PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji w Afganistanie
7.6.2021 - (2021/2712(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Pedro Marques, Elena Yoncheva
w imieniu grupy S&D
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0324/2021
B9‑0324/2021
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji w Afganistanie
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Afganistanu, w szczególności z dni 19 grudnia 2019 r.[1] i 14 grudnia 2017 r.[2],
– uwzględniając wspólne oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz ministra spraw zagranicznych Indii z dnia 4 maja 2021 r. w sprawie Afganistanu,
– uwzględniając komunikat specjalnych wysłanników i specjalnych przedstawicieli Unii Europejskiej, Francji, Niemiec, Włoch, NATO, Norwegii, Zjednoczonego Królestwa i Stanów Zjednoczonych z dnia 7 maja 2021 r. w sprawie afgańskiego procesu pokojowego,
– uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2513 (2020) z dnia 10 marca 2020 r. w sprawie sytuacji w Afganistanie,
– uwzględniając wspólny komunikat polityczny i ramy partnerstwa z Afganistanem przyjęte na konferencji genewskiej w sprawie Afganistanu w dniach 23–24 listopada 2020 r.,
– uwzględniając konferencję w sprawie procesu pokojowego w Afganistanie, która odbyła się w Stambule w dniach 24 kwietnia – 4 maja 2021 r.,
– uwzględniając afgańską ustawę o ochronie prawa dziecka ratyfikowaną w dniu 5 marca 2019 r.,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 29 maja 2020 r. w sprawie Afganistanu,
– uwzględniając Umowę o współpracy na rzecz partnerstwa i rozwoju między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Islamską Republiką Afganistanu, z drugiej strony[3], zawartą 18 lutego 2017 r.,
– uwzględniając porozumienie z dnia 3 października 2016 r. zatytułowane „Wspólna droga naprzód w kwestiach migracji w stosunkach między UE a Afganistanem”,
– uwzględniając badanie dotyczące produkcji opium w Afganistanie za rok 2020, opublikowane wspólnie przez afgański Krajowy Urząd Statystyczny i Informacyjny oraz Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości w kwietniu 2021 r.,
– uwzględniając wytyczne UE w sprawie promowania i ochrony praw dziecka, w sprawie dzieci w konfliktach zbrojnych oraz w sprawie obrońców praw człowieka,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że od upadku rządu talibów w 2001 r. UE dzięki swej aktywnej obecności w Afganistanie wspiera rozwój społeczny i gospodarczy oraz koordynuje pomoc międzynarodową;
B. mając na uwadze, że od kilku lat przemoc w Afganistanie stale się nasila; mając na uwadze, że od września 2020 r. działania rebelianckie stały się jeszcze bardziej gwałtowne; mając na uwadze, że w raporcie Global Terrorism Index za rok 2020 Afganistan oceniono jako państwo najsilniej dotknięte terroryzmem;
C. mając na uwadze, że w 2018 r. Stany Zjednoczone rozpoczęły negocjacje z talibami; mając na uwadze, że doprowadziło to do podpisania przez USA i talibów (w lutym 2020 r.) porozumienia na rzecz zaprowadzenia pokoju w Afganistanie; mając na uwadze, że rząd Afganistanu nie był stroną porozumienia;
D. mając na uwadze, że bezpośrednie wewnątrzafgańskie rozmowy pokojowe między rządem afgańskim, talibami i innymi zainteresowanymi stronami rozpoczęły się we wrześniu 2020 r. w Ad-Dausze (Katar); mając na uwadze, że negocjacje są w toku;
E. mając na uwadze, że porozumienie między USA a talibami zobowiązuje USA do wycofania wojsk; mając na uwadze, że w kwietniu 2021 r. Stany Zjednoczone ogłosiły, że wycofają swoje oddziały do 11 września 2021 r.;
