ONTWERPRESOLUTIE over de vervolging van de oppositie en de detentie van vakbondsleiders in Belarus
13.5.2022 - (2022/2664(RSP))
ingediend overeenkomstig artikel 132, lid 2, van het Reglement
Sandra Kalniete, Michael Gahler, Rasa Juknevičienė, David McAllister, Vangelis Meimarakis, Siegfried Mureşan, Paulo Rangel, Andrius Kubilius, Jerzy Buzek, Traian Băsescu, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Daniel Buda, Deirdre Clune, Tomasz Frankowski, Andrzej Halicki, Arba Kokalari, Ewa Kopacz, David Lega, Miriam Lexmann, Antonio López‑Istúriz White, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Aušra Maldeikienė, Lukas Mandl, Marian‑Jean Marinescu, Liudas Mažylis, Luděk Niedermayer, Gheorghe‑Vlad Nistor, Janina Ochojska, Stanislav Polčák, Christian Sagartz, Radosław Sikorski, Michaela Šojdrová, Eugen Tomac, Inese Vaidere, Isabel Wiseler‑Lima, Milan Zver
namens de PPE-Fractie
Zie ook gezamenlijke ontwerpresolutie RC-B9-0270/2022
B9‑0270/2022
Resolutie van het Europees Parlement over de vervolging van de oppositie en de detentie van vakbondsleiders in Belarus
Het Europees Parlement,
– gezien zijn eerdere resoluties over Belarus,
– gezien de conclusies van de Europese Raad van 21-22 juni 2021,
– gezien de verklaring van de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid van 28 februari 2022 over het referendum in Belarus over de grondwet,
– gezien de verklaring van de woordvoerder van de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) van 29 april 2022 over nieuwe repressieve maatregelen in Belarus waarbij de mogelijkheden voor het opleggen van de doodstraf worden verruimd,
– gezien artikel 132, lid 2, van zijn Reglement,
A. overwegende dat de EU sinds oktober 2020 vijf sanctiepakketten heeft ingesteld in verband met de situatie in Belarus, gericht tegen in totaal 183 personen en 26 entiteiten, die onder meer zijn uitgevaardigd als reactie op onaanvaardbaar geweld van de Belarussische autoriteiten tegen vreedzame demonstranten, het tot wapen maken van migranten voor politieke doeleinden en hybride aanvallen aan de grens van de EU;
B. overwegende dat op 14 december 2021 de leidende figuren van de Belarussische oppositie, Sergej Tichanovski, Mikalay Statkevitsj, Ihar Losik, Artsyom Sakau, Uladzimir Tsyhanovich en Dzmitry Papou, tot lange gevangenisstraffen zijn veroordeeld op grond van verzonnen beschuldigingen van poging tot machtsovername, aanzetten tot haat en sociale onrust, en extremisme; overwegende dat Sergej Tichanovski tot 18 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld, Mikalay Statkevitsj tot 14 jaar gevangenisstraf, en Ihar Losik, Artsyom Sakau, Uladzimir Tsyhanovich en Dzmitry Papou respectievelijk 15, 16, 15 en 16 jaar gevangenisstraf kregen opgelegd op grond van soortgelijke verzonnen beschuldigingen;
C. overwegende dat de militaire agressie tegen Oekraïne deels is gestart vanop het grondgebied van Belarus, dat de Russische agressie hand-en-spandiensten verleende;
D. overwegende dat op 27 februari 2022 in Belarus een schijnreferendum over een wijziging van de grondwet heeft plaatsgevonden, dat heeft geleid tot de aantasting van de neutraliteit van Belarus en het opgeven van zijn niet-nucleaire status; overwegende dat voor het eerst sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kernwapens in Belarus zouden kunnen worden gestationeerd en een bedreiging voor de Europese veiligheid zouden kunnen vormen;
E. overwegende dat de EU ook sancties heeft vastgesteld tegen Belarus als reactie op zijn betrokkenheid bij de Russische agressie en invasie: individuele en economische sancties tegen 22 personen, handelsbeperkingen, uitsluiting van Swift voor drie Belarussische banken, een verbod op transacties met de centrale bank van Belarus, beperkingen op de geldstromen van Belarus naar de EU en een verbod op de levering van eurobiljetten aan Belarus;
F. overwegende dat de Nationale Vergadering van Belarus op 28 april 2022 een wijziging van het wetboek van strafrecht heeft goedgekeurd waarbij de doodstraf wordt ingevoerd voor “pogingen tot terrorisme; overwegende dat Belarus als enige land in Europa nog steeds de doodstraf voltrekt;
