PROJEKT REZOLUCJI w sprawie zawarcia kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA) między Kanadą, z jednej strony, a Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony
8.2.2017 - (2017/2525(RSP))
zgodnie z art. 123 ust. 2 Regulaminu
Tiziana Beghin, William (The Earl of) Dartmouth, David Borrelli, Marco Valli, Ignazio Corrao, Fabio Massimo Castaldo, Laura Agea, Marco Zullo, Dario Tamburrano, Piernicola Pedicini, Rosa D’Amato, Isabella Adinolfi, Eleonora Evi, Daniela Aiuto, Laura Ferrara w imieniu grupy EFDD
B8-0145/2017
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie zawarcia Kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA) między Kanadą, z jednej strony, a Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 grudnia 2013 r. zawierającą zalecenie Parlamentu Europejskiego dla Rady, Komisji i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych w sprawie negocjacji dotyczących umowy o partnerstwie strategicznym między UE a Kanadą[1],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie stosunków handlowych UE-Kanada[2],
– uwzględniając sprawozdanie „A Critical Assessment of the Proposed Comprehensive Economic and Trade Agreement Between the European Union and Canada - A joint position of the European Federation of Public Service Unions (EPSU) and the Canadian Union of Public Employees, the National Union of Public and General Employees and the Public Service Alliance of Canada” („Krytyczna ocena planowanej kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej między Unią Europejską a Kanadą – wspólne stanowisko Europejskiej Federacji Związków Zawodowych Służb Publicznych, Kanadyjskiego Związku Pracowników Sektora Publicznego, Krajowego Związku Pracowników Sektora Publicznego i Prywatnego oraz Kanadyjskiego Sojuszu Usług Publicznych”) ze stycznia 2010 r.,
– uwzględniając dokument roboczy Europejskiej Federacji Związków Zawodowych Służb Publicznych zatytułowany „CETA and TTIP – Potential impacts on health and social services” („CETA i TTIP – potencjalny wpływ na usługi zdrowotne i społeczne”) autorstwa Thomasa Fritza z kwietnia 2015 r.,
– uwzględniając „Statement from the European Association of Judges (EAJ) on the Proposal from the European Commission on a new Investment Court System” („Oświadczenie Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów w sprawie wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego nowego systemu trybunaów inwestycyjnych”) z lutego 2015 r.,
– uwzględniając stanowisko Europejskiego Sojuszu na rzecz Zdrowia Publicznego (EPHA) „How CETA could Undermine Public Health” („Jak CETA może zagrozić zdrowiu publicznemu”) z października 2016 r.,
– uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę dotyczący zawarcia CETA między Kanadą, z jednej strony, a Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony,
– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że proces ratyfikacji w Parlamencie należy zawiesić do czasu wyjaśnienia ważnych kwestii prawnych dotyczących CETA i jej rozdziału dotyczącego inwestycji;
B. mając na uwadze, że zawarcie CETA wydaje się niezgodne z celami UE w zakresie ochrony środowiska, zasady ostrożności, spójności społecznej, godnej pracy, obrony swobód obywatelskich, w szczególności w odniesieniu do ochrony danych, dostępu do świadczeń zdrowotnych, polityk kulturalnych i różnorodności kulturowej, bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt oraz ochrony rodzinnych i małych gospodarstw rolnych;
C. mając na uwadze, że utrzymuje się niepewność co do zgodności CETA z europejskimi Traktatami;
