PROJEKT REZOLUCJI w sprawie tureckiej interwencji wojskowej w północno-wschodniej Syrii i jej skutków
21.10.2019 - (2019/2886(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Kati Piri, Nacho Sánchez Amor
w imieniu grupy S&D
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0123/2019
B9-0129/2019
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie tureckiej interwencji wojskowej w północno-wschodniej Syrii i jej skutków
Parlament Europejski,
– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej w sprawie Turcji, nielegalnych odwiertów i lotu MH17 z 17 października 2019 r.,
– uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady do Spraw Zagranicznych z 14 października 2019 r. w sprawie Syrii,
– uwzględniając oświadczenie wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa na temat niedawnych wydarzeń w północno-wschodniej Syrii, wydane 9 października 2019 r. w imieniu UE,
– uwzględniając porozumienie między USA i Turcją z 17 października 2019 r.,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r. oraz inne traktaty i instrumenty ONZ w dziedzinie praw człowieka, w tym Konwencję ONZ o prawach dziecka,
– uwzględniając konwencje genewskie z 1949 r. i towarzyszące im protokoły dodatkowe,
– uwzględniając Konwencję z 1951 r. dotyczącą statusu uchodźców i protokół do niej z 1967 r.,
– uwzględniając Traktat Północnoatlantycki z 1949 r.,
– uwzględniając konwencję o zakazie broni chemicznej z 1993 r.,
– uwzględniając wspólny komunikat Komisji i wysokiej przedstawiciel z 14 marca 2017 r. zatytułowany „Elementy strategii UE na rzecz Syrii” (JOIN(2017)0011) oraz konkluzje Rady w sprawie Syrii z 3 kwietnia 2017 r., które razem stanowią nową strategię UE na rzecz Syrii,
– uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Syrii, w szczególności rezolucję nr 2254 (2015) z 18 grudnia 2015 r., rezolucję nr 2393 (2017) z 19 grudnia 2017 r. w sprawie zezwolenia na dostarczanie pomocy ponad granicami i liniami demarkacyjnymi w Syrii oraz rezolucję nr 2401 (2018) z 24 lutego 2018 r. w sprawie 30-dniowego zaprzestania działań wojennych w Syrii, aby umożliwić dostarczenie pomocy humanitarnej,
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 71/248 z 21 grudnia 2016 r. ustanawiającą międzynarodowy, bezstronny i niezależny mechanizm wspomagający prowadzenie dochodzeń i postępowań karnych w sprawie osób odpowiedzialnych za najpoważniejsze zbrodnie na mocy prawa międzynarodowego popełnione w Syryjskiej Republice Arabskiej od marca 2011 r.,
– uwzględniając statut rzymski i dokumenty założycielskie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, a także dokumenty założycielskie trybunałów ad hoc, w tym Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Byłej Jugosławii, Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy i Specjalnego Trybunału ds. Libanu,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Syrii,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Turcji,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że 6 października, podczas rozmowy telefonicznej z prezydentem Turcji Recepem Tayyipem Erdoğanem, prezydent USA Donald Trump oświadczył, iż Stany Zjednoczone nie staną na drodze ofensywy armii tureckiej w północno-wschodniej Syrii, zapowiedzianej kilka dni wcześniej przez prezydenta Erdoğana; mając na uwadze, że w kolejnym oświadczeniu Stany Zjednoczone ogłosiły wycofanie swoich oddziałów z najbliższych terenów, co w rzeczywistości oznacza otwarcie ich na ofensywę armii tureckiej; mając na uwadze, że po tym oświadczeniu, 9 października, tureckie wojsko wspierane przez arabskie bojówki z Syrii rozpoczęło ostrzał artyleryjski i z powietrza pozycji wzdłuż granicy turecko-syryjskiej, a także wtargnęło na tereny na północnym wschodzie Syrii; mając na uwadze, że Rada Bezpieczeństwa ONZ nie podjęła jeszcze żadnych działań w związku z kryzysem;
