Projekt rezolucji - B9-0281/2022Projekt rezolucji
B9-0281/2022
Parlament Europejski

PROJEKT REZOLUCJI w sprawie zwalczania bezkarności za zbrodnie wojenne w Ukrainie

13.5.2022 - (2022/2655(RSP))

złożony w następstwie oświadczeń Rady i Komisji
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu

Michael Gahler, Rasa Juknevičienė, David McAllister, Vangelis Meimarakis, Siegfried Mureşan, Paulo Rangel, Andrius Kubilius, Jerzy Buzek, Traian Băsescu, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Daniel Buda, Deirdre Clune, Gheorghe Falcă, Tomasz Frankowski, Andrzej Halicki, Sandra Kalniete, Arba Kokalari, Ewa Kopacz, David Lega, Miriam Lexmann, Antonio López‑Istúriz White, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Aušra Maldeikienė, Lukas Mandl, Marian‑Jean Marinescu, Liudas Mažylis, Luděk Niedermayer, Gheorghe‑Vlad Nistor, Janina Ochojska, Stanislav Polčák, Christian Sagartz, Radosław Sikorski, Michaela Šojdrová, Eugen Tomac, Inese Vaidere, Tom Vandenkendelaere, Isabel Wiseler‑Lima, Milan Zver
w imieniu grupy PPE

Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0281/2022

Procedura : 2022/2655(RSP)
Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji
Dokument w ramach procedury :  
B9-0281/2022
Teksty złożone :
B9-0281/2022
Debaty :
Głosowanie :
Teksty przyjęte :

B9‑0281/2022

Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie zwalczania bezkarności za zbrodnie wojenne w Ukrainie

(2022/2655(RSP))

Parlament Europejski,

– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje i sprawozdania w sprawie Ukrainy i Rosji, a w szczególności rezolucję z 1 marca 2022 r. w sprawie rosyjskiej agresji na Ukrainę[1], rezolucję z dnia 24 marca 2022 r. w sprawie pilnej potrzeby przyjęcia unijnego planu działania dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w UE i poza jej terytorium w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę[2], rezolucję z dnia 7 kwietnia 2022 r. w sprawie konkluzji z posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 24–25 marca 2022 r., dotyczących m.in. ostatnich wydarzeń związanych z wojną w Ukrainie oraz sankcji UE wobec Rosji i ich stosowania[3], a także rezolucję z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie wpływu wojny w Ukrainie na kobiety[4],

– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka oraz Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,

– uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z dnia 9 grudnia 1948 r. oraz Konwencję genewską o ochronie osób cywilnych podczas wojny z dnia 12 sierpnia 1949 r.,

– uwzględniając rozdział VII Karty Narodów Zjednoczonych (działania, które należy podjąć w razie zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju i aktów agresji),

– uwzględniając konwencję ONZ z 10 grudnia 1984 r. w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,

– uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) z 17 lipca 1998 r., który wszedł w życie 1 lipca 2002 r.,

– uwzględniając opracowane przez Komisję Prawa Międzynarodowego ONZ zasady prawa międzynarodowego uznane w Karcie Trybunału Norymberskiego oraz w Wyrokach Trybunału (zasady norymberskie), które określają, co stanowi zbrodnię wojenną,

– uwzględniając akt końcowy z Helsinek i późniejsze dokumenty,

– uwzględniając europejską konwencję praw człowieka, memorandum budapeszteńskie o gwarancjach bezpieczeństwa oraz dokument wiedeński i protokoły dodatkowe do niego,

– uwzględniając ramy ONZ dotyczące analizy masowych aktów okrucieństwa, przygotowane przez biuro specjalnych doradców ONZ ds. zapobiegania ludobójstwu i obowiązku ochrony,

– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 2 marca 2022 r. w sprawie agresji na Ukrainę oraz rezolucję z 24 marca 2022 r. w sprawie humanitarnych skutków napaści na Ukrainę,

– uwzględniając rezolucję ONZ przyjętą przez Radę Praw Człowieka w dniu 4 marca 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Ukrainie w związku z rosyjską agresją, w której Rada postanowiła powołać niezależną międzynarodową komisję śledczą,

– uwzględniając orzeczenie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości ONZ z 16 marca 2022 r.,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie reakcji na naruszenia praw człowieka w kontekście zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, w tym ludobójstwa[5],

