PROJEKT REZOLUCJI w sprawie unijnej strategii w zakresie zdrowia publicznego po epidemii COVID-19

6.7.2020 - (2020/2691(RSP))

złożony w następstwie oświadczeń Rady i Komisji
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu

Kateřina Konečná, Marc Botenga
w imieniu grupy GUE/NGL

Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0216/2020

B9-0216/2020

Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie unijnej strategii w zakresie zdrowia publicznego po epidemii COVID-19

(2020/2691(RSP))

Parlament Europejski,

– uwzględniając przeprowadzoną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) ocenę ryzyka, w której WHO uznała ryzyko rozprzestrzeniania się COVID-19 i jego szkodliwych skutków za „bardzo wysokie” na poziomie globalnym oraz określiła sytuację jako pandemię,

– uwzględniając manifest WHO dotyczący zdrowego i ekologicznego procesu wychodzenia z kryzysu związanego z COVID-19,

– uwzględniając najnowsze sprawozdanie Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) w sprawie zagrożeń wynikających z chorób zakaźnych oraz wytyczne Centrum dotyczące zdrowia publicznego w kontekście COVID-19,

– uwzględniając Europejski filar praw socjalnych proklamowany przez Parlament, Radę i Komisję 17 listopada 2017 r.,

– uwzględniając wstępną notę oceniającą Międzynarodowej Organizacji Pracy z 18 marca 2020 r. pt. „COVID-19 and World of Work: Impacts and policy responses” [COVID-19 a świat pracy – skutki i możliwe rozwiązania polityczne”],

– uwzględniając Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej (pakt fiskalny),

– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych z 3 kwietnia 2020 r. w sprawie globalnej solidarności w walce z chorobą koronawirusową 2019 (COVID-19),

– uwzględniając zaktualizowane sprawozdanie Konferencji Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju z marca 2020 r. w sprawie wstrząsu dla krajów rozwijających się w związku z COVID-19,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie alarmującej sytuacji klimatycznej i środowiskowej[1],

– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że nowy koronawirus, odnotowany po raz pierwszy w Wuhan w grudniu 2019 r., znany obecnie jako koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 (SARS-CoV-2), oraz związana z nim choroba COVID-19 rozprzestrzeniły się obecnie na całym świecie, co oficjalnie uznaje się za pandemię;

B. mając na uwadze, że świat nie może sobie pozwolić na kolejne klęski na skalę COVID-19, niezależnie od tego, czy byłyby one wywołane kolejną pandemią czy też narastającymi szkodami środowiskowymi i zmianą klimatu;

C. mając na uwadze, że prawo do zdrowia fizycznego i psychicznego jest podstawowym prawem człowieka; mając na uwadze, że każda osoba ma prawo dostępu do nowoczesnej i kompleksowej opieki zdrowotnej bez dyskryminacji; mając na uwadze, że powszechna opieka zdrowotna to jeden z celów zrównoważonego rozwoju, który wszyscy sygnatariusze zobowiązali się osiągnąć do 2030 r.;

D. mając na uwadze, że art. 168 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że „przy określaniu i urzeczywistnianiu wszystkich polityk i działań Unii należy dbać o wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego”;

E. mając na uwadze, że publiczne systemy opieki zdrowotnej znajdują się pod ogromną presją, aby zapewnić odpowiednią opiekę wszystkim pacjentom; mając na uwadze, że systemy te są coraz gorzej finansowane i zaniedbywane w wyniku procesów liberalizacji i prywatyzacji oraz w wyniku prawicowej polityki oszczędnościowej; mając na uwadze, że w związku z tym mają one mniejszą zdolność funkcjonowania, zarówno w sytuacji normalnej, jak i anormalnej, takiej jak obecna pandemia COVID-19;

F. mając na uwadze, że pracownicy służby zdrowia są narażeni na niedopuszczalnie wysokie ryzyko oraz mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 zmienił warunki pracy wielu pracowników w Europie i uwypuklił nowe kwestie dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy;

G. mając na uwadze, że we wszystkich państwach członkowskich występują niepokojące niedobory, jeżeli chodzi o łóżka na oddziałach intensywnej terapii, środki ochrony indywidualnej, leki i urządzenia medyczne; mając na uwadze, że w tym zakresie istnieją duże różnice między poszczególnymi krajami; mając na uwadze, że brak dostępności środków ochrony indywidualnej w znacznym stopniu przyczynił się do rozprzestrzeniania się wirusa i w szczególnym stopniu stał się zagrożeniem dla życia wielu pracowników pierwszego kontaktu, powodując nawet przypadki śmiertelne;

