ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την έρευνα και διάσωση στη Μεσόγειο
21.10.2019 - (2019/2755(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 136 παράγραφος 5 του Κανονισμού
Nicola Procaccini
εξ ονόματος της Ομάδας ECR
B9‑0130/2019
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την έρευνα και διάσωση στη Μεσόγειο
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS),
– έχοντας υπόψη τη Διεθνή Σύμβαση για τη ναυτική έρευνα και διάσωση (εφεξής «Σύμβαση SAR»),
– έχοντας υπόψη την απόφαση-πλαίσιο 2002/946/ΔΕΥ του Συμβουλίου για την ενίσχυση του ποινικού πλαισίου για την πρόληψη της υποβοήθησης της παράνομης εισόδου, διέλευσης και διαμονής[1],
– έχοντας υπόψη την οδηγία 2002/90/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2002, για τον ορισμό της υποβοήθησης της παράνομης εισόδου, διέλευσης και διαμονής[2] («οδηγία περί υποβοήθησης»),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 28ης Ιουνίου 2018 σχετικά με τη μετανάστευση,
– έχοντας υπόψη τις ερωτήσεις προς το Συμβούλιο σχετικά με την έρευνα και διάσωση στη Μεσόγειο (O-000024/2019 – B9‑0052/2019 και O-000025 – B9‑0053/2019),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 136 παράγραφος 5 και το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ), ο αριθμός των θανάτων στη Μεσόγειο μειώθηκε το τελευταίο έτος (1 041 κατά την περίοδο από 1ης Ιανουαρίου έως 2 Οκτωβρίου 2019, σε σύγκριση με 1 890 κατά την ίδια περίοδο το 2018)·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 19 παράγραφος 2 στοιχείο ζ) της UNCLOS προβλέπει ότι η διέλευση ξένου πλοίου θεωρείται επιζήμια για την ειρήνη, την τάξη ή την ασφάλεια του παράκτιου κράτους εάν, στην αιγιαλίτιδα ζώνη, πραγματοποιεί φόρτωση ή εκφόρτωση οποιουδήποτε εμπορεύματος, νομίσματος ή προσώπου, κατά παράβαση των τελωνειακών, φορολογικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών νόμων και ρυθμίσεων του παράκτιου κράτους·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το κεφάλαιο Ι παράγραφος 3) σημείο (13) του παραρτήματος της σύμβασης SAR η «φάση κινδύνου» είναι η κατάσταση κατά την οποία υπάρχει εύλογη βεβαιότητα ότι ένα άτομο, ένα πλοίο ή ένα άλλο σκάφος απειλείται από σοβαρό και άμεσο κίνδυνο και απαιτεί άμεση βοήθεια·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το κεφάλαιο II παράγραφος 3) σημείο (2) του παραρτήματος της σύμβασης SAR υπενθυμίζει ότι τα κέντρα συντονισμού διάσωσης και τα παραρτήματά τους είναι οι μόνες οντότητες που νομιμοποιούνται να μεριμνούν για την παραλαβή προειδοποιήσεων κινδύνου που προέρχονται από μια συγκεκριμένη περιοχή έρευνας και διάσωσης·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι όλα τα πλοία που δραστηριοποιούνται στη Μεσόγειο έχουν την υποχρέωση να τηρούν τις σχετικές διεθνείς συμβάσεις και τα εθνικά δίκαια·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τον Ύπατο Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), από την 27η Σεπτεμβρίου 2019, η ακτοφυλακή της Λιβύης έχει διασώσει ή συλλάβει 6 889 άτομα στη θάλασσα και τα μετέφερε στη Λιβύη· λαμβάνοντας υπόψη ότι η UNHCR παρείχε ιατρική βοήθεια και βασικά εφόδια για την ανακούφιση των ατόμων που αποβιβάστηκαν·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά το χρονικό διάστημα μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2019, 7 759 μετανάστες έλαβαν ανθρωπιστική βοήθεια από τον ΔΟΜ για εθελοντική επιστροφή από τη Λιβύη σε 33 χώρες καταγωγής, και 7 077 από αυτούς τους μετανάστες έλαβαν στήριξη από το καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για την Αφρική·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 26 Σεπτεμβρίου 2019, η UNHCR μετέφερε 66 ευάλωτους πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο από τη Λιβύη στον νεοσύστατο μηχανισμό έκτακτης διέλευσης στο Κιγκάλι της Ρουάντας·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με στοιχεία του ιταλικού