PROJEKT REZOLUCJI w sprawie wszczętych niedawno przez Rosję postępowań przeciwko litewskim sędziom, prokuratorom i śledczym prowadzącym dochodzenie w sprawie tragicznych wydarzeń, do których doszło w Wilnie 13 stycznia 1991 r.
25.11.2019 - (2019/2938(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Rasa Juknevičienė, Roberta Metsola, Andrius Kubilius, Michael Gahler
w imieniu grupy PPE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0182/2019
B9‑0182/2019
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wszczętych niedawno przez Rosję postępowań przeciwko litewskim sędziom, prokuratorom i śledczym prowadzącym dochodzenie w sprawie tragicznych wydarzeń, do których doszło w Wilnie 13 stycznia 1991 r.
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Rosji,
– uwzględniając Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (europejska konwencja praw człowieka),
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,
– uwzględniając Europejską konwencję o pomocy prawnej w sprawach karnych,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając podstawowe zasady ONZ dotyczące niezawisłości sądownictwa,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Federacja Rosyjska – na mocy Powszechnej deklaracji praw człowieka i europejskiej konwencji praw człowieka oraz jako pełnoprawny członek Rady Europy i Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie – zobowiązała się do przestrzegania zasad demokracji, praworządności i poszanowania podstawowych wolności i praw człowieka;
B. mając na uwadze, że w dniach 11–13 stycznia 1991 r. siły zbrojne ZSRR dopuściły się agresji przeciwko niepodległemu państwu litewskiemu i jego mieszkańcom oraz że w wyniku tych działań 14 osób straciło życie, a blisko 800 zostało rannych;
C. mając na uwadze, że z całego świata popłynęły głosy potępiające rozlew krwi, a podczas demonstracji, która odbyła się w Moskwie kilka dni po omawianych wydarzeniach, do głosów tych dołączył również przewodniczący Rady Najwyższej Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej;
D. mając na uwadze, że na mocy traktatu między Republiką Litewską a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką z 29 lipca 1991 r. w sprawie stosunków dwustronnych Federacja Rosyjska uznała przywrócenie niezależnej Republiki Litewskiej 11 marca 1990 r.;
E. mając na uwadze, że 27 marca 2019 r. sąd okręgowy w Wilnie wydał wyrok w tzw. sprawie 13 stycznia i uznał 67 urzędników byłego ZSRR będących obecnie obywatelami Federacji Rosyjskiej, Republiki Białorusi lub Ukrainy za winnych zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, a także udziału w napaści na państwo litewskie;
F. mając na uwadze, że w trakcie postępowania przygotowawczego w sprawie 13 stycznia organy Republiki Litewskiej zwróciły się do właściwych organów Federacji Rosyjskiej o udzielenie pomocy prawnej w tym postępowaniu karnym, ale Federacja Rosyjska nie nawiązała współpracy;
G. mając na uwadze, że Federacja Rosyjska przejęła prawa i obowiązki byłego Związku Radzieckiego i jest jego państwem następcą;
H. mając na uwadze, że w 2018 i 2019 r. komisja śledcza Federacji Rosyjskiej wszczęła postępowania karne przeciwko prokuratorom i sędziom Republiki Litewskiej, którzy uczestniczyli w dochodzeniu i rozprawie w sprawie 13 stycznia;
I. mając na uwadze, że efektem wszczęcia przez Federację Rosyjską takiego politycznie umotywowanego postępowania karnego mogą być próby niewłaściwego wykorzystania systemu Interpolu oraz innych dwu- i wielostronnych umów o współpracy do ograniczenia praw prokuratorów i sędziów śledczych prowadzących sprawę 13 stycznia w razie przeszukań, przesłuchiwań i aresztowań;
J. mając na uwadze, że kontrolowane przez państwo środki masowego przekazu Federacji Rosyjskiej, a także jej oficjalni przedstawiciele prowadzą kampanię propagandowo-dezinformacją służącą szerzeniu teorii spiskowych o sprawie 13 stycznia i będącą elementem wojny hybrydowej przeciwko UE i państwom demokratycznym;
K. mając na uwadze, że sędziowie państwa członkowskiego są również sędziami całej Unii Europejskiej;