H. mając na uwadze, że szacunkowo dwa miliardy ludzi na świecie nie ma dostępu do podstawowych leków;

I. mając na uwadze, że w ostatnich dziesięcioleciach UE w ścisłej współpracy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi wprowadza neoliberalne reformy, które drastycznie ograniczają wydatki publiczne, co ma katastrofalne skutki dla publicznych systemów opieki zdrowotnej;

J. mając na uwadze, że według doniesień USA zakupiły ponad 90% światowych zapasów leku antywirusowego o szerokim spektrum działania Remdesivir, który jest jedynym sprawdzonym środkiem przeciwko COVID-19; mając na uwadze, że istnieją leki generyczne będące alternatywą dla tego leku, ale prawo patentowe ogranicza ich stosowanie; mając na uwadze, że niektórym przedsiębiorstwom farmaceutycznym zarzucono przygotowanie preferencyjnego dostępu do terapii w przypadku zachorowania na COVID-19 i szczepionek dla oferentów proponujących najwyższą cenę;

K. mając na uwadze, że w dniu 24 kwietnia 2020 r. przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen złożyła obietnicę uczynienia z przyszłej szczepionki przeciwko COVID-19 „naszego powszechnego i wspólnego dobra”; mając na uwadze, że pokonanie pandemii takiej jak COVID-19 będzie wymagało powszechnej dostępności przyszłych szczepionek i sposobów leczenia; mając na uwadze, że jest to nie tylko kwestia sprawiedliwości, ale również zdrowia publicznego;

L. mając na uwadze, że szczepionkę przeciwko polio wprowadzono na rynek bez patentów, a choroba ta została wyeliminowana w wielu regionach świata; mając na uwadze, że rząd Republiki Południowej Afryki pod przewodnictwem Nelsona Mandeli był zmuszony wykorzystać dostępność obowiązkowych licencji, aby uzyskać przystępne i wysokiej jakości odpowiedniki w postaci leków generycznych i tym samym uniknąć płacenia wielonarodowym koncernom farmaceutycznym wygórowanych cen za korzystanie z patentów na leczenie HIV;

M. mając na uwadze, że podstawą unijnej strategii szczepień są w dużym stopniu umowy zakupu z wyprzedzeniem, ale nawet nie wspomina się w niej wyraźnie o dostępności po danych kosztach; mając na uwadze, że koszty produkcji produktu farmaceutycznego wymagają niezależnej oceny i pełnej przejrzystości w odniesieniu do wykorzystania środków publicznych przez prywatnych beneficjentów;

N. mając na uwadze, że Komisja podjęła różne inicjatywy w celu przeciwdziałania COVID-19, na przykład w ramach programu badawczego „Horyzont 2020” i inicjatywy w zakresie leków innowacyjnych, we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) i poprzez konferencję darczyńców jako globalną reakcję na pandemię koronawirusa, dzięki czemu do tej pory zgromadzono kwotę 9,8 mld EUR;

O. mając na uwadze, że naukowcy z całego świata opracowują szczepionki i sposoby leczenia, często wykorzystując w tym celu ogromne sumy pieniędzy ze środków publicznych;

P. mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie wprowadziły lub rozszerzyły przepisy umożliwiające ograniczenie praw własności intelektualnej; mając na uwadze, że korporacje farmaceutyczne są znane z wykorzystywania patentów w celu ograniczenia dostępu do skutecznego leczenia i kuracji kosztem niezliczonych istnień ludzkich w Europie i na całym świecie; mając na uwadze, że duże przedsiębiorstwa farmaceutyczne nie powinny czerpać zysków z tej pandemii kosztem zdrowia ludzi; mając na uwadze, że przepisy UE dotyczące danych i wyłączności rynkowej umożliwiają przedłużenie ochrony patentowej na okres do dziesięciu lat;

Q. mając na uwadze, że rozporządzenie (WE) nr 816/2006 w sprawie udzielania licencji przymusowych na patenty dotyczące wytwarzania produktów farmaceutycznych przeznaczonych na wywóz[2] oraz rozporządzenie (UE) 2019/933 zmieniające rozporządzenie (WE) nr 469/2009 dotyczące dodatkowego świadectwa ochronnego dla produktów leczniczych[3] zawierają odstępstwa w odniesieniu do danych i wyłączności rynkowej; mając na uwadze, że odstępstwa te są nadmiernie ograniczone;

R. mając na uwadze, że COVID-19 pokazał współzależności istniejące między zdrowiem człowieka a zdrowiem naszej planety; mając na uwadze, że pojawieniu się chorób odzwierzęcych przenoszonych ze zwierząt na ludzi dodatkowo sprzyja zmiana klimatu i degradacja środowiska;

Ochrona przyrody w kontekście trwałej odbudowy po epidemii COVID-19

1. przypomina, że wzmocnienie powszechnej publicznej opieki zdrowotnej jest najlepszym sposobem walki z globalnymi epidemiami i ochrony naszych społeczeństw; podkreśla, że najlepszym sposobem leczenia jest zapobieganie; wzywa do pełnego wdrożenia zasady „Jedno zdrowie”, w której uznaje się, że zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska jest ze sobą ściśle powiązane; przypomina o znaczeniu zdrowia we wszystkich obszarach polityki; z niepokojem zauważa, w jaki sposób wzrost temperatury na świecie oraz niszczenie siedlisk i różnorodności biologicznej może znacznie zwiększyć zagrożenie chorobami odzwierzęcymi dla zdrowia publicznego; podkreśla potrzebę drastycznego wzmożenia wysiłków na rzecz powstrzymania globalnego ocieplenia oraz utraty różnorodności biologicznej i siedlisk; wzywa do rozszerzenia europejskich sieci referencyjnych, tak aby obejmowały choroby zakaźne i zoonozy;

2. podkreśla, że choć choroby odzwierzęce zawsze istniały, dzisiejsze rolnictwo, handel zwierzętami i ich konsumpcja znacznie zwiększają zagrożenie dla zdrowia publicznego, jakiego źródłem są zwierzęta; wzywa do zasadniczej zmiany wspólnej polityki rolnej w celu pobudzenia rozwoju rolnictwa agroekologicznego, zmniejszenia liczby zwierząt gospodarskich oraz produkcji i spożycia mięsa i produktów mlecznych w UE, a także w celu zapobiegania powstawaniu ognisk chorób odzwierzęcych;

3. podkreśla, że zalecenia zawarte w manifeście WHO dotyczącym zdrowego i ekologicznego procesu wychodzenia z kryzysu związanego z COVID-19 muszą być w pełni wdrożone na szczeblu UE i na szczeblu krajowym; wzywa Komisję do szybkiego opublikowania komunikatu dotyczącego wszystkich z poniższych sześciu kluczowych zaleceń i do wypracowania sposobów postępowania gwarantujących pełne wdrożenie tych zaleceń:

 (i)  ochrona i ocalenie źródła zdrowia człowieka, jakim jest natura;

 (ii)  inwestowanie w podstawowe usługi, począwszy od wody i infrastruktury sanitarnej, po czystą energię   w placówkach opieki zdrowotnej;

 (iii)  zadbanie o szybką i zdrową transformację energetyczną;

 (iv)  promowanie zdrowych i zrównoważonych systemów żywnościowych;

 (v)  budowanie zdrowych i przyjaznych miast;

 (vi) zaprzestanie wykorzystywania pieniędzy podatników do finansowania zanieczyszczeń;

Postępy w zakresie zdrowia publicznego

4. ostrzega, że ochrona zdrowia publicznego nie idzie w parze z dążeniem do zysku, którego osiągnięcie zawsze odbywa się kosztem dobrostanu ludzi; uważa, że usługi w zakresie publicznej opieki zdrowotnej powinny być bezpłatne, wysokiej jakości i powszechne; uważa, że zasadnicze znaczenie ma zwiększenie budżetu na ochronę zdrowia w państwach członkowskich;

