ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης φυτών και κατ’ ουσία βιολογικών διεργασιών με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας
16.9.2019 - (2019/2800(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 136 παράγραφος 5 του Κανονισμού
Jan Huitema, Hilde Vautmans, Liesje Schreinemacher, Karen Melchior, Frédérique Ries, Catherine Chabaud, Vlad‑Marius Botoş, Jérémy Decerle, Ulrike Müller
εξ ονόματος της Ομάδας Renew
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B9-0040/2019
B9‑0047/2019
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης φυτών και κατ’ ουσία βιολογικών διεργασιών με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 17ης Δεκεμβρίου 2015, σχετικά με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα δικαιώματα βελτιωτή φυτικής ποικιλίας[1],
– έχοντας υπόψη την οδηγία 98/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Ιουλίου 1998 για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων, και ιδίως το άρθρο 4, το οποίο ορίζει ότι τα προϊόντα που προκύπτουν από κατ’ ουσία βιολογικές μεθόδους δεν κατοχυρώνονται με διπλώματα ευρεσιτεχνίας[2],
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση για το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (ΣΕΔΕ), της 5ης Οκτωβρίου 1973, και ιδίως το άρθρο 53 στοιχείο β) και το άρθρο 33 στοιχείο β),
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 8ης Νοεμβρίου 2016, για ορισμένα άρθρα της οδηγίας 98/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων[3],
– έχοντας υπόψη την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας της 29ης Ιουνίου 2017 για την τροποποίηση των άρθρων 27 και 28 του κανονισμού εφαρμογής της Σύμβασης για το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (ΣΕΔΕ) (CA/D 6/17),
– έχοντας υπόψη την απόφαση του τεχνικού συμβουλίου προσφυγών του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) στην υπόθεση T 1063/18 σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης φυτών με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, της 18ης Δεκεμβρίου 2018, όπου δηλώνεται η δυνατότητα χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για φυσικά χαρακτηριστικά των φυτών,
– έχοντας υπόψη το γεγονός ότι, τον Μάρτιο του 2019, ο πρόεδρος του ΕΓΔΕ ζήτησε από το ανώτατο συμβούλιο προσφυγών του ΕΓΔΕ να αποφανθεί οριστικά επί του θέματος προκειμένου να κλείσει αυτό το ζήτημα,
– έχοντας υπόψη το πλήθος των υποθέσεων που εκκρεμούν (περίπου 250 αιτήσεις χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας και 4 ενστάσεις) εν αναμονή απόφασης του ανώτατου συμβουλίου προσφυγών του ΕΓΔΕ,
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό εφαρμογής της ΣΕΔΕ και ιδίως το άρθρο 26, σύμφωνα με το οποίο η οδηγία 98/44/ΕΚ χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικό μέσο ερμηνείας όσον αφορά αιτήσεις χορήγησης ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας και διπλώματα ευρεσιτεχνίας για βιοτεχνολογικές εφευρέσεις,
– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2100/94 του Συμβουλίου της 27ης Ιουλίου 1994 για τα κοινοτικά δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών, και ιδίως το άρθρο 15 στοιχεία γ) και δ)[4],
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 20ής Φεβρουαρίου 2017, σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης φυτών με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας,
– έχοντας υπόψη τη Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας προϊόντων παραποίησης/απομίμησης (TRIPS), και ιδίως το άρθρο 27 παράγραφος 3,
– έχοντας υπόψη την ερώτηση προς την Επιτροπή σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης φυτών και κατ’ ουσία βιολογικών διεργασιών με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (O-000026/2019 – B9‑0051/2019),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 136 παράγραφος 5 και το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεμπόδιστη πρόσβαση σε φυτικό υλικό είναι ουσιαστικής σημασίας για την ικανότητα καινοτομίας του ευρωπαϊκού τομέα βελτίωσης φυτών, την παγκόσμια ανταγωνιστικότητά του και την ανάπτυξη νέων ποικιλιών φυτών·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόσβαση σε βασικούς πόρους στη γεωργία είναι