ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τη συμβολή της ΕΕ στο δεσμευτικού χαρακτήρα μέσο του ΟΗΕ σχετικά με τις διεθνικές εταιρείες και λοιπές επιχειρήσεις που έχουν διεθνικά χαρακτηριστικά όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα
2.10.2018 - (2018/2763(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 128 παράγραφος 5 του Κανονισμού
Godelieve Quisthoudt‑Rowohl, Cristian Dan Preda, Andrzej Grzyb, Bogdan Brunon Wenta εξ ονόματος της Ομάδας PPE
B8‑0473/2018
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη συμβολή της ΕΕ στο δεσμευτικού χαρακτήρα μέσο του ΟΗΕ σχετικά με τις διεθνικές εταιρείες και λοιπές επιχειρήσεις που έχουν διεθνικά χαρακτηριστικά όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 2, 3, 21 και 23 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ),
– έχοντας υπόψη τα άρθρα 207 και 208 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),
– έχοντας υπόψη το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, όπως εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις 25 Ιουνίου 2012, και το σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία για την περίοδο 2015-2019, το οποίο εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 20 Ιουλίου 2015,
– έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες αρχές του ΟΗΕ για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στο ψήφισμά του 17/4 της 16ης Ιουνίου 2011,
– έχοντας υπόψη τη στρατηγική της Επιτροπής «Εμπόριο για Όλους»,
– έχοντας υπόψη τις τομεακές οδηγίες της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των κατευθυντήριων αρχών του ΟΗΕ[1],
– έχοντας υπόψη την ενδιάμεση έκθεση του ειδικού εισηγητή για την ελευθερία θρησκείας ή πεποιθήσεων, Heiner Bielefeldt, που παρουσιάστηκε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και εστιάζει στα μέσα για την εξάλειψη της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και των διακρίσεων στον χώρο εργασίας[2],
– έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, της 14ης Ιουλίου 2015, σχετικά με την πορεία της εφαρμογής των κατευθυντήριων αρχών των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα (SWD(2015)0144),
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 5ης Ιουλίου 2016, σχετικά με την εφαρμογή των συστάσεων του 2010 του Κοινοβουλίου για τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εταιρική κοινωνική ευθύνη[3],
– έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) με τίτλο «Βελτίωση της πρόσβασης σε μέσα προσφυγής στον τομέα των επιχειρήσεων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε επίπεδο ΕΕ»[4],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμα 26/9 του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, της 26ης Ιουνίου 2014, με το οποίο αποφασίστηκε η δημιουργία ανοικτής διακυβερνητικής ομάδας εργασίας για τις διεθνικές εταιρείες και άλλες επιχειρήσεις όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία έχει ως εντολή να αναπτύξει ένα νομικά δεσμευτικό μέσο στο διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων των διεθνικών εταιρειών και λοιπών επιχειρήσεων,
– έχοντας υπόψη το Παγκόσμιο Σύμφωνο του ΟΗΕ[5],
– έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις,
– έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια για την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά,
– έχοντας υπόψη τις αρχές για τα δικαιώματα των παιδιών και τις επιχειρήσεις που διατύπωσε η UNICEF,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2016, σχετικά με τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα,
– έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις επιχειρήσεις, η οποία εγκρίθηκε στις 2 Μαρτίου 2016,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 13ης Μαρτίου 2018, σχετικά με την ισότητα των φύλων στις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ[6],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 13ης Δεκεμβρίου 2017, σχετικά με την ετήσια έκθεση του 2016 για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στον κόσμο και την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα αυτόν[7],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 16ης Νοεμβρίου 2017, σχετικά με τη στρατηγική ΕΕ-Αφρικής: μία ώθηση για την ανάπτυξη[8],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 27ης Απριλίου 2017, σχετικά με την εμβληματική πρωτοβουλία της ΕΕ στον τομέα της ένδυσης[9],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 14ης Δεκεμβρίου 2016, σχετικά με την ετήσια έκθεση του 2015 για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία ανά τον κόσμο και την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί του θέματος[10],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 30ής Μαΐου 2018, σχετικά με την ετήσια έκθεση για την εφαρμογή της κοινής εμπορικής πολιτικής[11],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 22ας Νοεμβρίου 2016, σχετικά με την αύξηση της αποτελεσματικότητας της αναπτυξιακής συνεργασίας[12],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 25ης Οκτωβρίου 2016, σχετικά με την εταιρική ευθύνη για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τρίτες χώρες[13],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 5ης Ιουλίου 2016, σχετικά με την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ[14],
