ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με την απάντηση της ΕΕ στην αύξηση των τιμών ενέργειας στην Ευρώπη

28.9.2022 - (2022/2830(RSP))

εν συνεχεία δηλώσεων του Συμβουλίου και της Επιτροπής
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού

Mohammed Chahim, Dan Nica
εξ ονόματος της Ομάδας S&D

Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B9-0416/2022

B9‑0420/2022

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την απάντηση της ΕΕ στην αύξηση των τιμών ενέργειας στην Ευρώπη

(2022/2830(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

– έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές[1],

– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2019/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας[2],

– έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της οδηγίας 2012/27/ΕΕ[3],

– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με τα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο και με την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 994/2010[4],

– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 18ης Μαΐου 2022, σχετικά με το Σχέδιο REPowerEU (COM(2022)0230),

– έχοντας υπόψη το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων,

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 28ης Νοεμβρίου 2019 σχετικά με την κλιματική και περιβαλλοντική κατάσταση έκτακτης ανάγκης[5],

– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Ιουνίου 2021, για τη θέσπιση πλαισίου με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 401/2009 και (ΕΕ) 2018/1999 («ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα»)[6],

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 10ης Φεβρουαρίου 2021 σχετικά με το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία[7],

– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Ιανουαρίου 2020 σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία[8],

– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης, στις 9 Σεπτεμβρίου 2022, η Πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen επιβεβαίωσε ότι η τρέχουσα ενεργειακή κρίση οφείλεται στη χειραγώγηση της αγοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε συζήτηση με βουλευτές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 8 Ιουνίου 2022, η Πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen επιβεβαίωσε ότι ο σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ «δεν λειτουργεί πλέον» και πρέπει να προσαρμοστεί στη «νέα πραγματικότητα της κυριαρχίας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας»·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την 20ή αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων όσον αφορά την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες καλής ποιότητας, στις οποίες περιλαμβάνονται η ύδρευση, η αποχέτευση, η ενέργεια, οι μεταφορές, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και οι ψηφιακές επικοινωνίες, και ότι παρέχεται η δυνατότητα υποστήριξης για την πρόσβαση στις εν λόγω υπηρεσίες σε όσους την έχουν ανάγκη·

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη Eurostat, το 8 % του πληθυσμού της ΕΕ δήλωσε ότι δεν ήταν σε θέση να διατηρήσει το σπίτι του επαρκώς ζεστό το 2020· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεγαλύτερη αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τους οικιακούς καταναλωτές κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021 υπερέβη το 10 %· λαμβάνοντας υπόψη ότι παραδόξως οι τιμές μειώθηκαν σε δύο κράτη μέλη της ΕΕ, και αυτά ήταν η Σλοβακία και η Ουγγαρία, όπου οι τιμές υπόκεινται σε ρύθμιση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση των τιμών της ενέργειας, σε συνδυασμό με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, έχουν επιδεινώσει μια ήδη δύσκολη κατάσταση για πολλούς πολίτες της ΕΕ·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τιμές άμεσης παράδοσης του φυσικού αερίου που καταγράφηκαν στον ολλανδικό μηχανισμό μεταφοράς τίτλων (TTF), οι οποίες είχαν παραμείνει κάτω από τα 25 EUR/MWh τα τελευταία τέσσερα έτη, αυξήθηκαν απότομα από τον Αύγουστο του 2021, ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και έφτασαν σε επίπεδα άνω των 200 EUR/MWh στα μέσα Αυγούστου του 2022, όπου και παρέμειναν· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ενέργειες της Ρωσίας αποτελούν παράδειγμα αποτυχίας της αγοράς φυσικού αερίου της ΕΕ, που χρήζει ρυθμιστικής παρέμβασης·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεγάλη αύξηση του όγκου συναλλαγών στην αγορά άμεσης παράδοσης, σε βάρος των διμερών συμβάσεων, έχει καταστήσει τις τιμές της ενέργειας πιο ευμετάβλητες και αναντίστοιχες με την αξία του υποκείμενου βασικού εμπορεύματος·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) έχει δηλώσει ότι, ενώ «οι ανοικτές και εύρυθμες αγορές παραγώγων επί βασικών προϊόντων διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο για τη διαμόρφωση των τιμών», λόγω της πρόσφατης περιόδου ακραίων πιέσεων, «ορισμένα μέτρα για τον περιορισμό της υπερβολικής μεταβλητότητας θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της συνολικής λειτουργίας» των εν λόγω αγορών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ESMA επισήμανε επίσης ότι το πλαίσιο της δεύτερης οδηγίας για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFID II)[9] προβλέπεται ήδη «ένα σύνολο μηχανισμών για την αντιμετώπιση της μεταβλητότητας (ιδίως η διακοπή της διαπραγμάτευσης και τα όρια διακύμανσης των τιμών)», επισημαίνοντας παράλληλα ότι «δεδομένων των ακραίων συνθηκών που έχουν βιώσει οι αγορές παραγώγων επί εμπορευμάτων (και ιδίως οι αγορές ενέργειας) τους τελευταίους μήνες, φαίνεται να είναι πολύ χαμηλός ο αριθμός των περιπτώσεων διακοπής της διαπραγμάτευσης στους σχετικούς τόπους διαπραγμάτευσης της ΕΕ»[10]·

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου έχει επίσης οδηγήσει σε πρωτοφανώς υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς το φυσικό αέριο αποτελεί την οριακή πηγή ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές·

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι σε ολόκληρη την ΕΕ και τον κόσμο, οι πολίτες και οι ΜΜΕ βρίσκονται αντιμέτωποι με την αύξηση των λογαριασμών ενέργειας και του πληθωρισμού λόγω του ρωσικού πολέμου κατά της Ουκρανίας και των συνεπειών της πανδημίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι, ταυτόχρονα, οι μεγάλες εταιρείες στον τομέα της ενέργειας και σε άλλους τομείς επωφελούνται από την εκθετική αύξηση των περιθωρίων κέρδους τους ως αποτέλεσμα της τρέχουσας γεωπολιτικής κατάστασης· λαμβάνοντας υπόψη ότι όλο και περισσότεροι καταναλωτές καλούνται να αντιμετωπίσουν όρους μεταβλητής τιμολόγησης στα συμβόλαια ενέργειάς τους·

Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ταχεία και απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας έχει επηρεάσει σοβαρά την παραγωγή τροφίμων μέσω της αύξησης των λογαριασμών θέρμανσης και ψύξης για τα αγροτικά κτίρια και τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις·

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ασφάλεια του εφοδιασμού στην αγορά ενέργειας επηρεάζεται αρνητικά από το τρέχον γεωπολιτικό πλαίσιο, καθότι οι παραδόσεις φυσικού αερίου καθίστανται λιγότερο προβλέψιμες και συνεπείς·

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δέσμη μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 % μπορεί να συμβάλει στην επιτάχυνση της απαλλαγής της ΕΕ από τις ανθρακούχες εκπομπές, βελτιώνοντας παράλληλα την ενεργειακή της ασφάλεια και ανεξαρτησία· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), είναι εύλογο να αναμένεται ότι οι τιμές της ενέργειας και ο πληθωρισμός θα μειωθούν με την εφαρμογή των μέτρων ενεργειακής απόδοσης που προτείνονται στη δέσμη μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 %[11]·

ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα ποσοστά ενεργειακής φτώχειας τείνουν να μειώνονται κατά 0,21 % όταν οι βαθμολογίες του δείκτη ενεργειακής απόδοσης αυξάνονται κατά μία μονάδα[12]·

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή υπέβαλε πρόσφατα πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με επείγουσα παρέμβαση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόταση περιλαμβάνει προσωρινό ανώτατο όριο εσόδων για τους «υποοριακούς» παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο θα μπορούσε να επιτρέψει στα κράτη μέλη να συγκεντρώνουν έως και 117 δισεκατομμύρια EUR σε ετήσια βάση·

ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, τα προσωρινά δημοσιονομικά μέτρα για τα απροσδόκητα κέρδη θα μπορούσαν να αποφέρουν έως και 200 δισεκατομμύρια EUR το 2022 ως δημόσια έσοδα, προκειμένου να αντισταθμίσουν εν μέρει τους υψηλότερους λογαριασμούς ενέργειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετά κράτη μέλη έχουν θεσπίσει προσωρινά καθεστώτα φόρου επί των απροσδόκητων κερδών·

ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή έχει προτείνει συνεισφορά αλληλεγγύης για τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων, την οποία θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα κράτη μέλη για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αλλά και για επενδύσεις σε καθαρές, εγχώριες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την Επιτροπή, χάρη στην εν λόγω συνεισφορά αλληλεγγύης θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν έως και 25 δισεκατομμύρια EUR·

ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι απαιτείται μεταρρύθμιση της οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ προκειμένου να αντιμετωπιστούν δεόντως οι τρέχουσες προκλήσεις·

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. θεωρεί ότι ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και το γεγονός ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί ως όπλο τον ενεργειακό εφοδιασμό από ορυκτές πηγές για να διχάσει την ΕΕ, έχουν προκαλέσει σημαντική αστάθεια στην αγορά ενέργειας·

2. πιστεύει ότι οι έκτακτες περιστάσεις καθιστούν απαραίτητη τη λήψη έκτακτων μέτρων επείγουσας ανάγκης, για την οποία απαιτείται περισσότερο από ποτέ μια κοινή και ενιαία στάση της ΕΕ·

3. θεωρεί ότι, ενώ οι ισχύοντες κανόνες της αγοράς ενέργειας μπορεί να λειτουργούσαν υπό κανονικές συνθήκες, έχουν αποδειχθεί ακατάλληλοι για την αντιμετώπιση της γεωπολιτικής αβεβαιότητας και των ελλείψεων εφοδιασμού· τονίζει, κατά συνέπεια, ότι η αγορά ενέργειας της ΕΕ οδεύει προς μια αποτυχία της αγοράς που πρέπει να διορθωθεί αμέσως·

4. θεωρεί ότι η υπερβολική εξάρτηση από ρευστές και ανταγωνιστικές αγορές ενέργειας έχει τροφοδοτήσει μια κερδοσκοπική συμπεριφορά, η οποία ταυτόχρονα οδηγεί σε πρωτοφανείς τιμές ενέργειας και ποσοστά πληθωρισμού, όπως το 9 % για τη ζώνη του ευρώ – πολύ πάνω από τον στόχο της ΕΚΤ για πληθωρισμό 2 %· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, ενώ οι πολίτες και οι επιχειρήσεις της ΕΕ επωμίζονται το σχετικό κόστος, οι υπεύθυνοι, δηλαδή οι φορείς της αγοράς ενέργειας, πλουτίζουν από την κατάσταση αυτή·

5. τονίζει ότι η βελτίωση των συνδέσεων φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας είναι σημαντική για τη μείωση του ενεργειακού κόστους της ΕΕ, τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας και την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας· ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, την ταχεία κατασκευή του αγωγού Midcat μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας, ο οποίος θα ενισχύσει την ενεργειακή αυτονομία της ΕΕ προωθώντας τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο·

6. λαμβάνει ιδιαίτερα υπόψη τις ανάγκες των απομακρυσμένων, περιφερειακών και απομονωμένων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των νησιών, οι οποίες, λόγω της απομακρυσμένης θέσης τους και της απόστασής τους από την ηπειρωτική χώρα, καθώς και λόγω ορισμένων συνθηκών της αγοράς, αντιμετωπίζουν ήδη πρόσθετους περιορισμούς·

7. υπενθυμίζει ότι, υπό το πρίσμα της τρέχουσας κατάστασης στην αγορά ενέργειας και της ανάγκης επίτευξης των στόχων μας για την ενέργεια και το κλίμα, πρέπει να αποδίδεται η δέουσα προσοχή στις μεταβατικές πηγές ενέργειας, οι οποίες αποτελούν αναγκαιότητα για ορισμένα κράτη μέλη που υστερούν στην ενεργειακή μετάβαση, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο κανένας από τους ενωσιακούς ή εθνικούς στόχους για το 2030 και το 2050·

8. πιστεύει ότι η καλύτερη λύση για την πρόληψη μιας νέας κρίσης είναι η επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας· τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι ένα ενεργειακό σύστημα που θα είναι πιο αποδοτικό και θα βασίζεται περισσότερο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα προσφέρει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα έναντι εξωτερικών κλυδωνισμών, καθώς και σταθερότερες και χαμηλότερες τιμές· τονίζει ότι η οικιακή θέρμανση πρέπει να απαλλαγεί από τις ανθρακούχες εκπομπές μέσω του έξυπνου εξηλεκτρισμού και της τηλεθέρμανσης που βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές θα έχουν πρόσβαση στις πλέον οικονομικά προσιτές και ανανεώσιμες λύσεις· υπενθυμίζει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το ανανεώσιμο υδρογόνο τόσο στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας όσο και στην απαλλαγή του ενεργειακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές· ζητεί, για τον σκοπό αυτό, να επιταχυνθεί η πράσινη και ενεργειακή μετάβαση με την κινητοποίηση μαζικών επενδύσεων και να υλοποιηθούν οι προτάσεις της στρατηγικής REPowerEU το συντομότερο δυνατόν με μαζικές επενδύσεις σε μέτρα ενεργειακής απόδοσης, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην αποθήκευση ενέργειας·

