ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης
17.9.2019 - (2019/2819(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Kati Piri, Isabel Santos
εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B9-0097/2019
B9-0099/2019
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τις οικουμενικές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως κοινότητας βασιζόμενης σε κοινές αξίες,
– έχοντας υπόψη την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που ενέκρινε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 10 Δεκεμβρίου 1948,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση στην οποία προέβησαν στις 22 Αυγούστου 2019 ο Πρώτος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής κ. Timmermans και η Επίτροπος κ. Jourová ενόψει της πανευρωπαϊκής ημέρας μνήμης για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων,
– έχοντας υπόψη την έκθεση της 9ης Μαΐου 2017 του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ σχετικά με τις σύγχρονες μορφές ρατσισμού, φυλετικών διακρίσεων, ξενοφοβίας και μισαλλοδοξίας·
– έχοντας υπόψη το ψήφισμα 71/179 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, της 19 Δεκεμβρίου 2016, με θέμα την «καταπολέμηση της εξύμνησης του ναζισμού, του νεοναζισμού και άλλων πρακτικών που συμβάλλουν στην τροφοδότηση σύγχρονων μορφών ρατσισμού, φυλετικών διακρίσεων, ξενοφοβίας και συναφών μορφών μισαλλοδοξίας»,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 25ης Οκτωβρίου 2018, σχετικά με την αύξηση της νεοφασιστικής βίας στην Ευρώπη[1],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 12ης Μαΐου 2005 σχετικά με την εξηκοστή επέτειο του τερματισμού του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη στις 8 Μαΐου 1945[2],
– έχοντας υπόψη την απόφαση-πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2008, για την μέσω του ποινικού δικαίου καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας[3],
– έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη της Πράγας, της 3ης Ιουνίου 2008, σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον κομμουνισμό,
– έχοντας υπόψη τη δήλωσή του της 23ης Σεπτεμβρίου 2008 σχετικά με την ανακήρυξη της 23ης Αυγούστου ως Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού[4],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 2ας Απριλίου 2009 σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισμό[5],
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής, της 22ας Δεκεμβρίου 2010, σχετικά με τη μνήμη των εγκλημάτων που διαπράχτηκαν από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη (COM(2010)0783),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 9ης-10ης Ιουνίου 2011 σχετικά με τη μνήμη των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη,
– έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη της Βαρσοβίας της 23ης Αυγούστου 2011 σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων,
– έχοντας υπόψη την κοινή δήλωση της 23ης Αυγούστου 2018 των κυβερνητικών εκπροσώπων οκτώ κρατών μελών της ΕΕ προς τιμή της μνήμης των θυμάτων του Κομμουνισμού,
– έχοντας υπόψη τις επιτροπές αλήθειας και δικαιοσύνης που συστάθηκαν σε διάφορα μέρη του κόσμου, οι οποίες βοήθησαν εκείνους που έχουν ζήσει κάτω από πολυάριθμα περασμένα αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα να ξεπεράσουν τις διαφορές τους και να συμφιλιωθούν,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Ιανουαρίου 1983 σχετικά με την κατάσταση στην Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία[6],
