PROJEKT REZOLUCJI w sprawie bieżącej sytuacji w zakresie praw człowieka w Turcji
5.2.2018 - (2018/2527(RSP))
zgodnie z art. 123 ust. 2 Regulaminu
Bodil Valero, Rebecca Harms, Jordi Solé, Barbara Lochbihler, Ska Keller, Igor Šoltes, Josep-Maria Terricabras w imieniu grupy Verts/ALE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B8-0082/2018
B8‑0084/2018
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie bieżącej sytuacji w zakresie praw człowieka w Turcji
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Turcji, w szczególności rezolucję z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie stosunków między UE i Turcją[1], z dnia 27 października 2016 r. w sprawie sytuacji dziennikarzy w Turcji[2] oraz z dnia 14 kwietnia 2016 r. w sprawie sprawozdania za 2015 r. w sprawie Turcji[3],
– uwzględniając wspólne oświadczenia wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel Federiki Mogherini oraz komisarza Johannesa Hahna, w szczególności te z dnia 2 lutego 2018 r. w sprawie uchylenia decyzji sądu o wypuszczeniu na wolność prezesa Amnesty International Turcja Tanera Kılıҫa oraz w sprawie zatrzymania członków rady Tureckiego Stowarzyszenia Lekarskiego, a także z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie opinii Komisji Weneckiej w sprawie zmian w konstytucji Turcji i ostatnich wydarzeń,
– uwzględniając siódme roczne sprawozdanie na temat Turcji, opublikowane przez Komisję w dniu 6 września 2017 r.,
– uwzględniając sprawozdanie Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka z dnia 10 marca 2017 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w południowo–wschodniej Turcji,
– uwzględniając ramy negocjacyjne UE dla Turcji przyjęte w dniu 3 października 2005 r.,
– uwzględniając konkluzje Rady w sprawie Turcji z dnia 18 lipca 2016 r.,
– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II)[4],
– uwzględniając prawo do wolności wypowiedzi zapisane w europejskiej konwencji praw człowieka (EKPC) i w Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych (MPPOiP), których Turcja jest stroną,
– uwzględniając memoranda Komisarza Praw Człowieka Rady Europy,
– uwzględniając oświadczenie Komisarza Praw Człowieka Rady Europy z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie działań podjętych w okresie obowiązywania stanu wyjątkowego w Turcji,
– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że od czasu nieudanego zamachu stanu w lipcu 2016 r. oraz ogłoszenia stanu wyjątkowego, zakazującego zgromadzeń publicznych i umożliwiającego prezydentowi rządzenie w drodze dekretów, demokracja i praworządność w Turcji uległy gwałtownemu pogorszeniu;
B. mając na uwadze, że nękanie przez policję i metodami sądowymi, arbitralne zatrzymania, zakazy podróżowania i wiele innych środków ograniczających są nadal wymierzone w każdego, kto podejrzany jest o przynależność do tzw. ruchu Hizmet/Gülen (urzędnicy służby cywilnej i personel wojskowy, pracownicy naukowi zatrudnieni na uniwersytetach i nauczyciele, przedsiębiorcy i zwykli obywatele) lub o wspieranie ruchów kurdyjskich, lecz również skierowane przeciw podmiotom i działaczom organizacji społeczeństwa obywatelskiego krytycznym wobec obecnego rządu (dziennikarze, prawnicy, nauczyciele akademiccy, pisarze, artyści i przedstawiciele organizacji pozarządowych);
C. mając na uwadze, że od 2016 r. przeciwko ponad 6 mln obywateli prowadzone było postępowanie wyłącznie w oparciu o podejrzenia, często w wyniku komentowania lub przesyłania wpisów w mediach społecznościowych; mając na uwadze, że ponad 107 000 osób zwolniono z pracy bez należytego procesu, oraz mając na uwadze, że rok po utworzeniu siedmioosobowej komisji ds. rozpatrywania odwołań dokonano przeglądu mniej niż 100 spraw, w których prawie wszystkie odwołania oddalono;