B. mając na uwadze, że głównym celem interwencji wojskowej tureckiego rządu w północno-wschodniej Syrii są Demokratyczne Siły Syrii; mając na uwadze, że Demokratyczne Siły Syrii odegrały kluczową rolę w globalnej koalicji na rzecz walki z Daiszem; mając na uwadze, że w walce z Daiszem Demokratyczne Siły Syrii straciły około 11 000 bojowników; mając na uwadze, że Demokratycznym Siłom Syrii przewodzą Powszechne Jednostki Ochrony (YPG), które Turcja uważa za odgałęzienie Partii Pracujących Kurdystanu, figurującej w tureckim i unijnym wykazie organizacji terrorystycznych;
C. mając na uwadze, że 17 października organ ds. zdrowia kurdyjskiej administracji w północno-wschodniej Syrii poinformował, że od rozpoczęcia ofensywy armii tureckiej śmierć poniosło co najmniej 218 cywilów, w tym 18 dzieci; mając na uwadze, że według władz tureckich w wyniku ataków moździerzowych przypisywanych siłom kurdyjskim w Syrii od 15 października w Turcji zginęło 18 cywilów, a 150 zostało rannych;
D. mając na uwadze, że według Organizacji Narodów Zjednoczonych od rozpoczęcia ofensywy armii tureckiej wysiedlono ponad 130 000 osób; mając na uwadze, że Turcja twierdzi, iż zabiła niemal 600 „terrorystów”, a według sprawozdań Syryjskiego Obserwatorium Praw Człowieka zginęły dziesiątki cywilów; mając na uwadze, że tureckie wojsko i jego sojusznicy z arabskich bojówek z Syrii dopuszczają się okrucieństw wobec bojowników Demokratycznych Sił Syrii, lokalnych polityków i działaczy oraz ludności cywilnej;
E. mając na uwadze, że siły wspierane przez Turcję rzekomo użyły amunicji zawierającej biały fosfor; mając na uwadze, że na zdjęciach i nagraniach wideo ze szpitali w Tal Tamr i al-Hasace widać dzieci z poważnymi poparzeniami substancjami chemicznymi; mając na uwadze, że Turcja zaprzeczyła tym oskarżeniom; mając na uwadze, że Demokratyczne Siły Syrii wezwały organizacje międzynarodowe do wysłania ekspertów w celu zbadania tej sprawy; mając na uwadze, że inspektorzy ONZ ds. broni chemicznej poinformowali, iż w związku z tymi oskarżeniami rozpoczęli gromadzenie informacji;
F. mając na uwadze, że według doniesień w związku z turecką ofensywą doszło do ucieczki setek członków Daiszu, wśród nich obywateli UE, przetrzymywanych w areszcie przez Demokratyczne Siły Syrii; mając na uwadze, że ich obecne miejsce pobytu nie jest jeszcze znane; mając na uwadze, że Demokratyczne Siły Syrii twierdzą, iż przetrzymują około 10 000 bojowników Państwa Islamskiego;
G. mając na uwadze, że według wiarygodnych doniesień z różnych prowincji władze tureckie od lipca 2019 r. w sposób arbitralny zatrzymują wielu Syryjczyków, a następnie zmuszają do powrotu do północnej Syrii, co stanowi naruszenie międzynarodowych zobowiązań Turcji o nieodsyłaniu nikogo do miejsca, w którym dana osoba byłaby narażona na realne ryzyko prześladowań, tortur lub innego złego traktowania, czy też jej życiu zagrażałoby niebezpieczeństwo;
H. mając na uwadze, że ustanowienie stref bezpieczeństwa w Syrii budzi poważne obawy co do bezpieczeństwa osób przesiedlonych w wyniku konfliktu oraz tych, które mogłyby zostać przeniesione z Turcji; mając na uwadze, że ustanowienie takich stref stanowiłoby naruszenie praw ludności miejscowej, wywołałoby zasadnicze zmiany demograficzne na tym obszarze oraz spotkałoby się z oporem ze strony ludności lokalnej i zostało przez nią odrzucone; mając na uwadze, że w razie konfliktów zbrojnych strefy bezpieczeństwa często stają się „strefami działań wojennych” dla ludności cywilnej;
I. mając na uwadze, że Rada potępiła turecką operację i zobowiązała się do podjęcia wstępnych działań w odniesieniu do sprzedaży broni do Turcji; mając na uwadze, że kilka państwa członkowskich już formalnie wstrzymało sprzedaż broni do Turcji zgodnie z postanowieniami wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB z 8 grudnia 2008 r. określającego wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego;