5. uważa, że należy wzmocnić systemy publicznej opieki zdrowotnej, zarówno w zakresie leczenia, jak i profilaktyki, aby były lepiej wyposażone i finansowane w celu uporania się z kolejną epidemią; wzywa państwa członkowskie, aby w trybie pilnym przeprowadziły testy warunków skrajnych w swoich systemach opieki zdrowotnej w celu zagwarantowania gotowości na wypadek ewentualnego ponownego wzrostu zachorowań na COVID-19 oraz wszelkich innych kryzysów zdrowotnych; wzywa Komisję do koordynacji tych prac i ustalenia wspólnych parametrów; uważa, że należy wspierać publiczną kontrolę w kluczowych sektorach, w tym nacjonalizację placówek opieki zdrowotnej, oraz inne sektory kluczowe dla działań podejmowanych w odpowiedzi na sytuacje kryzysowe; wzywa do przeniesienia produkcji w strategicznych sektorach, które są zbyt ważne, aby można je było pozostawić rynkowi, zwłaszcza w przypadku środków ochrony indywidualnej, badań, leków i urządzeń medycznych, a także do utworzenia przedsiębiorstw farmaceutycznych będących własnością publiczną;

6. wzywa państwa członkowskie do przyjęcia w przyszłości bardziej ukierunkowanych środków na rzecz zdrowia publicznego i środków socjalnych, do stosowania na szczeblu regionalnym, w tym w regionach transgranicznych i euroregionach; podkreśla, że ze względu na pojawiające się sytuacje zdrowotne strategia na rzecz zdrowia publicznego powinna być koordynowana nie tylko między państwami członkowskimi, ale również z władzami regionalnymi i lokalnymi;

7. wzywa Komisję do zaproponowania dyrektywy w sprawie minimalnych norm jakości opieki zdrowotnej w oparciu o wyniki testów warunków skrajnych; uważa, że niniejsza dyrektywa powinna przewidywać, iż państwa członkowskie utrzymają kompetencje w zakresie zarządzania swoimi systemami opieki zdrowotnej, a także w zakresie organizacji i finansowania tych systemów, gwarantując jednak bezpieczeństwo pacjentów, godziwe normy pracy i zatrudnienia dla pracowników służby zdrowia oraz odporność europejską w obliczu pandemii i innych kryzysów w dziedzinie zdrowia publicznego; wzywa UE do zadbania o to, aby zdrowie publiczne miało pierwszeństwo w stosunku do prywatnych zysków, a to poprzez zagwarantowanie, że dostęp do diagnostyki, terapii i szczepionek związanych z COVID-19 nie będzie utrudniony z uwagi na prawa własności intelektualnej lub podobne nieuzasadnione ograniczenia;

8. apeluje o zwiększenie zdolności rescEU, w tym zdolności w zakresie gromadzenia zapasów i służb ratownictwa medycznego; wzywa państwa członkowskie do nacjonalizacji lub rekwirowania w razie potrzeby zakładów produkcyjnych w celu wyprodukowania wszystkich niezbędnych wyrobów medycznych; wzywa Komisję do pełnego wykorzystania wszystkich możliwości wynikających z unijnego mechanizmu ochrony ludności w celu zapewnienia odpowiedniego zaopatrzenia w przyszłości;

9. wzywa Komisję, państwa członkowskie i partnerów międzynarodowych do zapewnienia szybkiego, sprawiedliwego, równego i przystępnego cenowo dostępu do przyszłych szczepionek i sposobów leczenia w przypadku COVID-19 po ich udostępnieniu, w tym do obowiązkowych rezerw patentów, a to poprzez aktywny udział w tych przedsięwzięciach, zwłaszcza w trakcie negocjacji w takich organach jak WHO, lub w celu uruchomienia narzędzi do przeciwdziałania COVID-19 za pośrednictwem akceleratora dostępu do narzędzi walki z tym wirusem; zwraca się do Komisji o udzielenie wsparcia w przypadku, gdyby szczepionka lub metody leczenia były opracowywane bez finansowania unijnego, a następnie opatentowane, w celu zachęcenia państw członkowskich do przełamania ewentualnych monopoli poprzez wprowadzenie obowiązkowych mechanizmów licencyjnych; wzywa Komisję do dopilnowania, aby szczepionki i sposoby leczenia na wypadek pandemii stały się globalnym dobrem publicznym, które będzie powszechnie dostępne dla wszystkich;

