., oraz wybory prezydenckie, które odbyły się 11 października 2015 r.,
– uwzględniając oświadczenie przewodniczącego Delegacji PE ds. stosunków z Białorusią z dnia 13 września 2016 r. w sprawie ostatnich wyborów parlamentarnych na Białorusi,
– uwzględniając oświadczenie rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych z dnia 12 września 2016 r. w sprawie wyborów parlamentarnych na Białorusi,
– uwzględniając wstępne oświadczenie OBWE/ODIHR, Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE i Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 12 września 2016 r. w sprawie wyborów parlamentarnych na Białorusi,
– uwzględniając konkluzje Rady w sprawie Białorusi, zwłaszcza konkluzje z dnia 16 lutego 2016 r. znoszące sankcje wobec 170 osób i trzech białoruskich przedsiębiorstw,
– uwzględniając oświadczenie rzecznika Departamentu Stanu USA z dnia 12 września 2016 r. w sprawie wyborów parlamentarnych na Białorusi,
– uwzględniając sprawozdanie końcowe OBWE z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie wyborów prezydenckich na Białorusi, które odbyły się 11 października 2015 r.,
– uwzględniając liczne deklaracje władz białoruskich zapowiadające, że niektóre z zaleceń OBWE/ODIHR wydanych po wyborach prezydenckich w 2015 r. zostaną wdrożone przed wyborami parlamentarnymi w 2016 roku,
– uwzględniając uwolnienie w dniu 22 sierpnia 2015 r. przez władze Białorusi sześciu więźniów politycznych oraz wydane w związku z tym oświadczenie wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federiki Mogherini oraz komisarza ds. europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia Johannesa Hahna z dnia 22 sierpnia 2015 r. w sprawie uwolnienia więźniów politycznych na Białorusi,
– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w swoim sprawozdaniu końcowym w sprawie wyborów prezydenckich na Białorusi w 2015 r. OBWE/ODIHR wraz z Komisją Wenecką Rady Europy opracowały zestaw zaleceń, które powinny zostać wdrożone przez Białoruś przed wyborami parlamentarnymi w 2016 roku;
B. mając na uwadze, że w celu poprawy stosunków z Zachodem władze białoruskie umożliwiły partiom demokratycznej opozycji łatwiejszą rejestrację na wybory parlamentarne w 2016 r. niż w przypadku poprzednich wyborów, a zagranicznym obserwatorom zapewniono większy dostęp do liczenia głosów;
C. mając na uwadze, że w ocenie OBWE/ODIHR wybory parlamentarne w 2016 r. zostały dobrze zorganizowane, choć wciąż występuje szereg długotrwałych niedociągnięć systemowych, mi.in. prawne ograniczenia praw politycznych i podstawowych wolności; mając na uwadze, że stwierdzono liczne nieprawidłowości proceduralne oraz brak przejrzystości przy obliczaniu głosów i zestawianiu wyników;
D. mając na uwadze, że po raz pierwszy od 20 lat w parlamencie białoruskim zasiadać będą przedstawiciele opozycji demokratycznej;
E. mając na uwadze, że od 1994 r. na Białorusi nie odbyły się żadne wolne i uczciwe wybory na podstawie ordynacji wyborczej zgodnej z uznawanymi na szczeblu międzynarodowym standardami OBWE/ODIHR;
F. mając na uwadze, że w lutym 2016 r. UE w geście dobrej woli zniosła większość środków ograniczających wobec białoruskich urzędników państwowych i podmiotów prawnych, aby zachęcić Białoruś do poprawy sytuacji w zakresie przestrzegania praw człowieka, demokracji i praworządności; mając na uwadze, że choć odnotowano widoczne starania na rzecz rozwiązania pewnych istniejących od dawna problemów przed wyborami w 2016 r., nadal wiele kwestii dotyczących prawnych i proceduralnych ram wyborczych pozostaje nierozwiązanych;
