PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji w Tunezji
18.10.2021 - (2021/2903(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Frédérique Ries, Olivier Chastel, Nathalie Loiseau, Javier Nart, Jan‑Christoph Oetjen, Nicolae Ştefănuță
w imieniu grupy Renew
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0523/2021
B9‑0525/2021
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji w Tunezji
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Tunezji,
– uwzględniając oświadczenie wydane 27 lipca 2021 r. w imieniu Unii Europejskiej przez wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz jego oświadczenia prasowe wydane 10 września 2021 r. w Tunisie,
– uwzględniając wspólny komunikat Komisji i wiceprzewodniczącego Komisji/wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 9 lutego 2021 r. pt. „Odnowione partnerstwo z południowym sąsiedztwem – nowy program na rzecz regionu śródziemnomorskiego” (JOIN(2021)0002) oraz załączony do niego wspólny dokument roboczy służb pt. „Odnowione partnerstwo z południowym sąsiedztwem – plan gospodarczy i inwestycyjny dla południowego sąsiedztwa” (SWD(2021)0023),
– uwzględniając Układ eurośródziemnomorski z 1998 r. ustanawiający stowarzyszenie między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Tunezyjską, z drugiej strony (układ o stowarzyszeniu między UE a Tunezją)[1],
– uwzględniając konstytucję Tunezji z 2014 r.,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r., którego jedną ze stron jest Tunezja,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Tunezja stała się miejscem narodzin arabskiej wiosny przez pokojowe obalenie prezydenta Zajna al-Abidina ibn Alego w styczniu 2011 r.; mając na uwadze, że pomimo niepewnej transformacji Tunezja jest jedynym krajem w regionie, który zdołał stać się demokracją; mając na uwadze, że jej młode demokratyczne instytucje nadal są niestabilne;
B. mając na uwadze, że w wyniku drugich wolnych wyborów parlamentarnych i prezydenckich w Tunezji, które odbyły się w październiku i listopadzie 2019 r., władzę objął prezydent Kais Saied; mając na uwadze, że w związku z podzielonym parlamentem między tymi wyborami a lipcem 2021 r. mianowano trzech szefów rządów; mając na uwadze, że zgodnie z konstytucją z 2014 r. prezydent i premier wspólnie sprawują władzę wykonawczą;
C. mając na uwadze, że rząd H. Maszisziego (2020–2021) był odpowiedzialny za poważne naruszenia praw człowieka; mając na uwadze, że według Amnesty International protestujący byli torturowani w areszcie w styczniu 2021 r.;
D. mając na uwadze, że korupcja trawi ten kraj od dziesięcioleci; mając na uwadze, że Imed Boukhris, były przewodniczący Krajowego Urzędu ds. Zwalczania Korupcji, został odwołany bez wyjaśnienia w czerwcu 2021 r. i natychmiast zastąpiony zięciem jednego z doradców ówczesnego premiera Meszisziego;
E. mając na uwadze, że coraz więcej Tunezyjczyków opuszcza swój kraj, czasem ryzykując życie, przekraczając Morze Śródziemne; mając na uwadze, że w Tunezji odnotowuje się jeden z najwyższych wskaźników drenażu mózgów wśród krajów arabskich;
F. mając na uwadze, że Tunezja jest na drugim miejscu na świecie pod względem liczby zgonów spowodowanych epidemią COVID-19; mając na uwadze, że w lipcu 2021 r. miały miejsce liczne protesty antyrządowe wyrażające poparcie dla prezydenta Kaisa Saida i wspólny sprzeciw wobec korupcji oraz kryzysu gospodarczego, społecznego i zdrowotnego;
G. mając na uwadze, że w przemówieniu telewizyjnym 25 lipca 2021 r. prezydent Kais Saied podjął decyzję o odwołaniu premiera Meszisziego i jego rządu oraz o tymczasowym zawieszeniu parlamentu tunezyjskiego na możliwy do przedłużenia okres 30 dni i o uchyleniu immunitetu wszystkich jego posłów; mając na uwadze, że wojsko zablokowało następnie wstęp do parlamentu; mając na uwadze, że od tego czasu kilku posłów zostało osądzonych przed sądami wojskowymi; mając na uwadze, że art. 80 konstytucji Tunezji stanowi, iż parlament musi zbierać się nieprzerwanie przez cały okres obowiązywania stanu nadzwyczajnego, oraz że prezydent Republiki nie może rozwiązać parlamentu; mając na uwadze, że 24 sierpnia 2021 r. prezydent przedłużył zawieszenie działalności parlamentu „do odwołania”;