10. podkreśla pilną potrzebę zadbania o to, aby patenty na produkty farmaceutyczne nie utrudniały dostaw w przypadku niedoboru leków; podkreśla potrzebę zabezpieczenia niezbędnych dostaw w czasach kryzysu lub podczas wszelkich obecnych lub przyszłych epidemii poprzez zastąpienie patentów farmaceutycznych na leki, szczepionki i sprzęt medyczny licencjami dla laboratoriów publicznych i producentów, umożliwiającymi dostarczanie leków generycznych będących odpowiednikami markowych produktów bez potrzeby negocjowania z posiadaczami patentów; przypomina słowa sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, który niedawno oświadczył, że przyszły lek na COVID-19 jest „dobrem publicznym”, które powinno być dostępne dla wszystkich; ostrzega, że ochrona zdrowia publicznego jest niezgodna z dążeniem do osiągnięcia zysku;

11. podkreśla, jak ważne jest upodmiotowienie pacjentów i stosowanie podejścia ukierunkowanego na pacjentów; wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy reprezentacji pacjentów w procesie decyzyjnym dotyczącym polityki zdrowotnej, a także wkładu pacjentów w ten proces;

12. wzywa Komisję, aby dokonała przeglądu mechanizmu wspólnego udzielania zamówień na mocy decyzji nr 1082/20213/UE w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia[4] oraz aby zaproponowała nowe rozporządzenie w celu przyspieszenia i zwiększenia skuteczności wspólnych zamówień UE w sytuacjach kryzysowych dotyczących zdrowia oraz w celu zapewnienia równego i przystępnego cenowo dostępu do nowych metod leczenia; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniły rzeczywiste stosowanie umowy dotyczącej wspólnego udzielania zamówień na medyczne środki zapobiegawcze; wzywa do rozszerzenia zakresu działania umowy dotyczącej wspólnego udzielania zamówień, tak aby wykraczał on poza sytuacje transgranicznego zagrożenia zdrowia i obejmował szczepionki i leki na rzadkie choroby;

13. wzywa Komisję i państwa członkowskie do ponownego przeanalizowania koncepcji przejrzystości cen netto i zwrotu kosztów różnych rodzajów leczenia, tak aby zapewnić państwom członkowskim równe szanse w negocjacjach z producentami w odniesieniu do rodzajów leczenia, które nie są zamawiane wspólnie;

14. wzywa do szybkiego wdrożenia znacznie opóźnionego rozporządzenia w sprawie badań klinicznych[5], aby zapewnić przejrzystość wyników badań klinicznych i ułatwić przeprowadzanie większych, transgranicznych badań klinicznych;

15. wzywa do opracowania silnej strategii farmaceutycznej UE w celu rozwiązania problemów w unijnych i globalnych farmaceutycznych łańcuchach dostaw; powinna ona obejmować środki legislacyjne, strategie polityczne i zachęty mające na celu zachęcanie do produkcji podstawowych farmaceutycznych składników czynnych (API) i leków w Europie, tak aby zagwarantować podaż i stały dostęp po przystępnych cenach; wzywa do ustanowienia w każdym państwie członkowskim obowiązkowych krajowych wykazów leków i wyrobów medycznych oraz do przekazywania informacji Komisji i Europejskiej Agencji Leków (EMA) w celu zapewnienia możliwości przewidywania i uzupełniania wszelkich niedoborów;

16. wzywa Komisję do zaproponowania zmienionego mandatu dla ECDC, ze znacznie zwiększonym budżetem, personelem i kompetencjami centrum, tak aby umożliwić mu zapewnienie światowej klasy ochrony zdrowia publicznego przez cały czas, w tym podczas epidemii;

17. wzywa do zwiększenia roli EMA w monitorowaniu niedoborów leków i zapobieganiu im oraz w koordynacji opracowywania i zatwierdzania badań klinicznych UE w sytuacjach kryzysowych; wzywa Komisję do zagwarantowania, że przy wydawaniu publicznych środków unijnych na badania naukowe ich wyniki nie będą chronione prawami własności intelektualnej, a pacjentom zostaną zapewnione przystępne ceny opracowywanych produktów; podkreśla znaczenie działań, instytucji i globalnej współpracy w dziedzinie publicznych badań i rozwoju, wyrażając jednocześnie zaniepokojenie dominującą rolą przedsiębiorstw wielonarodowych w sektorze farmaceutycznym; wzywa wszystkie przedsiębiorstwa farmaceutyczne do zgrupowania swoich danych i wiedzy w ramach wspólnych wysiłków mających na celu zidentyfikowanie, przetestowanie, opracowanie i wytworzenie szczepionek i terapii umożliwiających ograniczenie pandemii COVID-19;

18. uważa, że zasadnicze znaczenie ma wzmocnienie zasobów ludzkich w krajowych systemach opieki zdrowotnej poprzez skuteczne powiązania zawodowe, sprawiedliwe płace oraz odpowiednie warunki pracy i ochrony, z podwójnym celem wyposażenia ich w niezbędne szkolenia w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb zdrowotnych oraz wzmocnienia reakcji na popyt w celu zagwarantowania opieki zdrowotnej w ogóle; wzywa do wzmocnienia roli Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, tak aby zagwarantować, że pracownicy służby zdrowia nie będą narażeni na ryzyko;

19. wzywa do wzmocnienia wytycznych UE w zakresie zdrowia; wzywa w szczególności do obowiązkowej publikacji wytycznych ECDC dotyczących kryzysu zdrowotnego związanego z COVID-19, np. w sprawie metod rejestrowania zgonów i wyzdrowień;

20. wzywa Komisję, aby w porozumieniu ze społeczeństwem obywatelskim zaproponowała utworzenie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia, która powinna być w pełni zgodna z europejskimi ramami ochrony danych, w celu poprawy standaryzacji i wymiany danych oraz przyspieszenia przyjęcia i promowania międzynarodowych standardów danych dotyczących zdrowia; zwraca się do Komisji o formalne uznanie inicjatywy COVID-19 Technology Access Pool (C-TAP) pod egidą WHO oraz o zapewnienie w drodze zobowiązań prawnych włączenia do niej wszelkiej wiedzy, własności intelektualnej i danych medycznych związanych z technologiami medycznymi walki z COVID-19, opracowanych z wykorzystaniem publicznych funduszy badawczych; zwraca się do Komisji o wprowadzenie w rozporządzeniach UE obszernych zwolnień dotyczących danych i wyłączności rynkowej, aby zagwarantować, że prawodawstwo UE nie ograniczy natychmiastowej skuteczności obowiązkowych licencji wydawanych przez państwa członkowskie; nalega na szybkie postępy w zakresie oceny technologii medycznych w UE w celu ochrony praw pacjentów i poprawy dostępu do leków, w tym do wyrobów medycznych, we wszystkich państwach członkowskich;

21. zobowiązuje się do dalszego uwzględniania uwarunkowań zdrowotnych, takich jak palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, niewłaściwe odżywianie, zanieczyszczenie powietrza, narażenie na niebezpieczne substancje chemiczne oraz nierówności w zakresie zdrowia, w celu poprawy wyników zdrowotnych;

22. jest zaniepokojony skutkami wybuchu pandemii COVID-19 i jej długofalowymi konsekwencjami dla dobrobytu ludzi na całym świecie – zwłaszcza grup najbardziej narażonych i osób znajdujących się w trudnej sytuacji, takich jak osoby starsze i te, które już cierpią z powodu złego stanu zdrowia;

23. przypomina o szczególnie tragicznym wpływie, jaki COVID-19 wywarł na placówki opieki długoterminowej w Europie, uderzając w najbardziej narażoną grupę społeczną, jako że w niektórych państwach członkowskich ponad 50 % zgonów spowodowanych przez COVID-19 przypadło na domy opieki; wyraża ubolewanie, że osoby niepełnosprawne były często zaniedbywane i musiały stoczyć szczególnie ciężką walkę w czasie kryzysu związanego z COVID-19;

24. podkreśla, że poprawa warunków życia uchodźców, zarówno w UE, jak i poza nią, ma kluczowe znaczenie dla zwalczania rozprzestrzeniania się tego wirusa; wyraża zaniepokojenie wpływem COVID-19 na ludność na obszarach dotkniętych konfliktem i w miejscach podatnych na klęski żywiołowe;

25. wzywa Komisję do opracowania strategii na rzecz „odpornej Europy”, która powinna składać się z mapy oceny ryzyka i opcji dotyczących należytego zarządzania i inwestycji w systemy opieki zdrowotnej oraz reagowania na pandemie na szczeblu europejskim, włącznie z odpornymi łańcuchami dostaw w UE;