Απάντηση στην πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό του Συμβουλίου

9. εκφράζει την ικανοποίησή του για τα έκτακτα μέτρα που πρότεινε η Επιτροπή στις 14 Σεπτεμβρίου 2022, ιδίως για το προσωρινό ανώτατο όριο εσόδων για τους «υποοριακούς» παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας και για την εισφορά αλληλεγγύης από τους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Επιτροπή και το Συμβούλιο καθυστέρησαν υπερβολικά να δράσουν, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Κοινοβουλίου από τον Οκτώβριο του 2021· εκφράζει την ανησυχία του για τη χρήση του άρθρου 122 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως νομικής βάσης και ζητεί να έχει το Κοινοβούλιο ρόλο σε όλα τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο αυτό, ακόμη και αν αυτά είναι ανεπίσημα, καθώς απαιτείται πλήρης δημοκρατική νομιμότητα και λογοδοσία· υπενθυμίζει ότι το μέσο αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης·

10. εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόταση σχετικά με τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά τονίζει ότι τα τυχόν μέτρα που εγκρίνονται δεν πρέπει να επιβαρύνουν τα ευάλωτα νοικοκυριά και τους καταναλωτές, τις ΜΜΕ ή όσους ζουν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας·

11. επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής να επιβληθεί εισφορά αλληλεγγύης στους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου· καλεί το Συμβούλιο να καταλήξει σε συμφωνία επί της πρότασης το συντομότερο δυνατόν και να συμπεριλάβει στο πεδίο εφαρμογής της περισσότερες εταιρείες που έχουν επωφεληθεί υπερβολικά από διαδοχικές κρίσεις· σημειώνει ότι η πρόταση πρόκειται να εφαρμοστεί σε επίπεδο κρατών μελών, αλλά δεν περιλαμβάνει δεσμευτικές διατάξεις για τον επιμερισμό των εισπραττόμενων εσόδων μεταξύ των κρατών μελών, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει σε διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ όσον αφορά τα έσοδα· σημειώνει με ανησυχία ότι ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες ενέργειας στην ΕΕ ενδέχεται να μην υπόκεινται στη συνεισφορά· καλεί το Συμβούλιο να συμπεριλάβει μέτρα κατά της φοροαποφυγής στη νομοθεσία, ώστε να αποφευχθεί η μετατόπιση των κερδών·

12. επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής να ανακατευθύνονται τα πρόσθετα δημόσια έσοδα που εξασφαλίζονται χάρη στη συνεισφορά αλληλεγγύης σε εκείνους που πλήττονται περισσότερο από τις διογκούμενες τιμές της ενέργειας· καλεί τα κράτη μέλη να διαθέσουν μερίδιο των εσόδων για την κοινή χρηματοδότηση μέτρων για την πρόληψη του κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς και περαιτέρω κοινωνικοοικονομικών ασυμμετριών· ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, να διατίθεται το 15 % των εισπραττόμενων εσόδων στο κεφάλαιο για το RePowerEU του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με τη μορφή εσόδων για ειδικό προορισμό·

13. τονίζει, επιπλέον, την ανάγκη να εκτιμηθεί ένα κατάλληλο περιθώριο κέρδους υπό το πρίσμα της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και να φορολογηθούν τα απροσδόκητα κέρδη των εμπόρων της αγοράς φυσικού αερίου που επωφελήθηκαν υπερβολικά από την ενεργειακή κρίση· τονίζει ότι οι πόροι θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την παροχή στήριξης, μεταξύ άλλων μέσω μέτρων όπως ανώτατα όρια τιμών λιανικής, για τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις ΜΜΕ, που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση, καθώς και για επενδύσεις σε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέτρα ενεργειακής απόδοσης, όπως η ανακαίνιση και η απαλλαγή των κτιρίων από τις ανθρακούχες εκπομπές, ή η προσωρινή μείωση των τελικών τιμών για τις ΜΜΕ και τα νοικοκυριά· καλεί την Επιτροπή να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συνδράμει τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία της ΕΕ·