J. mając na uwadze, że unia celna między Turcją i UE weszła w życie w 1995 r. i od tego czasu nie była zmieniana; mając na uwadze, że w konsekwencji wartość dwustronnej wymiany handlowej wzrosła ponad czterokrotnie; mając na uwadze, że w 2018 r. Turcja nadal była piątym co do wielkości partnerem handlowym UE, podczas gdy UE jest zdecydowanie najważniejszym partnerem handlowym Turcji i głównym źródłem bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) tego kraju; mając na uwadze, że w 2018 r. UE wstrzymała inicjatywę na rzecz modernizacji unii celnej ze względu na niepokojące wydarzenia polityczne w Turcji;
K. mając na uwadze, że unijny Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji zapewnia znaczne dodatkowe środki finansowe na wsparcie dla uchodźców w Turcji i zarządza łączną kwotą 6 mld EUR; mając na uwadze, że w wyniku bezprecedensowego napływu osób szukających schronienia przed wojną w Syrii obecnie przebywa w Turcji ponad 3,6 mln syryjskich uchodźców; mając na uwadze, że Turcja podejmuje godne pochwały wysiłki w celu zapewnienia tym uchodźcom pomocy humanitarnej i wsparcia na rzecz rozwoju;
L. mając na uwadze, że Turcja pozostaje kluczowym partnerem UE, członkiem NATO i istotnym podmiotem w kryzysie syryjskim i w regionie; mając na uwadze, że art. 1 Traktatu Północnoatlantyckiego stanowi, iż jego strony zobowiązują się załatwiać wszelkie spory międzynarodowe, w które mogłyby zostać zaangażowane, za pomocą środków pokojowych w taki sposób, aby pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe oraz sprawiedliwość nie zostały narażone na niebezpieczeństwo, jak również powstrzymywać się w swych stosunkach międzynarodowych od użycia lub groźby użycia siły w jakikolwiek sposób niezgodny z celami Narodów Zjednoczonych;
M. mając na uwadze, że oficjalnym stanowiskiem UE jest dalsze zaangażowanie na rzecz jedności, suwerenności i integralności terytorialnej państwa syryjskiego; mając na uwadze, że osiągnięcie tego celu umożliwi jedynie autentyczna transformacja polityczna zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2254 i komunikatem z Genewy z 2012 r. wynegocjowanym przez strony syryjskie w procesie genewskim pod auspicjami ONZ;
N. mając na uwadze, że pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych rząd Syryjskiej Republiki Arabskiej i Syryjska Komisja Negocjacyjna osiągnęły porozumienie w sprawie utworzenia wiarygodnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu komitetu konstytucyjnego, który ma ułatwić znalezienie politycznego rozwiązania konfliktu w Syrii;
O. mając na uwadze, że społeczność międzynarodowa oraz poszczególne państwa mają obowiązek pociągnąć do odpowiedzialności osoby, które dopuściły się łamania praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego w czasie konfliktu w Syrii, w tym przez stosowanie zasady jurysdykcji uniwersalnej oraz prawa krajowego; mając na uwadze, że można tego dokonać albo na podstawie istniejących środków krajowych i międzynarodowych, takich jak sądy krajowe i trybunały międzynarodowe, albo za pośrednictwem międzynarodowych trybunałów karnych powoływanych ad hoc; mając na uwadze, że oprócz takiej osobistej odpowiedzialności karnej również państwa, pod pewnymi warunkami, mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności za niewypełnienie zobowiązań wynikających z traktatów i konwencji międzynarodowych, które podlegają jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, w tym Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 r. oraz Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r.;
1. zdecydowanie potępia inwazję Turcji w północno-wschodniej Syrii jako pogwałcenie prawa międzynarodowego, które stanowi poważne zagrożenie dla względnej stabilności i bezpieczeństwa w regionie, powoduje masowe przesiedlenia ludności cywilnej i może przyczynić się do ponownego pojawienia się Daiszu, który pozostaje zagrożeniem dla bezpieczeństwa obywateli Syrii, Turcji, całego regionu i UE, ale także całego świata; ubolewa nad brakiem wiarygodności Stanów Zjednoczonych jako sojusznika w odniesieniu do sposobu, w jaki ogłoszono i przeprowadzono wycofanie się wojsk z północno-wschodniej Syrii;
2. wzywa Turcję do natychmiastowego i ostatecznego zakończenia interwencji wojskowej w północno-wschodniej Syrii, ogłoszenia trwałego zawieszenia broni i wycofania wszystkich jej sił zbrojnych z terytorium Syrii;