D. mając na uwadze, że UE i Kanada posiadają w znacznym stopniu rozbieżne normy w sektorze rolno-spożywczym, a obniżanie norm jest sprzeczne z europejskim dorobkiem prawnym;
E. mając na uwadze, że zmniejszanie obciążeń regulacyjnych należy zawsze starannie analizować w kontekście interesów konsumentów i ich prawa do informacji o produktach, które nabywają, oraz prawa obywateli do społeczeństwa bezpiecznego pod względem prawnym;
F. mając na uwadze, że zarówno art. 1, jak i art. 10 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej stanowią, że „decyzje są podejmowane w sposób jak najbardziej otwarty i zbliżony do obywatela”;
G. mając na uwadze, że brak pełnego dostępu do kluczowych dokumentów negocjacyjnych dla parlamentarzystów na różnych szczeblach zarządzania po obu stronach Atlantyku, a także dla społeczeństwa obywatelskiego, prasy, analityków i obywateli doprowadził do uchybień pod względem uczestnictwa w życiu demokratycznym;
H. mając na uwadze, że 87 % MŚP w UE jest uzależnione od popytu wewnętrznego i nie uczestniczy bezpośrednio w handlu międzynarodowym i na rynkach międzynarodowych; mając na uwadze, że priorytetem unijnych MŚP pozostaje dalszy rozwój lokalnego, regionalnego i europejskiego wspólnego rynku, przed wejściem na rynki kanadyjskie;
I. mając na uwadze, że dobrobyt generowany przez CETA wynika głównie z przekierowania handlu, a nie zwiększenia handlu;
J. mając na uwadze, że CETA nie zawiera rozdziału dotyczącego MŚP;
K. mając na uwadze, że zinstytucjonalizowana współpraca regulacyjna proponowana aktualnie przez Komisję narusza uprawnienia legislacyjne Parlamentu Europejskiego, a także parlamentów narodowych i w związku z tym wpływa negatywnie na stosowanie wartości Unii, o których mowa w art. 2 TUE;
L. mając na uwadze, że trudno jest ocenić rzeczywisty wpływ CETA na gospodarkę UE i gospodarkę Kanady, gdyż badania wskazują sprzeczne wyniki; mając na uwadze, że CETA nie rozwiąże wieloletnich strukturalnych problemów gospodarczych w UE ani ich przyczyn;
1. odmawia zgody na zawarcie CETA;
2. zauważa, że CETA negatywnie wpłynie na dostęp do leków, w szczególności w przypadku Kanadyjczyków, którzy już teraz doświadczają drugich pod względem kolejności najwyższych cen leków na świecie;
3. wnioskuje o całkowite wyłączenie Narodowego Funduszu Zdrowia Zjednoczonego Królestwa (NHS) ze wszystkich postanowień CETA;
4. zauważa, że CETA może potencjalnie spowodować pogorszenie norm jakości i przystępności usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym;
5. odrzuca dalsze otwarcie w odniesieniu do usług edukacyjnych o mieszanym systemie finansowania, w tym w obszarze edukacji przedszkolnej i szkolnictwa wyższego; odrzuca zatem „negatywne listy” w zakresie liberalizacji usług dopuszczające zawarcie w CETA tzw. „klauzul zapadkowych” i klauzul zawieszających;
6. uważa, że CETA osłabia ochronę danych osobowych obywateli UE przez zobowiązania podjęte w zakresie transgranicznych przepływów danych;
7. zwraca się do Komisji o dopilnowanie, aby celem rozdziału dotyczącego zrównoważonego rozwoju była pełna i skuteczna ratyfikacja, wdrożenie i egzekwowanie ośmiu podstawowych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy i ich postanowień, programu godnej pracy MOP oraz najważniejszych światowych porozumień w sprawie ochrony środowiska naturalnego; uważa, że celem postanowień umowy musi być dalsze podniesienie poziomu ochrony norm pracy i środowiska;
8. przypomina, że normy pracy i środowiska nie ograniczają się do rozdziału dotyczącego handlu i zrównoważonego rozwoju, ale są również ujęte w innych obszarach umowy;