D. mając na uwadze, że w dniu 12 stycznia 2018 r. stambulski sąd karny wydał decyzję o przedłużeniu zatrzymania dwóch osadzonych w areszcie dziennikarzy, Mehmeta Altana i Şahina Alpaya, zaledwie kilka godzin po tym, jak Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ich prawa zostały naruszone w areszcie, i nakazał ich uwolnienie, udowadniając tym samym, że niezależność wymiaru sprawiedliwości w Turcji jest zagrożona;
E. mając na uwadze, że Turcja nakazała zablokowanie lub usunięcie stron internetowych uważanych za krytyczne; mając na uwadze, że zamknięto dziesiątki podmiotów medialnych, tysiące dziennikarzy i pracowników mediów straciło pracę, a wielu innym skonfiskowano majątek lub zakazano opuszczać kraj; mając na uwadze, że według Reporterów bez Granic ponad 300 dziennikarzy i pracowników mediów przebywało w więzieniu, co „czyni z Turcji największe na świecie więzienie dla pracowników mediów”; mając na uwadze, że dotknęło to również zagranicznych dziennikarzy, co pokazuje sprawa Deniza Yücela, niemieckiego dziennikarza Die Welt, który bez aktu oskarżenia spędził prawie rok w więzieniu; mając na uwadze, że w Turcji prawie nie ma już niezależnego dziennikarstwa i niezależnych mediów;
F. mając na uwadze, że w dniu 11 stycznia 2018 r. kurdyjska laureatka Nagrody im. Sacharowa Leyla Zana została w drodze głosowania w parlamencie pozbawiona mandatu posła; mając na uwadze, że pięciu innych posłów Ludowej Partii Demokratycznej (HDP) zostało wcześniej pozbawionych mandatów; mając na uwadze, że w maju 2016 r. uchylono immunitet parlamentarny 55 spośród 59 posłów HDP oraz innych opozycyjnych parlamentarzystów – prawie jednej trzeciej Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji (GNAT) – aby umożliwić postępowanie karne wobec tych osób;
G. mając na uwadze, że w dniu 8 grudnia 2017 r. współprzewodniczącemu HDP Selahattinowi Demirtaşowi, który przetrzymywany jest w areszcie od ponad roku wraz ze swym odpowiednikiem Figenem Yüksekdağem, nie zezwolono ze względów bezpieczeństwa na stawienie się przed sądem, a także mając na uwadze, że sędzia orzekł, iż powinien on pozostać w areszcie do następnej rozprawy w dniu 14 lutego 2018 r.;
H. mając na uwadze, że od lipca 2016 r. setki kurdyjskich polityków w południowo–wschodniej Turcji, w tym burmistrzów i przywódców partii na szczeblu prowincji, aresztowano lub usunięto z urzędu i zastąpiono osobami mianowanymi przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych;
I. mając na uwadze, że ponad 300 obywateli tureckich zostało zatrzymanych za wpisy w mediach społecznościowych krytykujące turecką interwencję wojskową przeciwko Kurdom w Syrii; mając na uwadze, że atak Turcji na Afrin i ofensywa rządu syryjskiego w Idlib spowodowały ucieczkę setek tysięcy wewnętrznie przesiedlonych obywateli Syrii w kierunku tureckiej granicy, co dla tych osób jest dodatkowym traumatycznym doznaniem;
J. mając na uwadze, że w Turcji zamknięto ponad 300 organizacji pozarządowych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym wiodącą organizację pozarządową zajmującą się prawami dziecka Gündem Çocuk, organizacje pozarządowe działające na rzecz praw kobiet oraz organizacje pozarządowe pomagające osobom wewnętrznie przesiedlonym i uchodźcom, a wielu ich członków zostało aresztowanych, jak np. działacz na rzecz pokoju Osman Kavala, który założył Inicjatywę na rzecz międzynarodowego pokoju i pojednania, a także prawnicy Selçuk Kozağaçlı i Engin Gökoğlu z Kancelarii adwokackiej dla ludzi, uznanej organizacji reprezentującej ofiary przemocy ze strony policji i innych naruszeń praw człowieka dokonywanych przez urzędników państwowych; mając na uwadze, że Engin Gökoğlu jest również pełnomocnikiem dwóch znanych nauczycieli Nuriye Gülmen i Semiha Özakca, którzy od prawie roku prowadzą strajk głodowy w proteście przeciwko ich zwolnieniu, co spowodowało nieodwracalne szkody dla ich zdrowia; mając na uwadze, że w dniu 22 listopada 2017 r. sąd w Stambule zdecydował o przedłużeniu aresztu tymczasowego dla Tanera Kılıça, prezesa Amnesty International Turcja, oraz wielu innych obrońców praw człowieka;