G. overwegende dat een Belarussische rechtbank op 6 mei 2022 Sofia Sapega, de vriendin van Roman Protasevitsj die werd aangehouden nadat hun commerciële vlucht vorig jaar gedwongen werd in Belarus te landen, tot zes jaar gevangenisstraf heeft veroordeeld wegens het aanzetten tot haat in de samenleving;
H. overwegende dat de aanvallen op vakbondsactivisten en -leiders de afgelopen twee maanden zijn toegenomen, voornamelijk omdat velen van hen zich hebben verzet tegen de steun van Belarus aan de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, alsook vanwege hun jarenlange steun voor de democratie en hun verzet tegen het bewind van Loekasjenko;
I. overwegende dat staatsveiligheidsfunctionarissen de kantoren van onafhankelijke vakbondsorganisaties (het Belarussische congres van democratische vakbonden, de Belarussische vrije vakbond, de vrije vakbond van metaalarbeiders en de Belarussische vakbond van werknemers in de radio-elektronische industrie) en de woningen van hun leiders in verschillende steden in het land doorzochten; overwegende dat meer dan 16 vakbondsleiders en -activisten zijn aangehouden, van wie velen zijn aangesloten bij het Belarussische congres van democratische vakbonden;
J. overwegende dat de volgende vakbondsleiders en -activisten zijn gearresteerd: Aliaksandr Yarashuk, Siarhei Antusevich, Aliaksandr Bukhvostau, Mikalaj Sharakh, Yana Malash, Vitali Chychmarou, Hanna Dus, Vadzim Payvin, Mikhail Hromau, Yury Beliakou, Vasil Berasneu, Hennadz Fiadynich, Dzmitry Barodka, Miraslau Sabchuk, Iryna Bud-Husaim en Aleh Padalinski;
K. overwegende dat de onafhankelijke Belarussische vakbond van werknemers in de radio-elektronische industrie op 11 april 2022 willekeurig tot “extremistische groepering” is verklaard en vervolgens werd verboden;
L. overwegende dat het regime in Minsk doorgaat met de brute onderdrukking van zijn eigen bevolking; overwegende dat mensenrechtenactivisten, journalisten, politieke activisten en iedereen die ervan beschuldigd kan worden een afwijkende mening te hebben, te maken krijgen met verzonnen/arbitraire aanklachten, vervolging en zeer lange gevangenisstraffen; overwegende dat er momenteel meer dan duizend politieke gevangenen in Belarus zijn;
1. betuigt zijn krachtige steun aan en solidariteit met de duizenden Belarussische burgers die hun vrijheid, en steeds vaker ook hun leven, op het spel zetten door zich te blijven verzetten tegen het regime van Aleksandr Loekasjenko dat na de frauduleuze verkiezingen van 9 augustus 2020 onwettig is;
2. veroordeelt met klem en eist dat onmiddellijk een einde wordt gemaakt aan het geweld en de repressie door de overheidsinstanties in Belarus, en met name aan de onwettige detentie, de foltering, de mishandeling tijdens de detentie en de strafrechtelijke vervolging van vreedzame burgers;
3. herinnert eraan dat veel van de door het regime gearresteerde Belarussische burgers achter gesloten deuren, in oneerlijke en partijdige processen worden berecht, vaak op grond van verzonnen beschuldigingen en zonder juridische waarborgen;
4. eist de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van alle politieke gevangenen in Belarus; eist de onmiddellijke vrijlating van alle Belarussische burgers die zijn aangehouden en in staat van beschuldiging zijn gesteld omwille van hun burgeractiviteiten en hun verzet tegen de repressie van het regime, alsook omwille van hun verzet tegen de steun van het regime aan de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne;
5. eist de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van alle onafhankelijke vakbondsleiders en -activisten; eist dat er een einde komt aan de intimidatie van onafhankelijke vakbondsleiders en -activisten en aan de verstoring van het functioneren van de vakbonden in Belarus;
6. veroordeelt de systematische onderdrukking door het regime van de burgerbevolking, die sinds de gestolen verkiezingen van 9 augustus 2020 duizenden Belarussen ertoe heeft gedwongen het land te ontvluchten; herhaalt dat deze aanhoudende repressiecampagne en de gedwongen ontheemding van burgers ernstige mensenrechtenschendingen vormen;
