B9‑0182/2019

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις πρόσφατες ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον των Λιθουανών δικαστών, εισαγγελέων και ανακριτών που συμμετείχαν στη διερεύνηση των τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στις 13 Ιανουαρίου 1991 στο Βίλνιους

(2019/2938(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του σχετικά με τη Ρωσία,

– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου),

– έχοντας υπόψη την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,

– έχοντας υπόψη το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα,

– έχοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή επί ποινικών υποθέσεων,

– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

– έχοντας υπόψη τις βασικές αρχές του ΟΗΕ για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρωσική Ομοσπονδία, βάσει της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, καθώς και ως τακτικό μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, έχει δεσμευθεί να τηρεί τις αρχές της δημοκρατίας, το κράτος δικαίου και να σέβεται τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα·

B. λαμβάνοντας υπόψη ότι, από τις 11 έως τις 13 Ιανουαρίου 1991, οι ένοπλες δυνάμεις της ΕΣΣΔ προέβησαν σε πράξη επίθεσης κατά του ανεξάρτητου κράτους της Λιθουανίας και του λαού της που είχε αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 14 άνθρωποι και να τραυματιστούν σχεδόν 800·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αιματοχυσία καταδικάστηκε παγκοσμίως, μεταξύ άλλων από τον επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου της Ρωσικής Σοβιετικής Ομόσπονδης Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας σε μαζική διαδήλωση στη Μόσχα λίγες ημέρες αργότερα·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρωσική Ομοσπονδία, στη συνθήκη μεταξύ της Δημοκρατίας της Λιθουανίας και της Ρωσικής Σοβιετικής Ομόσπονδης Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας σχετικά με τη βάση για τις σχέσεις μεταξύ των κρατών, που υπογράφηκε στις 29 Ιουλίου 1991, αναγνώρισε την αποκατάσταση της ανεξάρτητης Δημοκρατίας της Λιθουανίας στις 11 Μαρτίου 1990·

E. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 27 Μαρτίου 2019 το περιφερειακό δικαστήριο του Βίλνιους εξέδωσε απόφαση σχετικά με τη λεγόμενη υπόθεση «13 Ιανουαρίου» σύμφωνα με την οποία 67 πρώην αξιωματούχοι της ΕΣΣΔ, νυν πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας και/ή της Ουκρανίας, είναι ένοχοι για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, καθώς και για συμμετοχή σε επίθεση κατά του κράτους της Λιθουανίας·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά τη διεξαγωγή της προδικαστικής διερεύνησης της υπόθεσης «13 Ιανουαρίου», οι αρχές της Δημοκρατίας της Λιθουανίας ζήτησαν από τις αρμόδιες αρχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας να παράσχουν νομική συνδρομή σε αυτές τις ποινικές διαδικασίες, αλλά η Ρωσική Ομοσπονδία δεν συνεργάστηκε·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρωσική Ομοσπονδία ανέλαβε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και είναι το διάδοχο κράτος της·

H. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2018 και 2019 η Ανακριτική Επιτροπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας κίνησε ποινική διαδικασία κατά των εισαγγελέων και των δικαστών της Δημοκρατίας της Λιθουανίας που συμμετείχαν στη διερεύνηση και ακρόαση για την υπόθεση «13 Ιανουαρίου»·

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η ποινική δίωξη που κινήθηκε από τη Ρωσική Ομοσπονδία με πολιτικά κίνητρα μπορεί να έχει αποτέλεσμα την προσπάθεια κατάχρησης του συστήματος της Ιντερπόλ και άλλων διμερών και πολυμερών συμφωνιών συνεργασίας, προκειμένου να περιοριστούν τα δικαιώματα των ανακριτών και των δικαστικών λειτουργών στην υπόθεση «13 Ιανουαρίου» κατά τη διεξαγωγή των ερευνών, των ανακρίσεων και των συλλήψεων·

Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι διεξάγεται εκστρατεία προπαγάνδας και παραπληροφόρησης στα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, καθώς και από τους επίσημους εκπροσώπους της, με στόχο την ανάπτυξη θεωριών συνωμοσίας σχετικά με την υπόθεση «13 Ιανουαρίου», η οποία αποτελεί μέρος του υβριδικού πολέμου κατά της ΕΕ και των δημοκρατιών·

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δικαστές κάθε κράτους μέλους είναι επίσης δικαστές της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικά·

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης αποτελεί τη βάση του κράτους δικαίου και έχει ουσιαστική σημασία για τη λειτουργία της δημοκρατίας και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης κατοχυρώνεται στο άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων·

ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι βασικές αρχές του ΟΗΕ σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας ορίζουν ότι είναι καθήκον όλων των κρατικών και άλλων θεσμικών οργάνων να σέβονται την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας· λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανάρμοστη ή αδικαιολόγητη παρέμβαση στη δικαστική διαδικασία[1]·

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατοχυρώνει ειδικότερα τις αρχές της ισότητας έναντι του νόμου, του τεκμηρίου της αθωότητας και του δικαιώματος σε μια δίκαιη και δημόσια ακρόαση από αρμόδιο, ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο που έχει συσταθεί δυνάμει του νόμου·

ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή επί ποινικών υποθέσεων, η οποία έχει κυρωθεί από τη Ρωσική Ομοσπονδία, ορίζει ότι «τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν την αμοιβαία υποχρέωση να παρέχουν, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης, την ευρύτερη δυνατή αμοιβαία συνδρομή σε δίκες για αδικήματα των οποίων η τιμωρία, κατά τη στιγμή υποβολής της αίτησης συνδρομής, υπάγεται στη δικαιοδοσία των δικαστικών αρχών του αιτούντος συμβαλλομένου μέρους»·

1. διαπιστώνει ότι οι ενέργειες των αρχών της Ρωσικής Ομοσπονδίας έναντι των Λιθουανών δικαστών και εισαγγελέων παραβιάζουν θεμελιώδεις νομικές αξίες, και ειδικότερα την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, όπως και την αρχή βάσει της οποίας τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες μπορούν να υφίστανται νόμιμα περιορισμούς μόνο για σκοπούς για τους οποίους οι περιορισμοί αυτοί επιβάλλονται από το διεθνές δίκαιο·

2. υπενθυμίζει ότι η ποινική δίωξη των εισαγγελέων και των δικαστών για τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες συνιστά απαράδεκτη εξωτερική επιρροή που υπονομεύει την υπεροχή του δικαίου·

3. τονίζει ότι οι διαδικασίες σε τέτοιες ποινικές υποθέσεις κατά εισαγγελέων και δικαστών δεν μπορούν να θεωρηθούν νόμιμες·

4. καταδικάζει απερίφραστα αυτές τις παραβιάσεις θεμελιωδών αρχών και κανόνων του διεθνούς δικαίου που έχουν διαπραχθεί από τις ρωσικές αρχές·

5. διαμαρτύρεται κατά της υποκινούμενης πολιτικά ποινικής δίωξης των Λιθουανών εισαγγελέων και δικαστών στη Ρωσική Ομοσπονδία για την άσκηση των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων·

6. υπογραμμίζει ότι δεν μπορεί να γίνεται ανεκτή ούτε δικαιολογείται καμία περίπτωση όπου δημιουργείται προηγούμενο για τη δίωξη των εισαγγελέων και δικαστών ανεξάρτητου κράτους επειδή ασκούν τα συνταγματικά τους καθήκοντα, θεωρεί δε το γεγονός αυτό ως άσκηση πίεσης προκειμένου να μην εκτελέσουν τα συνταγματικά τους καθήκοντα·

7. τονίζει ότι οι καθολικά αναγνωρισμένες εγγυήσεις για την ανεξαρτησία των δικαστών και εισαγγελέων απαγορεύουν οποιαδήποτε ανάμειξη στην απονομή της δικαιοσύνης από το δικαστήριο ή την παραμικρή επιρροή σε δικαστική απόφαση, καθώς και τη δίωξη δικαστή για απόφαση που εκδόθηκε με τον τρόπο αυτό ή την παρέμβαση στο έργο της εισαγγελίας κατά τη διερεύνηση υποθέσεων·

8. καλεί τις δημόσιες αρχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας να άρουν την ποινική διαδικασία κατά των Λιθουανών ανακριτών και δικαστικών λειτουργών στην υπόθεση «13 Ιανουαρίου»·

9. καλεί τις αρμόδιες ρωσικές αρχές, κατά την εφαρμογή της Συνθήκης μεταξύ της Δημοκρατίας της Λιθουανίας και της Ρωσικής Σοβιετικής Ομόσπονδης Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας σχετικά με τη βάση για τις σχέσεις μεταξύ των κρατών, που υπογράφηκε στις 29 Ιουλίου 1991, να εξετάσουν τις ευθύνες των ατόμων που πρωταγωνίστησαν ή συμμετείχαν στην επίθεση κατά του κράτους της Λιθουανίας από τις 11 έως τις 13 Ιανουαρίου 1991, και να συνδράμουν τις αρχές επιβολής του νόμου της Δημοκρατίας της Λιθουανίας στην αναζήτηση δικαιοσύνης στην υπόθεση «13 Ιανουαρίου»·

10. καλεί τις αρμόδιες ρωσικές αρχές να συμμορφωθούν με τα αιτήματα της Δημοκρατίας της Λιθουανίας για αμοιβαία δικαστική συνδρομή στην υπόθεση «13 Ιανουαρίου»·

11. καλεί τις αρμόδιες ρωσικές αρχές να θέσουν τέλος στις ανεύθυνες δηλώσεις παραπληροφόρησης και προπαγάνδας εκ μέρους αξιωματούχων της Ρωσικής Ομοσπονδίας σχετικά με την υπόθεση «13 Ιανουαρίου»·

12. καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ, σε περίπτωση που λάβουν από τη Ρωσική Ομοσπονδία αιτήσεις αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής σε σχέση με την ποινική δίωξη Λιθουανών εισαγγελέων και δικαστών στη Ρωσία οι οποίοι εμπλέκονται στην υπόθεση «13 Ιανουαρίου», να αντιμετωπίσουν την υπόθεση αυτή ως πολιτικά υποκινούμενη, να συνεργαστούν στενά με τις αρμόδιες λιθουανικές αρχές και να αρνηθούν εν προκειμένω τη χορήγηση νομικής συνδρομής στη Ρωσική Ομοσπονδία·

13. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Αντιπρόεδρο της Επιτροπής/Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη και στον πρόεδρο, την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο της Ρωσικής Ομοσπονδίας.