– έχοντας υπόψη τη μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με την εφαρμογή των κατευθυντήριων αρχών του ΟΗΕ για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα[15],
– έχοντας υπόψη τις ερωτήσεις προς την Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, προς την Επιτροπή και προς το Συμβούλιο σχετικά με τη συμβολή της ΕΕ στο δεσμευτικού χαρακτήρα μέσο του ΟΗΕ σχετικά με τις διεθνικές εταιρείες και λοιπές επιχειρήσεις που έχουν διεθνικά χαρακτηριστικά όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα (O-000074/2018 – B8‑0402/2018, O-000075/2018 – B8-0403/2018 και O-000078/2018 – B8-0404/2018),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 128 παράγραφος 5 και το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ έχει θεμελιωθεί στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η δράση της στη διεθνή σκηνή (συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών της στους τομείς της ανάπτυξης και του εμπορίου) οφείλει να διέπεται από τις αρχές αυτές·
B λαμβάνοντας υπόψη ότι ο σεβασμός του ανθρώπινου δικαιώματος στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας συνεπάγεται τον σεβασμό και την διαφύλαξη των ηθικών ερεισμάτων των εταιρειών που διοικούνται από οργανώσεις θρησκευτικού χαρακτήρα και την αποφυγή επιβολής σε αυτές οποιωνδήποτε επιταγών αντιβαίνουν στις θεμελιώδεις τους αξίες και ηθικές αρχές ή τις υποσκάπτουν· λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι οι οργανώσεις θρησκευτικού χαρακτήρα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να απαιτούν από τους εργαζόμενους και τους προμηθευτές τους να σέβονται τις θεμελιώδεις αξίες και ηθικές αρχές των πρώτων, χωρίς να τις υποσκάπτουν κατά την εργασία ή τις λοιπές επαγγελματικές τους δραστηριότητες·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ελεύθερο εμπόριο και οι επενδύσεις έχουν αποδεδειγμένα σημαντική συμβολή στη μείωση της φτώχειας·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη οφείλει να συμβαδίζει με την κοινωνική πρόοδο και τη χρηστή διακυβέρνηση και ότι η ανάπτυξη, το ελεύθερο εμπόριο και τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να αλληλοεπηρεάζονται και ακόμη και να αλληλοενισχύονται·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να καταστήσουν απολύτως σαφές ότι αναμένουν από όλες τις επιχειρήσεις να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλες τις δραστηριότητές τους·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Παγκόσμιο Σύμφωνο του ΟΗΕ καλεί τις επιχειρήσεις να ενστερνιστούν, να υποστηρίξουν και να εφαρμόσουν, στη σφαίρα επιρροής τους, μια δέσμη θεμελιωδών αξιών όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά πρότυπα, το περιβάλλον και την καταπολέμηση της διαφθοράς, καθώς και να δεσμευτούν για την τήρηση αυτών των αξιών και την ενσωμάτωσή τους στις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους σε εθελοντική βάση·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εταιρείες συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους παράγοντες της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και του διεθνούς εμπορίου και οφείλουν να τηρούν όλες τις ισχύουσες και εφαρμοστέες νομοθετικές διατάξεις και τις ισχύουσες Συνθήκες και να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επιχειρήσεις αυτές ενδέχεται ενίοτε να προκαλούν, ή να συμβάλλουν, σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι έχουν ενδεχομένως σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν στην παροχή θετικών κινήτρων για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας, των περιβαλλοντικών προτύπων και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ έχει παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαπραγμάτευση και στην υλοποίηση μιας σειράς πρωτοβουλιών για την παγκόσμια ευθύνη που συμβαδίζουν με την προώθηση και τη διαφύλαξη των διεθνών προτύπων για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι αναγνωρίζεται ο μακροπρόθεσμος θετικός αντίκτυπος που έχουν στα ανθρώπινα δικαιώματα η δραστηριοποίηση σε παγκόσμια κλίμακα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και το καλό παράδειγμα που δίνει η απαλλαγμένη από διακρίσεις εταιρική νοοτροπία τους·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι από την μελέτη που εκπονήθηκε το 2017 για λογαριασμό της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με την εφαρμογή των κατευθυντήριων αρχών του ΟΗΕ για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα προκύπτει σαφώς ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι τα πλέον προηγμένα παγκοσμίως σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των κατευθυντήριων αρχών των ΗΕ, έχοντας τον μεγαλύτερο αριθμό εθνικών σχεδίων δράσης σε εξέλιξη·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα σύστημα εταιρικής ευθύνης για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου βρίσκεται τώρα υπό διαπραγμάτευση στο πλαίσιο του ΟΗΕ·
