B9‑0047/2019

Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie zdolności patentowej roślin i podstawowych procesów biologicznych

(2019/2800(RSP))

Parlament Europejski,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie patentów i praw do ochrony odmian roślin[1],

– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 98/44/WE z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych, w szczególności jej art. 4, który stanowi, że nie udziela się patentów na produkty uzyskane w procesach o charakterze czysto biologicznym[2],

– uwzględniając Konwencję o udzielaniu patentów europejskich z dnia 5 października 1973 r., w szczególności jej art. 53 lit. b) i art. 33 lit. b),

– uwzględniając zawiadomienie Komisji z dnia 8 listopada 2016 r. w sprawie niektórych artykułów dyrektywy 98/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych[3],

– uwzględniając decyzję Rady Administracyjnej Europejskiej Organizacji Patentowej z dnia 29 czerwca 2017 r. zmieniającą zasady 27 i 28 Regulaminu wykonawczego Konwencji o udzielaniu patentów europejskich (CA/D 6/17),

– uwzględniając decyzję Technicznej Komisji Odwoławczej Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO) w sprawie T 1063/18 dotyczącej zdolności patentowej roślin z dnia 18 grudnia 2018 r., która przewiduje możliwość przyznawania patentów na naturalne właściwości roślin,

– uwzględniając fakt, że w marcu 2019 r. przewodniczący EPO zwrócił się do Rozszerzonej Komisji Odwoławczej EPO o wydanie ostatecznej decyzji w celu rozstrzygnięcia tej kwestii,

– uwzględniając liczne nierozstrzygnięte sprawy (około 250 wniosków patentowych i 4 sprzeciwów), które oczekują na decyzję Rozszerzonej Komisji Odwoławczej EPO,

– uwzględniając przepisy wykonawcze Konwencji o udzielaniu patentów europejskich, zwłaszcza zawartą w nich zasadę 26, w której stwierdzono, że w przypadku europejskich zgłoszeń patentowych i patentów, których przedmiotem są wynalazki biotechnologiczne, stosuje się dyrektywę 98/44/WE jako uzupełniający środek interpretacji,

– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 2100/94 z dnia 27 lipca 1994 r. w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin, w szczególności jego art. 15 ust. 3[4],

– uwzględniając konkluzje Rady w sprawie zdolności patentowej roślin z dnia 20 lutego 2017 r.,

– uwzględniając Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej, łącznie z handlem podrabianymi towarami (TRIPS), w szczególności jego art. 27 ust. 3,

– uwzględniając skierowane do Komisji pytanie w sprawie zdolności patentowej roślin i podstawowych procesów biologicznych (O-000026/2019 – B9‑0051/2019),

– uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że pozbawiony barier dostęp do materiału roślinnego ma zasadnicze znaczenie dla innowacyjności europejskiego sektora hodowli roślin, jego globalnej konkurencyjności i rozwoju nowych odmian roślin;

B. mając na uwadze, że dostęp do podstawowych zasobów w rolnictwie ma kluczowe znaczenie dla produkcji żywności, europejskiego bezpieczeństwa żywnościowego oraz swobody wyboru dla rolników i plantatorów; mając na uwadze, że pozbawiony barier dostęp do materiału roślinnego ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju nowych odmian zdolnych do sprostania zmieniającym się warunkom rolniczym w wyniku zmian klimatu;

C. mając na uwadze, że wszelkie ograniczenia lub próby utrudnienia dostępu do zasobów genetycznych mogą prowadzić do nadmiernej koncentracji rynku w dziedzinie hodowli roślin, ze szkodą dla konkurencji rynkowej, konsumentów i europejskiego rynku wewnętrznego;

D. mając na uwadze, że hodowla roślin to innowacyjny proces stosowany przez rolników i społeczności rolnicze, odkąd narodziło się rolnictwo; mając na uwadze, że nieobjęte patentem odmiany i metody hodowli mają duże znaczenie dla różnorodności genetycznej;

E. mając na uwadze, że prawa własności intelektualnej stanowią ważny środek służący ochronie zachęt gospodarczych do tworzenia nowych produktów roślinnych i zagwarantowaniu konkurencyjności;

F. mając na uwadze, że dyrektywa 98/44/WE ustanawia przepisy dotyczące wynalazków biotechnologicznych, w szczególności inżynierii genetycznej;

G. mając na uwadze, że w zawiadomieniu z 8 listopada 2016 r. Komisja jasno stwierdziła, iż umożliwienie udzielania patentów na naturalne cechy wprowadzane do roślin za pomocą procesów o charakterze czysto biologicznym, takich jak krzyżowanie i selekcja, nigdy nie było jej zamiarem ani zamiarem Parlamentu;

H. mając na uwadze, że patenty na produkty uzyskane w konwencjonalnej hodowli lub na materiał genetyczny niezbędny do konwencjonalnej hodowli mogą podważać wyłączenie zawarte w art. 53 lit. b) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich i w art. 4 dyrektywy 98/44/WE;

I. mając na uwadze, że w dniu 29 czerwca 2017 r. Rada Administracyjna Europejskiej Organizacji Patentowej zmieniła zasady 27 i 28 Regulaminu wykonawczego Konwencji o udzielaniu patentów europejskich[5], potwierdzając, że patenty na rośliny i zwierzęta są zakazane;

J. mając na uwadze, że wraz z tymi nowymi zasadami Rada Administracyjna dostosowała europejską praktykę patentową do interpretacji przedstawionej przez Komisję; mając na uwadze, że zasady te zostały zatwierdzone niemal jednogłośnie przez 38 państw członkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej;

K. mając na uwadze, że nowa zasada 28(2) jest zgodna z art. 53 lit. b) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich, ponieważ wykluczenie procesów produkcji roślin o charakterze czysto biologicznym stałoby się całkowicie nieskuteczne, gdyby zezwolono na patenty na produkty pochodzące z takich procesów, co byłoby sprzeczne z zamiarem prawodawcy, którym jest wykluczenie udzielania patentów na konwencjonalną hodowlę, i podważałoby ten zamiar;

L. mając na uwadze, że nowa zasada 28(2) doprecyzowuje tekst Konwencji o udzielaniu patentów europejskich, nie interpretując go ani nie zaprzeczając mu, i jednoznacznie stanowi, że nie można udzielać patentów na rośliny i zwierzęta uzyskane w drodze procesów o charakterze czysto biologicznym;

M. mając na uwadze, że w dniu 5 grudnia 2018 r. Techniczna Komisja Odwoławcza Europejskiego Urzędu Patentowego ogłosiła, iż nowa zasada 28(2) Regulaminu wykonawczego Konwencji o udzielaniu patentów europejskich nie jest wiążąca dla dalszych decyzji Europejskiej Organizacji Patentowej umożliwiających udzielanie patentów na produkty pochodzące z procesów o charakterze czysto biologicznym[6];

N. mając na uwadze, że w marcu 2019 r. przewodniczący Europejskiego Urzędu Patentowego przekazał Rozszerzonej Komisji Odwoławczej dwa pytania dotyczące zdolności patentowej roślin i zwierząt pochodzących z procesów o charakterze czysto biologicznym;

O. mając na uwadze, że w następstwie decyzji Technicznej Komisji Odwoławczej EPO wiele nierozstrzygniętych spraw (około 250 wniosków patentowych i 4 sprzeciwów) oczekuje na decyzję Rozszerzonej Komisji Odwoławczej EPO;

P. mając na uwadze, że u podstaw międzynarodowego systemu ochrony odmian roślin opierającego się na konwencji UPOV z 1991 r. oraz unijnego systemu opierającego się na rozporządzeniu Rady (WE) nr 2100/94 leży zasada, że posiadacz prawa do ochrony odmiany rośliny nie może uniemożliwiać innym wykorzystywania chronionej rośliny do dalszej działalności hodowlanej;

1. ponownie stwierdza, że nie udziela się patentów na produkty uzyskane w procesach o charakterze czysto biologicznym;

2. uważa, że wszelkie próby obejmowania patentami produktów uzyskanych w konwencjonalnej hodowli lub materiału genetycznego niezbędnego do konwencjonalnej hodowli podważają wyłączenie zawarte w art. 53 lit. b) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich i w art. 4 dyrektywy 98/44/WE;

3. wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że w decyzji Technicznej Komisji Odwoławczej EPO w sprawie zdolności patentowej roślin z 5 grudnia 2018 r. (T 1063/18) stwierdzono możliwość udzielania patentów w odniesieniu do naturalnych cech wprowadzanych do nowych odmian z wykorzystaniem procesów o charakterze czysto biologicznym, takich jak krzyżowanie i selekcja;

4. wzywa Komisję do przekazania stosownych uwag i oświadczeń, aby ponownie potwierdzić za pośrednictwem Rozszerzonej Komisji Odwoławczej EPO, że nie należy udzielać patentów na produkty uzyskane w takich procesach o charakterze czysto biologicznym jak krzyżowanie i selekcja, np. w odniesieniu do naturalnych cech wprowadzanych do roślin z wykorzystaniem takich procesów;

5. wzywa Komisję do ochrony zdolności innowacyjnych europejskiego sektora hodowli roślin oraz ogólnego interesu publicznego przed Rozszerzoną Komisją Odwoławczą EPO oraz do okresowego informowania Parlamentu o najnowszych wydarzeniach;

6. wzywa Rozszerzoną Komisję Odwoławczą EPO do przywrócenia pewności prawnej w interesie użytkowników europejskiego systemu patentowego i społeczeństwa;

7. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia w Unii ochrony gwarantowanego dostępu do materiału uzyskanego w procesach o charakterze czysto biologicznym i wykorzystywania tego materiału w hodowli roślin, by – w stosownych przypadkach – nie dochodziło do kolizji z praktyką gwarantowania wyłączenia w odniesieniu do odmian roślin;

8. wzywa wszystkie państwa członkowskie do wysłania politycznego sygnału, że krajowe organy patentowe UE nie mogą udzielać żadnych patentów na produkty pochodzące z procesów o charakterze czysto biologicznym;

9. wzywa Komisję do aktywnej współpracy z państwami trzecimi przy negocjowaniu porozumień handlowych i umów o partnerstwie, by zapewnić wyłączenie możliwości udzielania patentów na procesy o charakterze czysto biologicznym i produkty z nich pochodzące;

10. wzywa Komisję do przedłożenia sprawozdania w sprawie rozwoju i skutków prawa patentowego w dziedzinie biotechnologii i inżynierii genetycznej zgodnie z art. 16 lit. c) dyrektywy 98/44/WE oraz apelem Parlamentu zawartym w rezolucji PE z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie patentów i praw do ochrony odmian roślin;

11. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji i Europejskiemu Urzędowi Patentowemu.