F. mając na uwadze, że od stycznia 2015 r. w Afganistanie działa kierowana przez NATO misja „Resolute Support” (RSM), zapewniająca szkolenia, doradztwo i pomoc afgańskim siłom bezpieczeństwa; mając na uwadze, że NATO i jego państwa członkowskie zgodziły się zakończyć tę misję i wycofać oddziały krajowe w tym samym terminie;
G. mając na uwadze, że do niedawnej gwałtownej eskalacji przemocy doszło w kontekście długotrwałych, powszechnych naruszeń praw człowieka w Afganistanie ze strony terrorystów, ugrupowań zbrojnych i sił bezpieczeństwa, co obejmuje egzekucje pozasądowe, tortury i przemoc seksualną; mając na uwadze, że szacuje się, iż w trwającej 20 lat wojnie zginęło około 150 000 osób, w tym 35 000 osób cywilnych;
H. mając na uwadze, że obrońcy praw człowieka w Afganistanie regularnie spotykają się z nękaniem i groźbami, a także padają ofiarą zabójstw; mając na uwadze, że w 2020 r. ONZ wezwała rząd Afganistanu do nasilenia działań na rzecz ochrony obrońców praw człowieka po tym, jak w okresie od stycznia do sierpnia 2020 r. zamordowano dziewięciu działaczy;
I. mając na uwadze, że od 2001 r. w Afganistanie poczyniono widoczny postęp w zakresie praw kobiet i dziewcząt, w tym jeśli chodzi o dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej oraz możliwość udziału w życiu obywatelskim i politycznym; mając na uwadze, że te pozytywne zmiany są zapewne największym osiągnięciem w rozwoju Afganistanu w ostatnim czasie; mając na uwadze, że ten częściowy postęp jest obecnie zagrożony i wymaga pilnej ochrony i wzmocnienia;
J. mając na uwadze, że pomimo tych pozytywnych zmian kobietom i dziewczętom nadal codziennie narażone są groźne problemy, takie jak bariery w dostępie do podstawowych usług, a także agresja, w tym przemoc domowa, przemoc seksualna i przemoc ze względu na płeć; mając na uwadze, że według wskaźnika dotyczącego kobiet, pokoju i bezpieczeństwa za lata 2019–2020 Afganistan znalazł się na drugim miejscu wśród krajów najgorszych dla kobiet; mając na uwadze, że w zamachu bombowym na szkołę żeńską Sayed al-Shuhada w Kabulu 8 maja 2021 r. zginęło co najmniej 85 osób, a 147 zostało rannych, przy czym większość ofiar to uczennice; mając na uwadze, że 2 marca 2021 r. w Dżalalabadzie zamordowano trzy dziennikarki;
K. mając na uwadze, że prawie trzy miliony ludzi zostało wewnętrznie przesiedlonych na terenie Afganistanu w wyniku przemocy; mając na uwadze, że kraje ościenne, w szczególności Iran, przyjmują wielu uchodźców;
L. mając na uwadze, że Afganistan jest jednym z najbiedniejszych krajów świata, a pomoc rozwojowa stanowi około 40 % jego produktu krajowego brutto; mając na uwadze, że ponad połowa Afgańczyków żyje w ubóstwie, a 39 % – w skrajnym ubóstwie; mając na uwadze, że międzynarodowe podmioty udzielające pomocy humanitarnej, w tym UE, często nie są w stanie udzielić jej tam, gdzie jest ona potrzebna, ze względu na rosnącą przemoc i niestabilność; mając na uwadze, że w maju 2021 r. Światowy Program Żywnościowy został zmuszony do zawieszenia sezonowego wsparcia na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego dla dystryktów Aliszeng i Alingar z powodu nasilonych starć między siłami rządowymi a rebeliantami;