G. mając na uwadze, że dwie białoruskie grupy obserwacji wyborów, tj. Obrońcy Praw Człowieka na rzecz Wolnych Wyborów oraz Prawo Wyboru 2016 (Right to Choose-2016) potępiły ostatnie wybory, ponieważ nie odpowiadały one wielu kluczowym standardom międzynarodowym i nie odzwierciedlały w wiarygodny sposób woli białoruskich obywateli;
H. mając na uwadze, że białoruskie grupy obserwacji wyborów zgromadziły konkretne dowody na to, że w całym kraju podejmowano masowe działania mające na celu zawyżenie frekwencji podczas pięciodniowego okresu wczesnego głosowania (w dniach 6–10 września) oraz w dniu wyborów (11 września);
I. mając na uwadze, że pierwsza od 2002 r. oficjalna wizyta Delegacji Parlamentu ds. stosunków z Białorusią miała miejsce w Mińsku w dniach 18–19 czerwca 2015 r.; mając na uwadze, że Parlament Europejski nie utrzymuje obecnie oficjalnych stosunków z parlamentem Białorusi;
J. mając na uwadze, że Białoruś odegrała konstruktywną rolę w ułatwieniu porozumienia w sprawie zawieszenia broni na Ukrainie;
K. mając na uwadze, że rosyjska inwazja na Krym i jego aneksja pogłębiły obawy społeczeństwa białoruskiego dotyczące destabilizacji sytuacji wewnętrznej w wyniku zmiany władzy;
L. mając na uwadze, że Białoruś jest jedynym krajem w Europie, w którym wciąż wykonuje się karę śmierci; mając na uwadze, że w dniu 4 października 2016 r. białoruski Sąd Najwyższy utrzymał w mocy wyrok śmierci dla Siarhieja Wostrykaua; mając na uwadze, że było to czwarte utrzymanie w mocy wyroku śmierci w 2016 r.;
M. mając na uwadze, że poprawa stosunków między UE a Białorusią zależy od spełnienia warunków wstępnych, do których należą: wyraźne zwiększenie wolności słowa i wolności mediów, przestrzeganie praw politycznych zarówno zwykłych obywateli, jak i działaczy opozycji, a także poszanowanie zasad państwa prawa i praw podstawowych; mając na uwadze, że Unia Europejska pozostaje głęboko oddana dalszej obronie praw człowieka na Białorusi, w tym obronie wolności słowa i wolności mediów;
N. mając na uwadze, że zgodnie ze sprawozdaniem specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi z dnia 21 kwietnia 2016 r., mimo zauważalnej intensyfikacji kontaktów między Białorusią, UE i Stanami Zjednoczonymi, wciąż dochodzi do naruszeń praw człowieka i nie odnotowano żadnej istotnej zmiany w tej kwestii;
O. mając na uwadze, że organizacje praw człowieka zwróciły uwagę na nowe metody prześladowania opozycji;
1. pozostaje głęboko zaniepokojony uchybieniami odnotowanymi przez niezależnych obserwatorów międzynarodowych podczas wyborów prezydenckich w 2015 r. i wyborów parlamentarnych w 2016 r.; odnotowuje próby poczynienia postępów, które jednak wciąż są niewystarczające; odnotowuje, że opozycja będzie mieć dwóch przedstawicieli w nowo wybranym parlamencie; uważa jednak, że są to raczej nominacje polityczne niż uczciwy wynik wyborów;
2. wzywa władze Białorusi do bezzwłocznego wznowienia prac nad kompleksową reformą systemu wyborczego w ramach szerszego procesu demokratyzacji i we współpracy z partnerami międzynarodowymi; podkreśla, że zalecenia OBWE/ODIHR powinny zostać wdrożone w odpowiednim czasie przed wyborami samorządowymi, które odbędą się w marcu 2018 r.; podkreśla, że ma to kluczowe znaczenie dla osiągnięcia upragnionej poprawy stosunków między UE a Białorusią;
3. ponownie wzywa władze białoruskie do zadbania o to, aby bez względu na okoliczności przestrzegano zasad demokracji, praw człowieka i podstawowych wolności zgodnie z Powszechną deklaracją praw człowieka oraz międzynarodowymi i regionalnymi instrumentami dotyczącymi praw człowieka ratyfikowanymi przez Białoruś;
4. wzywa rząd Białorusi do rehabilitacji uwolnionych więźniów politycznych oraz do przywrócenia im praw obywatelskich i politycznych;
5. wyraża zaniepokojenie faktem, że od 2000 r. na Białorusi nie zarejestrowano żadnej partii politycznej; apeluje o złagodzenie ograniczeń w tym zakresie i podkreśla potrzebę zapewnienia niezakłóconego prowadzenia działalności politycznej;
6. oczekuje od władz zaprzestania nękania niezależnych mediów ze względów politycznych; apeluje o odejście od praktyki prześladowania administracyjnego i arbitralnego stosowania art. 22 ust. 9 pkt 2 kodeksu administracyjnego przeciwko niezależnym dziennikarzom za współpracę z zagranicznymi mediami bez uzyskania akredytacji, gdyż ogranicza to prawo do wolności wypowiedzi i rozpowszechnianie informacji;
7. wzywa władze Białorusi do uchylenia artykułu 193 ust. 1 białoruskiego kodeksu karnego, który zabrania organizowania działalności niezarejestrowanych stowarzyszeń o charakterze publicznym i brania w niej udziału, gdyż zapis ten jest sprzeczny z międzynarodowymi standardami w odniesieniu do wolności zrzeszania się i stanowi naruszenie przez Białoruś zobowiązań wynikających z członkostwa w OBWE i ONZ;
8. wzywa Białoruś, która jest jedynym krajem w Europie nadal stosującym karę śmierci, do przyłączenia się do światowego moratorium na wykonywanie kary śmierci, co byłoby pierwszym krokiem do trwałego zniesienia tej kary; przypomina, że kara śmierci jest wyrazem nieludzkiego i poniżającego traktowania, nie ma dowiedzionego skutku odstraszającego i sprawia, że ewentualne błędy sądu stają się nieodwracalne;
9. wzywa władze białoruskie do uznania mandatu specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi oraz do pełnej współpracy z nim poprzez uczestnictwo w merytorycznym i konstruktywnym dialogu oraz ułatwienie mu wizyty w kraju;
10. wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i Komisję, aby poszukały nowych sposobów wspierania organizacji społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi; podkreśla w związku z tym potrzebę wspierania wszelkich niezależnych źródeł informacji dla społeczeństwa białoruskiego, w tym przekazów medialnych w języku białoruskim;
11. zauważa, że w styczniu 2014 r. rozpoczęły się negocjacje w sprawie ułatwień wizowych, co ma służyć poprawie kontaktów międzyludzkich i zachęceniu do tworzenia społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla, że Komisja Europejska i ESDZ powinny podjąć niezbędne działania w celu przyspieszenia postępów w rej kwestii;
12. popiera prowadzoną przez UE politykę „krytycznego zaangażowania” wobec władz Białorusi i wyraża gotowość do wniesienia wkładu w tę politykę, również za pomocą Delegacji PE do spraw stosunków z Białorusią; wzywa Komisję Europejską, aby uważnie monitorowała inicjatywy ustawodawcze na Białorusi oraz aby kontrolowała ich wdrażanie;
13. ponownie podkreśla swoje zobowiązanie do działania na rzecz narodu białoruskiego, do wspierania jego demokratycznych aspiracji i inicjatyw oraz do działania na rzecz zapewnienia temu krajowi stabilnej, demokratycznej i dostatniej przyszłości;
14. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Radzie, Komisji, państwom członkowskim, OBWE/ODIHR, Radzie Europy oraz władzom białoruskim.