K. mając na uwadze, że w sierpniu 2016 r. Europejski Komitet do spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu przy Radzie Europy odwiedził ośrodki detencyjne w Turcji i poinformował o swoich ustaleniach władze tureckie w listopadzie 2016 r.; mając jednak na uwadze, że do chwili obecnej rząd turecki nie opublikował tego sprawozdania ani żadnych informacji dotyczących liczby skarg lub dochodzeń w sprawie zarzutów stosowania tortur lub złego traktowania;
L. mając na uwadze, że do dnia dzisiejszego nierozwiązanych pozostaje szereg kwestii dotyczących dokładnego przebiegu wydarzeń z dnia 15 lipca 2016 r.; mając również na uwadze, że w tysiącach przypadków obywateli tureckich objętych dochodzeniem nie przedstawiono żadnego dowodu na jakikolwiek związek z nieudaną próbą zamachu stanu;
M. mając na uwadze, że wprowadzenie stanu wyjątkowego na czas określony po próbie przeprowadzenia zamachu stanu może być uzasadnione ochroną instytucji demokratycznych, przywróceniem stabilności i bezpieczeństwa w kraju oraz postawieniem sprawców zamachu stanu przed sądem; mając jednak na uwadze, że restrykcje w Turcji wykraczają daleko poza te dozwolone na mocy prawa międzynarodowego w dziedzinie praw człowieka i stanowią rażące naruszenie przepisów dotyczących stanu wyjątkowego;
1. wyraża głębokie zaniepokojenie ciągłym pogarszaniem się sytuacji w zakresie podstawowych wolności i praworządności w Turcji; potępia stosowanie arbitralnych zatrzymań oraz prześladowań sądowych i administracyjnych wobec dziesiątek tysięcy tureckich obywateli postrzeganych jako krytycznie nastawionych do rządu Erdoğana i oskarżonych o powiązania z ruchem Hizmet/Gülen, który rząd turecki uważa za odpowiedzialny za próbę zamachu stanu, bądź też z kurdyjskimi ugrupowaniami politycznymi, określanymi skrótowo jako prowadzące „działalność terrorystyczną”;
2. dostrzega coraz więcej dowodów na to, że rozdział władzy w Turcji przestał istnieć;
3. wyraża głębokie ubolewanie, że w dniu 18 stycznia 2018 r. turecki parlament po raz szósty przedłużył stan wyjątkowy, i wzywa do jego zniesienia;
4. wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich osób arbitralnie zatrzymanych i oskarżonych o działalność terrorystyczną przy braku jakichkolwiek wiarygodnych dowodów na popełnienie czynu zabronionego; jest szczególnie zbulwersowany ponownym aresztowaniem tureckiego prezesa Amnesty International Tanera Kılıҫa w dniu 1 lutego 2018 r., nakazanym przez ten sam sąd – po zmianie wyroku przez inny sąd – który dzień wcześniej nakazał jego warunkowe zwolnienie, tym samym pokazując w jakim stopniu turecki system prawny stał się dysfunkcjonalny;
5. przypomina Turcji, że do krajów kandydujących do UE powinny mieć zastosowanie te same podstawowe standardy co do państw członkowskich UE, w szczególności poszanowanie praworządności i praw człowieka, w tym prawa do rzetelnego procesu, i wzywa władze tureckie do powrotu do zasady domniemania niewinności; przypomina również o zasadzie niedyskryminacji mniejszości, zwłaszcza Kurdów i Romów, którzy mają równe prawo do wyrażania swojej kultury oraz do dostępu do opieki społecznej;
6. potępia niedawną decyzję o pozbawieniu Leyli Zany statusu posła oraz wcześniejsze podobne decyzje dotykające posłów HDP i wzywa do ich natychmiastowego przywrócenia; wyraża solidarność z wybranymi zgodnie z prawem parlamentarzystami, którzy są przetrzymywani w areszcie i zastraszani, oraz wzywa do poszanowania ich mandatu i prawa do odpowiedniej obrony w sądzie, a także do ich uwolnienia;
7. krytykuje arbitralną wymianę pochodzących z wyborów przedstawicieli lokalnych, co jeszcze bardziej osłabia demokratyczną strukturę Turcji;
8. wyraża głębokie zaniepokojenie i potępia interwencję Turcji w Afrin w Syrii, któremu do tej pory udało się uniknąć brutalnego konfliktu i w którym schronienie znalazły setki tysięcy osób wewnętrznie przesiedlonych z innych obszarów Syrii; wzywa Turcję do wstrzymania ofensywy;
