PROJEKT REZOLUCJI w sprawie 80. rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej oraz znaczenia europejskiej pamięci dla przyszłości Europy
17.9.2019 - (2019/2819(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Ryszard Antoni Legutko, Anna Fotyga, Tomasz Piotr Poręba, Dace Melbārde, Witold Jan Waszczykowski, Ryszard Czarnecki, Jadwiga Wiśniewska, Bogdan Rzońca, Anna Zalewska, Jacek Saryusz‑Wolski, Grzegorz Tobiszowski, Joanna Kopcińska, Elżbieta Rafalska, Joachim Stanisław Brudziński, Beata Szydło, Beata Mazurek, Andżelika Anna Możdżanowska, Beata Kempa, Patryk Jaki
w imieniu grupy ECR
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0097/2019
B9‑0098/2019
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie 80. rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej oraz znaczenia europejskiej pamięci dla przyszłości Europy
Parlament Europejski,
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych nr 260 (III) A z dnia 9 grudnia 1948 r. w sprawie ludobójstwa,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sześćdziesiątej rocznicy zakończenia II Wojny Światowej 8 maja 1945 r.[1],
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1481 z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie konieczności międzynarodowego potępienia zbrodni totalitarnych reżimów komunistycznych,
– uwzględniając rezolucje i deklaracje w sprawie zbrodni totalitarnych reżimów komunistycznych, przyjęte przez kilka parlamentów narodowych,
– uwzględniając swoją deklarację z dnia 23 września 2008 r. w sprawie ogłoszenia dnia 23 sierpnia Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu[2],
– uwzględniając deklarację w sprawie europejskiego sumienia i komunizmu, przyjętą w Pradze w dniu 3 czerwca 2008 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie świadomości europejskiej i totalitaryzmu[3],
– uwzględniając wspólne oświadczenie przedstawicieli rządów państw członkowskich UE z dnia 23 sierpnia 2018 r. w sprawie upamiętnienia ofiar komunizmu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie pamięci o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie (COM(2010)0783),
– uwzględniając konkluzje Rady z dni 9–10 czerwca 2011 r. w sprawie pamięci o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie,
– uwzględniając deklarację warszawską przyjętą dnia 23 sierpnia 2011 r. z okazji Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych,
– uwzględniając wspólne oświadczenie Estonii, Łotwy, Litwy, Polski i Rumunii z okazji 80. rocznicy podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że 80 lat temu w dniu 23 sierpnia 1939 r. Związek Radziecki i nazistowskie Niemcy podpisały pakt o nieagresji, znany jako pakt Ribbentrop-Mołotow, oraz załączony do niego tajny protokół dodatkowy, w którym oba totalitarne reżimy podzieliły Europę i terytoria niezależnych państw na swoje strefy interesów, co przyczyniło się do wybuchu drugiej wojny światowej;
B. mając na uwadze, że w tym roku przypada 80. rocznica wybuchu drugiej wojny światowej, która przyniosła bezprecedensową liczbę ludzkich cierpień i skazała pół Europy na dziesięciolecia niedoli i okupacji;
C. mając na uwadze, że bezpośrednim następstwem paktu Ribbentrop-Mołotow, a także późniejszego Traktatu o granicach i przyjaźni między III Rzeszą a ZSRR z dnia 28 września 1939 r. był atak Hitlera, a dwa tygodnie później Stalina na Polskę, który pozbawił ten kraj niepodległości i stanowił bezprecedensową tragedię dla Polaków, następnie rozpoczęcie przez Związek Radziecki dnia 30 listopada 1939 r. agresywnej wojny przeciwko Finlandii, a w czerwcu 1940 r. zajęcie części Rumunii – terytoriów, które nigdy nie zostały zwrócone – oraz zajęcie niepodległych republik – Litwy, Łotwy i Estonii;
D. mając na uwadze, że pakt Ribbentrop-Mołotow jawnie łamał szereg międzynarodowych norm, traktatów i porozumień – w tym Pakt paryski z 1928 r., Pakt o nieagresji między Polską a ZSRR z 1932 r. i Deklarację polsko-niemiecką o niestosowaniu przemocy z 1934 r. – oraz położył kres międzynarodowemu pokojowi ustanowionemu Traktatem wersalskim; mając na uwadze, że konsekwencje podpisania tego paktu między dwoma najokrutniejszymi dyktatorami we współczesnej historii wskazują na znaczenie wydarzeń historycznych dla współczesnej polityki;