M. mając na uwadze, że w latach 2002–2020 UE przeznaczyła na rzecz Afganistanu ponad 5,1 mld EUR; mając na uwadze, że na konferencji w Genewie w 2020 r. Parlament zobowiązał się do przeznaczenia 1,2 mld EUR na pomoc dla Afganistanu na lata 2021–2025; mając na uwadze, że UE wyraźnie oświadczyła, że warunkiem tej pomocy finansowej jest zachowanie przez Afganistan pluralizmu demokratycznego, porządku konstytucyjnego, przejrzystości i rozliczalności instytucjonalnej oraz praworządności, dalsze działanie na rzecz praw człowieka i podstawowych wolności, zwłaszcza w odniesieniu do kobiet, dzieci i mniejszości, w tym na rzecz wolności prasy, oraz dążenie do trwałego pokoju, rozwoju i dobrobytu;
N. mając na uwadze, że w Afganistanie występują głębokie różnice między obszarami wiejskimi a miejskimi; mając na uwadze, że ponad 70 % ludności mieszka na obszarach wiejskich, a znaczna część tej ludności cierpi skrajne ubóstwo i pozostaje poza kontrolą rządu;
O. mając na uwadze, że nielegalny handel opium stanowi około jedną czwartą afgańskiej gospodarki; mając na uwadze, że w 2020 r. Afganistan wyprodukował 6300 ton opium na całkowitym obszarze 24 000 ha, co należy do największych odnotowanych zbiorów; mając na uwadze, że handel opium jest ważnym źródłem zatrudnienia na obszarach wiejskich, a także źródłem finansowania talibów;
P. mając na uwadze, że porozumienie „Wspólna droga naprzód w kwestiach migracji” podpisane przez UE i Afganistan w 2016 r. wygasło w 2020 r.; mając na uwadze, że Parlament wyraził sprzeciw wobec braku kontroli parlamentarnej i nadzoru demokratycznego nad tym porozumieniem; mając na uwadze, że w kwietniu 2021 r. UE i Afganistan podpisały wspólną deklarację w sprawie migracji po wygaśnięciu „Wspólnej drogi naprzód”;
Q. mając na uwadze, że zmiana klimatu i klęski żywiołowe, w tym ekstremalne susze, stanowią ogromne zagrożenie dla życia i źródeł utrzymania w Afganistanie;
R. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 nasiliła istniejące problemy w Afganistanie; mając na uwadze, że od początku kryzysu zdrowotnego pracę w sektorze nieformalnym straciło 63 % kobiet; mając na uwadze, że zamknięcie szkół zagraża długoterminowej edukacji dzieci, szczególnie dziewcząt, a także zwiększa zagrożenie przemocą domową, rekrutacją dzieci-żołnierzy oraz brakiem dostępu dzieci do infrastruktury zdrowotnej i sanitarnej;
1. z ubolewaniem odnotowuje alarmujący wzrost przemocy w Afganistanie, w tym celowe zabójstwa dzieci, dziennikarzy, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości; wzywa wszystkie strony, a zwłaszcza talibów, do natychmiastowego zaprzestania ataków na ludność cywilną, w szczególności w pobliżu szkół, szpitali i meczetów, oraz do pełnego przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego;
2. podkreśla swoje zaangażowanie w proces pokojowy prowadzony pod przewodnictwem Afganistanu i pozostający w jego gestii oraz w odbudowę pokonfliktową jako jedyną wiarygodną drogę do powszechnego i długotrwałego pokoju, bezpieczeństwa i rozwoju;
3. w związku z tym popiera toczące się w Ad-Dausze rozmowy pokojowe, których celem jest polityczne rozwiązanie konfliktu oraz wynegocjowanie trwałego, ogólnokrajowego zawieszenia broni;
4. potwierdza swoje długoterminowe wsparcie po wycofaniu wojsk w bieżącym roku, aby pomóc Afganistanowi w ustanowieniu trwałego pokoju; apeluje do UE i jej państw członkowskich, NATO i USA, aby pozostały skupione na tym celu;
5. przypomina, że zamachów terrorystycznych w Afganistanie dopuszcza się wiele stron, w tym talibowie, Al-Kaida i tak zwane Państwo Islamskie; podkreśla rzeczywiste ryzyko większej niestabilności i przemocy po wycofaniu się wojsk USA i NATO; dlatego powtarza, że UE musi pilnie skoordynować działania z zainteresowanymi stronami, w tym z rządem afgańskim i siłami bezpieczeństwa, USA, NATO i ONZ, aby zapewnić jak najpłynniejszą zmianę;