καθοριστική για την παραγωγή τροφίμων, την επισιτιστική ασφάλεια στην Ευρώπη και την ελευθερία επιλογής γεωργών και παραγωγών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεμπόδιστη πρόσβαση σε φυτικό υλικό είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανάπτυξη νέων ποικιλιών που θα μπορούν να αντεπεξέρχονται στις γεωργικές συνθήκες οι οποίες μεταβάλλονται συνεπεία της κλιματικής αλλαγής·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οποιοσδήποτε περιορισμός της πρόσβασης σε γενετικούς πόρους, ή οποιαδήποτε απόπειρα παρεμπόδισής της, ενδέχεται να οδηγήσει σε υπερβολική συγκέντρωση της αγοράς στον τομέα της βελτίωσης φυτών σε βάρος του αγοραίου ανταγωνισμού, των καταναλωτών και της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η βελτίωση φυτών είναι μια καινοτόμος διαδικασία την οποία εφαρμόζουν οι γεωργοί και οι γεωργικές κοινότητες από τις απαρχές της γεωργίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ποικιλίες και οι μέθοδοι βελτίωσης φυτών που δεν κατοχυρώνονται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας είναι σημαντικές για τη γενετική ποικιλότητα·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας έχουν καθοριστική σημασία για τη διαφύλαξη των οικονομικών κινήτρων με στόχο την ανάπτυξη νέων φυτικών προϊόντων και τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η οδηγία 98/44/ΕΚ ρυθμίζει τις βιοτεχνολογικές εφευρέσεις, και ιδίως τη γενετική μηχανική·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στην ανακοίνωσή της, στις 8 Νοεμβρίου 2016, η Επιτροπή δήλωσε ρητά ότι, όπως και το Κοινοβούλιο, ουδέποτε είχε πρόθεση να επιτρέψει τη χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για φυσικά χαρακτηριστικά που εισάγονται σε φυτά μέσω κατ’ ουσία βιολογικών διεργασιών, όπως η διασταύρωση και η επιλογή·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι διπλώματα ευρεσιτεχνίας για προϊόντα που προέρχονται από συμβατική βελτίωση φυτικών ποικιλιών ή για γενετικό υλικό που είναι απαραίτητο για συμβατική βελτίωση φυτικών ποικιλιών ενδέχεται να υπονομεύσουν την εξαίρεση που κατοχυρώνουν το άρθρο 53 στοιχείο β) της ΣΕΔΕ και το άρθρο 4 της οδηγίας 98/44/ΕΚ·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 29 Ιουνίου 2017, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας τροποποίησε τα άρθρα 27 και 28 του κανονισμού εφαρμογής της ΣΕΔΕ[5] και επιβεβαίωσε ότι απαγορεύεται η κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για φυτά και ζώα·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι με αυτούς τους νέους κανόνες το Διοικητικό Συμβούλιο ευθυγράμμισε την ευρωπαϊκή πρακτική όσον αφορά τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας με την ερμηνεία της Επιτροπής· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κανόνες εγκρίθηκαν σχεδόν ομόφωνα από τα 38 κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το νέο άρθρο 28 παράγραφος 2 συνάδει με το άρθρο 53 στοιχείο β) της ΣΕΔΕ, δεδομένου ότι η εξαίρεση κατ’ ουσία βιολογικών διεργασιών για την παραγωγή φυτών θα καθίστατο εντελώς αναποτελεσματική εάν επιτρεπόταν η χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για προϊόντα που προκύπτουν από τέτοιες διεργασίες, κάτι που θα υπονόμευε και θα ακύρωνε την πρόθεση του νομοθέτη να εξαιρέσει την ευρεσιτεχνιακή κατοχύρωση προϊόντων που προκύπτουν από συμβατική βελτίωση φυτών·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το νέο άρθρο 28 παράγραφος 2 προσδίδει σαφήνεια στο κείμενο της ΣΕΔΕ, χωρίς να το ερμηνεύει ή να το αντικρούει, και αδιαμφισβήτητα καθορίζει ότι δεν χορηγούνται διπλώματα ευρεσιτεχνίας όσον αφορά φυτά και ζώα που προκύπτουν από κατ’ ουσία βιολογικές διεργασίες·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 5 Δεκεμβρίου 2018, το τεχνικό συμβούλιο προσφυγών του ΕΓΔΕ δήλωσε ότι το νέο άρθρο 28 παράγραφος 2 του κανονισμού εφαρμογής της ΣΕΔΕ δεν είναι δεσμευτικό για περαιτέρω αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας που θα δίνουν τη δυνατότητα ευρεσιτεχνιακής κατοχύρωσης προϊόντων που προκύπτουν από κατ’ ουσία βιολογικές διεργασίες[6]·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, τον Μάρτιο του 2019, ο πρόεδρος του ΕΓΔΕ προώθησε δύο ερωτήσεις στο ανώτατο συμβούλιο προσφυγών όσον αφορά τη δυνατότητα ευρεσιτεχνιακής κατοχύρωσης φυτών και ζώων που προκύπτουν από κατ’ ουσία βιολογικές διεργασίες·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε συνέχεια της απόφασης του τεχνικού συμβουλίου προσφυγών του ΕΓΔΕ, εκκρεμούν πολλές υποθέσεις (περίπου 250 αιτήσεις χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας και 4 ενστάσεις) εν αναμονή απόφασης του ανώτατου συμβουλίου προσφυγών του ΕΓΔΕ,