E. mając na uwadze, że pragnienie Zachodu, by załagodzić stosunki z reżimami totalitarnymi, spowodowało, że decyzje podejmowano bez konsultacji z krajami Europy Środkowo-Wschodniej, jak miało to miejsce w Locarno i Monachium, co świadczyło o słabości Zachodu wobec tych reżimów; mając na uwadze, że utorowało to drogę do podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow, co z kolei doprowadziło do wybuchu drugiej wojny światowej;
F. mając na uwadze, że nazistowskie Niemcy i Związek Radziecki współpracowały politycznie, gospodarczo i zbrojnie, realizując wspólny cel podbicia Europy i dzieląc ją na strefy wpływów, jak przewidziano w pakcie Ribbentrop-Mołotow;
G. mając na uwadze, że po klęsce nazistowskiego reżimu i zakończeniu drugiej wojny światowej niektóre państwa europejskie mogły przystąpić do odbudowy i rozpocząć proces pojednania, natomiast inne państwa europejskie – co było bezpośrednią konsekwencją traktatu jałtańskiego – przez pół wieku pozostawały pod okupacją sowiecką i komunistycznym jarzmem, nadal pozbawione wolności, suwerenności, godności, praw człowieka i możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego;
H. mając na uwadze, że podczas gdy zbrodnie nazistowskiego reżimu zbadano w procesach norymberskich, a ich sprawców ukarano, wciąż istnieje pilna potrzeba rozpowszechniania wiedzy na temat zbrodni komunistycznych dyktatur oraz przeprowadzenia moralnej i prawnej oceny tych zbrodni; mając na uwadze, że zbrodnie przeciwko milionom ludzi, popełnione na niespotykaną wcześniej skalę przez nazistowskie Niemcy i Związek Radziecki, w których zniewolono wielu ludzi oraz pozbawiono ich podstawowych i niezbywalnych praw, uznano za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;
I. mając na uwadze, że Europa nie może zapomnieć własnej historii; mając na uwadze, że należy ułatwić pełne zrozumienie historii Europy oraz że ma ona nadrzędne znaczenie dla zapobiegania powstaniu totalitaryzmów;
J. mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich komunistyczna i nazistowska ideologia są prawnie zakazane;
K. mając na uwadze, że wspólnota międzynarodowa musi razem przeciwstawić się totalitaryzmowi;
L. mając na uwadze, że dla państw europejskich, które cierpiały pod sowiecką okupacją i dyktaturami komunistycznymi, rozszerzenie NATO w 1999 r. i UE w 2004 r. oznacza powrót do rodziny zachodnich państw demokratycznych, do których należą;
M. mając na uwadze, że historia europejska XX wieku jest przede wszystkim opisywana i przedstawiana z zachodniego punktu widzenia, w związku z czym niektóre wydarzenia historyczne i związane z nimi doświadczenia ludzi w Europie Wschodniej nie są dostatecznie relacjonowane;
N. mając na uwadze, że ignorancja i nieświadome uprzedzenia w historycznej pamięci Europejczyków mogą tworzyć przestrzeń dla ekstremizmu zarówno na skrajnej prawicy, jak i na skrajnej lewicy; mając na uwadze, że należy skutecznie przeciwstawiać się fałszowaniu historii;
O. mając na uwadze, że upamiętnienie ofiar reżimów totalitarnych oraz uznanie wspólnego europejskiego dziedzictwa zbrodni popełnionych przez komunistów, nazistów i innych dyktatorów, a także rozpowszechnianie wiedzy na ten temat są kluczowe dla zapewnienia jedności Europy i Europejczyków oraz budowania odporności na współczesne zagrożenia zewnętrzne;
P. mając na uwadze, że szczególnie ważne jest, aby uczcić świadectwo i niezłomną postawę wielu ludzi sprzeciwiających się opresji reżimu, takich jak rotmistrz Witold Pilecki, który aktywnie walczył przeciwko obu reżimom totalitarnym, dobrowolnie udał się do niemieckiego nazistowskiego obozu śmierci w Auschwitz, a następnie został stracony przez Sowietów w 1948 r.;
