PROJEKT REZOLUCJI w sprawie wolności mediów i dalszego pogarszania się stanu praworządności w Polsce
14.9.2021 - (2021/2880(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Jadwiga Wiśniewska, Mazaly Aguilar, Sergio Berlato, Adam Bielan, Joachim Stanisław Brudziński, Jorge Buxadé Villalba, Carlo Fidanza, Raffaele Fitto, Ladislav Ilčić, Patryk Jaki, Krzysztof Jurgiel, Karol Karski, Beata Kempa, Izabela‑Helena Kloc, Elżbieta Kruk, Zbigniew Kuźmiuk, Ryszard Antoni Legutko, Beata Mazurek, Tomasz Piotr Poręba, Nicola Procaccini, Elżbieta Rafalska, Bogdan Rzońca, Jacek Saryusz‑Wolski, Beata Szydło, Dominik Tarczyński, Hermann Tertsch, Grzegorz Tobiszowski, Valdemar Tomaševski, Witold Jan Waszczykowski, Kosma Złotowski, Raffaele Stancanelli, Anna Zalewska
w imieniu grupy ECR
B9‑0463/2021
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wolności mediów i dalszego pogarszania się stanu praworządności w Polsce
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 2, 7 i 19 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),
– uwzględniając art. 167 i 173 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności jej art. 11,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje wolność prasy (art. 14) i wolność słowa, a także zakazuje cenzury (art. 54);
B. mając na uwadze, że zasada wolności prasy jest ściśle związana z zasadą wolności wypowiedzi (art. 54), która jest przejawem wolności słowa i uzyskała status zasady konstytucyjnej;
C. mając na uwadze, że proces udzielania licencji na nadawanie programów radiowych i telewizyjnych jest regulowany ustawą o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 r.; mając na uwadze, że zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji nadawanie programów radiowych i telewizyjnych wymaga licencji przyznawanej na mocy decyzji Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (KRRiT) na podstawie uchwały Rady Krajowej;
D. mając na uwadze, że zgodnie z Konstytucją RP członkowie KRRiT są powoływani przez Sejm, Senat i Prezydenta RP i nie mogą należeć do partii politycznej lub związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z ich funkcją;
E. mając na uwadze, że zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji wszyscy nadawcy działający w Polsce, w tym nadawcy publiczni, samodzielnie kształtują swoje programy; mając na uwadze, że żaden organ administracji państwowej nie może wpływać na decyzje nadawców publicznych w zakresie kształtowania programu lub obsady kadrowej;
F. mając na uwadze, że art. 35 ustawy o radiofonii i telewizji wymaga, aby radio i telewizja w Polsce należały w większości do podmiotów z Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i były przez nie kontrolowane; mając na uwadze, że nie więcej niż 49% udziałów nadawców w Polsce może należeć do podmiotów spoza UE; mając na uwadze, że takie wymogi nie są specyficzne dla Polski i istnieją również na przykład w Austrii i we Francji;
G. mając na uwadze, że projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji, rozpatrywany obecnie przez Sejm RP, ma na celu wyjaśnienie przepisów umożliwiających KRRiT skuteczne przeciwdziałanie możliwości przejęcia kontroli nad nadawcami przez podmioty spoza UE, zwłaszcza podmioty z krajów stwarzających poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa;
H. mając na uwadze, że francuskie ustawodawstwo stanowi, iż licencja na naziemną transmisję programów w języku francuskim nie może być udzielona spółce, w której ponad 20% kapitału zakładowego lub praw głosu należy do cudzoziemców, z wyjątkiem sytuacji, w której chodzi o zobowiązania międzynarodowe Francji; mając na uwadze, że prawo francuskie przewiduje również szereg przepisów kazuistycznych określających koncentrację działalności medialnej zakazanej przez prawo;
I. mając na uwadze, że zgodnie z prawem niemieckim licencja na transmisję ogólnokrajową może zostać udzielona jedynie podmiotowi mającemu miejsce zamieszkania lub siedzibę w Niemczech, UE lub EOG; mając na uwadze, że zgodnie z prawem niemieckim pochodzenie kapitału właściciela danego środka przekazu nie ma znaczenia, ale istotna jest lokalizacja jego siedziby;