9. apeluje o skuteczny proces monitorowania obejmujący partnerów społecznych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego przy wdrażaniu postanowień CETA dotyczących pracy;
10. wskazuje, że zwiększona konkurencja inwestycyjna między bankami w UE a bankami kanadyjskimi oraz innymi dostawcami usług finansowych sprawia, że systemy finansowe zarówno w Kanadzie, jak i UE stają się w coraz większym stopniu powiązane i narażone na zewnętrzne wstrząsy i efekt domina;
11. apeluje do Komisji o ponowne otwarcie negocjacji w ramach CETA i stworzenie specjalnego rozdziału dotyczące MŚP opartego na wspólnym zobowiązaniu obu negocjujących stron i mającego na celu stworzenie nowych możliwości w Kanadzie dla europejskich MŚP, uwzględniając jednocześnie fakt, że mniej niż 1 % europejskich MŚP eksportuje do Kanady;
12. przypomina, że podczas konsultacji społecznych na temat systemów ochrony inwestycji 97 % respondentów wydało negatywną opinię, potwierdzając jeden z głównych problemów dotyczących takiego procesu rozstrzygania, w którym występować mogą jedynie inwestor będący powodem i pozwany rząd krajowy danego kraju; odrzuca włączenie systemu trybunałów inwestycyjnych, który umożliwia wnoszenie roszczeń jedynie przez inwestorów zagranicznych, przyznając pierwszeństwo prywatnym firmom międzynarodowym ponad krajowym interesem publicznym; ubolewa nad faktem, że przeważać będą interesy handlowe przedsiębiorstw wielonarodowych wspieranych przez system arbitrażu przy jednoczesnym lekceważeniu aspektu ludzkiego i praw pacjentów;
13. potwierdza, że Kanada i UE dysponują w pełni funkcjonującymi i dostępnymi środkami sądowymi, które czynią wszelkie formy arbitrażu niepotrzebnymi i wysoce dyskusyjnymi;
14. zauważa, że arbitrzy będą wynagradzani według stawki godzinowej, co stwarza zachętę do wydłużania postępowań sądowych przy znaczących kosztach dla podatników;
15. uznaje ponadto, że 80 % amerykańskich przedsiębiorstw posiada znaczące udziały w kanadyjskich przedsiębiorstwach i zauważa, że umowa ta umożliwi im wszczynanie postępowań sądowych przeciwko rządom ich państw członkowskich na koszt podatników;
16. ubolewa nad stosowaniem w CETA niejasnego terminu „sprawiedliwe i równe traktowanie” ze względu na wiele spraw dotyczących arbitrażu inwestycyjnego związanych z tą kwestią;
17. odrzuca zagrożenia, które CETA stwarza dla środków polityki publicznej w sektorze zdrowia publicznego i odrzuca prawo zagranicznych inwestorów do zaskarżania tych środków na mocy przepisów dotyczących zagranicznych inwestycji;
18. zauważa, że CETA umożliwiłaby międzynarodowym przedsiębiorstwom inwestycyjnym pozywanie państw członkowskich UE w związku z ustanawianymi przez nie przepisami, które wpływają na zyski inwestorów, w tym mającymi chronić zdrowie publiczne, środowisko naturalne lub prawa pracowników; zauważa ponadto, że niezależny ekspert ONZ uznał, iż CETA jest niezgodna z zasadami prawa, demokracji i praw człowieka i stwierdził, że umowy handlowe powinny być ratyfikowane wyłącznie po przeprowadzeniu ocen wpływu na prawa człowieka, zdrowie i środowisko, co nie miało miejsca w przypadku CETA;
19. zauważa, że system sądów ds. inwestycji umożliwiłby nabywanie korzyści umownych, pozwalając inwestorom na wybieranie umowy, na podstawie której chcą złożyć roszczenie w ramach ISDS;
20. zauważa, że nie zwrócono się do Trybunału Sprawiedliwości o opinię prawną dotyczącą ważności systemu sądów ds. inwestycji w formie wielostronnego trybunału inwestycyjnego i zgodności z traktatami UE;
21. przypomina, że prawo obu stron do regulowania podlega postanowieniom CETA, co zmniejsza przestrzeń regulacyjną dla organów krajowych;
