PROJEKT REZOLUCJI w sprawie wszczętych niedawno przez Federację Rosyjską postępowań przeciwko litewskim sędziom, prokuratorom i śledczym prowadzącym dochodzenie w sprawie tragicznych wydarzeń, do których doszło w Wilnie 13 stycznia 1991 r.
25.11.2019 - (2019/2938(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Anna Fotyga, Ryszard Czarnecki, Zdzisław Krasnodębski, Jadwiga Wiśniewska, Ruža Tomašić, Assita Kanko, Adam Bielan, Alexandr Vondra, Jan Zahradil, Evžen Tošenovský, Witold Jan Waszczykowski, Veronika Vrecionová
w imieniu grupy ECR
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0182/2019
B9‑0184/2019
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wszczętych niedawno przez Federację Rosyjską postępowań przeciwko litewskim sędziom, prokuratorom i śledczym prowadzącym dochodzenie w sprawie tragicznych wydarzeń, do których doszło w Wilnie 13 stycznia 1991 r.
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Rosji,
– uwzględniając swą rezolucję z dnia 19 września 2019 r. w sprawie znaczenia europejskiej pamięci historycznej dla przeszłości Europy[1],
– uwzględniając rezolucję nr 1481 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 26 stycznia 2006 r. w sprawie konieczności międzynarodowego potępienia zbrodni totalitarnych reżimów komunistycznych,
– uwzględniając deklarację w sprawie europejskiego sumienia i komunizmu, przyjętą w Pradze 3 czerwca 2008 r.,
– uwzględniając swą deklarację z 23 września 2008 r. w sprawie ogłoszenia dnia 23 sierpnia Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu[2],
– uwzględniając swą rezolucję z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie świadomości europejskiej i totalitaryzmu[3],
– uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 22 grudnia 2010 r. pt. „Pamięć o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie” (COM(2010)0783),
– uwzględniając konkluzje Rady z dni 9–10 czerwca 2011 r. w sprawie pamięci o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie,
– uwzględniając deklarację warszawską przyjętą 23 sierpnia 2011 r. z okazji Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych,
– uwzględniając wspólne oświadczenie przedstawicieli rządów ośmiu państw członkowskich UE z 23 sierpnia 2018 r. w sprawie upamiętnienia ofiar komunizmu,
– uwzględniając swą przełomową rezolucję w sprawie sytuacji w Estonii, na Łotwie i na Litwie przyjętą dnia 13 stycznia 1983 r. w odpowiedzi na Apel Bałtycki wystosowany przez 45 obywateli tych krajów,
– uwzględniając oświadczenie ministra spraw zagranicznych Litwy z 2 października 2019 r.,
– uwzględniając oświadczenie przewodniczącego litewskiego trybunału konstytucyjnego z dnia 24 lipca 2018 r.,
– uwzględniając oświadczenie ministerstwa spraw zagranicznych Litwy z 6 września 2019 r.,
– uwzględniając oświadczenie rosyjskiego komitetu śledczego z 10 kwietnia 2019 r.,
– uwzględniając statut Interpolu,
– uwzględniając prawo UE i umowy o ekstradycji zawarte przez państwa członkowskie,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 10 grudnia 1948 r.,
– uwzględniając konwencję genewską z 1949 r. i protokoły dodatkowe do niej,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z dnia 16 grudnia 1966 r.,
– uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w bezpośredniej konsekwencji paktu Ribbentrop-Mołotow, a następnie w wyniku podpisania w dniu 28 września 1939 r. Traktatu o granicach i przyjaźni między III Rzeszą a ZSRR, komunistyczny Związek Radziecki zaanektował niepodległą Republikę Litewską, który to akt nie został nigdy oficjalnie uznany przez Zachód;
B. mając na uwadze, że w marcu 1990 r. Litwa jako pierwsza z 15 republik radzieckich ogłosiła niepodległość;
C. mając na uwadze, że Związek Radziecki próbował przy użyciu siły wojskowej obalić prawowity rząd Litwy, który w dniu 11 marca 1990 r. ogłosił niepodległość kraju;
D. mając na uwadze, że podczas ataku wojsk radzieckich na wieżę telewizyjną i budynek Komitetu Radia i Telewizji w Wilnie we wczesnych godzinach porannych dnia 13 stycznia 1991 r. zginęło 14 osób cywilnych, a setki osób zostało rannych;
E. mając na uwadze, że w styczniu 1991 r. setki tysięcy Rosjan wyległy na ulice Moskwy, Petersburga (zwanego wówczas Leningradem) i innych miast rosyjskich, by zaprotestować przeciwko przestępczym działaniom armii radzieckiej i jej współpracowników w Wilnie;
F. mając na uwadze, że w marcu 2019 r. sąd okręgowy w Wilnie skazał byłego radzieckiego ministra obrony Dmitrija Jazowa i ponad 60 innych byłych urzędników radzieckich, KGB i wysokich rangą wojskowych za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości oraz wydał wyroki zaoczne;
G. mając na uwadze, że wydane zaocznie przez sędziów litewskich wyroki na byłych urzędników radzieckich wynosiły od 4 do 14 lat;
H. mając na uwadze, że litewskie ministerstwo sprawiedliwości kontynuowało aktywną współpracę prawną z Rosją w tej sprawie, wysyłając 289 wniosków o pomoc prawną, z których tylko pięć częściowo zrealizowano;
I. mając na uwadze, że w odpowiedzi na wyrok sądu litewskiego rosyjski komitet śledczy wszczął postępowanie przeciwko sędziom i prokuratorom litewskim, którzy prowadzili sprawę z dnia 13 stycznia na Litwie, i w marcu 2019 r. oskarżył Litwę o bezprawne ściganie obywateli Rosji, wskutek czego ogłoszono zaoczny wyrok skazujący byłego litewskiego prokuratora Simonasa Slapsiskasa w związku z zarzutem niezgodnego z prawem ścigania obywateli rosyjskich;
J. mając na uwadze, że ministerstwo spraw zagranicznych Litwy uważa decyzję Rosji o wszczęciu postępowania przeciwko sędziom i prokuratorom litewskim, którzy prowadzili sprawę z dnia 13 stycznia, za niedopuszczalny akt jawnego wywierania presji na Litwę, jej sądy i służby wymiaru sprawiedliwości;
K. mając na uwadze podejrzenia, że Rosja aktywnie ukrywa i chroni oficerów dowodzących oraz sprawców aktów agresji zbrojnej wobec niewinnych i nieuzbrojonych cywilów oraz podejmuje wszelkie możliwe działania, aby pomóc im uniknąć odpowiedzialności;
L. mając na uwadze, że litewski minister spraw wewnętrznych Misiunas zwrócił się do swoich odpowiedników z UE o współpracę z władzami litewskimi przeciwko wszelkim ostrzeżeniom Interpolu lub wnioskom dwustronnym ze strony Rosji mającym na celu zlokalizowanie lub aresztowanie urzędników litewskich zaangażowanych w sprawę;
M. mając na uwadze, że prezydent Rosji Władimir Putin przyznał ostatniemu radzieckiemu ministrowi obrony Dmitrijowi Jazowowi wysokie odznaczenie państwowe za wkład we wzmocnienie zdolności obronnych narodu i propagowanie wartości patriotycznych wśród młodszego pokolenia;
1. wyraża ubolewanie w związku z nieproporcjonalnymi działaniami Rosji wobec sędziów litewskich w celu wywarcia nacisku na państwo członkowskie UE, jego sądy i służby wymiaru sprawiedliwości;
2. ubolewa nad nadużywaniem przez Rosję międzynarodowych organów ścigania, takich jak Interpol, i uważa podobne działania Rosji wobec sędziów i prokuratorów w jednym z państw członkowskich UE za niezgodne z zasadą poszanowania praworządności;
3. uważa Rosję o zakłócanie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w związku z podejmowaniem wszystkich możliwych działań na rzecz pomocy przestępcom wojennym reżimu radzieckiego w uniknięciu sprawiedliwości;
4. uważa, że Rosja dopuszcza się rażącego naruszenia powszechnie uznanych gwarancji niezawisłości sędziów i prokuratorów, ponieważ te ogólnie przyjęte założenia uniemożliwiają rosyjską ingerencję w wymierzanie sprawiedliwości przez sąd oraz nie zezwalają na ingerowanie w bezstronność i niezależność orzeczeń sądu;
5. uważa, że takie działania mogą prowadzić do nadużywania systemu Interpolu oraz innych dwustronnych i wielostronnych umów o współpracy, aby aresztować i zatrzymywać osoby prześladowane ze względów politycznych oraz domagać się ich ekstradycji; wzywa odnośne władze państw członkowskich do współpracy z ich odpowiednikami na Litwie w zakresie odrzucania wszelkich ostrzeżeń Interpolu lub wniosków dwustronnych ze strony Rosji mających na celu zlokalizowanie lub aresztowanie urzędników litewskich zaangażowanych w sprawę;
6. podkreśla, że po raz drugi w ostatnich latach Rosja wykorzystała swoje sądy, by zastraszać trybunał konstytucyjny narodu i jego wymiar sprawiedliwości oraz podważać jego integralność, jako że Rosja wszczęła podobne postępowanie przeciwko sędziom trybunału konstytucyjnego Ukrainy w związku z potępieniem przez nich aneksji Krymu;
7. uważa, że działania te stanowią wzorzec zachowania, w którym Rosja, w sytuacji braku sprzeciwu wobec jej działań, będzie nadal ingerować w kwestie prawne państwa członkowskiego z zamiarem osłabienia i ograniczenia władzy konstytucyjnej sądów państwa członkowskiego oraz wymiaru sprawiedliwości;
8. potwierdza poparcie dla niezawisłości, legitymacji i integralności litewskiego trybunału konstytucyjnego, jego sędziów i prokuratorów, a także popiera ich decyzję o postawieniu przed sądem zbrodniarzy reżimu radzieckiego za masakrę nieuzbrojonej ludności cywilnej na Litwie, która miała miejsce w dniu 13 stycznia 1991 r.;
9. ubolewa nad faktem, że Federacja Rosyjska, w tym rosyjskie organy ścigania, nieprzerwanie trzyma się swej radzieckiej przeszłości, w której nie szanowano ani życia ludzkiego, ani wolności, ani suwerenności państw ościennych;
10. potępia takie działania Federacji Rosyjskiej jako bezprawne dążenie do wywarcia bezpośredniej presji na sądy litewskie, a także jako kolejną próbę poprawienia historii i zaprzeczenia radzieckiej okupacji;
11. składa kondolencje rodzinom ofiar tego haniebnego przestępstwa i wyraża współczucie dla ich trudnej sytuacji;
12. wzywa wiceprzewodniczącego Komisji/wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych, by dokładniej śledził zmieniającą się sytuację nadużywania przez Rosję sądów do prześladowania politycznego sędziów, prawników i urzędników państw członkowskich poprzez monitorowanie, wymianę istotnych informacji i identyfikowanie potencjalnych potrzeb w zakresie środków odwoławczych;
13. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji/wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, prezydentowi Interpolu, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Litwy, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Federacji Rosyjskiej oraz państwom członkowskim.
- [1] Teksty przyjęte, P9_TA(2019)0021.
- [2] Dz.U. C 8 E z 14.1.2010, s. 57.
- [3] Dz.U. C 137 E z 27.5.2010, s. 25.