9. wyraża solidarność z ponad 100 000 urzędników, którzy zostali wydaleni ze służby publicznej; zauważa, że istniejące w Turcji mechanizmy odwoławcze nie stanowią skutecznego krajowego środka odwoławczego, i oczekuje, że Europejski Trybunał Praw Człowieka wkrótce zajmie stanowisko w tej sprawie;
10. wyraża ubolewanie z powodu niedawnych zakazów organizowania wydarzeń przez organizacje LGBTI i potępia w szczególności całkowity zakaz organizowania przez społeczność LGBTI jakichkolwiek wydarzeń w Ankarze; potępia nękanie, ściganie i arbitralne zatrzymywanie działaczy LGBTI przez policję i wymiar sprawiedliwości; jest dlatego głęboko zaniepokojony strajkiem głodowym Diren Coşkun i wzywa właściwe instytucje do zapewnienia jej zdrowia i dobrego samopoczucia; zdecydowanie potępia niedawne zatrzymanie Alego Erola, współzałożyciela Kaos GL, i innych osób; podkreśla, że stanowi to naruszenie prawa do wolności słowa i wolności zgromadzeń, zapisanego w art. 26, 33 i 34 tureckiej konstytucji, a także w art. 19 i 21 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych; apeluje do władz Turcji o niezwłoczne odwołanie zakazu i przywrócenie prawa do wolności słowa i wolności zgromadzeń; domaga się, by wszystkie osoby uczestniczące w przestępstwach z nienawiści, takich jak motywowane nienawiścią morderstwa kobiet transpłciowych, zostały pociągnięte do odpowiedzialności za swoje zbrodnie i otrzymały zgodnie z prawem stosowną karę;
11. wzywa rząd turecki do opublikowania sprawozdania z listopada 2016 r. przygotowanego przez działający w ramach Rady Europy komitet ds. zapobiegania torturom;
12. wzywa delegaturę UE w Ankarze do objęcia przewodniej roli, wraz z ambasadami państw członkowskich, w celu zapewnienia skoordynowanego wsparcia i, w razie potrzeby, publicznego poparcia dla obywateli tureckich przetrzymywanych w areszcie na mocy ustawodawstwa dotyczącego stanu wyjątkowego bez dowodów na jakiekolwiek wykroczenia, w szczególności obrońców praw człowieka, posłów i dziennikarzy, a także osób oskarżonych o bezpośredni udział w próbie zamachu stanu, poprzez monitorowanie i obserwację procesów sądowych, zwracanie się o zgodę na wizyty w więzieniach oraz wydawanie oświadczeń skierowanych do władz tureckich na wszystkich szczeblach;
13. wzywa do zamrożenia udziału Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji w unijnych działaniach w zakresie wsparcia parlamentarnego tak długo, jak długo immunitet praktycznie wszystkich posłów opozycyjnej partii HDP będzie uchylony, a co za tym idzie, prowadzone będzie wobec nich postępowanie karne;
14. uważa, że modernizacja unii celnej UE–Turcja będzie napotykać trudności nie do przezwyciężenia, dopóki zagrożone są praworządność oraz niezawisłość i bezstronność sądownictwa w Turcji;
15. ponownie wzywa Komisję do uwzględnienia rozwoju sytuacji w Turcji podczas przeglądu środków finansowych Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej oraz do oceny konkretnych możliwości zwiększenia wsparcia dla tureckiego społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla, że nie powinno się przeznaczać żadnych środków finansowych na projekty zarządzane przez tureckie ministerstwa bezpośrednio zaangażowane w demontaż państwa prawa lub za niego odpowiedzialne, takie jak Ministerstwo Sprawiedliwości;
16. przypomina swój apel o formalne zawieszenie negocjacji akcesyjnych z Turcją, jeżeli reformy konstytucyjne zaproponowane przez rząd i zatwierdzone w drodze referendum zostaną wdrożone bez zmian, biorąc pod uwagę fakt, że nowa konstytucja nie byłaby zgodna z kryteriami kopenhaskimi, co oznaczałoby, że tureccy prawodawcy nie dążą już do integracji z UE;
17. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rządowi i parlamentowi Turcji.
- [1] Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0450.
- [2] Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0423.
- [3] Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0133.
- [4] Dz.U. L 77 z 15.3.2014, s. 11.