ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την ανάγκη για επείγον ενωσιακό σχέδιο δράσης με σκοπό την κατοχύρωση επισιτιστικής ασφάλειας εντός και εκτός της ΕΕ ενόψει της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία
16.3.2022 - (2022/2593(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Ulrike Müller, Søren Gade, Nils Torvalds
εξ ονόματος της Ομάδας Renew
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B9-0160/2022
B9‑0163/2022
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ανάγκη για επείγον ενωσιακό σχέδιο δράσης με σκοπό την κατοχύρωση επισιτιστικής ασφάλειας εντός και εκτός της ΕΕ ενόψει της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρωσική Ομοσπονδία ξεκίνησε μια απρόκλητη και αδικαιολόγητη εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, σε μια σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνεχείς και αποτρόπαιες επιθέσεις εναντίον Ουκρανών αμάχων αποτελούν σοβαρή παραβίαση της Σύμβασης της Γενεύης και συνιστούν εγκλήματα πολέμου·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η παραγωγή τροφίμων και η πρόσβαση σε τρόφιμα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως γεωπολιτικό όπλο·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι στόχοι της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑλΠ) και της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον εφοδιασμό της αγοράς της ΕΕ με τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας, τη μείωση της εξάρτησης της αγοράς της ΕΕ από τις εισαγωγές τροφίμων και τη διασφάλιση ότι τα τρόφιμα φτάνουν στους καταναλωτές σε λογικές τιμές· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία COVID-19 και τώρα η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχουν καταστήσει ακόμη πιο σαφές ότι η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει την επισιτιστική της ασφάλεια και να μειώσει την εξάρτησή της από εισροές που προέρχονται από μοναδικούς ή πολύ λίγους προμηθευτές εκτός ΕΕ·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάσταση αυτή και οι θεμιτές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία θα οδηγήσουν σε σημαντική σωρευτική διαταραχή των παγκόσμιων αγορών γεωργίας, αλιείας και υδατοκαλλιέργειας επιπλέον της κρίσης της COVID-19 και των πρόσφατων σημαντικών αυξήσεων του κόστους των εισροών, ιδίως σε σχέση με τις αγορές σιτηρών και φυτικού ελαίου, δεδομένου ότι η Ουκρανία και η Ρωσία αντιπροσωπεύουν περίπου το 30 % του παγκόσμιου εμπορίου σίτου, το 32 % του κριθαριού, το 17 % του αραβοσίτου και πάνω από το 50 % του ηλιελαίου και το 20 % των ηλιανθόσπορων, καθώς και όσον αφορά την πρόσβαση σε λιπάσματα και τις εισροές που απαιτούνται για την παραγωγή λιπασμάτων·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ εξαρτάται ιδιαίτερα από την Ουκρανία για την προμήθεια αραβοσίτου, ελαιοκράμβης, σιταριού, ηλιανθόσπορων και πλακούντων ηλίανθου, ενώ η Ρωσία αποτελεί επίσης σημαντική πηγή εισαγωγών για τον σίτο, την ελαιοκράμβη, τους ηλιανθόσπορους και τους πλακούντες ηλίανθου, η πλειονότητα των οποίων χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για τον κτηνοτροφικό τομέα·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετά κράτη μέλη έχουν επισημάνει ότι, με τους σημερινούς ρυθμούς, κινδυνεύουν να εξαντλήσουν τα αποθέματα ζωοτροφών έως το Πάσχα·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ουκρανία και η Ρωσία είναι ακόμη σημαντικότεροι προμηθευτές βασικών τροφίμων σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, ιδίως στην Αίγυπτο, η οποία εισάγει πάνω από το 50 % του συνόλου των σιτηρών της για ψωμί, και στην Ινδία, η οποία εισάγει σχεδόν τα