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι θεμελιώδης αρχή του διεθνούς συστήματος δικαιωμάτων επί φυτικών ποικιλιών που βασίζεται στη Σύμβαση UPOV του 1991 και του συστήματος της ΕΕ που βασίζεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2100/94 του Συμβουλίου είναι ότι ο κάτοχος δικαιώματος επί φυτικής ποικιλίας δεν μπορεί να στερεί από τρίτους τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν την προστατευόμενη ποικιλία για περαιτέρω δραστηριότητες βελτίωσης·
1. επαναλαμβάνει ότι φυτά που προκύπτουν από κατ’ ουσία βιολογικές διεργασίες δεν είναι δυνατό να κατοχυρωθούν με διπλώματα ευρεσιτεχνίας·
2. θεωρεί ότι κάθε απόπειρα ευρεσιτεχνιακής κατοχύρωσης των προϊόντων που προκύπτουν από συμβατική βελτίωση φυτών ή του γενετικού υλικού που απαιτείται για τη συμβατική βελτίωση φυτών υπονομεύει την εξαίρεση που κατοχυρώνεται στο άρθρο 53 στοιχείο β) της ΣΕΔΕ και στο άρθρο 4 της οδηγίας 98/44/ΕΚ·
3. εκφράζει την έντονη ανησυχία του για το γεγονός ότι η απόφαση του τεχνικού συμβουλίου προσφυγών του ΕΓΔΕ σχετικά με την ευρεσιτεχνιακή κατοχύρωση των φυτών (T 1063/18), της 5ης Δεκεμβρίου 2018, προβλέπει τη δυνατότητα χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας όσον αφορά τα φυσικά χαρακτηριστικά που εισάγονται σε νέες ποικιλίες μέσω κατ’ ουσία βιολογικών διεργασιών, όπως η διασταύρωση και η επιλογή·
4. παροτρύνει την Επιτροπή να καταθέσει τις δέουσες παρατηρήσεις και δηλώσεις προκειμένου να επιβεβαιώσει εκ νέου στο πλαίσιο του ανώτατου συμβουλίου προσφυγών του ΕΓΔΕ ότι δεν θα χορηγείται οιοδήποτε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για προϊόντα που προκύπτουν από κατ’ ουσία βιολογικές διεργασίες, όπως η διασταύρωση και η επιλογή, π.χ. όσον αφορά τα φυσικά χαρακτηριστικά που εισάγονται στα φυτά μέσω τέτοιων διεργασιών·
5. καλεί την Επιτροπή να προστατεύσει την καινοτόμο ικανότητα του ευρωπαϊκού τομέα βελτίωσης φυτών και το γενικό δημόσιο συμφέρον ενώπιον του ανώτατου συμβουλίου προσφυγών του ΕΓΔΕ και να υποβάλλει στο Κοινοβούλιο περιοδικές εκθέσεις σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις·
6. καλεί το ανώτατο συμβούλιο προσφυγών του ΕΓΔΕ να αποκαταστήσει την ασφάλεια δικαίου προς το συμφέρον των χρηστών του ευρωπαϊκού συστήματος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και του κοινού·
7. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν ώστε η Ένωση να εξασφαλίζει εγγυημένη πρόσβαση σε υλικό που προκύπτει από κατ’ ουσία βιολογικές διεργασίες με σκοπό τη βελτίωση φυτών, καθώς και τη χρήση του υλικού αυτού, προκειμένου -κατά περίπτωση- να μη θίγονται πρακτικές που εγγυώνται την εξαίρεση για τους βελτιωτές φυτών·
8. καλεί όλα τα κράτη μέλη να στείλουν το πολιτικό μήνυμα ότι οι εθνικές αρχές χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της ΕΕ δεν πρέπει να χορηγούν διπλώματα ευρεσιτεχνίας για προϊόντα που προκύπτουν από κατ’ ουσία βιολογικές διεργασίες·
9. καλεί την Επιτροπή να συνεργάζεται ενεργά με τρίτες χώρες κατά τη διαπραγμάτευση εμπορικών συμφωνιών και συμφωνιών εταιρικής σχέσης, προκειμένου να διασφαλίζεται η εξαίρεση από τη δυνατότητα ευρεσιτεχνιακής κατοχύρωσης των κατ’ ουσία βιολογικών διεργασιών και των προϊόντων που προκύπτουν από αυτές·
10. καλεί την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση σχετικά με την εξέλιξη του δικαίου περί ευρεσιτεχνιών και τις συνέπειές του στον τομέα της βιοτεχνολογίας και της γενετικής μηχανικής, όπως απαιτείται δυνάμει του άρθρου 16 στοιχείο γ) της οδηγίας 98/44/ΕΚ και όπως ζήτησε το Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του της 17ης Δεκεμβρίου 2015 σχετικά με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα δικαιώματα βελτιωτή φυτικής ποικιλίας·
11. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας.