PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji na Białorusi
14.9.2020 - (2020/2779(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Viola Von Cramon‑Taubadel, Sergey Lagodinsky, Francisco Guerreiro, Bronis Ropė, Anna Cavazzini, Hannah Neumann, Tineke Strik, Markéta Gregorová, Diana Riba i Giner, Ville Niinistö, Alviina Alametsä, Reinhard Bütikofer, Jordi Solé, Monika Vana, Heidi Hautala
w imieniu grupy Verts/ALE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0271/2020
B9‑0272/2020
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji na Białorusi
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie sytuacji na Białorusi,
– uwzględniając wybory prezydenckie przeprowadzone na Białorusi 9 sierpnia 2020 r.,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka i wszystkie konwencje o prawach człowieka, których stroną jest Białoruś,
– uwzględniając wspólne oświadczenie w sprawie Białorusi wydane 17 sierpnia 2020 r. przez następujące grupy polityczne Parlamentu Europejskiego: PPE, S&D, Renew Europe, Verts/ALE i ECR,
– uwzględniając oświadczenie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego z 13 sierpnia 2020 r., w którym wezwał on do położenia kresu przemocy na Białorusi,
– uwzględniając konkluzje przewodniczącego Rady Europejskiej z wideokonferencji członków Rady Europejskiej, która odbyła się 19 sierpnia 2020 r., oraz najważniejsze wyniki wideokonferencji ministrów spraw zagranicznych przeprowadzonej 14 sierpnia 2020 r.,
– uwzględniając szóstą rundę dwustronnego dialogu na temat praw człowieka między UE a Białorusią, która odbyła się 18 czerwca 2019 r. w Brukseli,
– uwzględniając oświadczenia i deklaracje wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella, w szczególności z 14 lipca 2020 r., 7 sierpnia 2020 r., 10 sierpnia 2020 r., 11 sierpnia 2020 r., 17 sierpnia 2020 r. i 7 września 2020 r.,
– uwzględniając oświadczenie rzecznika ESDZ w sprawie ostatnich wydarzeń na Białorusi wydane 19 czerwca 2020 r. oraz w sprawie stosowania kary śmierci na Białorusi, w szczególności z 30 lipca 2019 r., 28 października 2019 r., 20 grudnia 2019 r., 11 stycznia 2020 r. i 7 marca 2020 r.,
– uwzględniając raport specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi z 10 lipca 2020 r.,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że wybory prezydenckie na Białorusi, które odbyły się 9 sierpnia, nie były ani wolne, ani uczciwe; mając na uwadze, że rząd Białorusi nie wystosował w odpowiednim czasie zaproszenia dla Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) do obserwacji tych wyborów, co spowodowało brak niezależnych obserwatorów międzynarodowych;
B. mając na uwadze, że Białoruska Centralna Komisja Wyborcza odmówiła rejestracji jako kandydatów w wyborach prezydenckich w 2020 r. politykom krytycznym wobec reżimu, którzy zgodnie z przepisami krajowymi podobno zebrali ponad 100 000 podpisów, co wskazuje na nieproporcjonalne i nieuzasadnione utrudnianie kandydowania, sprzeczne z zobowiązaniami w ramach OBWE i z innymi standardami międzynarodowymi;
C. mając na uwadze, że Obrońcy Praw Człowieka na rzecz Wolnych Wyborów donoszą o innych środkach, które utrudniły sytuację kandydatów opozycji, takich jak ograniczenie miejsc, w których można było prowadzić działania wyborcze zgodnie z prawem, zatrzymanie członków zespołów wyborczych kandydatów oraz zablokowanie prawie wszystkich nominacji przedstawicieli opozycji do okręgowych komisji wyborczych, co sprawiło, że 1,1 % łącznej liczby wybranych członków komisji pochodziło z partii opozycyjnych, a 96,7 % z partii prorządowych;
D. mając na uwadze, że stan praw człowieka na Białorusi nadal się pogarszał w trakcie kampanii wyborczej i po wyborach, co potwierdza rosnąca liczba arbitralnych zatrzymań i grzywien, w tym za udział w pokojowych zgromadzeniach; mając na uwadze, że organizacje pozarządowe i obserwatorzy donoszą o represjach wobec obywateli, w tym o przemocy fizycznej, uprowadzeniach, grzywnach administracyjnych, groźbach utraty pieczy nad dzieckiem, postępowaniach karnych oraz torturach fizycznych i psychicznych;
E. mając na uwadze, że przez Białoruś przeszła niespotykana dotychczas fala protestów, których uczestnicy domagali się wolnych i uczciwych nowych wyborów w następstwie wyborów prezydenckich z 9 sierpnia i ogłoszenia sfałszowanych wyników, według których zwyciężył urzędujący prezydent; mając na uwadze, że protesty doprowadziły do brutalnych represji i tysięcy aresztowań, czemu towarzyszyły doniesienia o nieludzkich warunkach przetrzymywania i traktowania;
F. mając na uwadze, że obecna kadencja urzędującego prezydenta Aleksandra Łukaszenki kończy się 5 listopada, a po tym terminie nie może on być już uznawany za prawowitego prezydenta;
G. mając na uwadze, że znaczącą rolę w protestach i w opozycji odgrywają kobiety; mając na uwadze, że założona przez Swiatłanę Cichanouską Rada Koordynacyjna powstała, aby reprezentować obywateli Białorusi i wyrażać ich żądania dotyczące przemian demokratycznych i wolności na Białorusi; mając na uwadze, że wszyscy członkowie prezydium Rady Koordynacyjnej zaginęli, zostali aresztowani lub zmuszeni do opuszczenia kraju, z wyjątkiem laureatki Nagrody Nobla Swiatłany Aleksijewicz, która uzyskała ochronę dzięki wyjątkowemu wsparciu ze strony europejskich dyplomatów;
H. mając na uwadze, że warunki pracy obrońców praw człowieka stale się pogarszają, gdyż są oni systematycznie zastraszani i nękani, a ich podstawowe wolności są ograniczane; mając na uwadze, że powszechna bezkarność funkcjonariuszy organów ścigania przyczynia się do dalszego łamania praw człowieka i działań odwetowych wobec obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że organizacjom praw człowieka systematycznie odmawia się rejestracji, a przynależność do niezarejestrowanych grup i otrzymywanie funduszy z zagranicy jest uznawane za przestępstwo; mając na uwadze, że prawnicy zajmujący się prawami człowieka są pozbawiani prawa wykonywania zawodu za obronę zatrzymanych działaczy obywatelskich i politycznych, którzy nie mogą liczyć na uczciwy proces;
I. mając na uwadze, że na Białorusi nie są zarejestrowane żadne niezależne agencje informacyjne, a wolność prasy znacznie się pogorszyła od 2015 r.; mając na uwadze, że władze wzięły na celownik również obrońców praw człowieka i dziennikarzy, którzy obserwowali lub relacjonowali demonstracje, a także tych, którzy krytykowali politykę środowiskową państwa lub komentowali pandemię COVID-19 na Białorusi, oraz że mogą im grozić zarzuty karne; mając na uwadze, że władze Białorusi nie przedstawiły faktów na temat pandemii i nie zareagowały na nią w odpowiednim czasie, a zamiast tego aktywnie rozpowszechniały fałszywe informacje zagrażające zdrowiu obywateli;
J. mając na uwadze, że Białoruś to jedyne państwo w Europie, w którym nadal wykonuje się karę śmierci;
1. solidaryzuje się stanowczo z narodem białoruskim i podkreśla, że obecny kryzys trzeba rozwiązać pokojowo i demokratycznie, w oparciu o niezależne i wolne media oraz silne społeczeństwo obywatelskie; popiera apel narodu białoruskiego o przeprowadzenie nowych wolnych, uczciwych, przejrzystych i pluralistycznych wyborów zgodnie z międzynarodowymi standardami i pod nadzorem niezależnych obserwatorów;
2. domaga się natychmiastowego zaprzestania przemocy i bezprawnych zatrzymań; wzywa do niezwłocznego i bezwarunkowego uwolnienia obrońców praw człowieka, aktywistów, dziennikarzy i innych osób zatrzymanych lub skazanych arbitralnie w odwecie za korzystanie z przysługujących im praw obywatelskich i politycznych oraz do wycofania wszelkich zarzutów przeciw nim; nalega ponadto na szczegółowe i bezstronne dochodzenia w sprawie wszystkich przypadków arbitralnych zatrzymań, złego traktowania i tortur;
3. wzywa do zaprzestania złego traktowania i torturowania, do wprowadzenia do białoruskiego kodeksu karnego szczegółowej definicji tortur zgodnej z międzynarodowymi standardami praw człowieka oraz do znowelizowania prawa w celu uznania wymuszonych zaginięć za przestępstwo;
4. zachęca wszystkie zainteresowane strony białoruskie do zaangażowania się w konstruktywny dialog narodowy, w tym z Radą Koordynacyjną, z udziałem mediatorów oraz do pełnej współpracy ze specjalną sprawozdawczynią ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi, Komitetem ONZ przeciwko Torturom i Komitetem Praw Człowieka ONZ w celu przeprowadzenia zaległych reform służących ochronie praw człowieka i umocnieniu demokracji;
5. podkreśla potrzebę zapewnienia obywatelom prawa do wolności zgromadzeń, zrzeszania się, wypowiedzi i opinii, jak również wolności mediów, a tym samym zniesienia wszelkich ograniczeń prawnych i praktycznych, które utrudniają korzystanie z tych wolności;
6. podkreśla pilną potrzebę wdrożenia zaleceń OBWE/ODIHR w celu uwzględnienia zasadniczych gwarancji proceduralnych i prawnych, które zwiększają powszechność, integralność i przejrzystość na wszystkich etapach procesu wyborczego, w szczególności stosowania jasnych i rozsądnych kryteriów i mechanizmów rejestracji kandydatów i weryfikacji podpisów;
7. potępia zarówno ograniczanie dostępu do internetu i mediów, blokowanie dróg i zastraszanie dziennikarzy w celu powstrzymania przepływu informacji o sytuacji w kraju, jak i kampanie dezinformacyjne mające na celu umyślne wprowadzanie w błąd białoruskiego społeczeństwa i obwinianie stron trzecich o obecne wydarzenia;
8. wzywa do niezwłocznego usprawnienia systemu opieki zdrowotnej i udzielania społeczeństwu wszystkich istotnych i ratujących życie informacji o pandemii w sposób przejrzysty i inkluzywny; zwraca uwagę na konieczność poprawy dostępu do opieki zdrowotnej w miejscach przetrzymywania aresztowanych, jej dostępności i jakości, zwłaszcza w związku z pandemią COVID-19, a także poprawy warunków pracy personelu medycznego z uwagi na doniesienia o uniemożliwianiu przez milicję udzielania pomocy rannym demonstrantom i aresztowaniu pracowników służby zdrowia;
9. zdecydowanie potępia ciągłe stosowanie kary śmierci oraz wzywa do jej natychmiastowego i trwałego zniesienia, a do tego czasu – do zapewnienia skutecznego prawa do odwołania się od wyroku śmierci;
10. domaga się powstrzymania wszelkich aktów represji wobec obrońców praw człowieka, członków opozycji, działaczy społeczeństwa obywatelskiego, obserwatorów wyborów, obrońców praw środowiskowych, przywódców religijnych oraz niezależnych dziennikarzy i blogerów, a także nalega na zagwarantowanie im nieograniczonych możliwości prowadzenia działalności bez obawy przed represjami;
11. w pełni popiera białoruskich pracowników i członków niezależnych związków zawodowych oraz wzywa władze białoruskie i pracodawców do szanowania praw podstawowych białoruskich pracowników do strajku bez ryzyka zwolnienia, aresztowania ani innych represji, zgodnie z konwencjami MOP nr 87 i 98;
12. wzywa Komisję, państwa członkowskie, ESDZ i delegaturę UE w Mińsku, aby zwiększyły zaangażowanie i wsparcie finansowe UE na rzecz działaczy i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, niezależnych związków zawodowych oraz niezależnych mediów na Białorusi i za granicą, unikając przy tym finansowania projektów rządowych i kontrolowanych przez państwo, w tym przekazywania pomocy lub finansowania za pośrednictwem tych podmiotów, oraz wstrzymując wszelkie pożyczki, w tym Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) i Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR), dla obecnego reżimu;
13. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia obecności dyplomatycznej, humanitarnej i medialnej na Białorusi oraz do zacieśnienia bezpośrednich kontaktów z narodem białoruskim;
14. zwraca się do Komisji o uruchomienie ukierunkowanego unijnego programu wsparcia, aby pomóc ofiarom represji politycznych i przemocy ze strony milicji, w szczególności w dostępie do pomocy prawnej, materialnej i medycznej oraz w odzyskaniu dobrego imienia; wzywa Komisję do opracowania zakrojonego na szeroką skalę warunkowego pakietu finansowego na rzecz wspierania demokratycznej Białorusi w przyszłości;
15. zwraca się do państw członkowskich o podjęcie wszelkich niezbędnych kroków, by przyjmować Białorusinów szukających schronienia w UE;
16. wzywa Komisję, aby niezwłocznie stworzyła program stypendialny dla studentów wydalonych z białoruskich uniwersytetów za prodemokratyczną postawę; apeluje o finansowe i akademickie wsparcie dla białoruskich naukowców poprzez zapewnienie im dostępu do instytucji badawczych w UE;
17. wzywa Komisję, państwa członkowskie i ESDZ do pełnego wsparcia wysiłków Rady Praw Człowieka ONZ i mechanizmu moskiewskiego OBWE, aby zapewnić informowanie przez organizacje międzynarodowe o naruszeniach praw człowieka i udokumentowanie tych przypadków, a następnie rozliczenie winnych i zadośćuczynienie ofiarom;
18. oczekuje od Komisji, państw członkowskich i ESDZ większego wyeksponowania i uznania prezydent-elekt Swiatłany Cichanouskiej i utworzonej przez nią Rady Koordynacyjnej;
19. zwraca się do wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz do Rady o szybkie opracowanie sankcji wymierzonych w osoby odpowiedzialne za przemoc, represje i fałszowanie wyników wyborów, w tym w urzędującego prezydenta Aleksandra Łukaszenkę; wzywa do przeglądu polityki UE wobec Białorusi ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia UE dla społeczeństwa obywatelskiego i obywateli Białorusi, a także do mianowania specjalnego przedstawiciela UE ds. Białorusi w celu wsparcia procesu pokojowego przekazania władzy zgodnie z wolą Białorusinów;
20. wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Radę do zbadania możliwości rozszerzenia sankcji na obywateli rosyjskich, którzy wspierają obecny reżim na Białorusi za pomocą propagandy, dezinformacji, doradztwa politycznego, wsparcia gospodarczego oraz ukrytego lub otwartego wsparcia sił zbrojnych lub specjalnych, w szczególności przywódców i personel rosyjskich państwowych lub sponsorowanych przez państwo kanałów telewizyjnych, w tym VGTRK (Rossija), Perwyj Kanał i RT;
21. wzywa narodowe federacje hokeja na lodzie państw członkowskich UE i wszystkich innych krajów demokratycznych do naciskania na Międzynarodową Federację Hokeja na Lodzie, aby wycofała decyzję o zorganizowaniu części Mistrzostw Świata w Hokeju na Lodzie w 2021 r. na Białorusi do czasu poprawy sytuacji, a zwłaszcza stanu praw człowieka w tym kraju;
22. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Białorusi.