δύο τρίτα της ζήτησης βρώσιμων ελαίων από την παγκόσμια αγορά· λαμβάνοντας υπόψη ότι οποιαδήποτε αύξηση των τιμών στις χώρες αυτές, όσο μικρή και αν είναι, θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην προσφορά βασικών τροφίμων στον γενικό πληθυσμό· τονίζει ότι αυτό δεν αποτελεί μόνο πρόβλημα επισιτιστικής ασφάλειας, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κοινωνική κρίση στη νότια γειτονία της ΕΕ·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα έχει άμεσο αντίκτυπο στις συνεχιζόμενες επισιτιστικές κρίσεις παγκοσμίως· λαμβάνοντας υπόψη ότι περισσότερο από το ήμισυ του σίτου που χρησιμοποιείται από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα προέρχεται από μόνο την Ουκρανία·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, εκτός από τη μεγάλη εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές λιπασμάτων από τη Ρωσία, η εξάρτηση της Ένωσης από τις εισαγωγές ενέργειας από ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή λιπασμάτων και από την ποτάσα από τη Λευκορωσία θα οδηγήσει σε σημαντική διαταραχή του εφοδιασμού σε μια περίοδο κατά την οποία οι τιμές των λιπασμάτων αυξήθηκαν κατά 142 % κατά το τελευταίο έτος και η ενέργεια και τα λιπάσματα αντιπροσωπεύουν το 20 % του κόστους παραγωγής των γεωργών[1]· λαμβάνοντας υπόψη ότι το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύει το 60 έως 80 % του κόστους παραγωγής βασικών αζωτούχων λιπασμάτων[2]· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου έχουν ήδη οδηγήσει στο προσωρινό κλείσιμο ορισμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων λιπασμάτων· λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν ήδη περιπτώσεις στις οποίες εταιρείες λιπασμάτων έχουν απορρίψει παραγγελίες γεωργών λόγω έλλειψης πρώτων υλών·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν πολλά λιπάσματα που προέρχονται από οργανικές πηγές θρεπτικών συστατικών και ότι τα προϊόντα αυτά δεν χρησιμοποιούνται επί του παρόντος ως υποκατάστατα των χημικών λιπασμάτων· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση της χρήσης τους θα μπορούσε να αποτελέσει λύση για τη μείωση της εξάρτησης της Ένωσης από τα χημικά λιπάσματα, επιτυγχάνοντας παράλληλα τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η τιμή των καυσίμων έχει αυξηθεί σημαντικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, φθάνοντας σε ιστορικά υψηλά επίπεδα σε πολλά κράτη μέλη· λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνέχιση αυτής της πορείας θα οδηγήσει σε μια μη βιώσιμη οικονομική κατάσταση για τους γεωργούς και τους αλιείς, όπως ότι θα είναι αδύνατο για τα αλιευτικά σκάφη να ανοιχτούν στη θάλασσα και να κερδίσουν περισσότερα από το κόστος των αλιευτικών δραστηριοτήτων·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τομείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης της ΕΕ παρέχουν υψηλής ποιότητας προϊόντα θαλασσινών, διαδραματίζοντας θεμελιώδη ρόλο στη διασφάλιση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι χάρη στον τομέα της αλιείας, εδώ και πολύ καιρό, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές έχουν στη διάθεσή τους προϊόντα υψηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας που πληρούν υψηλά πρότυπα όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων, ενώ ο ίδιος το τομέας κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως όσον αφορά τη βιωσιμότητα·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αντίκτυπος στις τιμές των καταναλωτικών τροφίμων πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19, η οποία συνέβαλε ήδη στην αύξηση των τιμών πριν από την έναρξη του