6. przypomina, że rozwój wymaga bezpieczeństwa i vice versa; w związku z tym zauważa, że międzynarodowe wsparcie dla Afganistanu po wycofaniu wojsk musi cechować się całościowym podejściem, tak by kontynuowano wsparcie finansowe i techniczne na rzecz bezpieczeństwa oraz reform politycznych, gospodarczych i rozwojowych, ze szczególnym naciskiem na wzmocnienie demokracji, praworządności i praw człowieka, w szczególności w odniesieniu do kobiet, młodzieży i mniejszości;
7. pozostaje zaniepokojony niebezpiecznymi warunkami, w których działa społeczeństwo obywatelskie, w tym dziennikarze i obrońcy praw człowieka; apeluje do Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ), Komisji i państw członkowskich, aby nadal udzielały znacznego wsparcia społeczeństwu obywatelskiemu oraz kontynuowały dialog z rządem Afganistanu w celu pilnego zmniejszenia przeszkód utrudniających działalność organizacji pozarządowych;
8. zaznacza, że bezkarność i korupcja nadal poważnie utrudniają poprawę koordynacji w dziedzinie bezpieczeństwa, świadczenie usług publicznych i reformę gospodarczą; z zadowoleniem odnotowuje, że w listopadzie 2020 r. w Afganistanie utworzono Komisję Antykorupcyjną, aby wdrożyć nowo przyjętą strategię antykorupcyjną, oraz apeluje do ESDZ i Komisji o utrzymanie wysokiego poziomu wsparcia UE na rzecz zwalczania korupcji w tym kraju;
9. zaznacza, że trzeba pilnie chronić postęp w dziedzinie praw kobiet w Afganistanie poczyniony w ciągu ostatnich 20 lat; z zadowoleniem przyjmuje udział kobiet w rozmowach pokojowych po stronie rządu afgańskiego i podkreśla, że prawa kobiet nie mogą być przedmiotem kompromisów w procesie pokojowym; podkreśla, że w negocjacjach należy poruszyć również kwestię postępu w zakresie praw kobiet w tych częściach kraju, które pozostają poza kontrolą rządu; opowiada się za większą reprezentacją organizacji kobiecych i za prowadzeniem z nimi pełnych konsultacji w trakcie rozmów; podkreśla, że pełny udział kobiet w fazie po odbudowie oraz w życiu politycznym i obywatelskim w Afganistanie jest podstawowym warunkiem trwałego pokoju, bezpieczeństwa i rozwoju;
10. głęboko ubolewa, że kobiety i dziewczęta nadal spotykają się z poważnymi problemami, w tym z przemocą domową, przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć, przymusowymi małżeństwami, a także ograniczonym dostępem do opieki zdrowotnej; podkreśla, że postęp w tych dziedzinach musi pozostać wśród czołowych priorytetów UE; z zadowoleniem przyjmuje finansowane przez UE projekty wspierające wzmocnienie pozycji kobiet i ich udział w podejmowaniu decyzji;
11. z zadowoleniem przyjmuje postęp w dziedzinie praw dzieci, lecz jest niezwykle zaniepokojony niedawnym nasileniem się przemocy, w szczególności atakami na szkoły; nalega, by zapewnienie wszystkim dzieciom bezpiecznego dostępu do edukacji znalazło się wśród czołowych priorytetów w negocjacjach pokojowych;
12. zdecydowanie popiera warunki związane z niedawnym zobowiązaniem finansowym UE na rzecz Afganistanu, szczególnie dotyczące praw człowieka, w tym praw kobiet; zauważa, że monitorowanie realizacji tych warunków w stosunku do poziomów odniesienia ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia ich skuteczności; wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela oraz specjalnego wysłannika UE ds. Afganistanu do przypominania rządowi afgańskiemu i innym podmiotom o tych warunkach oraz do regularnego składania Parlamentowi sprawozdań w tej sprawie;
13. podkreśla, że brak bezpieczeństwa w Afganistanie zagraża stabilności w regionie, a przemoc może rozprzestrzenić się na Azję Środkową; zauważa ponadto, że współpraca regionalna w ramach wielostronnych jest zatem czynnikiem ważnym dla trwałego pokoju w tym kraju;
14. z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Afganistanu w strategię UE wobec Azji Środkowej, w tym w program zarządzania granicami w Azji Środkowej; zauważa, że stałe wspieranie współpracy transgranicznej ma istotne znaczenie, jeśli chodzi o zwiększanie bezpieczeństwa regionalnego, wkład w regionalną sieć połączeń i wzrost gospodarczy oraz niwelowanie różnic między obszarami miejskimi a wiejskimi;
15. zauważa, że UE może odegrać konstruktywną rolę – w koordynacji z regionalnymi i międzynarodowymi zainteresowanymi stronami – w ułatwianiu dialogu politycznego i koordynacji pomocy; wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i specjalnego wysłannika UE ds. Afganistanu do dalszego priorytetowego traktowania Afganistanu w dialogu politycznym wysokiego szczebla z partnerami w regionie, w szczególności z Iranem, Pakistanem i Indiami;
16. ponownie wyraża ubolewanie z powodu braku nadzoru parlamentarnego nad zawartą między UE a Afganistanem nieformalną umową o readmisji „Wspólna droga naprzód”; podkreśla, że życie osób deportowanych do Afganistanu jest poważnie zagrożone i że deportacje utrwalają cykl niestabilności w tym kraju; zauważa, że obecny poziom przemocy stwarza niedopuszczalne warunki dla osób powracających i dla readmisji, oraz nalega, aby rządy państw członkowskich powstrzymały się od przymusowej repatriacji Afgańczyków; przypomina, że pomoc rozwojowa nie może być uzależniona od współpracy w zakresie zarządzania migracją, lecz musi się koncentrować na obszarach o największych potrzebach, przy poszanowaniu podstawowych praw uchodźców;
17. jest niezwykle zaniepokojony sytuacją humanitarną w Afganistanie, w tym sytuacją osób przesiedlonych wewnętrznie; nalega, aby wszystkie strony – w tym talibowie – w pełni przestrzegały międzynarodowego prawa dotyczącego pomocy humanitarnej, tak by umożliwić nieutrudnione udzielanie pomocy we wszystkich częściach kraju; apeluje do rządu Afganistanu, aby zapewnił organizacjom humanitarnym możliwość działania przy ograniczeniu do minimum opóźnień wynikających z biurokracji;
18. podkreśla, że istotne jest, by zająć się pilnymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa żywnościowego wynikającymi ze zmiany klimatu, z susz i z pandemii COVID-19; apeluje do ESDZ i do Dyrekcji Generalnej ds. Europejskiej Ochrony Ludności i Pomocy Humanitarnej w Komisji, aby pełniły wiodącą rolę w zapewnianiu terminowej mobilizacji i koordynacji pomocy żywnościowej w celu zażegnania groźby braku bezpieczeństwa żywnościowego;
19. przypomina, że wpływ upraw maku sięga poza granice Afganistanu, do krajów ościennych i do Europy, do której głównie trafia heroina produkowana w Afganistanie; ponownie stwierdza, że potrzebne są długoterminowy rozwój rolnictwa i pomoc w tworzeniu pewnego zatrudnienia i źródeł dochodów innych niż produkcja opium; zauważa, że jest to niezbędny krok w kierunku rozwiązania problemów takich jak nielegalny handel narkotykami, pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu;
20. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, specjalnemu wysłannikowi UE ds. Afganistanu oraz prezydentowi Islamskiej Republiki Afganistanu.
- [1] Teksty przyjęte, P9_TA(2019)0107.
- [2] Dz.U. C 369 z 11.10.2018, s. 85.
- [3] Dz.U. L 67 z 14.3.2017, s. 3.