PROJEKT REZOLUCJI w sprawie represji wobec opozycji w Turcji, w szczególności Ludowej Partii Demokratycznej (HDP)
6.7.2021 - (2021/2788(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Nacho Sánchez Amor, Pedro Marques, Tonino Picula
w imieniu grupy S&D
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0406/2021
B9‑0406/2021
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie represji wobec opozycji w Turcji, w szczególności Ludowej Partii Demokratycznej (HDP)
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Turcji, w szczególności z 5 maja 2021 r. w sprawie sprawozdania Komisji za lata 2019–2020 dotyczącego Turcji[1], z 20 stycznia 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Turcji, w szczególności sprawy Selahattina Demirtaşa i innych więźniów sumienia[2], oraz z 19 września 2019 r. w sprawie sytuacji w Turcji, w szczególności odwołania burmistrzów wyłonionych w wyborach[3],
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 6 października 2020 r. w sprawie polityki rozszerzenia UE (COM(2020)0660) oraz towarzyszące mu sprawozdanie za 2020 r. dotyczące Turcji (SWD(2020)0355),
– uwzględniając ramy negocjacyjne dla Turcji z 3 października 2005 r. oraz fakt, że przystąpienie Turcji do UE zależy od zapewnienia pełnej zgodności z kryteriami kopenhaskimi, podobnie jak w przypadku wszystkich krajów kandydujących,
– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 24 czerwca 2021 r. oraz inne odnośne konkluzje Rady i Rady Europejskiej w sprawie Turcji,
– uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 22 marca 2021 r. w sprawie aktualnej sytuacji w zakresie stosunków politycznych, gospodarczych i handlowych między UE a Turcją (JOIN(2021)0008),
– uwzględniając oświadczenie rzecznik Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych z 19 sierpnia 2019 r. w sprawie zawieszenia burmistrzów wyłonionych w wyborach i zatrzymania setek osób w południowo-wschodniej Turcji,
– uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz komisarza do spraw europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia z 4 listopada 2016 r. w sprawie zatrzymania kilku członków HDP, w tym współprzewodniczących partii,
– uwzględniając art. 46 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), który stanowi, że wysokie umawiające się strony zobowiązują się do przestrzegania ostatecznego wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) we wszystkich sprawach, w których są stronami, oraz uwzględniając wynikające z tego zobowiązanie Turcji do wykonania wszystkich wyroków sądów europejskich, w tym wyroków ETPC,
– uwzględniając wyrok Wielkiej Izby ETPC z 22 grudnia 2020 r. w sprawie Selahattin Demirtaş przeciwko Turcji (14305/17) oraz wyrok ETPC z 20 listopada 2018 r. w tej samej sprawie,
– uwzględniając rezolucję nr 2260 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z 24 stycznia 2019 r. zatytułowaną „The worsening situation of opposition politicians in Turkey: what can be done to protect their fundamental rights in a Council of Europe member State?” [Pogarszająca się sytuacja opozycyjnych polityków w Turcji: co można zrobić, aby chronić ich prawa podstawowe w państwie członkowskim Rady Europy?],
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w kontekście ogólnego regresu dotyczącego podstawowych wolności i praworządności tureckie partie opozycyjne, a w szczególności Ludowa Partia Demokratyczna, są stale i w coraz większym stopniu celami ataków ze strony władz tureckich;
B. mając na uwadze, że 17 marca 2021 r. prokurator naczelny tureckiego Sądu Kasacyjnego po raz pierwszy wniósł do tureckiego Trybunału Konstytucyjnego akt oskarżenia, w którym domaga się rozwiązania HDP;
C. mając na uwadze, że 31 marca 2021 r. Zgromadzenie Ogólne Trybunału Konstytucyjnego dokonało pierwszego rozpoznania aktu oskarżenia, stwierdziło braki proceduralne i postanowiło zwrócić się do prokuratura naczelnego o usunięcie tych braków;
D. mając na uwadze, że 7 czerwca 2021 r. prokurator naczelny wniósł do Trybunału Konstytucyjnego zmieniony akt oskarżenia, w którym domaga się rozwiązania HDP;
E. mając na uwadze, że oprócz wniosku o rozwiązanie partii zmieniony akt oskarżenia – podobnie jak pierwotny – zawiera wniosek o zakazanie działalności politycznej blisko 500 politykom HDP oraz zamrożenie rachunków bankowych partii;
F. mając na uwadze, że 21 czerwca 2021 r. Zgromadzenie Ogólne Trybunału Konstytucyjnego rozpatrzyło wstępnie nowy akt oskarżenia i przyjęło go jednogłośnie;
G. mając na uwadze, że podstawą większości oskarżeń wniesionych przez prokuratora naczelnego przeciwko HDP są protesty w Kobane, w sprawie których toczy się postępowanie sądowe przeciwko politykom HDP, w tym byłym współprzewodniczącym Selahattinowi Demirtaşowi i Figenowi Yüksekdağowi;
H. mając na uwadze, że podstawą tych oskarżeń był głównie opublikowany przez centralny zarząd HDP (6 października 2014 r.) tweet, w którym zachęcano ludzi, by w duchu solidarności z mieszkańcami Kobane protestowali przeciwko ISIS oraz embargu nałożonemu na to miasto przez Turcję;
I. mając na uwadze, że w tzw. procesie Kobane na ławie oskarżonych zasiada 108 członków HDP; mając na uwadze, że 28 z tych osób tymczasowo aresztowano; mając na uwadze, że nałożono ograniczenia sądowe na sześć osób i wydano nakazy aresztowania 75 osób; mając na uwadze, że Parlament będzie nadal uważnie śledzić proces Kobane i inne podobne sprawy;
J. mając na uwadze, że 17 czerwca 2021 r. Deniz Poyraz, pracownica i członkini HDP, została zamordowana w biurach partii w İzmirze; mając na uwadze, że jej ciało miało zostać okaleczone po śmierci;
K. mając na uwadze, że budynek HDP w İzmirze był celem ataków wiele miesięcy przed tym zamachem; mając na uwadze, że działacze partii HDP poinformowali policję i gubernatora o możliwym ataku, ale policja nie zastosowała żadnych środków ostrożności; mając na uwadze, że do ataków tych doszło w atmosferze rosnącej presji politycznej podsycanej działaniami i oświadczeniami partii wchodzących w skład koalicji rządzącej i rządu;
L. mając na uwadze, że trzech posłów HDP pozbawiono mandatów parlamentarnych i immunitetu parlamentarnego, a następnie aresztowano;
M. mając na uwadze, że 30 czerwca 2021 r. prokuratorzy Ministerstwa Sprawiedliwości przedłożyli Wspólnej Komisji Parlamentarnej ds. Konstytucji i Sprawiedliwości Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji streszczenia postępowań mających na celu uchylenie immunitetu dwudziestu posłów opozycji z sześciu partii opozycyjnych;
N. mając na uwadze, że postępowania te toczą się przeciwko piętnastu posłom należącym do HDP, liderowi Republikańskiej Partii Ludowej (CHP) Kemalowi Kılıçdaroğlu i posłom z pozostałych partii opozycyjnych, a mianowicie Demokratycznej Partii Regionów (DBP), Dobrej Partii (İYİ), Robotniczej Partii Turcji (TİP) i Partii Demokratycznej (DP);
O. mając na uwadze, że K. Kılıçdaroğlu, jako lider głównej partii opozycyjnej, jest ścigany za rzekome znieważanie prezydenta Turcji, za co grozi mu wyrok do czterech lat więzienia; mając na uwadze, że 11 stycznia 2021 r. prezydent Recep Tayyip Erdoğan również wniósł przeciwko niemu pozew, domaga się zapłaty odszkodowania w wysokości 1 mln TRY;
P. mając na uwadze, że od 1 marca 2021 r. Wspólna Parlamentarna Komisja ds. Konstytucji i Sprawiedliwości Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji prowadzi przegląd łącznie 1 267 streszczeń postępowań, z czego 955 (75 %) jest skierowanych przeciwko 59 posłom HDP;
Q. mając na uwadze, że Selahattin Demirtaș, poseł do parlamentu tureckiego w latach 2007–2018, były współprzewodniczący HDP i kandydat na prezydenta podczas wyborów w 2014 i 2018 r. (odpowiednio z wynikiem 9,76 % i 8,32 % głosów), jest od ponad czterech lat przetrzymywany pod nieuzasadnionymi zarzutami mimo dwóch orzeczeń ETPC przemawiających za jego uwolnieniem;