3. uznaje Demokratyczne Siły Syrii i składa wyrazy uznania dla ich członków, w szczególności kobiet, za istotny wkład jako sojusznika w walce z Daiszem oraz za potwierdzenie znaczenia wolności i praw obywatelskich w rozwoju życia społecznego, politycznego i kulturalnego regionu syryjskiego, w którym zamieszkuje większość kurdyjska;
4. przyjmuje do wiadomości porozumienie między USA a Turcją z dnia 17 października w sprawie tymczasowego zawieszenia broni; odrzuca jednak jego przepisy legitymizujące turecką okupację „strefy bezpieczeństwa” w północno-wschodniej Syrii; wyraża ponadto głębokie zaniepokojenie faktem, że porozumienie to wymaga nie tylko wysiedlenia miejscowej ludności z grup Kurdów, jazydów i Asyryjczyków oraz mniejszości turkmeńskiej, ormiańskiej, arabskiej i innych, ale także ich przesiedlenia na obszary o większości arabskiej, co stworzyłoby nowe napięcia i zagrożenia dla bezpieczeństwa ludności cywilnej; podkreśla, że na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2254 i komunikatu z Genewy z 2012 r., wynegocjowanego przez strony syryjskie w ramach procesu genewskiego pod przewodnictwem ONZ, powinno nastąpić globalne polityczne rozstrzygnięcie konfliktu w Syrii w oparciu o uznanie jedności, suwerenności i integralności terytorialnej państwa syryjskiego, z pełnym poszanowaniem praw wszystkich grup etnicznych i religijnych społeczeństwa syryjskiego, co stanowiłoby podstawę prawdziwej transformacji politycznej;
5. w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje powołanie komitetu konstytucyjnego i wysiłki Geira O. Pedersena, specjalnego wysłannika Sekretarza Generalnego ONZ ds. Syrii, co powinno stanowić wiarygodną, zrównoważoną i sprzyjającą włączeniu społecznemu podstawę procesu politycznego wśród Syryjczyków, wolnego od ingerencji z zewnątrz; wzywa do włączenia Demokratycznych Sił Syrii do tego procesu; przypomina, że nie może być mowy o trwałym zbrojnym rozwiązaniu konfliktu i wzywa wszystkie jego strony do pełnego zastosowania się do rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ apelujących o natychmiastowe zaprzestanie działań wojennych, zniesienie wszystkich oblężeń, zapewnienie pełnego i nieograniczonego dostępu do pomocy humanitarnej w całym kraju i ochronę pracowników organizacji humanitarnych przez wszystkie strony;
6. zdecydowanie odrzuca plany Turcji dotyczące ustanowienia tzw. strefy bezpieczeństwa wzdłuż granicy w północno-wschodniej Syrii; podkreśla, że jakiekolwiek przymusowe przeniesienie syryjskich uchodźców lub przesiedleńców wewnętrznych na ten obszar stanowiłoby poważne naruszenie międzynarodowych konwencji dotyczących uchodźców, międzynarodowego prawa humanitarnego oraz zasady non-refoulement; przypomina, że każdy powrót uchodźców musi być bezpieczny, dobrowolny i godny oraz że obecne okoliczności w sposób kategoryczny uniemożliwiają takie przemieszczanie się; nalega, by UE nie udzielała takim obszarom żadnej pomocy stabilizacyjnej ani rozwojowej;
7. wzywa wiceprzewodniczącą Komisji/wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, aby tak długo, jak trwa turecka interwencja wojskowa w Syrii, podejmowała w Radzie inicjatywę na rzecz natychmiastowego i całkowitego wstrzymania udzielania przez wszystkie państwa członkowskie zezwoleń na wywóz broni do Turcji i innych stron konfliktu w Syrii, w stosunku do których istnieją wiarygodne zarzuty poważnego naruszania prawa międzynarodowego, co ma dotyczyć także produktów technologii podwójnego zastosowania, zgodnie ze wspólnym stanowiskiem Rady 2008/944/WPZiB; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że niektóre państwa członkowskie wdrożyły już ten środek;
8. wzywa Radę do nałożenia indywidualnych i ukierunkowanych środków ograniczających, zwłaszcza zamrożenia aktywów i zakazów wjazdu do UE, na każdą osobę lub podmiot odpowiedzialny za poważne naruszenia praw człowieka w związku z interwencją wojskową w północno-wschodniej Syrii bądź zaangażowany w te działania, wspierający, finansujący lub przyczyniający się do ich planowania, kierowania nimi lub ich zlecania;