26. wzywa państwa członkowskie do pobudzenia inicjatyw na rzecz wspierania zdrowia psychicznego podczas kryzysu i w okresie pokryzysowym z uwagi na stres, strach i samotność w wyniku izolacji, a także z uwagi na problemy gospodarcze i przemoc ze względu na płeć, przy uwzględnieniu zróżnicowanego wpływu tych czynników na kobiety; podkreśla zasadniczy charakter usług wsparcia dla osób LGBTQI+, w tym wsparcia na rzecz zdrowia psychicznego, grup wzajemnego wsparcia oraz usług wsparcia dla osób doświadczających przemocy ze względu na płeć;

27. wzywa państwa członkowskie do przeanalizowania wzrostu przemocy domowej podczas pandemii COVID-19 oraz do uwzględnienia go w planach reagowania, a także w przyszłych sytuacjach kryzysowych; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia skutecznego, przystępnego cenowo i wysokiej jakości wsparcia medycznego i psychologicznego dla ofiar przemocy ze względu na płeć; przypomina, że kobiety i dzieci doświadczające przemocy potrzebują specjalnych schronisk oferujących właściwą opiekę zdrowotną, pomoc prawną oraz porady psychologiczne i możliwość odbywania terapii; przypomina, że państwa członkowskie powinny zapewnić odpowiednie finansowanie schronisk dla kobiet i związanego z tym ruchu;

28. ubolewa nad faktem, że podczas pandemii COVID-19 niektóre państwa członkowskie nie zdołały skutecznie zagwarantować bezpiecznego i terminowego dostępu do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw z nim związanych; ponownie stwierdza, że odmowa zapewnienia usług w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz praw w tej dziedzinie, w tym bezpiecznej i legalnej aborcji, stanowi formę przemocy wobec kobiet i dziewcząt; przypomina, że prawa osób LGBTI stanowią integralną część działań na rzecz pełnego poszanowania zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw z nim związanych; wzywa wszystkie państwa członkowskie do przeanalizowania, jak ich usługi związane z prawami i zdrowiem reprodukcyjnym i seksualnym poradziły sobie podczas pandemii, oraz do współpracy w poszukiwaniu najlepszych praktyk na przyszłość, w świetle przykładu, jaki kilka krajów dało w poszukiwaniu dobrych i innowacyjnych sposobów świadczenia usług związanych z prawami i zdrowiem reprodukcyjnym i seksualnym, w tym telemedycyny, konsultacji internetowych i wczesnej aborcji medycznej w domu; wzywa wszystkie państwa członkowskie do zagwarantowania kompleksowej edukacji seksualnej, łatwego dostępu kobiet do planowania rodziny oraz pełnej gamy usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym nowoczesnych metod antykoncepcji oraz bezpiecznej i legalnej aborcji, również w okresach kryzysu;

29. wzywa do skoordynowanego, opartego na współpracy i otwartego podejścia w dziedzinie badań, przy czym Komisja powinna odgrywać większą rolę w koordynowaniu badań w zakresie zdrowia, tak aby uniknąć powielania i ukierunkować badania na wyniki przynoszące niezbędne leki, szczepionki, urządzenia i sprzęt medyczny; wzywa Komisję do podjęcia wszelkich stosownych inicjatyw w celu zagwarantowania i zwiększenia dostępności wszystkich bezpiecznych i bezpłatnych szczepionek przeciwko koronawirusowi, a także leczenia COVID-19 przy użyciu wszystkich niezbędnych instrumentów, jak udzielanie obowiązkowych licencji, grupowanie patentów i obowiązkowe reżimy otwartego dostępu do badań;

30. z dużym zadowoleniem przyjmuje radykalne zwiększenie proponowanego budżetu na nowy Program UE dla zdrowia; podkreśla jednak, że zwiększenie budżetu UE na ochronę zdrowia nie powinno ograniczać się do kolejnych wieloletnich ram finansowych (WRF) oraz że potrzebne są długoterminowe inwestycje i zobowiązania, aby zapewnić wszystkim elastyczną publiczną opiekę zdrowotną; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia wystarczających środków dla ECDC, EMA i Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Żywności – teraz i w przyszłym długoterminowym budżecie;

31. uważa, że we wszystkich aktach prawnych należy zagwarantować komplementarność polityki zdrowotnej i społecznej; uważa, że jest to konieczne dla zapewnienia, by uwarunkowania społeczne przeważały w strategii na rzecz zdrowia publicznego po pandemii COVID-19, dla zwalczania nierówności społecznych i ubóstwa oraz dla dopilnowania, by nikt nie został wykluczony ze wsparcia medycznego – czy to w kontekście obecnej pandemii, czy też w zakresie prawa do leczenia i zdrowia w ogóle; wzywa Komisję do zaproponowania nowych ram strategicznych na rzecz zdrowia i bezpieczeństwa, w tym przepisów dotyczących „prawa do bycia offline”, nowej dyrektywy w sprawie zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego związanych z pracą oraz nowej dyrektywy w sprawie dobrego samopoczucia psychicznego w miejscu pracy w celu uznania lęku, depresji i wypalenia za choroby zawodowe;

Walka z polityką oszczędnościową w celu zapewnienia zdrowia wszystkich osób

32. wzywa do uchylenia europejskiego semestru i procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej, aby dać państwom członkowskim możliwości finansowe w zakresie finansowania usług publicznych i programów naprawczych; nalega, by Komisja nie odgrywała żadnej roli w nakłanianiu państw członkowskich do dokonywania cięć lub liberalizacji ich usług zdrowotnych; podkreśla, że poważny charakter kryzysu związanego z COVID-19 w UE wynika częściowo z podstawowych warunków wstępnych narzuconych w ramach procedury europejskiego semestru, które osłabiły systemy opieki zdrowotnej i sprawiły, że systemy te są bardziej sprywatyzowane i mają wykluczający charakter;

33. ubolewa nad faktem, że w latach 2011–2018 w ramach europejskiego semestru Komisja wystosowała 63 wnioski do poszczególnych państw członkowskich o ograniczenie przez ich rządy wydatków na opiekę zdrowotną lub eksternalizację bądź prywatyzację usług zdrowotnych; wzywa do odwrócenia polityki neoliberalnej i oszczędnościowej, przy znacznych inwestycjach i wzmocnieniu publicznych systemów opieki zdrowotnej i zabezpieczenia społecznego;

34. uważa, że konieczne jest porzucenie modelu partnerstwa publiczno-prywatnego na rzecz rozwoju leków i wystarczające finansowanie publicznych badań nad lekami dla dobra publicznego;

35. wzywa do rezygnacji z paktu stabilności i wzrostu, który uniemożliwił państwom członkowskim odpowiednie finansowanie ich usług zdrowotnych, stanowił siłę napędową programu prywatyzacji i przyczynił się do katastrofalnej reakcji UE na pandemię COVID-19; wzywa do wyraźnego zerwania z polityką opartą na oszczędnościach, prywatyzacji i deregulacji, które były druzgocące dla systemów opieki zdrowotnej i zaszkodziły ludziom pracy;

Wymiar zewnętrzny

36. wzywa do włączenia do wszystkich umów handlowych europejskiego wyjątku sanitarnego, zgłoszonego do WTO, dotyczącego dostępu do patentów na maszyny medyczne i leki, tak aby zagwarantować, że zdrowie będzie traktowane inaczej niż inne produkty handlowe; podkreśla, że nie należy nakładać żadnych ograniczeń na możliwość interwencji państw w sektorze zdrowia publicznego;

37. podkreśla, że kryzys związany z COVID-19 jeszcze bardziej obnażył neoliberalną politykę UE oraz brak koordynacji i solidarności między państwami członkowskimi, ponieważ środki niezbędne do wsparcia państw członkowskich znajdujących się w trudnej sytuacji oraz do pobudzenia ożywienia gospodarczego i społecznego nie zostały podjęte na czas i miały niewystarczającą skalę;

38. wzywa do zreformowania Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS), tak aby kraje globalnego Południa mogły uzyskać sprawiedliwy i przystępny cenowo dostęp do technologii i leków, których potrzebują ich mieszkańcy; wzywa do wyłączenia leków zdrowia publicznego z systemu patentowego, aby zapewnić krajom ubogim prawo do produkcji i importu generycznych wersji leków ratujących życie;

°

° °

39. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

 

• [1] Teksty przyjęte, P9_TA(2019)0078.
• [2] Dz.U. L 157 z 9.6.2006, s. 1.
• [3] Dz.U. L 153 z 11.6.2019, s. 1.
• [4] Dz.U. L 293 z 5.11.2013, s. 1.
• [5] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 536/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi, Dz.U. L 158 z 27.5.2014, s. 1.