πολέμου· λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος των τροφίμων στην ΕΕ ήταν κατά 4,7 % υψηλότερο τον Ιανουάριο του 2022 σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους[3]· λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλά κράτη μέλη, και ιδίως οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αντιμετωπίζουν ακόμη υψηλότερες αυξήσεις των τιμών των τροφίμων·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ρωσία είναι ο έκτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ευρώπης όσον αφορά την αξία των εξαγωγών γεωργικών προϊόντων διατροφής της ΕΕ[4]· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαταραχές του εμπορίου και οι επιβαλλόμενες κυρώσεις θα απαιτήσουν μέτρα μετριασμού, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας εναλλακτικών αγορών για τα γεωργικά προϊόντα της ΕΕ·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αντίκτυπο στην αγορά εργασίας, γεγονός που θα μπορούσε να επηρεάσει περαιτέρω την παραγωγή τροφίμων·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 9 Μαρτίου 2022, η Επιτροπή πραγματοποίησε την πρώτη συνεδρίαση του νεοσυσταθέντος ευρωπαϊκού μηχανισμού ετοιμότητας και αντίδρασης σε κρίσεις στον τομέα της επισιτιστικής ασφάλειας (EFSCM), προκειμένου να συζητηθούν η επισιτιστική ασφάλεια, ο αντίκτυπος των αυξήσεων στις τιμές της ενέργειας και των εισροών και ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μηχανισμός αυτός αποσκοπεί στην αύξηση της ετοιμότητας έναντι κρίσεων μέσω της βελτίωσης του συντονισμού και της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και τις επακόλουθες κυρώσεις, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έλαβαν διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων στις αγορές γεωργίας, αλιείας και υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ·
1. εκφράζει τη βαθιά ανησυχία του για τον αντίκτυπο που θα έχει αυτή η διαταραχή των διαδικασιών γεωργίας, αλιείας και υδατοκαλλιέργειας στην επισιτιστική ασφάλεια του λαού της Ουκρανίας και καλεί την Επιτροπή και τη διεθνή κοινότητα να συντονίσουν και να παράσχουν σε όλες τις πληγείσες περιφέρειες και πόλεις ένα ισχυρό μακροπρόθεσμο πρόγραμμα ανθρωπιστικής επισιτιστικής βοήθειας, μέσω όλων των πιθανών φόρουμ, όπως η Επιτροπή για την Παγκόσμια Επισιτιστική Ασφάλεια, προκειμένου να αντισταθμιστεί η έλλειψη παραγωγής τροφίμων από την Ουκρανία και η διατάραξη της τροφικής αλυσίδας·
2. υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό να τερματιστεί ο πόλεμος που προκάλεσε η Ρωσία, να διασφαλιστεί η ειρήνη και να αποκατασταθεί η σταθερότητα στην Ουκρανία, ώστε να μπορέσει να ανακάμψει ο γεωργικός τομέας της Ουκρανίας και να διασφαλιστεί η επισιτιστική ασφάλεια της χώρας· καλεί την ΕΕ να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να στηρίξει τη γεωργική ανάκαμψη της Ουκρανίας και να διασφαλίσει την αδιάλειπτη σπορά στην Ουκρανία μέσω της παροχής σπόρων και λιπασμάτων στα οποία υπάρχει έλλειψη·
3. σημειώνει με σοβαρή ανησυχία ότι η παράταση αυτού του πολέμου θα σήμαινε ότι οι χώρες που βασίζονται σε οικονομικά προσιτές εξαγωγές σίτου από την Ουκρανία θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σημαντικές ελλείψεις κατά τους προσεχείς μήνες, ιδίως στις αναπτυσσόμενες και λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες εταίρους που αντιμετώπιζαν ήδη οξύ υποσιτισμό πριν από αυτή τη νέα κρίση· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναλάβουν δράση για την επείγουσα στήριξη αυτών των χωρών βραχυπρόθεσμα, στηρίζοντας τις τοπικές κοινότητες, τις αρχές και τις ΜΚΟ προκειμένου να μετριαστεί η επείγουσα ανάγκη για τρόφιμα και να συνεχιστεί