Υπουργείου Εσωτερικών, από την 29 Σεπτεμβρίου 2019, η Τυνησία είναι η κύρια χώρα αναχώρησης προς την Ιταλία·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κοινή δήλωση προθέσεων για μια ελεγχόμενη διαδικασία έκτακτης ανάγκης που υπεγράφη στη Μάλτα στις 23 Σεπτεμβρίου 2019 αποτελεί αόριστη δέσμευση για έναν προσωρινό μηχανισμό αλληλεγγύης πιο προβλέψιμο και αποτελεσματικό με σκοπό να διασφαλίζεται η αποβίβαση των μεταναστών που περισυλλέγονται στην ανοικτή θάλασσα από τα πλοία· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή τη στιγμή υποστηρίζεται από πολύ περιορισμένο αριθμό κρατών μελών·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η απόφαση-πλαίσιο 2002/946/ΔΕΥ για την ενίσχυση του ποινικού πλαισίου για την πρόληψη της υποβοήθησης της παράνομης εισόδου, διέλευσης και διαμονής θεσπίζει ελάχιστους κανόνες σχετικά με τις ποινικές κυρώσεις για την υποβοήθηση της παράνομης εισόδου, όπως ορίζονται στην οδηγία 2002/90/ΕΚ του Συμβουλίου, ακόμη και αν η υποβοήθηση δεν παρέχεται έναντι αμοιβής, και επεκτείνει τους κανόνες στην παράνομη διέλευση, σε υποκινητές και συνεργούς·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την οδηγία 2002/90/ΕΚ του Συμβουλίου, ως διακινητής ανθρώπων νοείται κάθε πρόσωπο το οποίο εκ προθέσεως βοηθά πρόσωπο, το οποίο δεν είναι υπήκοος κράτους μέλους, προκειμένου να εισέλθει ή να διέλθει από το έδαφος κράτους μέλους, κατά παράβαση της νομοθεσίας του εν λόγω κράτους σχετικά με την είσοδο ή τη διέλευση των αλλοδαπών· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, η υποβοήθηση της παράνομης μετανάστευσης δεν συνδέεται αναγκαστικά με οικονομικό όφελος·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα επιχειρηματικά μοντέλα των διακινητών ανθρώπων καταστρατηγούν τους κανόνες έρευνας και διάσωσης (SAR) που κατοχυρώνονται στο διεθνές δίκαιο και, με στόχο την άσκηση εγκληματικών δραστηριοτήτων, εκμεταλλεύονται την παρουσία στη Μεσόγειο ιδιωτικών σκαφών που ανήκουν σε ΜΚΟ· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διακινητές αντιδρούν πολύ γρήγορα σε οποιαδήποτε εξέλιξη πολιτικών απρόβλεπτων καταστάσεων τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι προκειμένου να σπάσει οριστικά το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών, και έτσι να αποτραπεί η τραγική απώλεια ανθρώπινων ζωών, και προκειμένου να εξαλειφθεί το κίνητρο για τη δρομολόγηση επικίνδυνων ταξιδιών, το Συμβούλιο και η Επιτροπή θα πρέπει να διερευνήσουν ταχέως την έννοια των περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης, σε στενή συνεργασία με τις σχετικές τρίτες χώρες, καθώς και με την UNHCR και τον ΔΟΜ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 28ης Ιουνίου 2018·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανάπτυξη μιας μόνιμης προσέγγισης υπέρ της SAR και η δημιουργία μόνιμου μηχανισμού κατανομής των διασωθέντων στη θάλασσα αποτελούν μείζονες ακούσιους παράγοντες προσέλκυσης, που ενθαρρύνουν ακόμη περισσότερους μετανάστες να επιχειρήσουν να διασχίσουν τη θάλασσα και, ως εκ τούτου, οδηγούν σε πιο τραγικούς και άσκοπους θανάτους·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εθνικά και τα εθελοντικά συστήματα επανεγκατάστασης αποτελούν μια πραγματική εναλλακτική λύση στις επισφαλείς μεταναστευτικούς οδούς για όσους έχουν πραγματική ανάγκη διεθνούς προστασίας·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση στην αφρικανική ανάπτυξη, η οποία θα αντιμετωπίζει τα βαθύτερα αίτια της παράνομης μετανάστευσης, θα μείωνε τις αναχωρήσεις των οικονομικών και κλιματικών μεταναστών·
1. υπενθυμίζει την υποχρέωση που απορρέει από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας για την παροχή βοήθειας σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο· καλεί όλα τα δημόσια και ιδιωτικά πλοία που διεξάγουν επιχειρήσεις SAR να συμμορφωθούν με τις οδηγίες του αρμόδιου κέντρου συντονισμού διάσωσης και να συνεργαστούν τόσο με τις αρχές των κρατών μελών όσο και με τον Frontex, προκειμένου να εξασφαλιστεί η δέουσα προστασία τόσο της ζωής των μεταναστών όσο και της ασφάλειας των κρατών μελών·
2. καλεί όλους τους παράγοντες στη Μεσόγειο που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις SAR να διαβιβάζουν πληροφορίες σχετικά με τα άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα στις αρμόδιες αρχές για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης·
3. υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε οι παραβάσεις που ορίζονται στα άρθρα 1 και 2 της οδηγία 2002/90/ΕΚ να τιμωρούνται με ποινικές κυρώσεις αποτελεσματικές, ανάλογες και αποτρεπτικές, που είναι δυνατό να επιφέρουν την έκδοση·
4. υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ για την υποβοήθηση της παράνομης μετανάστευσης, τα κράτη μέλη έχουν το δικαίωμα να αξιολογούν κατά περίπτωση εάν η επιχείρηση SAR που διεξάγεται από ιδιωτικά πλοία είναι αμιγώς ανθρωπιστική βοήθεια·
5. καλεί τα κράτη μέλη να καταστήσουν τη νηολόγηση των σκαφών ΜΚΟ όσο το δυνατόν διαφανέστερη, προκειμένου να διασφαλίζεται η παροχή σαφών πληροφοριών σχετικά με την προέλευση της χρηματοδότησής τους·
6. υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη νομιμοποιούνται πλήρως να εφαρμόζουν το εθνικό τους δίκαιο όταν αξιολογούν κατά πόσον πρέπει να επιτρέπουν την είσοδο των σκαφών των ΜΚΟ στους λιμένες τους·
7. υπενθυμίζει ότι οι διεθνείς οργανισμοί που δραστηριοποιούνται επί τόπου εργάζονται προορατικά για την άμεση απομάκρυνση ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας και κρατούνται σε κέντρα κράτησης στη Λιβύη, και ότι επί του παρόντος υλοποιούνται δοκιμαστικά σχέδια από τους ίδιους οργανισμούς με σκοπό την επιστροφή όσων δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας στη χώρα καταγωγής τους·
8. επισημαίνει ότι οι μετανάστες που απομακρύνονται από τα κέντρα κράτησης στη Λιβύη μπορούν είτε να λάβουν προστασία είτε να επιστρέψουν με ασφάλεια σε τρίτες χώρες πλην των κρατών μελών·
9. επισημαίνει ότι ο μόνος τρόπος για να μειωθούν οι θάνατοι στη θάλασσα είναι να σταματήσουν οι νέες επικίνδυνες αναχωρήσεις·
10. καλεί το Συμβούλιο και την Επιτροπή να διερευνήσουν ταχέως την έννοια των περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης, σε στενή συνεργασία με τις σχετικές τρίτες χώρες, καθώς και με την UNHCR και τον ΔΟΜ, προκειμένου να σπάσουν οριστικά το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών·
11. καλεί τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη θέσπιση προγραμμάτων εθελοντικής επανεγκατάστασης ως εναλλακτικής λύσης στις επισφαλείς μεταναστευτικούς οδούς για τους μετανάστες που έχουν πραγματική ανάγκη διεθνούς προστασίας να έρθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση·
12. καλεί την Επιτροπή να προτείνει ορθολογικές και εφικτές πολιτικές προκειμένου να διασφαλίσει ότι μόνο οι μετανάστες που χρειάζονται πραγματικά διεθνή προστασία έρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι το πράττουν μέσω ασφαλών οδών·
13. καλεί την Επιτροπή να εργαστεί εποικοδομητικά για την ενίσχυση της συνεργασίας με τις κύριες τρίτες χώρες καταγωγής και διέλευσης με σκοπό την εφαρμογή μακροπρόθεσμων λύσεων για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της οικονομικής και κλιματικής μετανάστευσης·
14. καλεί τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο θέσπισης ενός διαρθρωτικότερου συστήματος επιτήρησης για τις αναχωρήσεις από τη Λιβύη και να αξιολογήσουν τη δυνατότητα άρσης του ναυτικού αποκλεισμού από την παράκτια περιοχή της Λιβύης με σκοπό να τερματιστούν οι εγκληματικές δραστηριότητες των διακινητών·
15. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Επιτροπή, το Συμβούλιο, τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, τον Frontex, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο, την Ευρωπόλ, και τον ΔΟΜ.