14. χαιρετίζει την πρόταση της Επιτροπής για έναρξη συζητήσεων σχετικά με τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας· τονίζει ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν σταθερό και χαμηλό κόστος και δεν θα πρέπει να συνδέονται με το κόστος των ορυκτών καυσίμων· υπενθυμίζει, ωστόσο, ότι ο υφιστάμενος σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχει εξασφαλίσει ανταγωνιστικές τιμές και έχει ανταμείψει τις καθαρές πηγές ενέργειας, και ότι οι υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που παρατηρούνται επί του παρόντος δεν οφείλονται σε αυτόν καθ’ αυτόν τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά σε κερδοσκοπικές και χειραγωγικές συμπεριφορές και ελλείψεις εφοδιασμού στην αγορά φυσικού αερίου· τονίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στην πηγή του με τον τερματισμό της κερδοσκοπίας στην αγορά φυσικού αερίου· καλεί, επιπλέον, την Επιτροπή να αποσυνδέσει την τιμή του φυσικού αερίου από τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να μειωθεί η μεταβλητότητα των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά χονδρικής, και να διασφαλίσει ότι οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας στέλνουν τα σωστά μηνύματα τιμών, προκειμένου να πραγματοποιούνται επενδύσεις στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και να μπορούν οι καταναλωτές να επωφελούνται από το χαμηλότερο κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας·

15. θεωρεί ότι η μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των έκτακτων και δυσανάλογων κερδών καθώς και της αύξησης της ενεργειακής φτώχειας λόγω της τρέχουσας κατάστασης· επισημαίνει, ωστόσο, ότι η μεταρρύθμιση αυτή θα πρέπει επίσης να αποδίδει τη δέουσα προσοχή στην πολυπλοκότητα της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων συμβάσεων που σταθεροποιούν τις τιμές και συνεχίζουν να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση· επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, την επείγουσα ανάγκη αναθεώρησης των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος υπό το πρίσμα του πολέμου και της πανδημίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε όλες τις γενικές υπηρεσίες στο μέλλον·

16. καλεί την Επιτροπή να υποβάλει το συντομότερο δυνατόν πρόταση για τη θέσπιση προσωρινού ανώτατου ορίου στην τιμή του εισαγόμενου φυσικού αερίου· εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη του για το γεγονός ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν προταθεί συγκεκριμένα μέτρα· τονίζει ότι η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να ισχύει για όλους τους Ευρωπαίους αγοραστές, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών ενέργειας και των επιχειρήσεων χονδρικής και λιανικής· ζητεί, επομένως, να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός αλληλεγγύης για τον επιμερισμό του φόρτου, κατά την εφαρμογή του οποίου θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ιδιαίτερη κατάσταση των κρατών μελών που έχουν πρόσβαση στη διεθνή αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου και να αποτρέπονται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών που επιδιώκουν την πρόσβαση στους ίδιους πόρους·

17. καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να αναβαθμίσουν την ενεργειακή πλατφόρμα της ΕΕ και να τη μετατρέψουν σε εργαλείο για την από κοινού προμήθεια ενεργειακών πηγών, χρησιμοποιώντας ως πρότυπο το πρόγραμμα προμήθειας εμβολίων της ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθεί η διαπραγματευτική ισχύς της ΕΕ και να μειωθεί το κόστος των εισαγωγών· τονίζει ότι οι κοινές προμήθειες αποτελούν κοινή ευθύνη της ΕΕ προκειμένου να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες των κρατών μελών τα οποία, λόγω της εφαρμογής των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας, αποκόπηκαν από το ρωσικό φυσικό αέριο και πλήττονται από έλλειψη πρόσβασης στους προμηθευτές· καλεί την Επιτροπή να σχεδιάσει έναν ισχυρό μηχανισμό συνεργασίας με ομόφρονες τρίτες χώρες που παρέχουν ενέργεια στην ΕΕ, προκειμένου να αποφευχθούν οι δυσανάλογες τιμές ενέργειας·