9. wzywa Radę do rozważenia, w celu odstraszającego działania zapobiegającego eskalacji w północno-wschodniej Syrii, zawieszenia preferencji handlowych w ramach umowy dotyczącej produktów rolnych oraz, w ostateczności, zawieszenia unii celnej UE–Turcja;
10. wzywa Radę Bezpieczeństwa ONZ do szybkiego wprowadzenia wszystkich dostępnych instrumentów w celu ochrony poszkodowanej ludności cywilnej;
11. wzywa władze tureckie i inne strony zaangażowane w konflikt do przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego, które wymaga od odpowiednich podmiotów podjęcia wszelkich środków ostrożności w celu uniknięcia ofiar wśród ludności cywilnej, zbadania domniemanych bezprawnych ataków, zapewnienia wystarczającego wsparcia osobom wysiedlonym oraz zagwarantowania, że oddziały lądowe nie będą nękać, arbitralnie aresztować lub źle traktować mieszkańców, którzy zdecydują się pozostać, a także do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony pracowników organizacji humanitarnych;
12. zdecydowanie potępia pozasądową egzekucję znanej kurdyjskiej działaczki politycznej Hewrin Chalaf, wykonaną podobno przez bojowników grupy Ahrar al-Sharqiya sprzymierzonej z Turcją; wzywa do przeprowadzenia śledztwa w sprawie jej zabójstwa i innych pozasądowych egzekucji oraz do pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności;
13. jest niezwykle zaniepokojony zarzutami stosowania białego fosforu przez siły tureckie lub siły działające w ich imieniu wobec ludności cywilnej, czego zakazuje prawo międzynarodowe; w pełni popiera prace Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW), która rozpoczęła dochodzenie w sprawie ewentualnego stosowania białego fosforu; wzywa do pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności;
14. wzywa władze tureckie, aby nie podejmowały działań wobec dziennikarzy i obrońców praw człowieka za zajmowanie krytycznego stanowiska w relacjonowaniu przebiegu interwencji wojskowej oraz aby nie stosowały odwetu przeciwko takim osobom w Turcji, jak demokratycznie wybrani kurdyjscy burmistrzowie, politycy i pokojowi działacze;
15. wzywa wszystkie strony konfliktu, w tym Turcję, aby wraz z rządem syryjskim i siłami kurdyjskimi zapewniły nieograniczony dostęp do lokalnych i międzynarodowych organizacji humanitarnych;
16. wzywa państwa członkowskie UE do przygotowania planów awaryjnych dotyczących zagrożeń bezpieczeństwa związanych z ewentualnym powrotem zagranicznych bojowników Daiszu oraz do ścigania zgodnie z międzynarodowymi standardami okrucieństw popełnianych przez takie osoby; podkreśla ponadto humanitarny obowiązek bezpiecznej repatriacji dzieci obywateli UE;
17. pozytywnie postrzega zaangażowanie UE na rzecz bieżącej pomocy humanitarnej dla sąsiadów Syrii, zwłaszcza Turcji, która nadal przyjmuje miliony uchodźców; uważa za niedopuszczalne, żeby prezydent Erdoğan wykorzystywał uchodźców jako broń i korzystał z nich do szantażowania UE; wzywa państwa członkowskie do wykazania znacznie większego zaangażowania na rzecz podziału odpowiedzialności, tak aby umożliwić uchodźcom uciekającym ze stref wojny w Syrii znalezienie ochrony poza bezpośrednim regionem sąsiadującym poprzez przesiedlenia, zorganizowanie korytarzy humanitarnych i wprowadzenie programów humanitarnego przyjmowania uchodźców oraz uproszczonego procesu łączenia rodzin i bardziej elastycznych przepisów wizowych; wzywa UE i państwa członkowskie do zapewnienia dodatkowych środków finansowych dla regionalnego rządu Kurdystanu w Iraku, aby umożliwić mu radzenie sobie z napływem uchodźców z Syrii;
18. uznaje fakt, że Turcja ma uzasadnione obawy dotyczące bezpieczeństwa, ale nalega, aby zająć się nimi za pomocą środków politycznych i dyplomatycznych, a nie działań wojskowych, zgodnie z prawem międzynarodowym, w tym z prawem humanitarnym;
19. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, specjalnemu wysłannikowi ONZ i Ligi Państw Arabskich do Syrii oraz stronom zaangażowanym w konflikt w Syrii.