R. mając na uwadze, że od czasu wyborów lokalnych, które odbyły się 31 marca 2019 r., 59 z 65 demokratycznie wybranych burmistrzów z ramienia HDP w południowo-wschodniej Turcji zastąpiono wyznaczonymi przez rząd gubernatorami prowincji lub zarządcami, przy czym uzasadniono to faktem, że wobec burmistrzów toczą się śledztwa w związku z domniemanymi powiązaniami z terroryzmem; mając na uwadze, że 32 z 36 aresztowanych osób uwolniono podczas postępowania sądowego; mając jednak na uwadze, że w więzieniu nadal przebywa sześciu wyłonionych w wyborach zastępców burmistrzów;
S. mając na uwadze, że pogarszające się problemy strukturalne prowadzące do braku niezależności instytucjonalnej w sądownictwie mają nadal wpływ na prawa partii opozycyjnych;
1. jest nadal głęboko zaniepokojony ciągłymi atakami i naciskami na partie opozycyjne w Turcji, a zwłaszcza sposobem, w jaki władze tureckie szczególnie i w coraz większym stopniu atakują HDP, w tym jej organizację młodzieżową; wzywa rząd turecki do położenia kresu tej sytuacji i dopilnowania, aby wszystkie partie polityczne w kraju mogły swobodnie i w pełni prowadzić legalną działalność zgodnie z podstawowymi zasadami pluralistycznego systemu demokratycznego;
2. zdecydowanie potępia akt oskarżenia wniesiony przez prokuratora naczelnego Turcji przed Trybunałem Konstytucyjnym, mający na celu rozwiązanie HDP oraz wprowadzenie zakazu działalności politycznej dla blisko 500 członków HDP, w tym większości obecnego kierownictwa partii, co uniemożliwiłoby im prowadzenie jakiejkolwiek działalności politycznej w ciągu najbliższych pięciu lat; jest głęboko zaniepokojony jednomyślną decyzją Trybunału Konstytucyjnego o przyjęciu tej sprawy; z głębokim zaniepokojeniem zauważa, że sprawa rozwiązania HDP stanowi kulminację trwających od kilku lat represji wobec partii, podczas których tysiące członków partii, dyrektorów, posłów, radnych i współburmistrzów stanęło przed sądem, głównie pod zarzutami związanymi z terroryzmem;
3. jest zdecydowanie przekonany, że niezakłócanie udziału HDP w tureckich instytucjach demokratycznych ma podstawowe znaczenie dla zwiększenia integracji tureckiego społeczeństwa i stworzenia pozytywnych perspektyw prowadzących do pokojowego rozwiązania kwestii kurdyjskiej; przypomina w związku z tym, że z uwagi na zdecydowane zobowiązanie HDP do pracy za pośrednictwem instytucji demokratycznych zakazanie tej partii byłoby poważnym błędem politycznym w perspektywie średnioterminowej, stanowiłoby nieodwracalny cios dla pluralizmu i zasad demokratycznych i pozostawiłoby miliony wyborców w Turcji bez reprezentacji;
4. zdecydowanie potępia bestialskie zabójstwo członkini i pracownicy HDP Deniz Poyraz oraz atak na biura partii w İzmirze; składa kondolencje jej krewnym i przyjaciołom; wzywa władze, by wnikliwie zbadały tę sprawę i postawiły winnych przed sądem;
5. wzywa tureckie władze, by powstrzymały się od podburzania przeciwko HDP i podjęły niezbędne kroki w celu ochrony biur i urzędników partii, w tym posłów do parlamentu oraz wyłonionych w wyborach radnych i współburmistrzów;
6. potępia decyzję o pozbawieniu posłów HDP Leyli Güven, Ömera Faruka Gergerlioğlu i Musy Farisoğullarıego mandatów parlamentarnych i immunitetów, a także ich późniejsze aresztowania; z zadowoleniem przyjmuje niedawny wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 1 lipca 2021 r., w którym trybunał jednomyślnie orzekł, że doszło do naruszenia praw posła Ö. F. Gergerlioğlu do bycia wybranym i zaangażowania w działalność polityczną, a także prawa do wolności osobistej i bezpieczeństwa; wzywa władze tureckie i sądy niższej instancji, aby wdrożyły wyrok Trybunału Konstytucyjnego oraz by w trybie pilnym uwolniły posła Ö. F. Gergerlioğlu i przywróciły mu statusu posła; jest głęboko zaniepokojony coraz częstszym nieprzestrzeganiem przez sądy niższej instancji i władze tureckie wyroków Trybunału Konstytucyjnego, co stanowi poważne naruszenie podstawowego funkcjonowania praworządności i musi zostać jak najszybciej ukrócone; wzywa do bezzwłocznego uwolnienia pozostałych dwóch posłów HDP oraz do wycofania wszystkich stawianych im zarzutów;