L. mając na uwadze, że niezawisłość sądownictwa to podstawa praworządności, mająca zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania demokracji i przestrzegania praw człowieka; mając na uwadze, że niezawisłość sądownictwa zapisano w art. 47 Karty praw podstawowych i art. 6 europejskiej konwencji praw człowieka;
M. mając na uwadze, że zgodnie z podstawowymi zasadami ONZ dotyczącymi niezawisłości sądownictwa wszystkie instytucje rządowe i pozarządowe mają obowiązek szanować i przestrzegać niezawisłości sądownictwa; mając na uwadze, że w zasadach tych stwierdzono również, iż nie może mieć miejsca żadne niewłaściwe i nieuzasadnione ingerowanie w proces sądowy[1];
N. mając na uwadze, że w Powszechnej deklaracji praw człowieka zapisano w szczególności zasadę równości wobec prawa i domniemania niewinności oraz prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą;
O. mając na uwadze, że w art. 1 Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych, ratyfikowanej również przez Federację Rosyjską, „umawiające się strony zobowiązują się wzajemnie do udzielania sobie zgodnie z postanowieniami konwencji możliwie najszerszej pomocy prawnej w sprawach o przestępstwa, których ściganie należy w chwili wystąpienia z wnioskiem do właściwości organów sądowych strony wzywającej”;
1. zauważa, że działania władz Federacji Rosyjskiej wobec sędziów i prokuratorów litewskich naruszają podstawowe wartości prawne, zwłaszcza zasadę niezawisłości sądownictwa, a także zasadę, zgodnie z którą prawa człowieka i wolności można ograniczać prawem tylko do celów, do których ograniczenia takie narzuca prawo międzynarodowe;
2. przypomina, że ściganie prokuratorów i sędziów za ich działalność zawodową to niedopuszczalna ingerencja z zewnątrz, niezgodna z zasadą nadrzędności prawa;
3. podkreśla, że postępowań przeciwko prokuratorom i sędziom w tego rodzaju sprawach karnych nie można uznać za uprawnione;
4. zdecydowanie potępia takie łamanie podstawowych zasad i norm prawa międzynarodowego przez organy rosyjskie;
5. protestuje przeciwko wszczętemu w Federacji Rosyjskiej politycznie motywowanemu ściganiu litewskich prokuratorów i sędziów za ich działalność zawodową;
6. podkreśla, że nie można tolerować ani usprawiedliwiać tworzenia precedensu w postaci ścigania prokuratorów i sędziów niezależnego państwa za wykonywanie obowiązków nałożonych na nich w konstytucji, i uważa, że jest to równoznaczne z wywieraniem presji mającej wymusić niewypełnienie tych obowiązków konstytucyjnych;
7. podkreśla, że powszechnie uznawane gwarancje niezawisłości sędziów i prokuratorów oznaczają zakaz jakiejkolwiek ingerencji w proces wymierzania sprawiedliwości przez sąd i nawet najsłabsze próby wpływania na wyrok, a także ścigania sędziego za wydany wyrok i ingerowania w dochodzenia prowadzone przez prokuraturę;
8. wzywa organy publiczne Federacji Rosyjskiej do zamknięcia postępowania karnego przeciwko prokuratorom i sędziom prowadzącym sprawę 13 stycznia;
9. wzywa właściwe organy rosyjskie, by zgodnie z traktatem między Republiką Litewską a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką z 29 lipca 1991 r. o podstawach stosunków dwustronnych oceniły rozliczalność osób, które dowodziły agresją przeciwko państwu litewskiemu w dniach 11–13 stycznia 1991 r. lub brały w niej udział, oraz by udzieliły organom ścigania Republiki Litewskiej pomocy w dochodzeniu sprawiedliwości w sprawie 13 stycznia;
10. wzywa właściwe organy rosyjskie, by uczyniły zadość wnioskowi Republiki Litewskiej o wzajemną pomoc prawną w sprawie 13 stycznia;
11. apeluje do właściwych organów rosyjskich, by zaprzestały nieodpowiedzialnej dezinformacji i propagandy prowadzonej przez urzędników Federacji Rosyjskiej w związku ze sprawą 13 stycznia;
12. wzywa państwa członkowskie Unii Europejskiej, by ewentualny wniosek Federacji Rosyjskiej o wzajemną pomoc prawną w postępowaniach karnych prowadzonych w Rosji przeciwko prokuratorom i sędziom litewskim pracującym nad sprawą 13 stycznia potraktowały jako politycznie umotywowany, ściśle współpracowały z właściwymi organami litewskimi i odmówiły udzielenia Federacji Rosyjskiej pomocy prawnej w tej sprawie;
13. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, a także prezydentowi, rządowi i parlamentowi Federacji Rosyjskiej.
- [1] https://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/IndependenceJudiciary.aspx