ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την ανάγκη, στην περίοδο μετά το 2020, για ένα ισχυρότερο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για τις εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά και για την ενίσχυση του αγώνα κατά της αθιγγανοφοβίας
6.2.2019 - (2019/2509(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Lívia Járóka, Roberta Metsola εξ ονόματος της Ομάδας PPE
Soraya Post, Birgit Sippel, Josef Weidenholzer, Tanja Fajon, Juan Fernando López Aguilar, Péter Niedermüller, Dietmar Köster, Ana Gomes εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Branislav Škripek εξ ονόματος της Ομάδας ECR
Cecilia Wikström, Ivo Vajgl, Fredrick Federley εξ ονόματος της Ομάδας ALDE
Cornelia Ernst, Patrick Le Hyaric, Merja Kyllönen, Malin Björk, Paloma López Bermejo, Σοφία Σακοράφα, Ángela Vallina, Barbara Spinelli, Κωνσταντίνα Κούνεβα, Κώστας Χρυσόγονος εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL
Romeo Franz, Bodil Valero, Philippe Lamberts, Bart Staes, Jordi Solé, Ernest Urtasun, Judith Sargentini, Barbara Lochbihler, Monika Vana, Sven Giegold εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE
B8-0098/2019
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ανάγκη, στην περίοδο μετά το 2020, για ένα ισχυρότερο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για τις εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά και για την ενίσχυση του αγώνα κατά της αθιγγανοφοβίας
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 5ης Απριλίου 2011, με τίτλο «Πλαίσιο της ΕΕ για εθνικές στρατηγικές για την ένταξη των Ρομά μέχρι το 2020» (COM(2011)0173) και τις εκθέσεις εφαρμογής και αξιολόγησης που την ακολούθησαν,
– έχοντας υπόψη την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών,
– έχοντας υπόψη τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με την αναγνώριση των Ρομά ως ομάδας που χρήζει ειδικής προστασίας κατά των διακρίσεων,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμα 2153 (2017) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης με θέμα την προώθηση της ένταξης των Ρομά και των Πλανοβίων,
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής[1],
– έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 2013, για αποτελεσματικά μέτρα ένταξης των Ρομά στα κράτη μέλη[2], καθώς και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 8ης Δεκεμβρίου 2016 σχετικά με την επιτάχυνση της ένταξης των Ρομά και της 13ης Οκτωβρίου 2016 σχετικά με την ειδική έκθεση αριθ. 14/2016 του Ελεγκτικού Συνεδρίου,
– έχοντας υπόψη την απόφαση πλαίσιο του Συμβουλίου 2008/913/ΔΕΥ, της 28ης Νοεμβρίου 2008, σχετικά με την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκφράσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, μέσω του ποινικού δικαίου[3],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 25ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με πτυχές της ένταξης των Ρομά στην ΕΕ οι οποίες άπτονται των θεμελιωδών δικαιωμάτων: καταπολεμώντας την αθιγγανοφοβία[4],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 15ης Απριλίου 2015, σχετικά με την ευκαιρία της Διεθνούς Ημέρας των Ρομά – αθιγγανοφοβία στην Ευρώπη και αναγνώριση από την ΕΕ της ημέρας μνήμης της γενοκτονίας των Ρομά κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο[5],
– έχοντας υπόψη την Έκθεση Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του 2016 και τις έρευνες EU-MIDIS I και II του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), καθώς και διάφορες άλλες έρευνες και εκθέσεις σχετικά με τους Ρομά,
– έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών «Minority SafePack» που κατατέθηκε στις 3 Απριλίου 2017,