Q. mając na uwadze, że w przełomowej rezolucji w sprawie sytuacji w Estonii, na Łotwie i na Litwie[4], przyjętej 13 stycznia 1983 r. w odpowiedzi na Apel Bałtycki wystosowany przez 45 obywateli tych krajów, Parlament Europejski potępił okupację tych niepodległych i neutralnych wcześniej państw przez Związek Radziecki, rozpoczętą w 1940 r. po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow i trwającą wiele lat;
R. mając na uwadze, że 30 lat temu, w dniu 23 sierpnia 1989 r., obchodzono 50. rocznicę podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow i upamiętniono ofiary reżimów totalitarnych podczas bałtyckiego łańcucha – bezprecedensowej demonstracji z udziałem dwóch milionów Litwinów, Łotyszy i Estończyków, którzy chwytając się za ręce utworzyli żywy łańcuch ciągnący się od Wilna, przez Rygę, do Tallina;
S. mając na uwadze, że pomimo faktu, iż w dniu 24 grudnia 1989 r. Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR potępił podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow, a także innych porozumień z nazistowskimi Niemcami, władze rosyjskie odrzuciły odpowiedzialność za to porozumienie i jego konsekwencje w sierpniu 2019 r. i obecnie rozpowszechniają pogląd, że to Polska, kraje bałtyckie i Zachód w rzeczywistości wywołały drugą wojnę światową;
T. mając na uwadze, że rząd Rosji obecnie nie tylko nie potępia podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow, ale aktywnie go rehabilituje jako środek ochrony narodu przed agresorami, a tym samym pisze na nowo historię i zwalnia od odpowiedzialności sprawców powiązanych z tym przestępstw;
U. mając na uwadze, że negowanie odpowiedzialności i obwinianie Zachodu o działania wojenne stało się powszechne w oficjalnej retoryce Rosji, która tworzy wiarygodną bazę propagandową, służącą jej za podstawę, by uzasadnić lekceważenie prawa międzynarodowego i kontynuować agresję wobec krajów Partnerstwa Wschodniego;
1. podkreśla, że druga wojna światowa, będąca najbardziej niszczącą wojną w historii Europy, wybuchła w wyniku osławionego radziecko-hitlerowskiego traktatu o nieagresji z 23 sierpnia 1939 r., znanego także jako pakt Ribbentrop-Mołotow, i jego tajnego protokołu, na mocy którego dwa totalitarne reżimy dążące do tego samego celu podboju świata podzieliły Europę na dwie strefy wpływów;
2. przypomina, że reżimy nazistowski i komunistyczny dokonały masowych mordów, ludobójstwa i deportacji oraz doprowadziły do utraty życia i wolności na niespotykaną dotąd skalę, a także przypomina o przerażającej zbrodni Holocaustu, której dopuścił się reżim nazistowski;
3. ubolewa, że ludobójstwo, takie jak Holocaust, masowe zbrodnie przeciwko ludzkości i poważne naruszenia praw człowieka, takie jak masowe deportacje z krajów bałtyckich, Polski i innych krajów, masowe egzekucje, takie jak masakra polskich oficerów w Lesie Katyńskim oraz oficerów armii łotewskiej w Litene, tworzenie i eksploatacja obozów koncentracyjnych i Gułagu, wywołana klęska głodu na Ukrainie, negowanie podstawowych praw do wolności słowa, wypowiedzi i przemieszczania się, a także wiele innych zbrodni popełnionych w czasach totalitarnego komunizmu nigdy nie zostało dostatecznie zbadanych, ani osądzonych na forum międzynarodowym;
4. wyraża głęboki szacunek dla każdej z ofiar reżimów totalitarnych i wzywa wszystkie instytucje i podmioty UE do dołożenia wszelkich starań w celu zadbania o to, by straszliwe zbrodnie totalitarne przeciwko ludzkości oraz systemowe rażące naruszenia praw człowieka były zapamiętywane i osądzane przed sądami, oraz do zagwarantowania, że takie zbrodnie nigdy sią nie powtórzą, a ból i niesprawiedliwość odczuwana przez ofiary nigdy nie odejdą w zapomnienie;
5. uważa, że pamięć o minionych okrucieństwach i upamiętnianie ich daje nam wiedzę i siłę, by stawić czoła tym, którzy dążą do ożywienia tych ideologii, oraz tym, którzy próbują oczyścić te grupy ideologiczne z zarzutu zbrodni i uwolnić je od winy; uważa, że pamięć ofiar nakłada na nas obowiązek promowania sprawiedliwości historycznej poprzez ciągłe badania nad totalitarną spuścizną kontynentu europejskiego i rozpowszechniania wiedzy na ten temat;