J. mając na uwadze, że zakup akcji grupy wydawniczej Polska Press przez PKN Orlen S.A. jest jedną z wielu transakcji, które miały miejsce na polskim rynku mediów w ostatnich latach; mając na uwadze, że zmiany własności w przypadku mediów są dość częste i nie mają wpływu na ocenę wolności mediów ani wolności wypowiedzi zagwarantowanej w Konstytucji RP; mając na uwadze, że decyzje przedsiębiorstwa są podejmowane przez jego zarząd, a nie przez jego właścicieli; mając na uwadze, że przedmiotowa transakcja została oceniona przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który nie dopatrzył się w niej zagrożeń dla sektora mediów w Polsce;
K. mając na uwadze, że granice kompetencji Unii podlegają zasadzie przyznania, co w rezultacie oznacza, że kompetencje nieprzyznane Unii na mocy traktatów pozostają w gestii państw członkowskich;
L. mając na uwadze, że w art. 2 TUE nie powierzono Unii żadnych kompetencji rzeczowych, lecz jedynie wymieniono pewne wartości, których przestrzegać powinny instytucje Unii i jej państwa członkowskie, gdy działają w granicach uprawnień powierzonych Unii w traktatach, co nie ma wpływu na te granice;
M. mając na uwadze, że formułowanie i wdrażanie strategii politycznych dotyczących zdrowia seksualnego, edukacji seksualnej, reprodukcji i aborcji wchodzi w zakres kompetencji ustawodawczych państw członkowskich;
N. mając na uwadze, że tylko art. 7 TUE przewiduje kompetencję Unii do nadzorowania stosowania praworządności jako jednej z wartości Unii w kontekście, który nie jest powiązany z konkretną kompetencją rzeczową lub wykracza poza jej zakres;
O. mając na uwadze, że w art. 7 TUE nie określono podstawy dalszego rozwijania bądź zmiany opisanej w nim procedury;
P. mając na uwadze, że właściwość Trybunału Sprawiedliwości w zakresie praworządności ogranicza się wyłącznie do kontroli przestrzegania postanowień proceduralnych zawartych w art. 7 TUE i wyłącznie na wniosek zainteresowanego państwa członkowskiego;
Q. mając na uwadze, że instytucje UE nie są uprawnione do przyjmowania definicji wartości wymienionych w art. 2 TUE, w szczególności pojęcia praworządności, ponieważ nie przyznano im takiej kompetencji w traktatach;
R. mając na uwadze, że w przypadku braku odpowiednich kompetencji przyjęcie takiej definicji przez instytucje oznaczałoby naruszenie traktatów i taka definicja byłaby sprzeczna z traktatami;
S. mając na uwadze, że od czasu przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do UE Trybunał Konstytucyjny w Polsce uznał wyższość krajowych przepisów rangi konstytucyjnej nad prawem UE; mając na uwadze, że w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2005 r. wskazano, iż istnienie względnej autonomii porządków prawnych opartych na ich własnych wewnętrznych zasadach hierarchicznych nie oznacza, że nie ma między nimi żadnej interakcji ani kolizji oraz że gdyby istniała nieusuwalna sprzeczność między normą konstytucyjną a normą prawa Unii, która to sprzeczność nie mogłaby zostać wyeliminowana poprzez zastosowanie wykładni uwzględniającej względną autonomię prawa Unii i prawo krajowe, taka sprzeczność nie mogłaby być w żaden sposób rozwiązana w polskim porządku prawnym poprzez uznanie nadrzędności normy UE w stosunku do normy konstytucyjnej ani nie mogłaby prowadzić do utraty wiążącego charakteru normy konstytucyjnej i do jej zastąpienia normą UE ani do ograniczenia zakresu stosowania tej normy do dziedziny nieobjętej przepisami prawa UE; mając na uwadze, że Trybunał Konstytucyjny również wyraził podobną opinię w wyrokach z 24 listopada 2010 r. i 16 listopada 2011 r.; mając na uwadze, że żaden z tych wyroków nie został zaskarżony przez organy UE;
T. mając na uwadze, że niektóre wyroki trybunałów konstytucyjnych innych państw członkowskich również skłaniają się ku nadrzędności prawa krajowego nad prawem UE;
1. podkreśla, że wolność i pluralizm mediów są filarami nowoczesnej demokracji, ponieważ są zasadniczymi elementami otwartej i wolnej debaty; zauważa, że niektóre państwa członkowskie zgłaszają problemy na rynku mediów, często związane z pandemią;
2. jest zdania, że wolność mediów w Polsce jest dobrze chroniona i że wprowadzono wszystkie zabezpieczenia;
3. zauważa, że w przestrzeni medialnej można znaleźć wszelkiego rodzaju poglądy i żadnych poglądów się nie ogranicza, w związku z czym pluralizm mediów jest zagwarantowany;
4. podkreśla, że państwa członkowskie są uprawnione do wprowadzenia przepisów, które skutecznie zapobiegają przejmowaniu mediów przez podmioty zewnętrzne spoza EOG i UE, na przykład przez Rosję lub Chiny;