H. mając na uwadze, że 26 lipca 2021 r. policja zamknęła biuro kanału telewizyjnego Al Jazeera w Tunisie; mając jednak na uwadze, że w rzeczywistości jego załoga mogła kontynuować działalność w kraju;
I. mając na uwadze, że 20 sierpnia 2021 r. nastąpiło wymuszone zamknięcie biur Krajowego Urzędu ds. Zwalczania Korupcji i nie przedstawiono żadnego uzasadnienia tego faktu; mając na uwadze, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zajęło dane osobowe tysięcy osób zgłaszających przypadki naruszenia;
J. mając na uwadze, że tysiące osób publicznych i przedsiębiorców przypuszczalnie objęto zakazem podróżowania bez nakazu, a dziesiątki osób objęto aresztem domowym i nadzorem państwa;
K. mając na uwadze, że 22 września 2021 r. prezydent wydał dekret prezydencki nr 117 zawieszający konstytucję, z wyjątkiem preambuły i dwóch pierwszych rozdziałów poświęconych postanowieniom ogólnym, prawom i wolnościom; mając na uwadze, że prezydent przyznał sobie pełne uprawnienia ustawodawcze do zmiany w drodze dekretu ustaw regulujących partie polityczne, wybory, sądownictwo, związki i stowarzyszenia, wolność prasy i wolność dostępu do informacji, organizację departamentu sprawiedliwości, wewnętrzne siły bezpieczeństwa, prawa i wolności człowieka, kodeks statusu osobowego, wewnętrzne siły bezpieczeństwa, służby celne i budżet państwa;
L. mając na uwadze, że dekret prezydencki nr 117 nie przewiduje możliwości odwołania się od decyzji prezydenckich do sądu, w tym do najwyższego sądu administracyjnego Tunezji i jego sądu kasacyjnego; mając na uwadze, że dekret nakazał zamknięcie Instance provisoire de contrôle de constitutionnalité des lois (tymczasowego organu do spraw kontroli zgodności ustaw z konstytucją), ustanowionego konstytucją w 2014 r. do czasu utworzenia tunezyjskiego trybunału konstytucyjnego;
M. mając na uwadze, że tunezyjskie społeczeństwo obywatelskie publicznie wyraziło poważne zaniepokojenie nowymi ograniczeniami praw i wolności; mając na uwadze, że społeczeństwo obywatelskie, w tym związki zawodowe, organizacje pozarządowe i partie polityczne, odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu i umacnianiu przemian demokratycznych w Tunezji od 2011 r.; mając na uwadze, że 10 października 2021 r., pomimo znacznego nadzoru ze strony policji, tysiące osób wyszło na ulice w Tunisie, aby zaprotestować przeciwko zawłaszczaniu władzy przez prezydenta Kaisa Saieda;
N. mając na uwadze, że 29 września 2021 r. prezydent mianował Najlę Bouden na stanowisko premiera; mając na uwadze, że 11 października 2021 r. prezydent ogłosił nowy rząd składający się z 25 członków, w tym ministrów spraw wewnętrznych, edukacji i spraw zagranicznych poprzednich rządów w latach 2020 i 2021;
O. mając na uwadze, że UE udzieliła Tunezji dotacji bezpośrednich w wysokości 2 mld EUR na wsparcie przemian demokratycznych, w tym 260 mln EUR w 2020 r. i 200 mln EUR w 2021 r. (według stanu z czerwca) w ramach pomocy makrofinansowej dla Tunezji;
1. jest głęboko zaniepokojony koncentracją władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej w rękach prezydenta Kaisa Saieda; zauważa, że ten poziom koncentracji jest sprzeczny z demokratyczną zasadą mechanizmów kontroli i równowagi, zwłaszcza przy braku jakiejkolwiek kontroli lub możliwości odwołania się od decyzji;
2. wzywa prezydenta Tunezji do pełnego poszanowania praw i wolności zapisanych w konstytucji Tunezji z 2014 r. oraz do pełnego przestrzegania międzynarodowych zobowiązań Tunezji;