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), η Ένωση είναι θεμελιωμένη στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες· λαμβάνοντας υπόψη ότι εν λόγω αρχές είναι κοινές σε όλα τα κράτη μέλη·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι κατά τον 20ό αιώνα στην Ευρώπη εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν από ολοκληρωτικά και αυταρχικά καθεστώτα· λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν πρέπει ποτέ να λησμονηθεί η μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος που διέπραξε το ναζιστικό καθεστώς·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πριν από 80 χρόνια, στις 23 Αυγούστου 1939, η Σοβιετική Ένωση και η ναζιστική Γερμανία υπέγραψαν τη Συνθήκη μη επιθέσεως, γνωστή ως σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ, και τα μυστικά πρωτόκολλά της, με τα οποία η Ευρώπη και τα εδάφη ανεξάρτητων κρατών χωρίστηκαν σε σφαίρες επιρροής μεταξύ των δύο ολοκληρωτικών καθεστώτων και άνοιξε ο δρόμος για την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ και η επακολουθήσασα Συνθήκη της 28ης Σεπτεμβρίου 1939 περί συνοριακών διευθετήσεων και φιλίας μεταξύ Ναζί και Σοβιετικών είχαν ως άμεση συνέπεια την εισβολή στην Πολωνική Δημοκρατία, αρχικά από τον Χίτλερ και δύο εβδομάδες αργότερα από τον Στάλιν, με αποτέλεσμα την καταλυτικής σημασίας απώλεια της ανεξαρτησίας της Πολωνίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 30 Νοεμβρίου 1939 η Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε έναν επιθετικό πόλεμο κατά της Φινλανδίας και τον Ιούνιο του 1940 κατέλαβε και προσάρτησε τμήματα της Ρουμανίας (εδάφη τα οποία ουδέποτε επεστράφησαν), ενώ προσάρτησε δια της βίας και τις ανεξάρτητες δημοκρατίες της Λιθουανίας, της Λετονίας και της Εσθονίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 23 Αυγούστου 1989, για την πεντηκοστή επέτειο του Συμφώνου Μολότωφ-Ρίμπεντροπ και για την ημέρα μνήμης των θυμάτων των ολοκληρωτικών καθεστώτων πραγματοποιήθηκε η «Βαλτική Αλυσίδα» (Baltic Way), μια άνευ προηγουμένη διαδήλωση δυο εκατομμυρίων Λιθουανών, Λετονών και Εσθονών·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι μετά την ήττα του ναζιστικού καθεστώτος και τον τερματισμό του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες βίωσαν την ανοικοδόμηση και τη συμφιλίωση, ενώ άλλες παρέμειναν υπό δικτατορικά καθεστώτα, μερικές μάλιστα υπό σοβιετική κατοχή, και κομμουνιστικές δικτατορίες επί μισό αιώνα και συνέχισαν να στερούνται την ελευθερία, την αξιοπρέπεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διατήρηση της μνήμης για τα θύματα των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων και η αναγνώριση και συνειδητοποίηση της κοινής ευρωπαϊκής κληρονομιάς των εγκλημάτων που διέπραξαν οι σταλινικές, οι ναζιστικές και λοιπές δικτατορίες, έχουν ζωτική σημασία για την ενότητα της Ευρώπης και του λαού της και για την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας της ΕΕ απέναντι στις σημερινές εξωτερικές απειλές·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ομάδες και τα πολιτικά κόμματα με ανοικτά νεοφασιστικό, νεοναζιστικό, ρατσιστικό και ξενοφοβικό χαρακτήρα, υποδαυλίζουν το μίσος και τη βία στην κοινωνία, θυμίζοντάς μας τι μπόρεσαν να πράξουν κατά το παρελθόν·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διάχυση της ρητορικής του μίσους στο διαδίκτυο οδηγεί συχνά σε αύξηση της βίας, μεταξύ άλλων και εκ μέρους νεοφασιστικών ομάδων·
1. τονίζει ότι η πανευρωπαϊκή ημέρα μνήμης για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων που τελείται κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου είναι μια υπενθύμιση ότι δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένα την αξιοπρέπεια, την ελευθερία, τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ότι η ειρήνη, η δημοκρατία και τα θεμελιώδη δικαιώματα δεν είναι αυτονόητα·