5. zauważa, że limit kapitału spoza UE obowiązuje już m.in. we Francji i w Niemczech;
6. podkreśla, że tylko art. 7 TUE daje UE możliwość autorytatywnego ingerowania w sprawy związane z poszanowaniem przez państwa członkowskie wartości Unii jako takich, w tym zasady praworządności; podkreśla, że art. 7 TUE jest kompletny i wyczerpujący;
7. podkreśla, że nie wykazano zgodnie z art. 7 TUE, jakoby istniało choćby ryzyko poważnego naruszenia przez Polskę zasady praworządności; zwraca uwagę, że oskarżenie Polski o naruszanie praworządności, a następnie dalsze pogarszanie się stanu nie ma podstawy w traktatach i jest jedynie instrumentem bezprawnej presji politycznej;
8. podkreśla, że organizacja sądownictwa nie należy do kompetencji przyznanych UE, ponieważ dziedzina ta należy do wyłącznych kompetencji państw członkowskich; podkreśla, że reformy wprowadzone w ostatnich latach w Polsce i mające na celu poprawę funkcjonowania polskiego wymiaru sprawiedliwości opierają się na doświadczeniach innych państw członkowskich, które to doświadczenia nie były kwestionowane przez Komisję Europejską; jest zdania, że reformy te w żaden sposób nie naruszają niezawisłości sędziów ani niezawisłości sądownictwa gwarantowanej przez polską konstytucję i polskie ustawy;
9. ubolewa, że niektóre organy Unii wykraczają poza przyznane im kompetencje traktatowe; podkreśla, że lekceważenie tego faktu uniemożliwia właściwą ocenę argumentacji Polski w odpowiedzi na przedstawione stanowiska instytucji UE, które krytykują toczące się obecnie przed Trybunałem Konstytucyjnym w Polsce postępowanie dotyczące kompetencji Trybunału Sprawiedliwości w zakresie kontroli prawa krajowego i stosowania środków tymczasowych w sprawach obejmujących organizację sądownictwa państw członkowskich; podkreśla wcześniejsze orzecznictwo polskiego Trybunału Konstytucyjnego dotyczące związku między polską konstytucją a prawem UE;
10. podkreśla ważną działalność trybunałów konstytucyjnych państw członkowskich w odniesieniu do działań stanowiących przekroczenie uprawnień instytucji UE;
11. uważa za niedopuszczalne, że rozwiązania dotyczące organizacji sądownictwa obowiązujące obecnie w niektórych państwach członkowskich są zatwierdzane przez instytucje UE, podczas gdy podobne rozwiązania w Polsce są kwestionowane i krytykowane;
12. ubolewa z powodu niedawnych działań Komisji, a mianowicie oskarżeń dotyczących domniemanego niezastosowania się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego oraz zapowiedzi zwrócenia się do Trybunału Sprawiedliwości o nałożenie na Polskę grzywien za niewdrożenie środka tymczasowego; podkreśla, że Polska szczegółowo wyjaśniła sposób wdrożenia środka tymczasowego, w szczególności że środek tymczasowy jest wdrażany na mocy postanowienia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w którym to przypadku władza wykonawcza nie może ingerować, zgodnie z zasadą podziału władz; uważa, że konfrontacja nie przyczynia się do rozwiązania tego problemu w duchu dialogu i lojalnej współpracy oraz w poszanowaniu kompetencji Unii i państw członkowskich;
13. ubolewa z powodu niedawnych oświadczeń przedstawicieli Komisji, w których wskazano na możliwość zawieszenia płatności związanych z polskim planem odbudowy i zwiększania odporności w związku z niewdrożeniem postanowień Trybunału Sprawiedliwości; podkreśla, że jedyna procedura traktatowa dotycząca niewykonania wyroków została opisana w art. 260 TFUE oraz że wszelkie nietraktatowe próby wymuszenia wykonania wyroków Trybunału Sprawiedliwości są niezgodne z prawem;
14. przypomina oświadczenie Komisji, w którym potwierdzono, że stosując rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości w celu ochrony budżetu Unii, Komisja będzie przestrzegać konkluzji Rady Europejskiej z dnia 11 grudnia 2020 r.; przypomina, że Komisja zamierza opracować i przyjąć wytyczne dotyczące sposobu stosowania tego rozporządzenia;
15. uważa, że wprowadzenie de facto nowego mechanizmu kontroli praworządności, nawet jeśli jego celem jest ochrona budżetu UE, jest nie do przyjęcia z prawnego punktu widzenia;
16. zauważa, że UE nie ma uprawnień do prowadzenia polityki dotyczącej zdrowia seksualnego, edukacji seksualnej, reprodukcji i aborcji;
17. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji i Radzie.