7. zdecydowanie potępia przedłużający się od listopada 2016 r. areszt byłych współprzewodniczących HDP Figen Yüksekdağ i Selahattina Demirtașa, lidera opozycji i byłego kandydata na prezydenta; przypomina orzeczenie ETPC z 20 listopada 2018 r. w sprawie S. Demirtaș przeciwko Turcji, potwierdzone orzeczeniem wielkiej izby z 22 grudnia 2020 r., w którym wezwano władze tureckie do natychmiastowego uwolnienia działacza; jest zbulwersowany ciągłym lekceważeniem i niestosowaniem przez władze tureckie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, także w innych sprawach, takich jak sprawa Osmana Kavali, w związku z czym Komitet Ministrów Rady Europy mógłby wszcząć przeciwko Turcji postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa będącego członkiem organizacji;
8. jest głęboko zaniepokojony stopniowo narastającą presją na główną partię opozycyjną (CHP) i jej przywódcę Kemala Kılıçdaroğlu, w tym konfiskatą broszur partyjnych na mocy postanowienia sądu, groźbami publicznie skierowanymi pod jego adresem oraz fizycznymi atakami na niego; potępia wniosek o uchylenie immunitetu K. Kılıçdaroğlu w związku z jego oświadczeniami politycznymi, w tym ściganie go za rzekome znieważenie prezydenta Turcji, za co grozi mu wyrok do czterech lat więzienia; ponownie wyraża poważne zaniepokojenie ciągłym prześladowaniem politycznym i sądowym Canan Kaftancıoğlu, przewodniczącej CHP w prowincji Stambuł, którą we wrześniu 2019 r. skazano na prawie 10 lat pozbawienia wolności w sprawie o podłożu politycznym, w której ma zapaść decyzja Sądu Najwyższego;
9. potępia również powtarzające się przypadki odbierania posłom opozycji statusu parlamentarzysty, co poważnie szkodzi wizerunkowi tureckiego parlamentu jako instytucji demokratycznej; potępia decyzję władz tureckich o odwołaniu ze stanowisk – na podstawie wątpliwych dowodów – demokratycznie wybranych burmistrzów i zastąpieniu ich pełnomocnikami niepochodzącymi z wyborów; podkreśla, że działania te w dalszym ciągu osłabiają zdolność opozycji politycznej do korzystania z przysługujących jej praw i pełnienia ról demokratycznych; wyraża głębokie zaniepokojenie poważnym regresem w swobodzie funkcjonowania partii opozycyjnych, który obnaża dramatyczną sytuację praw człowieka w Turcji oraz postępującą erozję demokracji i praworządności, co stanowi naruszenie kryteriów kopenhaskich;
10. uważa, że erozja praworządności i systemowy brak niezawisłości sądów są wciąż związane z decyzjami sądów dotyczącymi swobody działania partii opozycyjnych;
11. wierzy, że kluczowy obszar podstawowych praw i wolności, który stanowi podstawę procesu akcesyjnego, nie może być traktowany w oderwaniu i odizolowany od ogólnych stosunków oraz że pozostaje główną przeszkodą dla postępów w ramach jakiegokolwiek konstruktywnego programu, jaki mógłby zostać zaoferowany Turcji, co również należy uzależnić od pełnego poszanowania praw partii opozycyjnych i swobody funkcjonowania; wzywa zatem Komisję i Radę, aby poważnie rozważyły obecny stan praworządności, demokracji, praw człowieka i poszanowania międzynarodowych konwencji i rezolucji przy wdrażaniu niedawnej decyzji Rady Europejskiej o zaangażowaniu się wraz z Turcją w stopniowy, proporcjonalny i odwracalny sposób, uzależniając to zaangażowanie od spełnienia warunków określonych w marcu i w poprzednich konkluzjach Rady Europejskiej;
12. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji przewodniczącemu Rady Europejskiej, Radzie, Komisji, Wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz rządowi i parlamentowi Republiki Turcji.
- [1] Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0243.
- [2] Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0028.
- [3] Dz.U. C 171 z 6.5.2021, s. 8.