ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τις πρόσφατες ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον των Λιθουανών δικαστών, εισαγγελέων και ανακριτών που συμμετείχαν στη διερεύνηση των τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στις 13 Ιανουαρίου 1991 στο Βίλνιους
25.11.2019 - (2019/2938(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Anna Fotyga, Ryszard Czarnecki, Zdzisław Krasnodębski, Jadwiga Wiśniewska, Ruža Tomašić, Assita Kanko, Adam Bielan, Alexandr Vondra, Jan Zahradil, Evžen Tošenovský, Witold Jan Waszczykowski, Veronika Vrecionová
εξ ονόματος της Ομάδας ECR
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B9-0182/2019
B9‑0184/2019
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις πρόσφατες ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον των Λιθουανών δικαστών, εισαγγελέων και ανακριτών που συμμετείχαν στη διερεύνηση των τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στις 13 Ιανουαρίου 1991 στο Βίλνιους
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του σχετικά με τη Ρωσία,
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 19ης Σεπτεμβρίου 2019, σχετικά με τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης[1],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμα 1481 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, της 26ης Ιανουαρίου 2006, σχετικά με την ανάγκη διεθνούς καταδίκης των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων,
– έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη της Πράγας, της 3ης Ιουνίου 2008, σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον κομμουνισμό,
– έχοντας υπόψη τη δήλωσή του, της 23ης Σεπτεμβρίου 2008, σχετικά με την ανακήρυξη της 23ης Αυγούστου ως Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού[2],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 2ας Απριλίου 2009, σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισμό[3],
– έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής, της 22ας Δεκεμβρίου 2010, με τίτλο «Η μνήμη των εγκλημάτων που διαπράχτηκαν από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη» (COM(2010)0783),
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 9ης και 10ης Ιουνίου 2011, σχετικά με τη μνήμη των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη,
– έχοντας υπόψη τη Διακήρυξη της Βαρσοβίας, της 23ης Αυγούστου 2011, σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων,
– έχοντας υπόψη την κοινή δήλωση των κυβερνητικών εκπροσώπων οκτώ κρατών μελών της ΕΕ, της 23ης Αυγούστου 2018, στη μνήμη των θυμάτων του Κομμουνισμού,
– έχοντας υπόψη το ιστορικό του ψήφισμα σχετικά με την κατάσταση στην Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία, το οποίο εγκρίθηκε στις 13 Ιανουαρίου 1983 ως απάντηση στην «έκκληση της Βαλτικής», που έκαναν 45 πολίτες των χωρών αυτών,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση του Λιθουανού Υπουργού Εξωτερικών, της 2ας Οκτωβρίου 2019,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση του Προέδρου του λιθουανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, της 24ης Ιουλίου 2018,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση του Λιθουανού Υπουργού Δικαιοσύνης, της 6ης Σεπτεμβρίου 2019,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της εξεταστικής επιτροπής της Ρωσίας, της 10ης Απριλίου 2019,
– έχοντας υπόψη τον καταστατικό χάρτη της Ιντερπόλ,
– έχοντας υπόψη το δίκαιο της ΕΕ και τις συμφωνίες έκδοσης των κρατών μελών,
– έχοντας υπόψη την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, της 10ης Δεκεμβρίου 1948,
– έχοντας υπόψη τη Σύμβαση της Γενεύης, του 1949, και τα πρόσθετα πρωτόκολλά της,
– έχοντας υπόψη το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα (ΔΣΑΠΔ), της 16ης Δεκεμβρίου 1966,