– έχοντας υπόψη τις σχετικές εκθέσεις και συστάσεις τις προερχόμενες από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών Ρομά, ΜΚΟ και ερευνητικά ιδρύματα,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αθιγγανοφοβία[6] αποτελεί ειδική μορφή ρατσισμού, μια ιδεολογία θεμελιωμένη στη φυλετική ανωτερότητα, μια άρνηση της ιδιότητας του ανθρώπου και μια μορφή θεσμικού ρατσισμού που τροφοδοτείται από ιστορικές διακρίσεις και εκφράζεται, μεταξύ άλλων, με βία, ρητορική μίσους, εκμετάλλευση, στιγματισμό και με τα πλέον κραυγαλέα κρούσματα διάκρισης[7]·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ρομά[8] εξακολουθούν να στερούνται των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους στην Ευρώπη·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την ενδιάμεση αξιολόγηση του πλαισίου της ΕΕ για εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά (COM(2018)0785) υπογραμμίζει «ότι το πλαίσιο έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη ενωσιακών και εθνικών μέσων και δομών με στόχο την προώθηση της ένταξης των Ρομά, αλλά η φιλοδοξία για «εξάλειψη του αποκλεισμού των Ρομά» δεν έχει εκπληρωθεί»·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την αξιολόγηση που διενήργησε η Επιτροπή, οι στρατηγικές ένταξης πρέπει να επιδιώκουν ταυτόχρονα τους διαφορετικούς στόχους και να συγκροτούν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση με ακόμη ισχυρότερη έμφαση στην πάταξη της αθιγγανοφοβίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι συγκεκριμένος στόχος κατά των διακρίσεων, σε συνάρτηση με τους στόχους για την ενσωμάτωση των Ρομά, πρέπει να προστεθεί στους τέσσερις υπάρχοντες στόχους περί ένταξης των Ρομά (εκπαίδευση, στέγαση, απασχόληση και υγεία),
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την ένταξη των Ρομά είναι σε γενικές γραμμές περιορισμένη· λαμβάνοντας υπόψη τη βελτίωση που παρατηρείται σε σχέση με το φαινόμενο της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και σε ό,τι αφορά την προσχολική εκπαίδευση και την επιδείνωση που έχει σημειωθεί σε σχέση με τον «σχολικό διαχωρισμό»· λαμβάνοντας υπόψη τη βελτίωση που παρατηρείται σε σχέση με την εικόνα που οι ίδιοι οι Ρομά έχουν για την υγεία τους μολονότι εξακολουθούν να έχουν περιορισμένη ιατρική κάλυψη· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στα περισσότερα κράτη μέλη, όχι μόνο δεν παρατηρήθηκε καμία βελτίωση όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση αλλά αντιθέτως έχει σημειωθεί αύξηση του ποσοστού των νέων Ρομά που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης· λαμβάνοντας υπόψη ότι το ζήτημα της στέγης εγείρει σοβαρές ανησυχίες και ότι έχει σημειωθεί ελάχιστη πρόοδος όσον αφορά τη φτώχεια· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αθιγγανοφοβία και οι εκδηλώσεις της, όπως είναι τα εγκλήματα μίσους και η ρητορική μίσους, εντός και εκτός διαδικτύου, εξακολουθούν να είναι λόγοι σοβαρών ανησυχιών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η δράση της ΕΕ σε πολιτικό, διαχειριστικό και χρηματοδοτικό επίπεδο εκτιμάται ότι προσδίδει σημαντική προστιθέμενη αξία στις εθνικές πολιτικές για τους Ρομά και στην εφαρμογή τους·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αξιολόγηση καταγράφει τις αδυναμίες του αρχικού σχεδιασμού του πλαισίου και την μειωμένη του αποτελεσματικότητα κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αξιολόγηση αναδεικνύει το γεγονός ότι είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουν οι Ρομά τις δυνατότητες και τα δικαιώματά τους και να τονωθεί η συμμετοχή τους μέσω ειδικών μέτρων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνειδητοποίηση και η οικοδόμηση των δυνατοτήτων των Ρομά και των ΜΚΟ έχουν καίρια σημασία·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αξιολόγηση καταδεικνύει την ακηδία του ενωσιακού πλαισίου ως προς την ανάγκη κινητοποίησης συγκεκριμένων ομάδων στους κόλπους των Ρομά, την υποχρέωση αντιμετώπισης πολλαπλών διακρίσεων σε διατομεακό επίπεδο και την ανάγκη για ισχυρή διάσταση του φύλου και για μια προσέγγιση με επίκεντρο το παιδί στις στρατηγικές·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ισχύον πλαίσιο της ΕΕ στερείται σαφών στόχων και μετρήσιμων επιδιώξεων· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι ανεπαρκείς οι διαδικασίες ποιοτικής και ποσοτικής παρακολούθησης, ενώ οι συστάσεις ανά χώρα δεν είναι δεσμευτικές· λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι ανεπαρκείς οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την αντιμετώπιση του προβλήματος της περιορισμένης συμμετοχής ατόμων κοινοτήτων Ρομά στον σχεδιασμό του πλαισίου, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση μέτρων, προγραμμάτων και έργων που αφορούν τους Ρομά·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βασικά προγράμματα στην πλειοψηφία τους δεν περιλαμβάνουν τους Ρομά και λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι οι στοχευμένες δράσεις που καλύπτονται από τα διαρθρωτικά ταμεία απέτυχαν να επιφέρουν βιώσιμες θετικές αλλαγές στις ζωές εκείνων των Ρομά που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη την σαφή υποχρέωση των κρατών μελών να προβούν σε διορθωτικά μέτρα κατά οποιωνδήποτε πρακτικών συνιστούν διακρίσεις εις βάρος των Ρομά·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ζήτημα της οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Ρομά και μη Ρομά είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της διαβίωσης και των ευκαιριών ζωής των Ρομά· λαμβάνοντας υπόψη ότι η εμπιστοσύνη αποτελεί αξία ζωτικής σημασίας για μια κοινωνία στο σύνολό της·
1. επαναλαμβάνει τη θέση του, τις εκκλήσεις και τις συστάσεις που διατύπωσε και ενέκρινε με το ψήφισμά του, της 25ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με πτυχές της ένταξης των Ρομά στην ΕΕ οι οποίες άπτονται των θεμελιωδών δικαιωμάτων: καταπολεμώντας την αθιγγανοφοβία· θεωρεί λυπηρό το γεγονός ότι ελάχιστα πράγματα έγιναν σε σχέση με τις συστάσεις που διατυπώνονται στο εν λόγω ψήφισμα·
2. καλεί την Επιτροπή:
i. να δώσει συνέχεια στις εκκλήσεις Κοινοβουλίου, Συμβουλίου και πολυάριθμων ΜΚΟ και εμπειρογνωμόνων, να εισηγηθεί στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για τις εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά για την περίοδο μετά το 2020, με ένα ευρύτερο σύνολο τομέων προτεραιότητας, με σαφείς και δεσμευτικούς στόχους, χρονοδιαγράμματα και δείκτες για την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προκλήσεων, κατά τρόπο που αντανακλά την ποικιλομορφία των κοινοτήτων Ρομά, και να διοχετεύσει σημαντικά δημόσια κονδύλια για τον σκοπό αυτό·
ii. να εξασφαλίσει σε ικανοποιητικό βαθμό την συμμετοχή εκπροσώπων των Ρομά, ΜΚΟ και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Φορέων Ισότητας (Equinet) στον σχεδιασμό του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω μιας προβεβλημένης και προσιτής διαδικασίας διαβούλευσης, καθώς και να καταστήσει δυνατή την ουσιαστική συμμετοχή τους στην εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγησή του πλαισίου, γεγονός που θα ενισχύσει την αίσθηση ότι τους ανήκει αυτό·