2. αποτίει φόρο τιμής σε όλα τα θύματα του ναζισμού, του σταλινισμού και των λοιπών ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων· τονίζει ότι η μνήμη για τα ανωτέρω αυξάνει την αξία της ειρήνης και της ευημερίας που προσφέρει η Ένωση·
3. τονίζει ότι ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο πιο ολέθριος πόλεμος στην ιστορία της Ευρώπης, ξεκίνησε ως άμεσο αποτέλεσμα της διαβόητης Συνθήκης μη επιθέσεως της 23ης Αυγούστου 1939 μεταξύ Ναζί και Σοβιετικών, γνωστής επίσης ως σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ, και των μυστικών πρωτοκόλλων της, βάσει των οποίων δύο ολοκληρωτικά καθεστώτα χώρισαν την Ευρώπη σε δύο σφαίρες επιρροής·
4. επαναλαμβάνει ότι τα ναζιστικά, σταλινικά και λοιπά ολοκληρωτικά και αυταρχικά καθεστώτα ευθύνονται για μαζικές δολοφονίες, γενοκτονία, εκτοπίσεις και απώλεια ανθρώπινων ζωών και ελευθεριών κατά τον 20ό αιώνα, σε μια πρωτοφανή στην ιστορία της ανθρωπότητας κλίμακα·
5. καταδικάζει τον ιστορικό αναθεωρητισμό και την εξύμνηση συνεργατών των Ναζί σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ· ανησυχεί έντονα με την αυξανόμενη απόδοση χαρακτήρα «κανονικότητας» στον φασισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία και άλλες μορφές μισαλλοδοξίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει ταραχτεί μετά τις αναφορές σε ορισμένα κράτη μέλη για σύμπραξη πολιτικών αρχηγών, πολιτικών κομμάτων και δυνάμεων επιβολής του νόμου με νεοφασίστες και νεοναζιστές·
6. καλεί τα κράτη μέλη να καταδικάσουν και να καταπολεμήσουν κάθε μορφή άρνησης του Ολοκαυτώματος, συμπεριλαμβανομένων της υποβάθμισης και ελαχιστοποίησης της σοβαρότητας των εγκλημάτων των Ναζί και των συνεργατών τους, και να αποτρέπουν την υποβάθμιση της σημασίας στον πολιτικό και επικοινωνιακό λόγο·
7. ζητεί μια κοινή κουλτούρα μνήμης που να απορρίπτει τα εγκλήματα των φασιστικών, σταλινικών και λοιπών ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων του παρελθόντος, με σκοπό την ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι στις σύγχρονες απειλές κατά της δημοκρατίας, ειδικά μεταξύ της νεότερης γενιάς·
8. προτρέπει τα κράτη μέλη να προωθήσουν, μέσω της γενικής λαϊκής κουλτούρας (mainstream culture), τη διαπαιδαγώγηση σχετικά με την πολυμορφία της κοινωνίας μας και την κοινή μας ιστορία, μεταξύ άλλων και σχετικά με τις φρικαλεότητες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως το Ολοκαύτωμα, και την επί σειρά ετών συστηματική απάρνηση της ανθρώπινης ιδιότητας των θυμάτων του·
9. καλεί τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν με τις διατάξεις της απόφασης πλαισίου του Συμβουλίου, να καταπολεμήσουν τις οργανώσεις που διαχέουν τη ρητορική τους μίσους και τη βία στους δημόσιους χώρους και επιγραμμικά, και, με παράλληλο σεβασμό της εγχώριας έννομης τάξης και δικαιοδοσίας, να απαγορεύσουν αποτελεσματικά τις νεοφασιστικές και νεοναζιστικές ομάδες και κάθε άλλο ίδρυμα ή ένωση που εξαίρει και εξυμνεί τον ναζισμό και τον φασισμό·
10. καλεί την Επιτροπή να παράσχει ουσιαστική στήριξη σε σχέδια που προάγουν την ιστορική μνήμη και ανάμνηση στα κράτη μέλη και στις δραστηριότητες της Πλατφόρμας Ευρωπαϊκής Μνήμης και Συνείδησης και να διαθέσει επαρκή κονδύλια στο πλαίσιο του προγράμματος «Ευρώπη για τους πολίτες» προκειμένου να υποστηρίξει τις εκδηλώσεις προς τιμή και σε μνήμη των θυμάτων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων·
11. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών.