ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την κατάσταση στη Λευκορωσία ένα έτος μετά τις διαδηλώσεις και τη βίαιη καταστολή τους
4.10.2021 - (2021/2881(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Manu Pineda
εξ ονόματος της Ομάδας The Left
B9‑0483/2021
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κατάσταση στη Λευκορωσία ένα έτος μετά τις διαδηλώσεις και τη βίαιη καταστολή τους
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών,
– έχοντας υπόψη το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της μοναδικής διεθνούς αποστολής παρακολούθησης εκλογών που διοργάνωσε η Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών καθώς και την έλλειψη έγκαιρης πρόσκλησης προς το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ να διοργανώσει αποστολή παρακολούθησης εκλογών για τις προεδρικές εκλογές,
– έχοντας υπόψη τις δηλώσεις στις οποίες προέβη ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών στις 10 και στις 14 Αυγούστου 2020 και στις 24 Μαΐου 2021,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της ειδικής εισηγήτριας του ΟΗΕ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία, της 19ης Νοεμβρίου 2020, σχετικά με το κράτος δικαίου και τον πολιτικό διάλογο χωρίς αποκλεισμούς,
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη δημιουργία μιας Ένωσης της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, η οποία υπεγράφη στις 8 Δεκεμβρίου 1999,
– έχοντας υπόψη τις πλέον πρόσφατες συμφωνίες μεταξύ Ρωσίας και Λευκορωσίας, που υπεγράφησαν στις 9 Σεπτεμβρίου 2021 στο πλαίσιο της Ένωσης,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ), της 21ης Σεπτεμβρίου 2021, σχετικά με τους θανάτους κοντά στα σύνορα Λευκορωσίας-Πολωνίας,
– έχοντας υπόψη την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κηρύχθηκε από την Πολωνία στις 2 Σεπτεμβρίου 2021,
– έχοντας υπόψη τις τροπολογίες του Ιουλίου και του Αυγούστου του 2021 στον λιθουανικό νόμο περί του νομικού καθεστώτος των αλλοδαπών και τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις της λιθουανικής νομοθεσίας που ανακοίνωσε η κυβέρνηση της χώρας στις 15 Σεπτεμβρίου 2021 σχετικά με την κράτηση,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάσταση στη Λευκορωσία εξακολουθεί να επιδεινώνεται μετά τις προεδρικές εκλογές της 9ης Αυγούστου 2020· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα όργανα του ΟΗΕ έχουν καταγγείλει την καταστολή των διαδηλωτών και των προσωπικοτήτων της αντιπολίτευσης και έχουν ζητήσει τη διασφάλιση του κράτους δικαίου στο δικαστικό σύστημα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία δήλωσε ότι ο μόνος τρόπος εξόδου από αυτήν την κατάσταση είναι ο πολιτικός διάλογος χωρίς αποκλεισμούς και η λογοδοσία·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αριθμός των ατόμων που ζητούν διεθνή προστασία από διάφορες χώρες και εισέρχονται στην ΕΕ μέσω των συνόρων της Λευκορωσίας με την Πολωνία και τη Λιθουανία έχει αυξηθεί τους τελευταίους μήνες· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τις πολωνικές αρχές, 3 800 άτομα έχουν επιχειρήσει να εισέλθουν στην Πολωνία από τη Λευκορωσία από την 1η Σεπτεμβρίου 2021· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αντίδραση των πολωνικών αρχών σε αυτήν την αύξηση των αφίξεων ήταν η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα και η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην περιοχή, γεγονός που εμποδίζει τις ΜΚΟ και τους δημοσιογράφους να εργάζονται ελεύθερα στην εν λόγω περιοχή· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Λετονία και η Λιθουανία έχουν κηρύξει επίσης κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τους ίδιους λόγους·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι δεκάδες άτομα είναι παγιδευμένα σε παραμεθόριες περιοχές μεταξύ Λευκορωσίας και Πολωνίας, η πλειονότητα των οποίων