iii. να θέσει τον αγώνα κατά της αθιγγανοφοβίας στο επίκεντρο του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ, μεταξύ άλλων με την προσθήκη συγκεκριμένου στόχου για την καταπολέμηση των διακρίσεων, παράλληλα με άλλους στόχους, όπως είναι η ενσωμάτωση των Ρομά σε μια περιβαλλοντικά βιώσιμη ψηφιακή κοινωνία, και η ισότιμη εκπροσώπησή τους σε όλους τους τομείς της ζωής· να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αναπτύξουν στοχευμένες στρατηγικές και να αναλάβουν συγκεκριμένες δράσεις για την καταπολέμηση της αθιγγανοφοβίας επιπλέον της καταπολέμησης αυτού που αποτελεί μία μόνο από τις εκδηλώσεις της, του κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού·
iv. να μεριμνήσει ώστε η αντιμετώπιση των πολλαπλών διακρίσεων σε διαφόρους τομείς, η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και μια προσέγγιση με ιδιαίτερη ευαισθησία για το παιδί να βρουν την θέση που τους αρμόζει εντός του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ·
v. να μεριμνήσει για τη διάθεση εκείνων των επαρκών ανθρώπινων και οικονομικών πόρων που θα δημιουργήσουν τις απαραίτητες ικανότητες για την παρακολούθηση, τη στήριξη και την παροχή καθοδήγησης σχετικά με την εφαρμογή των εθνικών στρατηγικών ένταξης των Ρομά, συμπεριλαμβανομένης της καθοδήγησης στα εθνικά σημεία επαφής για τους Ρομά (ΕΣΕΡ)·
vi. να ενισχύσει τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) σε επίπεδο εντολής, θεσμικής ικανότητας, ανθρωπίνων πόρων και προϋπολογισμού, ώστε να είναι σε θέση αυτός να συμβάλλει στον σχεδιασμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των εθνικών στρατηγικών ένταξης των Ρομά·
vii. να εγκρίνει στρατηγική για την πολυμορφία και την πολυδεκτικότητα στο εργατικό δυναμικό για την συμμετοχή των Ρομά στο προσωπικό των θεσμικών οργάνων της ΕΕ·
viii. να δώσει προσοχή σε συγκεκριμένες ομάδες στους κόλπους του πληθυσμού των Ρομά στο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ, όπως είναι οι Ρομά της ΕΕ που ασκούν το δικαίωμά τους στην ελεύθερη κυκλοφορία, οι υπήκοοι τρίτων χωρών και οι Ρομά στις υπό ένταξη χώρες·
ix. να συμπεριλάβει στο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ μια διαδικασία αλήθειας, αναγνώρισης και συμφιλίωσης, για λόγους οικοδόμησης εμπιστοσύνης, και να αναδείξει συγκεκριμένες πολιτιστικές και διαρθρωτικές ενέργειες και πρωτοβουλίες υποστηριζόμενες από κονδύλια της ΕΕ·
x. να συνεχίσει να ελέγχει σε ποιον βαθμό είναι απαλλαγμένες από αποκλεισμούς οι βασικές δημόσιες πολιτικές των κρατών μελών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», και να εργαστεί για να διατηρηθεί ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων χωρίς αποκλεισμούς, υλοποίησης των στόχων για την ένταξη των Ρομά και χρήσης της ενωσιακής χρηματοδότησης στα κράτη μέλη·
3. καλεί τα κράτη μέλη:
i. να εκπονήσουν τις εθνικές τους στρατηγικές ένταξης των Ρομά για την περίοδο μετά το 2020 με ένα ευρύτερο σύνολο τομέων προτεραιότητας, με σαφείς και δεσμευτικούς στόχους, με χρονοδιαγράμματα και δείκτες για την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προβλημάτων, κατά τρόπο που αντανακλά την ποικιλομορφία των κοινοτήτων Ρομά, και να διοχετεύσουν σημαντικά δημόσια κονδύλια για τον σκοπό αυτό·
ii. να επιλέξουν προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή, να επιδιώξουν τη δραστηριοποίηση εκπροσώπων, κοινοτήτων, ΜΚΟ και φορέων ισότητας των Ρομά στον σχεδιασμό των στρατηγικών εθνικών στρατηγικών τους για την ένταξη των Ρομά (εφεξής «στρατηγικές») και να καταστήσουν δυνατή την ουσιαστική συμβολή αυτών στην εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των εν λόγω στρατηγικών·
iii. να θέσουν τον αγώνα κατά της αθιγγανοφοβίας στο επίκεντρο των στρατηγικών τους, επιπλέον της καταπολέμησης αυτού που αποτελεί μία μόνο από τις εκδηλώσεις της αθιγγανοφοβίας, του κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού· να αναπτύξουν στοχευμένες στρατηγικές και να αναλάβουν συγκεκριμένες δράσεις για την καταπολέμηση της αθιγγανοφοβίας, όπως για παράδειγμα με τη διερεύνηση σημερινών και παλαιότερων ρατσιστικών επιθέσεων κατά των Ρομά· να ενθαρρύνουν την ισότιμη εκπροσώπηση των Ρομά σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου βίου, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης, των δημόσιων οργανισμών και των πολιτικών οργάνων·
iv. να μεριμνήσουν ώστε η καταπολέμηση των πολλαπλών διακρίσεων σε διαφόρους τομείς, η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και μια προσέγγιση με ιδιαίτερη ευαισθησία για το παιδί να βρουν την θέση που τους αρμόζει στους κόλπους των στρατηγικών τους·
v. να ενισχύσουν τα ΕΣΕΡ σε επίπεδο εντολής, θεσμικής ικανότητας, ανθρωπίνων πόρων και προϋπολογισμού και να μεριμνήσουν για την κατάλληλη τοποθέτηση των ΕΣΕΡ εντός της δομής των δημόσιων διοικήσεών τους, ούτως ώστε να είναι σε θέση να επιτελούν το έργο τους μέσω αποτελεσματικού διατομεακού συντονισμού·
vi. να δώσουν προσοχή, στο πλαίσιο των στρατηγικών τους, σε συγκεκριμένες ομάδες στους κόλπους του πληθυσμού των Ρομά, όπως είναι οι Ρομά της ΕΕ που ασκούν το δικαίωμά τους στην ελεύθερη κυκλοφορία και οι υπήκοοι τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά από τις υπό ένταξη χώρες·
vii. να συμπεριλάβουν στις στρατηγικές τους διαδικασία αλήθειας, αναγνώρισης και συμφιλίωσης, για λόγους οικοδόμησης εμπιστοσύνης, και να αναδείξουν συγκεκριμένες πολιτιστικές και διαρθρωτικές ενέργειες και πρωτοβουλίες υποστηριζόμενες από δημόσια κονδύλια·
viii. να διατηρήσουν και να διαφυλάξουν την αποτελεσματικότητα του χωρίς αποκλεισμούς χαρακτήρα των βασικών δημόσιων πολιτικών, να αξιοποιήσουν τα διαθέσιμα κονδύλια από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ για να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης και τις ευκαιρίες ζωής των Ρομά με διαφανή και υπεύθυνο τρόπο· να διερευνήσουν παλαιά και νέα κρούσματα κατάχρησης των σχετικών κονδυλίων και να ασκήσουν διώξεις κατά των αυτουργών· να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν την απορρόφηση όλων των κονδυλίων που προορίζονται για τις κοινότητες Ρομά, έως το τέλος του τρέχοντος ΠΔΠ·
4. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Επιτροπή, στο Συμβούλιο, στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών και των υποψηφίων προς ένταξη χωρών, στον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, στην Επιτροπή των Περιφερειών, για διανομή σε κοινοβούλια και συμβούλια υποεθνικών οντοτήτων, στο Συμβούλιο της Ευρώπης και στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
- [1] ΕΕ L 180 της 19.7.2000, σ. 22.
- [2] ΕΕ C 378 της 24.12.2013, σ. 1.
- [3] ΕΕ L 328 της 6.12.2008, σ. 55.
- [4] ΕΕ C 346 της 27.9.2018, σ. 171.
- [5] ΕΕ C 328 της 6.9.2016, σ. 4.
- [6] Η αθιγγανοφοβία αποτελεί όρο του οποίου η ορθογραφία ορισμένες φορές ποικίλλει εντός της ίδιας γλώσσας, ενώ σε κάποια κράτη μέλη χρησιμοποιείται ορισμένες φορές ελαφρώς διαφορετικός όρος που αντιστοιχεί στον «αντιτσιγγανισμό».
- [7] Γενική Σύσταση Πολιτικής αριθ. 13 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI), σχετικά με την καταπολέμηση της αθιγγανοφοβίας και των διακρίσεων κατά των Ρομά.
- [8] Ο όρος «Ρομά» χρησιμοποιείται ως γενικός όρος που περιλαμβάνει διαφορετικές σχετιζόμενες ομάδες ανά την Ευρώπη, είτε με σταθερή εγκατάσταση είτε όχι, όπως είναι οι Ρομά, οι Πλανόδιοι, οι Σίντι, οι Μανούς, οι Καλέ, οι Αθίγγανοι, οι Ρουντάρι, οι Ασκαλί, οι Αιγύπτιοι, οι Γιενίς, οι Ντομ και οι Λομ, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν στον πολιτισμό και τον τρόπο ζωής·