PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji na Białorusi
14.9.2020 - (2020/2779(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Manu Pineda, Helmut Scholz
w imieniu grupy GUE/NGL
B9‑0273/2020
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji na Białorusi
Parlament Europejski,
– uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych,
– uwzględniając konstytucję Republiki Białorusi,
– uwzględniając wybory prezydenckie na Białorusi z 9 sierpnia 2020 r. oraz wydarzenia, do których doszło i nadal dochodzi w związku z nimi,
– uwzględniając oświadczenie Biura ds. Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE z 17 lipca 2020 r. oraz jego wcześniejsze sprawozdania dotyczące wyborów na Białorusi,
– uwzględniając konkluzje jedynej międzynarodowej misji obserwacji wyborów na Białorusi przeprowadzonej przez Wspólnotę Niepodległych Państw oraz brak terminowego zaproszenia ODIHR/OBWE do obserwacji wyborów prezydenckich,
– uwzględniając oświadczenie Sekretarza Generalnego ONZ z 10 i 14 sierpnia 2020 r. w sprawie wydarzeń, do których doszło na Białorusi po wyborach,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Centralna Komisja Wyborcza Białorusi oświadczyła, że urzędujący prezydent Aleksander Łukaszenko wygrał wybory prezydenckie w pierwszej turze, zdobywając 80,1 % głosów, a główna kandydatka opozycji Swiatłana Cichanouska uzyskała 10,1 % głosów;
B. mając na uwadze, że kilka partii opozycyjnych zakwestionowało ten wynik; mając na uwadze, że zagraniczne mocarstwa, takie jak Kanada, Stany Zjednoczone i kilka państw członkowskich UE, nie uznały wyników tych wyborów;
C. mając na uwadze, że 19 sierpnia 2020 r. Rada Europejska postanowiła nie uznawać wyników wyborów i wprowadzić wkrótce sankcje;
D. mając na uwadze, że Estonia, Łotwa i Litwa jednostronnie nałożyły sankcje na niemal 30 urzędników białoruskich;
E. mając na uwadze, że od czasu wyborów w całym kraju mają miejsce bezprecedensowe protesty, których uczestnicy domagają się rezygnacji prezydenta Łukaszenki i przeprowadzenia nowych wyborów; mając na uwadze, że podczas protestów niektórzy demonstranci używali symboli skrajnej prawicy; mając na uwadze, że miały też miejsce demonstracje poparcia dla dalszej prezydentury Aleksandra Łukaszenki i uznania ważności wyborów; mając na uwadze, że pogłębiło to polaryzację, a protesty polityczne i społeczne nie ustają;
F. mając na uwadze, że w ramach szczególnych procedur Rady Praw Człowieka ONZ skrytykowano władze białoruskie w związku z doniesieniami o arbitralnym zatrzymaniu podczas protestów nawet 6 700 osób oraz o torturowaniu i złym traktowaniu 450 zatrzymanych;
G. mając na uwadze, że 17 dziennikarzom mediów międzynarodowych cofnięto akredytację prasową;
H. mając na uwadze, że liderka opozycji Swiatłana Cichanouska ogłosiła się „tymczasowym przywódcą” kraju, podkreślając, że jest gotowa podjąć się przeprowadzenia przedterminowych wyborów, co utrudnia znalezienie rozwiązania opartego na dialogu;
I. mając na uwadze, że prezydent Łukaszenko wyraził wolę rozpoczęcia reformy konstytucyjnej i przeprowadzenia przedterminowych wyborów;
J. mając na uwadze, że armia USA wysłała jednostki zmechanizowane na Litwę w pobliże granicy białoruskiej; mając na uwadze, że USA rozlokowały w tym roku ponad 20 000 żołnierzy w Estonii, na Łotwie, Litwie i w Polsce;
K. mając na uwadze, że armia rosyjska wysłała dodatkowe oddziały w pobliże granicy białoruskiej na zachodzie Federacji Rosyjskiej;
L. mając na uwadze, że Białoruś i UE podpisały szereg porozumień m.in. w dziedzinie sprawowania rządów, a także mając na uwadze, że UE wspiera Białoruś we wdrażaniu krajowego planu działania w dziedzinie praw człowieka; mając na uwadze, że w latach 2014–2020 pomoc UE dla Białorusi z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa wyniosła 170 mln EUR;
M. mając na uwadze, że Białorusini wyrazili wolę obrony suwerenności swojej ojczyzny i nalegają na prawo do decydowania o własnej przyszłości;
1. wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją na Białorusi, w tym destabilizacją kraju i polaryzacją społeczeństwa białoruskiego; podkreśla, że Białorusini muszą rozwiązać bieżący kryzys pokojowo i demokratycznie oraz bez ingerencji z zewnątrz, a w razie potrzeby przy pomocy w pełni przejrzystej mediacji międzynarodowej;
2. popiera apele różnych działaczy społecznych, politycznych i kulturalnych o prowadzenie dialogu narodowego na temat dalszych działań między wszystkimi siłami politycznymi, bez wykluczania kogokolwiek; wzywa do przeprowadzenia całkowicie niezależnego dochodzenia w sprawie uchybień w procesie wyborczym i wyniku wyborów pod auspicjami ONZ i przy praktycznym wsparciu OBWE, które to dochodzenie, jeżeli do niego dojdzie, powinno uwzględniać wszystkie podmioty polityczne i społeczne oraz zainteresowane strony na Białorusi i może utorować drogę do nowych wolnych i uczciwych wyborów;
3. solidaryzuje się z białoruskimi pracownikami i związkami zawodowymi; wzywa władze białoruskie i pracodawców do szanowania podstawowego prawa białoruskich pracowników do strajku zgodnie z konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 87 i 98;
4. wyraża zaniepokojenie tłumieniem pokojowych protestów; potępia ciągłe wytaczanie procesów różnym przedstawicielom opozycji, demonstrantom, działaczom społeczeństwa obywatelskiego i dziennikarzom; wzywa władze Białorusi do natychmiastowego zapewnienia pełnego poszanowania praw człowieka, w tym wolności prasy i zgromadzeń, zgodnie z prawem międzynarodowym i międzynarodowymi zobowiązaniami Białorusi;
5. apeluje do władz Białorusi, aby niezwłocznie zaprzestały stosowania przemocy wobec pokojowych demonstrantów; wzywa do przeprowadzenia dochodzenia w sprawie przemocy ze strony organów ścigania, w tym śmierci pięciu demonstrantów, oraz do postawienia przed sądem osób odpowiedzialnych za wszelkie możliwe przestępstwa;
6. wyraża głębokie zaniepokojenie doniesieniami o tym, że białoruskie organy ścigania nie podejmują działań wobec osób poruszających się nieoznakowanymi samochodami, dopuszczających się pobić i uprowadzeń pokojowych demonstrantów w celu dalszego zaostrzenia napięć; jest głęboko zaniepokojony brutalnymi działaniami niektórych grup opozycyjnych; podkreśla potrzebę powrotu do politycznego rozwiązania w drodze otwartego i przejrzystego dialogu;
7. wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia więźniów aresztowanych w związku z kampanią wyborczą i demonstrantów, którzy uczestniczyli w protestach po wyborach, ale nie byli zamieszani w akty przemocy;
8. zdecydowanie odrzuca wszelką ukrytą lub jawną ingerencję zewnętrzną państw trzecich, w tym państw członkowskich UE i sąsiednich państw, w wewnętrzne sprawy Białorusi; wzywa wszystkie podmioty zewnętrzne do poszanowania suwerennego prawa narodu białoruskiego do znalezienia sposobów wyjścia z kryzysu i zdecydowania o przyszłości swojego kraju; popiera propozycje, by OBWE wzięła na siebie rolę nieingerującego mediatora między wewnętrznymi podmiotami politycznymi w celu przezwyciężenia tego kryzysu;
9. apeluje o większą przejrzystość i dokładne kontrolowanie wydatkowania 53 mln EUR pomocy dla Białorusi zapowiedzianej przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen, na wypadek gdyby kwota ta miała zostać przeznaczona na finansowanie organizacji politycznych lub miała służyć interesom którejkolwiek ze stron konfliktu, a nie sprzyjać dialogowi;
10. jest przeciwny nakładaniu sankcji, które przynoszą efekty odwrotne do zamierzonych i miałyby negatywny wpływ na obywateli, co podkreślają różne ugrupowania opozycyjne i pokojowi demonstranci;
11. jest głęboko zaniepokojony nasilającymi się napięciami między UE a Rosją; wzywa zainteresowane strony do powściągliwości oraz do niepodsycania wewnętrznego konfliktu na Białorusi i niewykorzystywania kraju do swoich celów geopolitycznych; podkreśla konieczność promowania rozwiązania tego konfliktu w drodze negocjacji, w pełni uwzględniającego niezależność i suwerenność Białorusi; dostrzega pragnienie większości Białorusinów, by ich suwerenne państwo utrzymało dobrą i przyjazną współpracę opartą na zaufaniu oraz pokojowe stosunki z Federacją Rosyjską;
12. wyraża zaniepokojenie niepowodzeniami polityki UE dotyczącej Partnerstwa Wschodniego i podkreśla potrzebę zmiany jej kierunku; wzywa wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa do przedstawienia planu konstruktywnego dialogu z Rosją, uwzględniającego istotną rolę, jaką mają do odegrania kraje sąsiednie we wspieraniu dobrych stosunków i powiązań zarówno z UE, jak i Rosją; podkreśla, że niezbędna jest autonomiczna polityka międzynarodowa niezależna od innych interesów, zwłaszcza na obszarze tak ważnym dla UE jak jej wschodnie sąsiedztwo;
13. ponownie wyraża zaniepokojenie rozmieszczeniem sił zbrojnych NATO na terytoriach państw graniczących z Rosją, co sprzyja jedynie dalszemu umacnianiu wzajemnej nieufności i podsycaniu napięć; jest zaniepokojony coraz większą obecnością sił zbrojnych na granicach z Białorusią oraz wzywa NATO i Federację Rosyjską do natychmiastowego zaprzestania tych działań;
14. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, parlamentom i rządom państw członkowskich oraz rządowi Białorusi.