η ενίσχυση της στήριξης προς αυτές τις χώρες, προκειμένου να αποφευχθεί η μεγαλύτερη έλλειψη τροφίμων σε εκτεθειμένες περιοχές, με ιδιαίτερη προσοχή στις πλέον ευάλωτες κοινότητες, και προκειμένου να οικοδομηθεί ανθεκτικότητα στις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων τους μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα με την ενίσχυση του γεωργικού τους τομέα μέσω της προσέγγισης της ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ· καλεί τη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών, να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τα αποθέματα, τις συγκομιδές και τη διαθεσιμότητα τροφίμων σε μια προσπάθεια να αντισταθμιστούν τα προβλήματα εφοδιασμού παγκοσμίως και να αποφευχθεί μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση·
4. υπογραμμίζει ότι οι χώρες που βρίσκονται κοντά στην περιοχή των συγκρούσεων, εκείνες με ευάλωτες αναπτυσσόμενες οικονομίες και εκείνες που υποδέχονται την πλειονότητα των Ουκρανών προσφύγων θα πληγούν περισσότερο από τον πόλεμο στην Ουκρανία· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να στηρίξουν τις χώρες αυτές και να εξασφαλίσουν επαρκή εφοδιασμό τροφίμων·
5. τονίζει την επείγουσα ανάγκη να επανεξεταστεί η προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά την επισιτιστική ασφάλεια, να μειωθεί η συνολική εξάρτηση του συστήματος τροφίμων της ΕΕ, να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, ιδίως σε επίπεδο πρόσβασης σε εισροές, και να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες τις οποίες έφεραν στο φως η υπερβολική εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας, ζωοτροφών και λιπασμάτων από μοναδικούς ή πολύ λίγους προμηθευτές και η έλλειψη διαφοροποίησης των αλυσίδων εφοδιασμού· σημειώνει ότι θα πρέπει να εξεταστούν μέτρα σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων πέραν του κατάλληλου επιπέδου παραγωγής, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος στην τιμή των βασικών προϊόντων και στην οικονομική προσιτότητα των τροφίμων·
6. επιμένει ότι οι σκοποί και οι στόχοι της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και της ευρύτερης Πράσινης Συμφωνίας δεν θα πρέπει να υπονομευθούν κατά τις άμεσες κινήσεις για την αύξηση της ανθεκτικότητας και την οικοδόμηση αυτάρκειας σε σχέση με τις εισροές· επισημαίνει ότι τα μέτρα για την αύξηση της αποδοτικότητας της χρήσης εισροών και της διαθεσιμότητας πιο βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων και πρακτικών και μέτρων για την αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων, όπως ορίζονται στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και στην Πράσινη Συμφωνία, με αποτέλεσμα τη μείωση της εξάρτησης από εισροές όπως τα επιβλαβή φυτοπροστατευτικά προϊόντα και τα χημικά λιπάσματα, αποτελούν τα δομικά στοιχεία για τη διασφάλιση ενός ισχυρού γεωργικού τομέα και αλυσίδας εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων διατροφής στην ΕΕ μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα·
7. υπενθυμίζει, ωστόσο, ότι οι σκοποί και οι στόχοι της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» πρέπει πρώτα να υποβληθούν σε ολοκληρωμένη εκτίμηση επιπτώσεων και ότι η ευθύνη των συννομοθετών θα είναι, παράλληλα με την εφαρμογή των χαρτών πορείας που οδηγούν στους στόχους «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», να θέσουν τις προϋποθέσεις για την αποφυγή οποιασδήποτε μείωσης των επιπέδων γεωργικής παραγωγής στην Ευρώπη ή διαρροής εκπομπών· επισημαίνει ότι, υπό το πρίσμα του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και της περαιτέρω πίεσης που υφίστανται οι αλυσίδες τροφίμων της ΕΕ στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, ο επείγων χαρακτήρας της μελέτης όλων αυτών των επιπτώσεων έχει αυξηθεί, ενώ οι πιθανές επιπτώσεις στην επισιτιστική ασφάλεια πρέπει να αξιολογηθούν προσεκτικά και θα πρέπει επίσης να ανατεθεί ολοκληρωμένη μελέτη σχετικά με την εξάρτηση του επισιτιστικού μας συστήματος από τις εισροές και τις πηγές τους·