7. betreurt het feit dat Belarus momenteel het enige land in Europa is dat de doodstraf nog toepast en het toepassingsgebied van de doodstraf heeft verruimd; veroordeelt de wijziging van het Belarussische wetboek van strafrecht waarbij de doodstraf wordt ingevoerd voor “pogingen tot terrorisme”; is van oordeel dat het regime dit gemakkelijk kan misbruiken om zijn politieke tegenstanders uit de weg te ruimen; herinnert eraan dat veel politieke gevangenen in staat van beschuldiging zijn gesteld of reeds tot lange gevangenisstraffen zijn veroordeeld op grond van de bepalingen van de code inzake terrorisme;
8. spreekt zijn krachtige veroordeling uit over het gebruik dat het Russische leger maakt van het grondgebied van Belarus voor het verplaatsen van troepen en wapens, het gebruik van het luchtruim, het bijtanken, het bevoorraden en opslaan van militair materieel; veroordeelt de steun van Belarus en de Belarussische strijdkrachten en geheime diensten aan het lanceren van de militaire aanval op Oekraïne; acht Belarus medeverantwoordelijk voor de aanval en is van mening dat het daarom alle juridische consequenties moet dragen die uit het internationaal recht voortvloeien; geeft uiting aan zijn diepe bezorgdheid over de risico’s die voortvloeien uit het feit dat Belarus zijn neutraliteit opgeeft, onderdak biedt aan Russische strijdkrachten en gezamenlijke militaire oefeningen houdt;
9. dringt erop aan dat alle sancties die tegen Rusland zijn uitgevaardigd, ook voor Belarus strikt worden nageleefd en op passende wijze worden uitgevoerd, ook in alle toekomstige sanctierondes;
10. spreekt zijn waardering en steun uit voor de Belarussische burgers die met gevaar voor eigen veiligheid de straat zijn opgegaan om de oorlog te veroordelen die in naam van de Russische Federatie en met de steun van de onwettige dictator van Belarus is ontketend, en voor degenen die sabotage-operaties hebben uitgevoerd om de Russische militaire logistiek op het grondgebied van Belarus te verhinderen en te verstoren;
11. veroordeelt de desinformatiecampagnes en de verspreiding van de oorlogspropaganda van het Kremlin in Belarus;
12. verzoekt de Commissie en de lidstaten steun en bescherming te bieden aan mensenrechtenactivisten en het maatschappelijk middenveld in Belarus, die te maken zullen krijgen met ernstige repressie, onder meer door noodvisa af te geven om Belarus zo nodig te verlaten;
13. is verheugd over het verbod voor Belarussische atleten om deel te nemen aan internationale sportwedstrijden, zoals het tennistoernooi van Wimbledon;
14. veroordeelt ten zeerste dat het regime van Loekasjenko met het oog op politieke doelstellingen mensen tot wapen blijft maken, hetgeen in strijd is met de internationale normen en de bilaterale verdragen van Belarus met zijn EU-buurlanden; onderstreept dat de door de Belarussische staat gesteunde illegale grensoverschrijdingen aan de buitengrenzen van de EU, in combinatie met een vijandige desinformatiecampagne, een vorm van hybride oorlogvoering is die gericht is op het intimideren en destabiliseren van de EU; betuigt zijn sterke solidariteit met Litouwen, Polen en Letland, alsook met andere lidstaten waarop het Belarussische regime het vizier richt; herhaalt dat de meest getroffen landen de buitengrenzen van de EU doeltreffend moeten beschermen, met inachtneming van het toepasselijke internationale recht;
15. roept de lidstaten op tot betere samenwerking op het gebied van grensbeheer, bestrijding van mensenhandel, sigarettensmokkel en andere veiligheidsproblemen die het Belarussische regime heeft veroorzaakt of in de hand heeft gewerkt;
16. roept de lidstaten en de Commissie op ervoor te zorgen dat de nodige maatregelen worden genomen om beter bestand te zijn tegen alle vormen van buitenlandse inmenging die het bewind van Loekasjenko zou kunnen plegen, met inbegrip van, maar niet beperkt tot, cyberaanvallen en desinformatie in de context van de voortdurende Russische agressie tegen Oekraïne;
17. prijst het systematische en consistente werk van de Belarussische democratische krachten in Belarus en in ballingschap, met name de leider van de democratische oppositie, Svetlana Tichanovskaja, de coördinatieraad en de schaduwregering; herhaalt dat het dringend noodzakelijk is de contacten en de samenwerking met deze krachten te onderhouden en uit te breiden;
18. roept op tot de aanneming van een EU-strategie voor de toekomstige betrekkingen met een democratisch Belarus en voor een alomvattend pakket maatregelen om de democratische krachten van Belarus voor te bereiden op de uitvoering van een alomvattend plan om hervormingen te stimuleren en economische steun te verlenen;