6. wzywa rządy wszystkich krajów europejskich do zapewnienia zarówno moralnego, jak i materialnego wsparcia dla prowadzonych badań historycznych nad reżimami totalitarnymi, gdyż tylko działając w sposób uzgodniony możemy skuteczniej przeciwdziałać kampaniom dezinformacyjnym i próbom manipulacji faktami historycznymi;
7. potępia w najostrzejszych słowach akty agresji, zbrodnie przeciwko ludzkości i masowe naruszenia praw człowieka popełnione przez totalitarny reżim nazistowski i komunistyczny;
8. wyraża zaniepokojenie wzrostem liczby ekstremistycznych ruchów skrajnie prawicowych i skrajnie lewicowych w państwach członkowskich UE;
9. przypomina wszystkim państwom członkowskim, aby obchodziły 23 sierpnia jako Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, oraz by podnosiły świadomość młodego pokolenia na temat tych kwestii dzięki uwzględnieniu historii i analizy skutków reżimów totalitarnych w programach nauczania i podręcznikach we wszystkich szkołach w UE;
10. wzywa ponadto, by ustanowić dzień 25 maja (rocznica egzekucji bohatera z Auschwitz, rotmistrza Witolda Pileckiego) Międzynarodowym Dniem Bohaterów Walki z Totalitaryzmem, co będzie wyrazem szacunku i hołdem wszystkim tym, którzy walcząc z tyranią, wykazali bohaterstwo i prawdziwą miłość do ludzkości, a także posłuży przyszłym pokoleniom za wyraźny przykład prawidłowej postawy, jaką należy przyjąć w obliczu zagrożenia totalitarnym zniewoleniem;
11. wzywa Komisję, aby skutecznie wspierała projekty dotyczące pamięci historycznej i pamięci o przeszłości w państwach członkowskich oraz działalność Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia, a także by przydzieliła odpowiednie zasoby finansowe w ramach programu Europa dla Obywateli, aby wspierać upamiętnianie ofiar totalitaryzmu i pamięć o nich; podkreśla, że przyszłe pokolenia powinny mieć dostęp do opartych na faktach materiałów edukacyjnych, które kładą nacisk na tragiczne skutki bierności w obliczu poważnych naruszeń międzynarodowych przepisów i norm;
12. zwraca uwagę, że podczas gdy kraje Europy Środkowej i Wschodniej powróciły do europejskiej rodziny wolnych państw demokratycznych wraz z przystąpieniem do UE i NATO, europejski projekt na rzecz pokoju i integracji nie będzie kompletny, dopóki wszystkie kraje europejskie, które wybrały drogę reform europejskich, takie jak Ukraina, Mołdawia i Gruzja, nie staną się pełnoprawnymi członkami UE: tylko wtedy Europa będzie całością, będzie wolna, zjednoczona i zapanuje w niej pokój;
13. wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu starań podejmowanych przez obecne władze Rosji w celu wypaczenia faktów historycznych i wybielenia zbrodni popełnionych przez radziecki reżim totalitarny oraz uważa, że stanowią one niebezpieczny element prowadzonej przeciwko demokratycznej Europie wojny informacyjnej, która ma na celu podzielenie Europy, i w związku z tym wzywa Komisję do zdecydowanego przeciwdziałania tym staraniom;
14. zwraca uwagę na utrzymujące się wykorzystywanie symboli totalitarnego reżimu radzieckiego w przestrzeni publicznej oraz do celów handlowych, a także przypomina, że wiele państw europejskich zakazało używania symboli zarówno nazistowskich, jak i komunistycznych;
15. zwraca uwagę, że zbrodni popełnionych przez totalitarny reżim komunistyczny ZSRR nie można usprawiedliwiać lub wymazać z powodu przyczynienia się ZSRR do pokonania reżimu nazistowskiego; podkreśla jednocześnie, że niedopuszczalne jest przyjęcie przez Federację Rosyjską przepisów nakładających kary na każdego, kto próbuje przeanalizować wydarzenia drugiej wojny światowej z odmiennego punktu widzenia;
16. zauważa, że ciągłe występowanie w przestrzeni publicznej w niektórych państwach członkowskich monumentów i pomników (parki, place, ulice itp.) gloryfikujących armię radziecką, która okupowała te kraje, toruje drogę do wypaczenia faktów historycznych dotyczących przyczyn, przebiegu i konsekwencji drugiej wojny światowej;
17. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, rosyjskiej Dumie Państwowej oraz parlamentom krajów Partnerstwa Wschodniego.