– uwzględniając oświadczenia przywódców Parlamentu Europejskiego w sprawie Ukrainy z 16 i 24 lutego 2022 r.,

– uwzględniając deklarację wersalską z 11 marca 2022 r.,

– uwzględniając oświadczenie Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa wydane w imieniu UE 4 kwietnia 2022 r. w sprawie rosyjskich aktów okrucieństwa popełnionych w Buczy i innych ukraińskich miastach,

– uwzględniając oświadczenie sekretarza generalnego ONZ Antonia Guterresa z dnia 5 kwietnia 2022 r.,

– uwzględniając oświadczenie prokuratora MTK Karima A.A. Khana QC z 2 marca 2022 r. pt. „The situation in Ukraine: Receipt of Referrals from 39 States Parties and the Opening of an Investigation” [Sytuacja w Ukrainie: wniesienie spraw przez 39 państw-stron i wszczęcie dochodzenia],

– uwzględniając podjęte przez Radę decyzje w sprawie sankcji i środków ograniczających wobec Rosji, obejmujących działania dyplomatyczne, sankcje indywidualne, takie jak zamrożenie aktywów i ograniczenia podróży, specjalne restrykcje w stosunkach gospodarczych z Krymem i Sewastopolem oraz z niekontrolowanymi przez rząd obwodami donieckim i ługańskim, sankcje gospodarcze, restrykcje medialne i restrykcje dotyczące współpracy gospodarczej,

– uwzględniając sprawozdanie Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z 13 kwietnia 2022 r. w sprawie naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Ukrainie od dnia 24 lutego 2022 r.,

– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że zbrodnia ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, znane również jako „masowe akty okrucieństwa”, stanowią najpoważniejsze zbrodnie przeciwko ludzkości; mając na uwadze, że wspólnota międzynarodowa ma obowiązek zapobiegać masowym aktom okrucieństwa; mając na uwadze, że jeżeli przestępstwa takie są popełniane, nie powinny pozostawać bezkarne i że należy zapewnić ich skuteczne, sprawiedliwe i szybkie ściganie na szczeblu krajowym lub międzynarodowym i zgodnie z zasadą komplementarności;

B. mając na uwadze, że odpowiedzialność, sprawiedliwość, praworządność i walka z bezkarnością to zasadnicze elementy stanowiące podstawę wysiłków na rzecz pokoju, rozwiązywania konfliktów, pojednania i odbudowy; mając na uwadze, że MTK odgrywa kluczową rolę w zwalczaniu bezkarności, przywracaniu pokoju oraz zapewnianiu ofiarom sprawiedliwości; mając na uwadze, że system odszkodowań dla ofiar zbrodni wchodzących w zakres kompetencji MTK czyni z niego jedyną taką instytucję sądowniczą na szczeblu międzynarodowym;

C. mając na uwadze, że w listopadzie 2016 r. Rosja postanowiła wycofać swój podpis pod statutem rzymskim; mając na uwadze, że Ukraina nie jest państwem-stroną statutu rzymskiego, lecz dwukrotnie skorzystała – zgodnie z art. 12 ust. 3 statutu rzymskiego – z przysługującej jej możliwości uznania jurysdykcji MTK w odniesieniu do popełnionych na jej terytorium domniemanych przestępstw na mocy statutu rzymskiego;

D. mając na uwadze, że akty okrucieństwa popełniane przez oddziały rosyjskie osiągnęły nowy odrażający wymiar wraz z odkryciem w niedzielę 3 kwietnia 2022 r. na ulicach Buczy – miasta, które przez prawie miesiąc było niedostępne dla ukraińskiej armii – ciał cywilnych ofiar, mężczyzn i kobiet; mając na uwadze, że ukraiński prokurator generalny zidentyfikował tysiące domniemanych rosyjskich zbrodni wojennych na całym terytorium Ukrainy, w tym grabieże, zabójstwa, tortury i gwałty; mając na uwadze, że fakty te w sposób dobitny uzasadniają powołanie międzynarodowej komisji do zbadania wszystkich zbrodni popełnionych przez rosyjskie siły zbrojne od początku wojny;