– έχοντας υπόψη το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι, ως άμεση συνέπεια του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, το οποίο ακολούθησε η Συνθήκη Ναζί-Σοβιετικών για τα σύνορα και τη φιλία μεταξύ των δύο καθεστώτων, της 28ης Σεπτεμβρίου 1939, η κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση προσάρτησε την ανεξάρτητη Δημοκρατία της Λιθουανίας, πράξη η οποία ουδέποτε αναγνωρίστηκε επίσημα από τη Δύση·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι τον Μάρτιο 1990 η Λιθουανία έγινε η πρώτη από τις 15 Σοβιετικές Δημοκρατίες που κήρυξε την ανεξαρτησία της·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Σοβιετική Ένωση άσκησε στρατιωτική βία στην προσπάθειά της να απομακρύνει τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιθουανίας, η οποία κήρυξε την ανεξαρτησία της χώρας στις 11 Μαρτίου 1990·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι 14 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους και εκατοντάδες τραυματίστηκαν, όταν σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν στον Πύργο της Τηλεόρασης και στο κτίριο της Επιτροπής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης στο Βίλνιους τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Ιανουαρίου 1991·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι τον Ιανουάριο 1991 εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι βγήκαν αυθόρμητα στους δρόμους της Μόσχας, της Αγίας Πετρούπολης (τότε Λένινγκραντ) και άλλων ρωσικών πόλεων, για να διαμαρτυρηθούν για τις εγκληματικές ενέργειες του σοβιετικού στρατού και των συνεργατών του στο Βίλνιους·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τον Μάρτιο 2019 το περιφερειακό δικαστήριο του Βίλνιους καταδίκασε τον πρώην Υπουργό Άμυνας της Σοβιετικής Ένωσης Ντμίτρι Γιαζόφ και πάνω από 60 άλλους πρώην σοβιετικούς αξιωματούχους, αξιωματικούς της KGB και των ενόπλων δυνάμεων για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, και επέβαλε ερήμην ποινές φυλάκισης·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ποινές φυλάκισης που επέβαλαν οι Λιθουανοί δικαστές στους πρώην σοβιετικούς αξιωματούχους με ερήμην εκδοθείσες αποφάσεις είχαν διάρκεια από 4 έως 14 έτη·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι το λιθουανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης επεδίωξε ενεργό δικαστική συνεργασία με τη Ρωσία στην προκειμένη περίπτωση, αποστέλλοντας 289 αιτήματα νομικής συνδρομής, εκ των οποίων μόνο πέντε εκτελέστηκαν μερικώς·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε απάντηση στην ετυμηγορία του λιθουανικού δικαστηρίου, η εξεταστική επιτροπή της Ρωσίας κίνησε ποινική έρευνα κατά των Λιθουανών δικαστών και εισαγγελέων που εργάστηκαν πάνω στην υπόθεση της 13ης Ιανουαρίου στη Λιθουανία, και τον Μάρτιο 2019 κατηγόρησε τη Λιθουανία για «παράνομη δίωξη Ρώσων πολιτών», καταδικάζοντας ερήμην τον πρώην Λιθουανό εισαγγελέα Simonas Slapsinskas για την εικαζόμενη παράνομη δίωξη Ρώσων πολιτών·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Υπουργείο Εξωτερικών της Λιθουανίας θεωρεί ότι η απόφαση της Ρωσίας να κινήσει ποινική διαδικασία κατά των Λιθουανών δικαστών και εισαγγελέων που διερεύνησαν την υπόθεση της 13ης Ιανουαρίου αποτελεί απαράδεκτη πράξη απροκάλυπτης άσκησης πίεσης στη Λιθουανία, τα δικαστήριά της και τα όργανα επιβολής του νόμου·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πιστεύεται ότι η Ρωσία παρέχει ενεργά καταφύγιο και προστασία στους υπεύθυνους αξιωματούχους και στους δράστες των πράξεων ένοπλης επίθεσης κατά αθώων και άοπλων πολιτών, και λαμβάνει όλα τα δυνατά μέτρα για να τους βοηθήσει ώστε να αποφύγουν την ανάληψη ευθυνών·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Λιθουανός Υπουργός Εσωτερικών κ. Misiunas ζήτησε από τους ομολόγους του στην ΕΕ να συνεργαστούν με τις λιθουανικές αρχές «ενάντια σε τυχόν σήματα της Ιντερπόλ ή σε διμερή αιτήματα της Ρωσίας για τον εντοπισμό ή τη σύλληψη Λιθουανών αξιωματούχων που εμπλέκονται στην υπόθεση»·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν απένειμε στον Ντμίτρι Γιαζόφ, τον τελευταίο σοβιετικό Υπουργό Άμυνας, μεγάλη κρατική διάκριση «για τη συμβολή του στην ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας του έθνους και την προαγωγή των πατριωτικών αξιών της νέας γενιάς»·
1. αποδοκιμάζει τις υπερβολικές ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά των δικαστών της Λιθουανίας ως μια πράξη άσκησης πίεσης σε κράτος μέλος της ΕΕ, τα δικαστήριά του και τους επιφορτισμένους με την επιβολή του νόμου υπαλλήλους του·