είναι από το Αφγανιστάν και το Ιράκ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και ο ΔΟΜ έχουν καταγγείλει το γεγονός ότι δεν τους επετράπη από τις πολωνικές αρχές να έχουν πρόσβαση στα άτομα αυτά προκειμένου να τους παράσχουν τις βασικές ανάγκες και υπηρεσίες που στερούνται, όπως επαρκή τροφή και νερό, αποχέτευση ή ιατρική βοήθεια· λαμβάνοντας υπόψη ότι την τελευταία εβδομάδα πέντε άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στα σύνορα μεταξύ Λευκορωσίας και Πολωνίας·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πολωνικές και λιθουανικές αρχές αρνούνται στους αιτούντες άσυλο που φθάνουν μέσω Λευκορωσίας το δικαίωμα πρόσβασής τους σε διεθνή προστασία· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αρχές αυτές πραγματοποιούν τακτικά μαζικές επιστροφές χωρίς τη δέουσα διαδικασία στα σύνορά τους με τη Λευκορωσία, παραβιάζοντας σαφώς τη διεθνή νομοθεσία για το άσυλο·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπάλληλοι του Frontex υπέβαλαν 12 αναφορές σοβαρών περιστατικών μόνο για τον Αύγουστο του 2021, σχετικά με εικαζόμενες επαναπροωθήσεις και παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της κοινής επιχείρησης FOA Land 2021 του Frontex, μετά την παράδοση των ομάδων από τους υπαλλήλους του Frontex στους λιθουανούς συνοριακούς υπαλλήλους· παροτρύνει τον υπεύθυνο θεμελιωδών δικαιωμάτων να διεξαγάγει διαδικασία δέουσας επιμέλειας όσον αφορά την εν λόγω επιχείρηση και ζητεί την αναστολή της επιχείρησης σύμφωνα με το άρθρο 46 του κανονισμού για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή (EBCG)·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ΜΚΟ που συνδράμουν άτομα που ζητούν διεθνή προστασία στις παραμεθόριες περιοχές της Πολωνίας και της Λιθουανίας έχουν καταγγείλει τη συστηματική βία κατά των ατόμων που καταφτάνουν, καθώς και τις απόπειρες των πολωνικών και λιθουανικών αρχών να τους εκφοβίσουν και να τους εμποδίσουν να παράσχουν βοήθεια· λαμβάνοντας υπόψη ότι εργαζόμενοι στο λιθουανικό σύστημα ασύλου έχουν καταγγείλει το γεγονός ότι η κυβέρνηση τους έχει ασκήσει πίεση για την απόρριψη αιτήσεων ασύλου, τη διεξαγωγή εικονικών συνεντεύξεων και τον εξαναγκασμό των αιτούντων διεθνή προστασία στην οικειοθελή επιστροφή·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η λιθουανική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει την πρόθεσή της να άρει το ισχύον όριο κράτησης των 6 μηνών και να επιτρέψει την επ’ αόριστον κράτηση μεταναστών, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τις αφίξεις ανεξάρτητα από τις επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αμερικανικός στρατός έχει παρατάξει μονάδες αρμάτων σε περιοχές της Λιθουανίας κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ΗΠΑ έστειλαν το 2020 περισσότερους από 20 000 στρατιώτες στην Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ρωσικός στρατός έχει αναπτύξει πρόσθετα στρατεύματα στη δυτική περιοχή της Ρωσικής Ομοσπονδίας κοντά στα σύνορα της Λευκορωσίας και έχει πραγματοποιήσει στρατιωτικές ασκήσεις στο πλαίσιο της άσκησης Zapad 2021·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Λευκορωσία αποτελεί μέρος της πρωτοβουλίας της ΕΕ για την Ανατολική Εταιρική Σχέση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Λευκορωσία και η ΕΕ έχουν υπογράψει αρκετές συμφωνίες τα τελευταία χρόνια στον τομέα της διακυβέρνησης, μεταξύ άλλων· λαμβάνοντας υπόψη ότι, το διάστημα 2014-2020, η βοήθεια της ΕΕ προς τη Λευκορωσία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Γειτονίας ανήλθε σε 170 εκατομμύρια EUR·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, από τον Οκτωβρίου 2020, η ΕΕ έχει επιβάλει τέσσερις δέσμες κυρώσεων στη Λευκορωσία, εκ των οποίων η πιο πρόσφατη στις 21 Ιουνίου 2021, καλύπτοντας 78 άτομα και 8 οντότητες της Λευκορωσίας, συμπεριλαμβανομένων δημόσιων εταιρειών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ απαγόρευσε στους αερομεταφορείς της Λευκορωσίας να χρησιμοποιούν τα αεροδρόμια και τον εναέριο χώρο της ΕΕ ύστερα από τη σύλληψη των δημοσιογράφων της αντιπολίτευσης Roman Protasevich και Sofia Sapega μετά την αναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους στο οποίο επέβαιναν στο Μινσκ·
1. εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για την κατάσταση στη Λευκορωσία· τονίζει την ανάγκη για μια ειρηνική και δημοκρατική λύση στην τρέχουσα κρίση·
2. εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για την ανθρωπιστική κατάσταση των ατόμων που ζητούν διεθνή προστασία στα σύνορα μεταξύ Λευκορωσίας και ΕΕ και απορρίπτει όλες τις περιπτώσεις χειραγώγησης των ατόμων που ζητούν διεθνή προστασία· καλεί όλους τους παράγοντες να σεβαστούν πλήρως το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη επαναπροώθησης·
3. καταδικάζει τις πολιτικές που εφαρμόζουν οι πολωνικές, λετονικές και λιθουανικές αρχές προκειμένου να σταματήσουν την άφιξη ατόμων που ζητούν διεθνή προστασία μέσω των συνόρων τους με τη Λευκορωσία, γεγονός που οδήγησε στην απώλεια πέντε ανθρώπινων ζωών την τελευταία εβδομάδα και είχε ως αποτέλεσμα μια ανθρωπιστική κρίση· εκφράζει τα συλλυπητήριά του στις οικογένειες των θυμάτων αυτών των πολιτικών και ζητεί να λογοδοτήσουν οι πολιτικώς υπεύθυνοι·
4. υπενθυμίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να τηρούν τη σχετική νομοθεσία της ΕΕ όσον αφορά το άσυλο και τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν, να παρέχουν πρόσβαση στην επικράτειά τους, να παρέχουν κατάλληλες συνθήκες υποδοχής και πρόσβαση σε μια δίκαιη και αξιόπιστη διαδικασία ασύλου σε όλους όσοι εκφράζουν τη βούλησή τους να ζητήσουν διεθνή προστασία· επαναλαμβάνει την ανάγκη να διασφαλιστεί η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών προκειμένου να διασφαλιστεί η κατάλληλη υποδοχή και η δίκαιη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο σε ολόκληρη την ΕΕ·
5. καλεί τις πολωνικές, λετονικές και λιθουανικές αρχές να θέσουν αμέσως τέρμα στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχουν επιβάλει προκειμένου να παρεμποδιστεί η παροχή επαρκούς βοήθειας στους αιτούντες άσυλο και να καταστεί δυνατή η ανεξέλεγκτη δράση των συνοριακών αρχών· καλεί τις λιθουανικές αρχές να θέσουν τέλος σε όλα τα σχέδια που επιτρέπουν την επ’ αόριστον κράτηση μεταναστών και να καταργήσουν τις τελευταίες μεταρρυθμίσεις της νομοθεσίας τους περί ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας απέλασης ατόμων που βρίσκονται ακόμη στη διαδικασία προσφυγής κατά μιας πρώτης απόφασης περί ασύλου·
6. εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για τις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας και για τη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή· καλεί όλους τους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας, να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να σταματήσουν την πυροδότηση εντάσεων στην περιοχή·
7. εκφράζει την ανησυχία του για τις αποτυχίες της πολιτικής της ΕΕ για την Ανατολική Εταιρική Σχέση και υπογραμμίζει την ανάγκη επαναπροσανατολισμού της· καλεί τον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής/Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΑΠ/ΥΕ) να παρουσιάσει ένα σχέδιο εποικοδομητικού διαλόγου με τη Ρωσία, στο οποίο θα τονίζεται ο σημαντικός ρόλος που πρέπει να διαδραματίζουν οι γειτονικές χώρες·
8. αντιτίθεται στην επιβολή κυρώσεων ως αντιπαραγωγικό μέσο που έχει αρνητικό αντίκτυπο στον πληθυσμό, όπως υπογράμμισαν διάφορες ομάδες της αντιπολίτευσης και ειρηνικοί διαδηλωτές·
9. Αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, τον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής/Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών καθώς και στην κυβέρνηση της Λευκορωσίας.