E. mając na uwadze, że rosyjskie siły zbrojne nadal prowadzą masowy ostrzał i ataki lotnicze wymierzone w obszary mieszkalne i infrastrukturę cywilną, takie jak szpitale, szkoły i przedszkola, co doprowadziło do całkowitego zniszczenia Mariupolu, Wołnowachy oraz wielu innych miast i wsi w całym kraju; mając na uwadze, że według doniesień rosyjskie siły zbrojne dopuściły się również naruszeń prawa wojennego wobec ludności cywilnej w takich miejscowościach jak Czernihów, Chersoń, Charków i Kijów oraz w ich okolicach, a naruszenia te obejmowały powtarzające się gwałty, doraźne egzekucje i grabieże mienia cywilnego, takiego jak żywność i odzież;

F. mając na uwadze, że 2 marca 2022 r. prokurator MTK ogłosił, iż wszczął dochodzenie w sprawie sytuacji w Ukrainie na podstawie wniosków otrzymanych od państw-stron[6];

G. mając na uwadze, że w dniu 5 kwietnia 2022 r. Estonia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Norwegia, Polska, Słowacja, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria i Ukraina zadeklarowały zamiar wszczęcia dochodzeń w sprawie zbrodni wojennych popełnionych podczas rosyjskiej wojny napastniczej wobec Ukrainy w 2022 r., powołując się na zasadę jurysdykcji uniwersalnej;

H. mając na uwadze, że w sprawozdaniu Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z dnia 13 kwietnia 2022 r. stwierdzono, że „misja nie jest w stanie stwierdzić, czy rosyjski atak na Ukrainę jako taki może kwalifikować się jako rozległy i systematyczny atak skierowany przeciwko ludności cywilnej. Uważa jednak, że niektóre wzorce aktów przemocy naruszających [międzynarodowe prawo dotyczące praw człowieka] [...] były wielokrotnie dokumentowane w trakcie konfliktu”;

I. mając na uwadze, że zbrodnia agresji, która jest popełniana na dużą skalę przeciwko Ukrainie, nie może pozostać bezkarna;

J. mając na uwadze, że MTK nie jest obecnie właściwy do prowadzenia dochodzeń i, w stosownych przypadkach, ścigania zbrodni agresji popełnionych na terytorium Ukrainy; mając na uwadze, że lukę tę należy wypełnić, powołując specjalny międzynarodowy trybunał, który byłby upoważniony do prowadzenia dochodzeń i ścigania domniemanych zbrodni agresji popełnionych wobec Ukrainy przez przywódców politycznych i dowódców wojskowych Rosji i jej sojuszników;

1. wyraża złość i oburzenie z powodu doniesień o okrucieństwach, w tym gwałtach i egzekucjach cywilów, przymusowych wysiedleniach, grabieży i atakach na infrastrukturę cywilną, taką jak szpitale, placówki medyczne, szkoły, schroniska i karetki pogotowia, oraz ostrzeliwaniu cywilów próbujących uciec z obszarów konfliktu za pośrednictwem wcześniej uzgodnionych korytarzy humanitarnych, do których zobowiązały się rosyjskie siły zbrojne w szeregu okupowanych ukraińskich miast, takich jak Bucza i Irpień;

2. przypomina, że UE zobowiązała się do działania na arenie międzynarodowej zgodnie z zasadami, które leżą u podstaw jej utworzenia, takimi jak demokracja, praworządność oraz poszanowanie praw człowieka, a także do popierania zasad zawartych w Karcie ONZ i prawie międzynarodowym; w tym kontekście potwierdza, że pierwszorzędne znaczenie dla UE powinno mieć ustalenie i pociągnięcie do odpowiedzialności osób winnych poważnym naruszeniom praw człowieka, których ciężar kwalifikuje je jako zbrodnie przeciw ludzkości, oraz drastycznemu łamaniu międzynarodowego prawa humanitarnego, urastającemu do rangi zbrodni wojennych;

3. ponownie potwierdza zasadnicze znaczenie powszechnego przystąpienia do statutu rzymskiego; wzywa państwa, które jeszcze tego nie uczyniły, do ratyfikowania statutu rzymskiego, Umowy o przywilejach i immunitetach Międzynarodowego Trybunału Karnego oraz poprawek z Kampali do statutu rzymskiego w celu wsparcia rozliczalności;