8. ζητεί από την ομάδα εμπειρογνωμόνων του EFSCM να επιταχύνει το διαρθρωτικό της έργο σχετικά με τη χαρτογράφηση των κινδύνων και της ευπάθειας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων της ΕΕ και των κρίσιμων υποδομών της και να υπάρχουν σαφείς και γρήγοροι δίαυλοι επικοινωνίας και ενημέρωσης σχετικά με τον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης για τη διασφάλιση του πλήρους δυναμικού της ΕΕ όσον αφορά τον επισιτιστικό εφοδιασμό, την επισιτιστική ασφάλεια και τη μείωση της εξάρτησης της γεωργίας της ΕΕ από τις εισαγωγές και τις εισροές, συμβάλλοντας παράλληλα θετικά στο συνολικό εμπορικό ισοζύγιο της Ένωσης·
9. καλεί την Επιτροπή να προετοιμάσει χωρίς καθυστέρηση λεπτομερές σχέδιο δράσης για να εξασφαλιστεί η επισιτιστική ασφάλεια εντός της ΕΕ, με αξιοποίηση των διδαγμάτων που έχουν αντληθεί από το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2021, όπου αρμόζει, και να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες τις οποίες έφεραν στο φως η υπερβολική εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας, ζωοτροφών και λιπασμάτων από μοναδικούς ή πολύ λίγους προμηθευτές και η έλλειψη διαφοροποίησης των αλυσίδων εφοδιασμού·
10. σημειώνει ότι το εν λόγω σχέδιο δράσης αποτελεί ευκαιρία για την επιτάχυνση της επίτευξης των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, η οποία θα ενισχύσει την ευρωστία των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων της ΕΕ στο πλαίσιο μιας πράσινης κυκλικής οικονομίας και θα προσφέρει κίνητρα στους γεωργούς, τους αλιείς και τους συμφεροντούχους σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων για τη μετάβαση προς πιο βιώσιμες, αποδοτικές και αυτάρκεις μεθόδους και εργαλεία παραγωγής μέσω της αυξημένης υιοθέτησης καινοτόμων εργαλείων, τεχνολογιών καλλιέργειας και βιώσιμων διαδικασιών και πρακτικών, τα οποία θα συμβάλουν στη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από εισαγόμενες εισροές, μεταξύ άλλων με την ανάπτυξη βραχυπρόθεσμων επενδύσεων για την κλιμάκωση της υιοθέτησης τεχνολογιών και πρακτικών που αποσκοπούν στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»·
11. καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν μέτρα και να χρησιμοποιήσουν τα διαθέσιμα εργαλεία για την ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων τους· επιμένει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται δεν πρέπει να θέτουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, ούτε να υπονομεύουν τα μέτρα για την αύξηση της ανθεκτικότητας στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων σε ολόκληρη την ΕΕ, ούτε να αυξάνουν την ενεργειακή εξάρτηση από ρωσικούς πόρους·
12. τονίζει ότι είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί βραχυπρόθεσμα το πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων σε όλα τα στάδια της αλυσίδας, προκειμένου να μειωθεί η πίεση στον εφοδιασμό τροφίμων στην Ευρώπη· επαναλαμβάνει την έκκλησή του να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για να επιτευχθεί ένας ενωσιακός στόχος μείωσης της σπατάλης τροφίμων κατά 30 % έως το 2025 και 50 % έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα αναφοράς του 2014·[5]
13. εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η τρέχουσα κατάσταση θα ασκήσει τόσο οικονομικές όσο και πρακτικές πιέσεις σε ορισμένους παραγωγούς όσον αφορά την επίτευξη των υφιστάμενων στόχων και των νομοθετικών υποχρεώσεων, λόγω της έλλειψης επενδύσεων, της μειωμένης ρευστότητας και της αβεβαιότητας της αγοράς· σημειώνει, στο πλαίσιο αυτό, ότι ενδέχεται να απαιτηθεί μια ρεαλιστική προσέγγιση όσον αφορά τους ελέγχους·
14. τονίζει ότι, στο επίπεδο της παραγωγής, θα χρειαστούν ενισχυμένα μέτρα και κίνητρα για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας, όπως η αύξηση της κυκλικότητας και της αυτάρκειας εισροών, χωρίς να υπονομεύεται η παραγωγική ικανότητα και η ανταγωνιστικότητα της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, εργαλεία όπως η μετάβαση προς τη γεωργία ακριβείας, η ανάπτυξη και ταχεία πρόσβαση στις αγορές εναλλακτικών πρωτεϊνών, οργανικών λιπασμάτων, μικροβιακής προστασίας των καλλιεργειών και νέων τεχνικών γονιδιώματος σύμφωνα με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, και η δυνατότητα, κατά τη διάρκεια αυτού του μεταβατικού έτους της ΚΓΠ, να εξεταστούν προσωρινές και βραχυπρόθεσμες δυνατότητες ευελιξίας με όρους και παρεκκλίσεις και να επιταχυνθούν οι διοικητικές διαδικασίες για την επίτευξη αυτών των δυνατοτήτων ευελιξίας·
15. υπογραμμίζει ότι η έλλειψη πρωτεϊνών στην ΕΕ εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική αδυναμία και ζητεί μια αυξημένη και αφοσιωμένη προσέγγιση για την αύξηση της παραγωγής φυτικών πρωτεϊνών στην ΕΕ με βιώσιμο τρόπο μέσω στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ και άλλων μέτρων·
16. αναγνωρίζει την επείγουσα ανάγκη για προσωρινά και αναστρέψιμα μέτρα για την ενίσχυση της παραγωγής της ΕΕ για την περίοδο συγκομιδής 2022, προκειμένου να υπάρξει συμβολή στην επισιτιστική ασφάλεια της ΕΕ· καλεί την Επιτροπή, υπό το πρίσμα της ανάγκης να ξεπεραστεί η άμεση έλλειψη πρωτεϊνούχων καλλιεργειών, να επιταχύνει τις διοικητικές διαδικασίες ώστε να καταστεί δυνατή, κατά τη διάρκεια αυτού του μεταβατικού έτους της ΚΓΠ, η χρήση εκτάσεων υπό καθεστώς αγρανάπαυσης για την παραγωγή των εν λόγω καλλιεργειών για κατανάλωση από τον άνθρωπο ή τα ζώα και χωρίς να αυξάνεται η εξάρτηση από τις εισροές· ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, να δοθεί προτεραιότητα σε πρωτεϊνούχες καλλιέργειες που απαιτούν καθόλου ή πολύ χαμηλές εισροές φυτοφαρμάκων·
17. σημειώνει ότι, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τα χημικά λιπάσματα, θα πρέπει να αξιοποιηθούν το συντομότερο δυνατόν εναλλακτικές οργανικές πηγές θρεπτικών συστατικών και κυκλοφορία των θρεπτικών παραγόντων· καλεί την Επιτροπή να αντιμετωπίσει τα νομοθετικά και πρακτικά εμπόδια στην υλοποίηση αυτής της λύσης, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τις εισαγωγές λιπασμάτων, πρώτον μέσω της μετάβασης σε οργανικά λιπάσματα βραχυπρόθεσμα και, δεύτερον, μέσω της περαιτέρω στήριξης της έρευνας και των νέων καινοτομιών σε επίπεδο ΕΕ· καλεί, ειδικότερα, την Επιτροπή να λάβει τα αναγκαία μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών, για την ενίσχυση της χρήσης βιολογικών προϊόντων λίπανσης που προέρχονται από ιλύ επεξεργασίας λυμάτων και μεταποιημένη κοπριά προκειμένου να υποκατασταθούν χημικά λιπάσματα, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δεν αντιβαίνει στους στόχους της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»·
18. καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει τη δυνατότητα και τη σκοπιμότητα της κινητοποίησης πρόσθετης χρηματοδοτικής στήριξης για τους τομείς που πλήττονται περισσότερο και να λάβει επείγοντα μέτρα για να βοηθήσει τους γεωργούς να μετριάσουν τις επιπτώσεις της σοβαρής αύξησης των τιμών των λιπασμάτων·