22. wzywa do zagwarantowania zawarcia w CETA ambitnego, wyważonego i nowoczesnego rozdziału w sprawie praw własności intelektualnej z uwzględnieniem uznania, wzmocnionej ochrony i modyfikacji oznaczeń geograficznych, bez uszczerbku dla potrzeby zreformowania przez UE jej systemu praw autorskich;
23. ponownie potwierdza, że przez liberalizację rynków rolnych CETA stworzy zagrożenie osłabienia norm bezpieczeństwa żywności; ubolewa w związku z tym nad faktem, że CETA nie zawiera żadnych specjalnych postanowień dotyczących „dobrostanu zwierząt”;
24. wzywa Komisję, aby:
● stanowczo zobowiązała się do ścisłego utrzymania obecnych i przyszłych norm w zakresie bezpieczeństwa żywności i zdrowia ludzkiego, zdrowia roślin, ochrony upraw i środowiska naturalnego oraz ochrony konsumentów zgodnie z prawodawstwem UE;
● zagwarantowała, że obecny mechanizm współpracy CETA dotyczący rewizji i harmonizacji przepisów w zakresie GMO nie doprowadzi do obniżenia obecnie obowiązujących standardów UE;
● zagwarantowała, aby podstawowe wartości UE, takie jak zasada ostrożności i zrównoważone rolnictwo, nie były w przyszłości podważane, jak również prawo obywateli do informacji na temat produktów nabywanych na rynkach UE, w oparciu o właściwe unijne przepisy dotyczące identyfikowalności i oznakowania;
● zagwarantowała poszanowanie europejskich norm w zakresie ochrony konsumentów, dobrostanu zwierząt i ochrony środowiska naturalnego oraz minimalnych norm społecznych odnoszących się do produktów rolnych przywożonych do UE;
25. odrzuca fakt, że publiczni operatorzy sieci wodociągowych nie są wyraźnie wyłączeni z CETA, co prowadzi do sytuacji, w której rządowe polityki w tej dziedzinie mające na celu ochronę dostępu do czystej i bezpiecznej wody pitnej mogą podlegać zaskarżeniu na mocy rozdziału w sprawie inwestycji jako „bariery dla handlu”, stwarzając precedens dla wszystkich polityk w sektorze publicznym;
26. odnotowuje ponadto, że CETA nie zapewnia jasnej i szczegółowej definicji usług publicznych;
27. zauważa, że strony CETA wydały 38 deklaracji, oświadczeń i innych dokumentów do celów zapewnienia wyjaśnień i interpretacji; zauważa ponadto, że większość tych oświadczeń ma charakter jednostronny, co oznacza, że mają niewielką wartość prawną i nie mogą być uznane za wiążące w odniesieniu do interpretacji tekstu;
28. jest zdania, że Komisja powinna skupiać się na umowach i traktatach, które chronią prawa człowieka i zrównoważony rozwój, zamiast realizować obecną politykę handlową przynoszącą korzyści jedynie korporacjom transnarodowym;
29. apeluje do Komisji o utrzymanie celów dotyczących rozwoju odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej w kontekście zwiększania bezpieczeństwa energetycznego; podkreśla, że odpowiedni rozdział musi zawierać wyraźne gwarancje, że unijne normy środowiskowe i cele działań w dziedzinie klimatu nie zostaną osłabione oraz że UE musi zachować swobodę niezależnego ustalania norm i celów w przyszłości;
30. dlatego też wzywa Komisję, aby włączyła do umowy dwustronną klauzulę ochronną w celu zapewnienia energochłonnym i powodującym ucieczkę emisji sektorom w UE, w tym przemysłowi chemicznemu i stalowemu oraz branży surowców, odpowiednich środków pozwalających utrzymać obecne stawki celne przez odpowiedni, ustalony okres przejściowy po wejściu w życie CETA i przewidujących obowiązkową klauzulę przeglądową;
31. zauważa, że CETA zachęcałaby sektor finansowy do podejmowania większego ryzyka – przez angażowanie się w inwestycje spekulacyjne – aby przetrwać na bardziej konkurencyjnym rynku międzynarodowym;
32. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządowi i parlamentowi Kanady.