4. z ogromnym ubolewaniem odnotowuje wycofanie się niektórych państw-stron ze statutu rzymskiego; podkreśla, że chociaż Rosja wycofała swój podpis pod statutem rzymskim w 2016 r., nadal obowiązuje zasada jurysdykcji uniwersalnej;

5. podkreśla, że sprawcy zbrodni wojennych i innych poważnych naruszeń praw oraz odpowiedzialni urzędnicy rządowi i przywódcy wojskowi muszą zostać pociągnięci do odpowiedzialności; w pełni popiera dochodzenie wszczęte przez prokuratora MTK w sprawie zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, a także prace komisji śledczej Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka;

6. wyraża ogromne poparcie dla decyzji prokuratora MTK o wszczęciu dochodzenia w związku z zarzutami popełnienia w Ukrainie zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości oraz podkreśla, jak ważne dla zabezpieczenia niezbędnych dowodów jest sprawne przeprowadzenie prac i szybkie postępy; zauważa ponadto, że wzmożona działalność Urzędu Prokuratora prowadzi do zwiększonej potrzeby działań informacyjnych, udziału ofiar i innych podstawowych działań; wzywa państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz wsparcia MTK dodatkowymi zasobami, aby mógł jak najskuteczniej prowadzić dochodzenia i postępowania karne, oraz do umożliwienia w tym celu np. misji doradczej Unii Europejskiej w Ukrainie, która pomogłaby w dokumentowaniu dowodów; podkreśla jednak, że istotna jest koordynacja między różnymi podmiotami, w tym organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i ONZ, w celu zapewnienia najwyższego poziomu prowadzenia dochodzeń i procesu gromadzenia dowodów;

7. podkreśla związek między bezkarnością za wcześniejsze naruszenia, których dopuściła się Rosja, zwłaszcza w odniesieniu do Krymu w 2014 r. i Gruzji w 2009 r., a niedawnymi i ciągle popełnianymi naruszeniami w Ukrainie;

8. wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w ramach międzynarodowych instytucji i postępowań oraz przed MTK lub innymi właściwymi międzynarodowymi trybunałami lub sądami, aby zaskarżyć działania Putina i Łukaszenki jako zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości oraz aktywnie uczestniczyć w prowadzeniu dochodzeń w ich sprawie; domaga się ponadto, aby dochodzeniami tymi i związanymi z nimi oskarżeniami objęci zostali również wszyscy członkowie rosyjskich sił zbrojnych i osoby zamieszane w zbrodnie wojenne;

9. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji z dnia 25 kwietnia 2022 r. w sprawie rozszerzenia mandatu i funkcji operacyjnych Eurojustu w odniesieniu do gromadzenia, analizy, przechowywania i wymiany dowodów w celu wsparcia dochodzeń i ścigania głównych przestępstw międzynarodowych, w szczególności ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i powiązanych przestępstw[7]; wzywa Komisję i Radę do zaakceptowania stanowiska Parlamentu, zgodnie z którym mandat Eurojustu powinien zostać rozszerzony na zbrodnię agresji – czwarte przestępstwo przewidziane w statucie rzymskim; wzywa Eurojust do wykorzystania tych nowych uprawnień do wspierania właściwych organów państw członkowskich w analizowaniu dowodów, tak aby przyczynić się do zapewnienia późniejszej dopuszczalności takich dowodów w sądach krajowych lub międzynarodowych lub równoważnych mechanizmach; podkreśla, że rozszerzeniu mandatu powinno towarzyszyć odpowiednie zwiększenie finansowania Eurojustu;

10. podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie muszą w pełni wykorzystać swoje zdolności i dostępne legalne sposoby pociągania sprawców zbrodni wojennych do odpowiedzialności; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje gotowość Europolu do wspierania wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego i wzywa agencję do ścisłej współpracy z Eurojustem, jeżeli zostanie o to wystosowany wniosek; w tym kontekście wzywa Komisję do wzmożenia wysiłków, aby doprowadzić do postępów w negocjacjach z państwami trzecimi w sprawie umów międzynarodowych umożliwiających Europolowi wymianę danych osobowych, z zastrzeżeniem odpowiednich zabezpieczeń w zakresie ochrony danych;