19. dringt er bij de Commissie, de EDEO en de EU-lidstaten op aan de rechtstreekse steun aan de Belarussische oppositie, het maatschappelijk middenveld, mensenrechtenactivisten en onafhankelijke mediaorganisaties binnen en buiten Belarus te verhogen; onderstreept het belang van het onderhouden van betrekkingen met dergelijke personen; verbindt zich ertoe zijn eigen activiteiten ter ondersteuning van de democratie op te voeren; vraagt nogmaals om een gericht EU-bijstandsprogramma om het maatschappelijk middenveld, onafhankelijke media, de academische wereld en de Belarussische oppositie in ballingschap te helpen, evenals slachtoffers van politieke onderdrukking en politiegeweld en diegenen die het repressieve regime ontvluchten;
20. roept de EU op om op operationeel niveau met de vertegenwoordigers van de democratische krachten van Belarus in gesprek te treden teneinde de werkzaamheden af te ronden met het oog op de aanneming van een routekaart voor de uitvoering van het reeds door de Commissie overwogen economisch en investeringspakket van 3 miljard EUR, als een manier om de democratische aspiraties van de Belarussische bevolking te omhelzen; roept op tot een politieke dialoog tussen de EU en de democratische krachten van Belarus om tot een gezamenlijke visie op genoemd steunplan te komen; benadrukt dat een inhoudelijke openbare discussie nodig is om bij het publiek steun te verwerven voor een aanzienlijke betrokkenheid van de EU;
21. steunt de voorbereidingen voor een door de EU geleide internationale donorconferentie om de democratische krachten in Belarus bij te staan;
22. verzoekt de EU-instellingen in internationale instellingen en procedures en bij het Internationaal Strafhof (ICC) of andere geschikte internationale tribunalen of rechtbanken alle nodige stappen te ondernemen om de daden van Aleksandr Loekasjenko in verband met de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne te vervolgen als oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, en actief deel te nemen aan het onderzoek daarnaar;
23. benadrukt dat er een uitgebreid onderzoek nodig is naar de misdaden die door het regime van Loekasjenko tegen de bevolking van Belarus zijn gepleegd; spoort alle lidstaten aan om het beginsel van universele jurisdictie actief toe te passen en rechtszaken voor te bereiden tegen Belarussische functionarissen die verantwoordelijk zijn voor of medeplichtig zijn aan geweld en onderdrukking, onder meer Aleksandr Loekasjenko;
24. steunt de oprichting van een taskforce van deskundigen op het gebied van het internationaal recht, die zal helpen bij de beraadslagingen binnen het platform van het Europees Parlement en technisch advies zal geven over de vraag hoe vooruitgang kan worden geboekt in zaken van universele jurisdictie bij het ICC, het Internationaal Gerechtshof en ad-hoctribunalen, met het oog op de bestrijding van straffeloosheid in Belarus;
25. is van oordeel dat de EU bereid moet zijn de democratische krachten van Belarus bij te staan bij de efficiënte uitvoering van hun vertegenwoordigingstaken op het gebied van dialoogfacilitering, belangenbehartiging, opbouw van hervormingscapaciteit, investeringsbeheer en staatsbestuur;
26. steunt de vertegenwoordigers van de democratische krachten van Belarus bij het initiëren van het nationale waarheids- en verzoeningsinitiatief en roept de EU op dit initiatief te ondersteunen door middel van een krachtige communicatiestrategie;
27. roept de EU-instellingen en de lidstaten op jaarlijkse topontmoetingen te organiseren met hooggeplaatste vertegenwoordigers van de democratische krachten van Belarus; is van oordeel dat dit bevorderlijk zou zijn voor de aanneming van gezamenlijke beleidsrichtsnoeren over de toekomst van de betrekkingen van de EU met een democratisch Belarus;
28. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie, de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, de regeringen en parlementen van de lidstaten, de Raad van Europa, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, de autoriteiten van de Republiek Belarus en de vertegenwoordigers van de Belarussische democratische oppositie.