3. wzywa prezydenta, zgodnie z porządkiem konstytucyjnym Tunezji, do umożliwienia powrotu do pełnoprawnej demokracji parlamentarnej;
4. potępia podżegające oświadczenia niektórych posłów do parlamentu Tunezji, takich jak Rached Khiari, współzałożyciel ruchu Karama (godność), które uzasadniały zabójstwo francuskiego nauczyciela Samuela Paty ze względu na bluźnierstwo;
5. wzywa prezydenta do umożliwienia pełnego i właściwego funkcjonowania niezależnych państwowych organów regulacyjnych, w tym tymczasowego organu do spraw kontroli zgodności ustaw z konstytucją oraz Krajowego Urzędu ds. Zwalczania Korupcji;
6. wzywa prezydenta do przyjęcia integracyjnego i partycypacyjnego podejścia, angażującego przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego na jak najwcześniejszym etapie we wszystkie reformy konstytucyjne i legislacyjne oraz do jak najszybszego przeprowadzenia tych reform; podkreśla, że należy regularnie przekazywać aktualne informacje na temat ostatnich zmian instytucjonalnych w Tunezji wiceprzewodniczącemu/wysokiemu przedstawicielowi;
7. podkreśla szczególne znaczenie opracowania tekstów konstytucyjnych i ustawodawczych, które zapewniają co najmniej tyle gwarancji, co konstytucja Tunezji z 2014 r., w odniesieniu do mechanizmów kontroli i równowagi oraz ochrony podstawowych praw i wolności; zauważa, że poprzednie konstytucje w Tunezji, choć oficjalnie gwarantują takie zasady, nie były w stanie skutecznie ich chronić ze względu na szereg represyjnych przepisów; wzywa UE i jej państwa członkowskie do gotowości do udzielenia wsparcia tunezyjskim instytucjom w postaci pomocy technicznej na wniosek władz tunezyjskich;
8. odnotowuje mianowanie Najli Bouden jako pierwszej kobiety na stanowisko premiera Tunezji; zauważa, że jej uprawnienia są ograniczone ramami określonymi w dekrecie prezydenckim nr 117 z 22 września 2021 r., który skupia władzę wykonawczą w rękach prezydenta; odnotowuje utworzenie nowego rządu 11 października 2021 r.;
9. wzywa prezydenta, by ponownie rozważył, we wszystkich dziedzinach bez wyjątku, swoje stanowisko dotyczące niepopierania równych praw kobiet i mężczyzn; wzywa do położenia kresu dyskryminacji prawnej kobiet w dziedzinie dziedziczenia, opieki nad dziećmi, prawa do bycia głową rodziny, prawa do urlopu rodzicielskiego oraz praw pracowniczych, w szczególności w odniesieniu do pracownic domowych i kobiet-rolników; z zadowoleniem przyjmuje ustawę z 2017 r. o wyeliminowaniu przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz wzywa do jej pełnego wdrożenia w terenie, w tym przez szkolenie funkcjonariuszy organów ścigania, aby zapewniać skuteczne wsparcie ofiarom gwałtów i nadużyć; wzywa UE do dalszego wspierania schronisk dla kobiet w Tunezji, z których wszystkie cztery są stale przeludnione;
10. ubolewa nad faktem, że pomimo silnego partnerstwa UE z Tunezją od czasu arabskiej wiosny UE nie zdołała lepiej wesprzeć tego kraju i pomóc mu w osiągnięciu dobrych rządów i wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu;
11. potwierdza pełne poparcie UE dla Tunezji jako kluczowego demokratycznego partnera w regionie;
12. wzywa Komisję i Europejski Bank Inwestycyjny do udzielania dalszej pomocy władzom tunezyjskim, w tym przez pomoc makrofinansową i inicjatywę COVAX, pod warunkiem przestrzegania praw człowieka i zasad demokracji zgodnie z art. 2 układu o stowarzyszeniu między UE a Tunezją; podkreśla, że ustanowienie odpowiedzialnego rządu stanowi istotny krok w tym kierunku;
13. wzywa Komisję do wznowienia rozmów trójstronnych z tunezyjskim społeczeństwem obywatelskim, władzami tunezyjskimi i Komisją;
14. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji/ wysokiemu przedstawicielowi Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Komisji, parlamentom państw członkowskich oraz rządowi i parlamentowi Tunezji.
- [1] Dz.U. L 97 z 30.3.1998, s. 2.