19. τονίζει τις διασυνδέσεις μεταξύ της βιωσιμότητας και της αυξημένης κυκλικότητας στη γεωργία με την απομάκρυνση από την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, εισαγόμενη ενέργεια και χημικά λιπάσματα και τη μετάβαση προς πιο πράσινες, ανανεώσιμες εναλλακτικές λύσεις·
20. υπογραμμίζει την ανάγκη και τη δυνατότητα των γεωργών της ΕΕ να αυξήσουν την παραγωγή της ΕΕ και τη χρήση βιοενέργειας, όπως βιοαέριο και βιοκαύσιμα, καθώς και ανανεώσιμης ενέργειας, όπως οι ηλιακές κυψέλες, ως εργαλείο για τον μετριασμό των διογκούμενων τιμών ενέργειας· σημειώνει ότι αυτά είναι επωφελή για το κλίμα, από την άποψη της διαφοροποίησης, και ότι η παραγωγή τους μπορεί επίσης να δημιουργήσει πρόσθετη πηγή εισοδήματος για τους γεωργούς·
21. καλεί την Επιτροπή να μετριάσει τον αντίκτυπο που έχει στους γεωργούς και τους παραγωγούς η απώλεια αγορών λόγω των αντιποίνων που έλαβε η Ρωσία ως απάντηση στις κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ, να εξετάσει το ενδεχόμενο λήψης μέτρων για να τους βοηθήσει, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης, και να τους βοηθήσει να βρουν εναλλακτικές εξαγωγικές αγορές για τα προϊόντα τους·
22. καλεί την Επιτροπή να εφαρμόσει έκτακτα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων για ιδιωτική αποθεματοποίηση, για τα γεωργικά προϊόντα που αντιμετωπίζουν προβλήματα αγοράς· σημειώνει την πρόθεσή του να διαθέσει τις ενισχύσεις αυτές στον τομέα του χοιρείου κρέατος· παροτρύνει την Επιτροπή να δημιουργήσει έναν μηχανισμό που θα επιτρέπει την πρόσβαση σε προϊόντα ιδιωτικής αποθήκευσης από μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλους φορείς, προκειμένου να συμβάλει στη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στην Ουκρανία· πιστεύει ότι ο μηχανισμός αυτός θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί μέσω του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) στα κράτη μέλη που φιλοξενούν πρόσφυγες, προκειμένου να καλυφθεί η επείγουσα ανάγκη παροχής πρόσθετης τροφής·
23. θεωρεί ότι ο ευρωπαϊκός αλιευτικός τομέας είναι καίριας σημασίας για την ευρωπαϊκή επισιτιστική ασφάλεια και εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η κατάστασή του έχει επιδεινωθεί σημαντικά λόγω της ταχείας αύξησης των παγκόσμιων τιμών σε σημαντικά βασικά προϊόντα για τον τομέα και ιδίως των τιμών των καυσίμων, που έχουν καταστήσει τις αλιευτικές δραστηριότητες οικονομικά μη βιώσιμες· πιστεύει ότι η κατάσταση αυτή απαιτεί επείγουσα βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης στήριξης· επισημαίνει ότι η βοήθεια αυτή πρέπει να διασφαλίζει τη συνέχιση των δραστηριοτήτων των αλιευτικών στόλων της ΕΕ και, κατ’ επέκταση, τη συνέχιση των δραστηριοτήτων κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν αυτή τη δύσκολη κατάσταση για τον τομέα της αλιείας και να την αντιμετωπίσουν δεόντως στις επικείμενες δράσεις· σημειώνει ότι, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αύξηση των τιμών των καυσίμων, είναι σημαντικό μακροπρόθεσμα να τονωθεί η ανάπτυξη και η χρήση καινοτόμων, επιλεκτικών αλιευτικών μεθόδων και τεχνικών με υψηλότερη απόδοση καυσίμων·
24. καλεί την Επιτροπή να αναλάβει δράση για να διασφαλίσει ότι οι διατάξεις για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων de minimis, επιτρέπουν στα κράτη μέλη να προσφέρουν ταχεία και ευέλικτη στήριξη στους φορείς εκμετάλλευσης προκειμένου να αντισταθμίσουν το αυξημένο κόστος που συνδέεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, ότι τα κράτη μέλη, εντός του εθνικού τους πλαισίου, θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο παροχής βοήθειας, όπως η μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, η αναστολή ή η μείωση ορισμένων φόρων και η παράταση των δανείων για τη νόσο COVID-19· καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι οι κρατικές ενισχύσεις δεν οδηγούν σε στρέβλωση του ανταγωνισμού και ότι διασφαλίζονται ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών·
25. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) θα τεθεί σε λειτουργία το συντομότερο δυνατόν και ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο ανάληψης δράσης για να καταστεί δυνατή η επείγουσα βοήθεια στο πλαίσιο του ταμείου και σε περιόδους κρίσης όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία· ζητεί μετ’ επιτάσεως την κινητοποίηση τυχόν εναπομενόντων κονδυλίων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και καλεί μετ’ επιτάσεως την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επιταχύνουν την εφαρμογή του αποθεματικού προσαρμογής στο Brexit, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η στήριξη φτάνει ταχύτερα σε περιοχές που πλήττονται από το Brexit·
26. σημειώνει ότι θα πρέπει να εξεταστούν μέτρα σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλοι οι συμφεροντούχοι διαδραματίζουν ρόλο στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τομέα των γεωργικών και θαλάσσιων τροφίμων και ότι τα μέτρα αυτά πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη των σκοπών και των στόχων της μετάβασης της ΕΕ στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2050· θεωρεί ότι, σύμφωνα με την ταχεία εφαρμογή της οδηγίας (ΕΕ) 2019/633 για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη βιωσιμότητα της γεωργίας και στον σημαντικό ρόλο των εμπόρων λιανικής στον καθορισμό δίκαιων αποδόσεων για τους παραγωγούς, ιδίως υπό το πρίσμα των πιέσεων που προκύπτουν από το αυξημένο κόστος των εισροών, αλλά σε ίση βάση, στην ευθύνη τους να διασφαλίζουν ότι τα τρόφιμα παραμένουν προσιτά και προσβάσιμα για τους καταναλωτές·
27. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παρακολουθούν στενά τις αγορές γεωργικών και θαλάσσιων τροφίμων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις κερδοσκοπίες επί των τιμών και χρησιμοποιώντας, κατά περίπτωση, τα εργαλεία που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, διασφαλίζοντας παράλληλα την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς·
28. υπενθυμίζει ότι αρκετοί ουκρανικοί λιμένες στον Εύξεινο Πόντο έχουν κλείσει, διαταράσσοντας το διεθνές εμπόριο τροφίμων, και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επιτρέψουν ασφαλείς διαδρόμους μεταφορών και τροφίμων από και προς την Ουκρανία μέσω εναλλακτικών λιμένων, καθώς και μέσω σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών·
29. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.
- [1] Δείκτης τιμών της Eurostat για τα γεωργικά μέσα παραγωγής (3ο τρίμηνο 2020 έως 3ο τρίμηνο του 2021).
- [2] Fertilizers Europe: Policy Priorities, Industry competitiveness, Energy cost, https://www.fertilizerseurope.com/industry-competitiveness/energy-cost/ ((Ημερομηνία πρόσβασης: 16 Μαρτίου 2022).
- [3] Eurostat, εργαλείο παρακολούθησης των τιμών των τροφίμων, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/prc_fsc_idx/default/table?lang=en
-
[4] Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Στατιστικό δελτίο εμπορικών συναλλαγών αγροδιατροφικών προϊόντων. Ευρωπαϊκή Ένωση — Ουκρανία, https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/food-farming-fisheries/farming/documents/agrifood-ukraine_en.pdf
- [5] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0425_EN.html