2. εκφράζει τη λύπη του για την κατάχρηση εκ μέρους της Ρωσικής Ομοσπονδίας των διεθνών φορέων επιβολής του νόμου, όπως η Ιντερπόλ, και θεωρεί ότι τέτοιου είδους ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά των δικαστών και των εισαγγελέων ενός εκ των κρατών μελών της ΕΕ δεν συνάδουν με τον σεβασμό του κράτους δικαίου·
3. θεωρεί ότι η Ρωσική Ομοσπονδία ευθύνεται για τη διαστρέβλωση της απονομής δικαιοσύνης στην προσπάθειά της να λάβει όλα τα δυνατά μέτρα για να βοηθήσει τους εγκληματίες πολέμου του σοβιετικού καθεστώτος να διαφύγουν τη δικαιοσύνη·
4. θεωρεί ότι η Ρωσική Ομοσπονδία παραβιάζει κατάφωρα τις καθολικά αναγνωρισμένες εγγυήσεις ανεξαρτησίας των δικαστών και των εισαγγελέων, καθώς αυτές οι καθολικά αποδεκτές αρχές απαγορεύουν τη ρωσική επέμβαση στην απονομή δικαιοσύνης από τα δικαστήρια και την οποιαδήποτε άσκηση επιρροής στην αμεροληψία και ανεξαρτησία των δικαστικών αποφάσεων·
5. θεωρεί ότι τέτοιου είδους ενέργειες μπορούν να οδηγήσουν σε κατάχρηση του συστήματος της Ιντερπόλ και άλλων διμερών και πολυμερών συμφωνιών συνεργασίας για τη σύλληψη και την υποβολή αίτησης για την έκδοση προσώπων που υφίστανται πολιτικά υποκινούμενες διώξεις· καλεί όλες τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών να συνεργαστούν με τους Λιθουανούς ομολόγους τους και να απορρίψουν τυχόν σήματα της Ιντερπόλ ή διμερή αιτήματα της Ρωσίας για τον εντοπισμό ή τη σύλληψη Λιθουανών αξιωματούχων που εμπλέκονται στην υπόθεση·
6. υπογραμμίζει ότι πρόκειται για τη δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια που η Ρωσία χρησιμοποιεί τα δικαστήριά της με σκοπό τον εκφοβισμό και την υπονόμευση της ακεραιότητας του Συνταγματικού Δικαστηρίου και των αρχών επιβολής του νόμου ενός έθνους, καθώς η Ρωσία έχει κινήσει παρόμοια διαδικασία κατά των δικαστών του ουκρανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, επειδή καταδίκασε την προσάρτηση της Κριμαίας·
7. θεωρεί ότι οι ενέργειες αυτές αποτελούν ένα πρότυπο συμπεριφοράς το οποίο η Ρωσία, εάν δεν συναντήσει αντίσταση, θα συνεχίσει να εφαρμόζει για να παρεμβαίνει στις νομικές υποθέσεις κράτους μέλους, με στόχο την υπονόμευση και τη διάβρωση της συνταγματικής εξουσίας των δικαστηρίων και των αρχών επιβολής του νόμου του εν λόγω κράτους μέλους·
8. επαναλαμβάνει ότι στηρίζει την ανεξαρτησία, τη νομιμότητα και την ακεραιότητα του Συνταγματικού Δικαστηρίου, των δικαστών και των εισαγγελέων της Λιθουανίας, και υποστηρίζει την απόφασή τους να οδηγήσουν τους εγκληματίες πολέμου του σοβιετικού καθεστώτος ενώπιον της δικαιοσύνης για τη σφαγή Λιθουανών αμάχων που έλαβε χώρα στις 13 Ιανουαρίου 1991·
9. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Ρωσική Ομοσπονδία, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών δομών επιβολής του νόμου, παραμένει σταθερά προσκολλημένη στο σοβιετικό της παρελθόν, σε μια χώρα που δεν σεβάστηκε ούτε την ανθρώπινη ζωή και ελευθερία ούτε την κυριαρχία των γειτονικών της χωρών·
10. καταδικάζει τις ενέργειες αυτές της Ρωσικής Ομοσπονδίας ως μια παράνομη απόπειρα άσκησης άμεσης πίεσης στα δικαστήρια της Λιθουανίας και ως μια ακόμη απόπειρα επανεγγραφής της ιστορίας και αμφισβήτησης του γεγονότος της σοβιετικής κατοχής·
11. εκφράζει τα συλλυπητήριά του στις οικογένειες των θυμάτων αυτού του ειδεχθούς εγκλήματος και τη συμπαράστασή του για τη δεινή κατάστασή τους·
12. καλεί την Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας να παρακολουθεί πιο στενά την εξέλιξη της υπόθεσης όσον αφορά την καταχρηστική χρησιμοποίηση εκ μέρους της Ρωσίας των ποινικών δικαστηρίων της ως μέσου για την πολιτική δίωξη δικαστών, δικηγόρων και αξιωματούχων κρατών μελών, επιβλέποντας την κατάσταση, ανταλλάσσοντας όλες τις σχετικές πληροφορίες και εντοπίζοντας πιθανές ανάγκες αποκατάστασης·
13. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στην Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, στον πρόεδρο της Ιντερπόλ, στον Πρόεδρο, την κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο της Λιθουανίας, στον Πρόεδρο, την κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, και στα κράτη μέλη.
- [1] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2019)0021.
- [2] ΕΕ C 8 E της 14.1.2010, σ. 57.
- [3] ΕΕ C 137 E της 27.5.2010, σ. 25.