11. przypomina, że zasada jurysdykcji uniwersalnej ma na celu uniknięcie bezkarności zbrodniarzy wojennych i umożliwia wszystkim państwom wywiązanie się z obowiązku ścigania i karania sprawców; uważa, że ważne jest zapewnienie organom ścigania i organom sądowym w państwach członkowskich odpowiednich narzędzi umożliwiających im skuteczne gromadzenie dowodów niezbędnych do skazania zbrodniarzy wojennych; zwraca w szczególności uwagę na proponowany europejski nakaz wydania dowodów i europejski nakaz zabezpieczenia dowodów[8], które ułatwią i przyśpieszą transgraniczny dostęp do dowodów w postępowaniach karnych, oraz wzywa do szybkiego zakończenia długotrwałych negocjacji w tej sprawie;

12. podkreśla znaczenie prowadzania kontroli na granicach zewnętrznych przy pełnym wykorzystaniu dostępnych wielkoskalowych systemów informatycznych UE oraz rejestrowania uchodźców wjeżdżających na terytorium UE, tak aby dopilnować, by przestępcy wojenni nie mogli niezauważeni wjeżdżać na terytorium UE i wtapiać się w tłum; jest przekonany, że trwająca reforma ram prawnych UE dotyczących wymiany informacji między organami ścigania przyspieszy gromadzenie istotnych informacji na temat zbrodniarzy wojennych w policyjnych bazach danych różnych państw członkowskich;

13. odnotowuje wzmocniony nadzór i środki monitorowania wdrożone przez Interpol w odniesieniu do Rosji w odpowiedzi na jej inwazję na Ukrainę; zakłada, że wymiana danych za pośrednictwem Interpolu może przyczynić się do prowadzenia dochodzeń w sprawie zbrodni wojennych; ubolewa jednak, że statut Interpolu nie przewiduje możliwości zawieszenia członkostwa, i wzywa Interpol do co najmniej zawieszenia dostępu rosyjskiego krajowego biura centralnego do baz danych Interpolu;

14. wzywa władze Ukrainy do ratyfikowania statutu rzymskiego podpisanego przez Ukrainę w 2000 r.; wzywa również prezydenta Zełenskiego do podpisania ustawy nr 2689 w sprawie poprawek do niektórych aktów ustawodawczych dotyczących egzekwowania międzynarodowego prawa karnego i humanitarnego – ustawę, którą Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła w maju 2021 r. i dzięki której ustawodawstwo krajowe Ukrainy zostałoby dostosowane do prawa międzynarodowego;

15. wzywa Komisję i państwa członkowskie do udzielenia wsparcia władzom ukraińskim i zachęcania Ukrainy do spełnienia kluczowych kryteriów, aby walczyć z bezkarnością za poważne zbrodnie międzynarodowe popełniane na jej terytorium, w tym zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;

16. z zadowoleniem przyjmuje pakiety sankcji wobec Rosji i podkreśla, że priorytetem musi być teraz pełne i skuteczne wdrożenie tych sankcji w całej UE i przez międzynarodowych sojuszników UE;

17. wyraża głębokie uznanie i szacunek wobec pracy i zaangażowania ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego, w tym w związku z pracami dokumentującymi naruszenia, do których dochodzi w Ukrainie, oraz w związku z prowadzonym przez nie rzecznictwem wspierającym walkę z bezkarnością za zbrodnie w Ukrainie;

Specjalny międzynarodowy trybunał karny ds. zbrodni agresji

18. wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do wsparcia bezzwłocznego stworzenia odpowiedniej podstawy prawnej, przy wsparciu ze strony istniejących forów wielostronnych, takich jak ONZ, aby umożliwić powołanie specjalnego międzynarodowego trybunału karnego ds. zbrodni agresji, jakiej dopuścili się przeciwko Ukrainie przywódcy polityczni i dowódcy wojskowi Federacji Rosyjskiej i jej sojuszników; wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do jak najszybszego zapewnienia wszelkich niezbędnych zasobów ludzkich i budżetowych, a także wsparcia administracyjnego, dochodzeniowego i logistycznego w celu ustanowienia tego trybunału;

19. wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do ubiegania się o wsparcie polityczne ze strony partnerów i organizacji międzynarodowych o podobnych poglądach, w szczególności Zgromadzenia Ogólnego ONZ, w celu ustanowienia tego trybunału;

°

° °

20. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Ukrainy oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Federacji Rosyjskiej.

Ostatnia aktualizacja: 18 maja 2022
Informacja prawna - Polityka ochrony prywatności