ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τις πρόσφατες ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον των Λιθουανών δικαστών, εισαγγελέων και ανακριτών που συμμετείχαν στη διερεύνηση των τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στις 13 Ιανουαρίου 1991 στο Βίλνιους
25.11.2019 - (2019/2938(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Kati Piri, Birgit Sippel, Raphaël Glucksmann, Juozas Olekas, Vilija Blinkevičiūtė
εξ ονόματος της Ομάδας S&D
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B9-0182/2019
B9‑0185/2019
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις πρόσφατες ενέργειες της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον των Λιθουανών δικαστών, εισαγγελέων και ανακριτών που συμμετείχαν στη διερεύνηση των τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στις 13 Ιανουαρίου 1991 στο Βίλνιους
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του για τη Ρωσία και τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας,
– έχοντας υπόψη τις ανταλλαγές απόψεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων με τον Λιθουανό υπουργό Δικαιοσύνης στις 12 Νοεμβρίου 2019,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
A. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 27 Μαρτίου 2019, το Περιφερειακό Δικαστήριο του Βίλνιους εξέδωσε απόφαση για τη λεγόμενη «υπόθεση της 13ης Ιανουαρίου», όπου ο Dmitry Yazov, πρώην υπουργός Άμυνας της Σοβιετικής Ένωσης, ο Vladimir Uschopchik, πρώην διοικητής της Φρουράς του Σοβιετικού Στρατού στο Βίλνιους, ο Mikhail Golovatov, πρώην διοικητής των ειδικών δυνάμεων της KGB, και 64 Ρώσοι, Λευκορώσοι και Ουκρανοί πολίτες εκρίθησαν ένοχοι για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, λόγω της συμμετοχής τους στη σοβιετική επίθεση της 13ης Ιανουαρίου 1991 στο Βίλνιους· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αποφάσεις αυτές έχουν εφεσιβληθεί·
B. λαμβάνοντας υπόψη ότι όλοι οι δράστες αυτής της επίθεσης δικάστηκαν ερήμην, πλην δύο, των Yuri Mel και Gennady Ivanov, πρώην αξιωματικών του σοβιετικού στρατού, και ότι στους κατηγορούμενους επιβλήθηκαν ποινές φυλάκισης έως και 14 ετών· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αποφάσεις που εκδόθηκαν την άνοιξη του 2019 αφορούν τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν τη λιθουανική διακήρυξη ανεξαρτησίας της 11ης Μαρτίου 1990 και τις σοβιετικές προσπάθειες για ανάκληση της εν λόγω ανεξαρτησίας, οι οποίες ξεκίνησαν με έναν οικονομικό αποκλεισμό το φθινόπωρο του 1990 και κλιμακώθηκαν με μια στυγνή απόπειρα ανατροπής της λιθουανικής κυβέρνησης τον Ιανουάριο του 1991·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι 14 άμαχοι σκοτώθηκαν στη διάρκεια αυτών των γεγονότων και πάνω από 800 τραυματίστηκαν, ενώ προσπαθούσαν ειρηνικά να υπερασπιστούν τον Πύργο της Τηλεόρασης στο Βίλνιους· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κατασταλτικές ενέργειες των ενόπλων δυνάμεων της Σοβιετικής Ένωσης συνεχίστηκαν μέχρι την απόπειρα πραξικοπήματος που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1991 στη Μόσχα·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι λιθουανικές προσπάθειες διερεύνησης και προσαγωγής των υπόπτων σε δίκη ήταν μια μακρόχρονη διαδικασία και παρεμποδίστηκαν από την άρνηση των ρωσικών και λευκορωσικών αρχών να συνεργαστούν, δεδομένου ότι είτε αγνόησαν είτε απέρριψαν τα λιθουανικά αιτήματα νομικής συνδρομής, με το τελευταίο μερικώς απαντηθέν αίτημα να χρονολογείται από το 2008·
E. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αρχική ρωσική αντίδραση στην απόφαση του δικαστηρίου ήταν αρνητική, με τη ρωσική Δούμα να ισχυρίζεται ότι η δίκη ήταν «πολιτική» και αποτελούσε «προσπάθεια να ξαναγραφεί η ιστορία», το δε ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών να ανακοινώνει ότι «δεν θα την αφήσει αναπάντητη»·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, από τον Ιούλιο του 2018 μέχρι τον Απρίλιο του 2019, η Ερευνητική Επιτροπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας ξεκίνησε διάφορες ποινικές διαδικασίες κατά Λιθουανών δικαστών, εισαγγελέων και ανακριτών που συμμετείχαν στις έρευνες ή στις αποφάσεις που αφορούν τη λεγόμενη «υπόθεση της 13ης Ιανουαρίου», δυνάμει των άρθρων 299 και 305 του Ποινικού Κώδικα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, τα οποία προβλέπουν ποινική ευθύνη για την «απόδοση ποινικής ευθύνης σε άτομο εν γνώσει της αθωότητάς του» και για την «έκδοση από δικαστή (ή δικαστές) μιας απόφασης ή για τη λήψη άλλου δικαστικού μέτρου εν γνώσει του άδικου χαρακτήρα τους»·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρωσία μπορεί να επιχειρήσει να ζητήσει διεθνή εντάλματα σύλληψης κατά των Λιθουανών υπαλλήλων που συμμετείχαν στην εν λόγω διαδικασία·
H. λαμβάνοντας υπόψη ότι το κράτος δικαίου είναι μία από τις κοινές αξίες στις οποίες εδράζεται η ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή, από κοινού με το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, είναι αρμόδια βάσει των Συνθηκών για τη διασφάλιση του σεβασμού του κράτους δικαίου ως θεμελιώδους αξίας της Ένωσης και για να διασφαλίζει ότι η νομοθεσία, οι αξίες και οι αρχές της ΕΕ γίνονται σεβαστές·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν: τη νομιμότητα, που υποδηλώνει διαφανή, υπεύθυνη, δημοκρατική και πλουραλιστική διαδικασία θέσπισης νόμων· την ασφάλεια δικαίου· την απαγόρευση της αυθαιρεσίας των εκτελεστικών εξουσιών· την ανεξαρτησία και αμεροληψία των δικαστηρίων· τον αποτελεσματικό δικαστικό έλεγχο καθώς και τον πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων· και την ισότητα ενώπιον του νόμου·
1. καταδικάζει τις ποινικές διαδικασίες που κίνησαν οι ρωσικές αρχές κατά των Λιθουανών υπαλλήλων που συμμετείχαν στη λεγόμενη «υπόθεση της 13ης Ιανουαρίου»· καταδικάζει τις ενέργειες των ρωσικών αρχών διότι είναι παράνομες και παραβαίνουν κατάφωρα το κράτος δικαίου·
2. εκφράζει την αλληλεγγύη του προς τους Λιθουανούς υπαλλήλους και δικαστές που διώκονται από τη Ρωσία στην υπόθεση αυτή και στηρίζει τις προσπάθειες της λιθουανικής κυβέρνησης να φέρει στο φως την εν λόγω υπόθεση και να περιορίσει την βλάβη και τον κίνδυνο για όσους κατηγορούνται άδικα από τις ρωσικές αρχές·
3. καλεί τις ρωσικές αρχές να άρουν τις κατηγορίες αυτές και να μην ζητήσουν διεθνή εντάλματα σύλληψης για την υπόθεση, είτε μέσω της Ιντερπόλ είτε διμερώς· καλεί τις ρωσικές αρχές να σταματήσουν να παρεμποδίζουν τη διαδικασία έρευνας και να συνεργαστούν πλήρως με τις λιθουανικές αρχές για την επίλυση της υπόθεσης και την επιβολή κυρώσεων στους δράστες·
4. καλεί τους Προέδρους του Συμβουλίου και της Επιτροπής, και την ΑΠ/ΥΕ να συνεχίσουν να παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς παρόμοιες υποθέσεις, να θέτουν τα ζητήματα αυτά σε διάφορες μορφές και συναντήσεις με τη Ρωσία, και να ενημερώνουν το Κοινοβούλιο σχετικά με τις επαφές που πραγματοποιούνται με τις αρχές της Ρωσίας, οι οποίες θα πρέπει να αποκτήσουν πλήρη επίγνωση της ενότητας και εσωτερικής αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση αυτή όπως και σε άλλες σχετικές υποθέσεις· καλεί επιτακτικά τα κράτη μέλη να θέσουν το εν λόγω ζήτημα κατά τις επαφές τους με τις ρωσικές αρχές·
5. καλεί όλα τα κράτη μέλη και τα άλλα υπογράφοντα μέρη του καταστατικού ΔΟΕΑ-Ιντερπόλ να αγνοήσουν κάθε διεθνές ένταλμα σύλληψης εις βάρος των κατηγορουμένων Λιθουανών υπαλλήλων· καλεί την Ιντερπόλ να αγνοήσει τυχόν ρωσικά αιτήματα για έκδοση τέτοιων ενταλμάτων·
6. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, στο Συμβούλιο και την Επιτροπή, στον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, στον Πρόεδρο, την κυβέρνηση και την Κρατική Δούμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, στην Ευρωπόλ και την Ιντερπόλ.