1. επισημαίνει ότι η παγκοσμιοποίηση και η αυξανόμενη διεθνοποίηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και των αλυσίδων εφοδιασμού καθιστούν τον ρόλο που διαδραματίζουν οι εταιρείες στη διασφάλιση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ακόμη πιο σπουδαίο και διαμορφώνουν μια κατάσταση στην οποία οι διεθνείς προδιαγραφές και κανόνες έχουν καίρια σημασία για την αποφυγή των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τρίτες χώρες·
2. πιστεύει ακράδαντα ότι ο ιδιωτικός τομέας αποτελεί σημαντικό εταίρο στην προσπάθεια να υλοποιηθούν οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και να κινητοποιηθούν πρόσθετοι πόροι για την ανάπτυξη· τονίζει ότι, δεδομένου του ολοένα σημαντικότερου ρόλου τους στην αναπτυξιακή συνεργασία, οι φορείς του ιδιωτικού τομέα οφείλουν να ευθυγραμμίζονται με τις αρχές της αποτελεσματικότητας της ανάπτυξης και να συμμορφώνονται με τις αρχές της εταιρικής λογοδοσίας καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των έργων·
3. τάσσεται υπέρ της πλήρους εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΗΕ και καλεί όλα τα κράτη να εκπονήσουν και να εγκρίνουν εθνικά σχέδια δράσης για την ταχεία, αποτελεσματική και ολοκληρωμένη εφαρμογή των εν λόγω αρχών·
4. παρατηρεί ότι μια σφαιρική προσέγγιση ως προς τον τρόπο συμμόρφωσης των διεθνικών επιχειρήσεων προς το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξακολουθεί να απουσιάζει·
5. επαναλαμβάνει ότι παραμένει επιτακτική η ανάγκη ανάληψης δράσης κατά τρόπο αποτελεσματικό και συνεκτικό σε όλα τα επίπεδα, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές μεταξύ άλλων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από διεθνικές εταιρείες και τα νομικά προβλήματα που δημιουργεί η εξωεδαφική διάστασή τους·
6. έχει υπόψη του τις προσπάθειες που έχουν ξεκινήσει στον ΟΗΕ μέσω της διακυβερνητικής ομάδας εργασίας προκειμένου να δημιουργηθεί ένα εν δυνάμει δεσμευτικό για τις διεθνικές εταιρείες αλλά και λοιπές επιχειρήσεις νομικό μέσο των Ηνωμένων Εθνών σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και θεωρεί ότι πρόκειται για βήμα προόδου σε ό,τι αφορά την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· τονίζει ότι η ευθύνη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και η λογοδοσία για την παραβίασή τους δεν θα πρέπει να εξαρτώνται από τη νομική μορφή ή τον τύπο ιδιοκτησίας των επιχειρήσεων· τονίζει ότι οποιεσδήποτε νέες υποχρεώσεις επιβάλλονται από τον νόμο στις επιχειρήσεις οφείλουν να είναι προσαρμοσμένες στο μέγεθός τους και στην ικανότητά τους να αντεπεξέλθουν·
7. παρατηρεί ότι πολλές χώρες δεν συμμετέχουν στη διαδικασία· τονίζει ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της οφείλουν να προσχωρήσουν σε ένα νέο και ενδεχομένως δεσμευτικό νομικό μέσο μόνο εφόσον οι βασικές αρχές αυτού είναι επαρκώς θεσμοθετημένες· τονίζει επιπλέον ότι για να είναι αποτελεσματική σε παγκόσμιο επίπεδο μια τέτοια δεσμευτική Συνθήκη, είναι ανάγκη αυτή να κυρωθεί και να τηρείται από μία μεγάλη πλειονότητα κρατών·
8. πιστεύει ότι, για να προσχωρήσει η ΕΕ σε αυτό το νομικά δεσμευτικό μέσο του ΟΗΕ, απαιτείται το τελευταίο να μην υπερβαίνει τα νομικώς ισχύοντα στην ΕΕ·
9. επαναλαμβάνει και πάλι την έκκλησή του προς την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να συμμετάσχουν με ουσιαστικό και εποικοδομητικό τρόπο σε αυτή τη διακυβερνητική διαδικασία·
10. καλεί τα κράτη μέλη του ΟΗΕ να μεριμνήσουν για την διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων για την έγκριση της Συνθήκης κατά τρόπο διαφανή και ενημερωτικό και για την πραγματοποίηση διαβουλεύσεων με ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων παραγόντων τους οποίους ενδέχεται να επηρεάσει η Συνθήκη·
11. καλεί την ΕΕ να μεριμνήσει ώστε οποιαδήποτε αναθεώρηση ή μελλοντική έκθεση στρατηγικής συνδεόμενη με το στρατηγικό πλαίσιο και το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία να περιλαμβάνει σαφείς στόχους και μετρήσιμα σημεία αναφοράς για τη συμμετοχή της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη του ΟΗΕ·
12. αποφασίζει να συνεχίσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τη διαδικασία διαπραγματεύσεων της διακυβερνητικής ομάδας εργασίας·
13. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης.
- [1] https://ec.europa.eu/anti-trafficking/publications/european-commission-sector-guides-implementing-un-guiding-principles-business-and-hum-0_en
- [2] http://www.ohchr.org/Documents/Issues/Religion/A.69.261.pdf
- [3] ΕΕ C 101 της 16.3.2018, σ. 19.
- [4] Γνωμοδότηση FRA - 1/2017 [B-HR].
- [5] https://www.unglobalcompact.org/
- [6] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2018)0066.
- [7] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0494.
- [8] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0448.
- [9] EE C 298 της 23.8.2018, σ. 100.
- [10] EE C 238 της 6.7.2018, σ. 57.
- [11] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2018)0230.
- [12] EE C 224 της 27.6.2018, σ. 36.
- [13] EE C 215 της 19.6.2018, σ. 125.
- [14] EE C 101 της 16.3.2018, σ. 47.
- [15] http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2017/578031/EXPO_STU(2017)578031_EN.pdf or http://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=EXPO_STU%282017%29578031