Περαιτέρω δράση για την αντιμετώπιση των κερδοσκοπικών και χειραγωγικών συμπεριφορών στην αγορά φυσικού αερίου

18. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η Επιτροπή αναγνώρισε επιτέλους ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει χειραγώγηση της αγοράς φυσικού αερίου, η οποία με τη σειρά της έχει επιπτώσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας·

19. επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής για την ανάπτυξη ενός εναλλακτικού δείκτη αναφοράς της ΕΕ αντί του TTF για το φυσικό αέριο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο· εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη του για το γεγονός ότι δεν έχουν προταθεί συγκεκριμένα μέτρα για την άμεση αντιμετώπιση κερδοσκοπικών και χειραγωγικών συμπεριφορών στον TTF, ο οποίος αποτελεί άλλωστε την κύρια πλατφόρμα διαπραγμάτευσης της Ευρώπης·

20. εκφράζει την ικανοποίησή του για την αντιμονοπωλιακή αγωγή που άσκησε η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Επιτροπής κατά της Gazprom για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της, και παροτρύνει την Επιτροπή να ολοκληρώσει ταχέως τη διαδικασία και να εκδώσει τις αναγκαίες αποφάσεις· τονίζει ότι η Επιτροπή πρέπει να αξιοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα στο πλαίσιο της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού, για να αντιμετωπίσει τις στρεβλώσεις της αγοράς, τις αθέμιτες τιμές και τη χειραγώγηση των τιμών στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου· πιστεύει ότι, όταν εντοπίζονται παραβιάσεις της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου, η Επιτροπή πρέπει επίσης να εξετάζει το ενδεχόμενο εφαρμογής διαρθρωτικών μέτρων ως τρόπου επανόρθωσης·

21. ζητεί να τερματιστούν η κερδοσκοπία και η χειραγώγηση στην αγορά φυσικού αερίου, καθώς και να ληφθούν μέτρα όσον αφορά τη λειτουργία του TTF και των οντοτήτων που έχουν δικαίωμα να δραστηριοποιούνται στην αγορά· θεωρεί ότι μεταξύ των μέτρων αυτών θα πρέπει να περιλαμβάνονται τα εξής:

α) η εφαρμογή μηχανισμού διακοπής της διαπραγμάτευσης στον TTF σε περίπτωση υπερβολικών διακυμάνσεων των τιμών, όπως προτείνεται από την ESMA·

β) η ανάπτυξη των τεχνικών λειτουργιών που χρησιμοποιούνται από τα χρηματιστήρια φυσικού αερίου·

γ) η μείωση του αριθμού των χρηματοπιστωτικών και κερδοσκοπικών φορέων, ο οποίος σήμερα υπερβαίνει τον αριθμό των εμπορικών και βιομηχανικών παραγόντων του τομέα·

δ) η επιβολή ορίων στη μεταπώληση βασικών εμπορευμάτων·

ε) ο περιορισμός του αριθμού των μεσαζόντων μεταξύ παραγωγού και αγοραστή·

στ) η ενίσχυση της διαφάνειας και της χρηματοπιστωτικής εποπτείας από τις αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένης της ESMA·

ζ) η αποσύνδεση της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των συμβάσεων από τον κόμβο TTF·

η) η ενθάρρυνση των διμερών συμβάσεων, μεταξύ άλλων μέσω της ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ·

θ) η προώθηση της χρήσης δεσμευτικών υποχρεώσεων αποθεματοποίησης (CSO) για το φυσικό αέριο, όπως συμβαίνει ήδη με το πετρέλαιο·

22. ζητεί πλήρη δημοσιοποίηση και διαφάνεια σχετικά με τις τιμές αγοράς που εξασφαλίζουν οι φορείς εκμετάλλευσης σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού· θεωρεί ότι η κερδοσκοπική συμπεριφορά μπορεί να είναι λανθάνουσα σε κάθε στάδιο της αλυσίδας αξίας, από τους παραγωγούς έως τους διανομείς· καλεί την Επιτροπή, ιδίως τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, και την ESMA να παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου για να εντοπίσουν πιθανές περιπτώσεις δεσπόζουσας θέσης στην αγορά, ζητήματα έλλειψης διαφάνειας και περιπτώσεις στις οποίες δεν μπορούν να διασφαλιστούν δίκαιοι κανόνες της αγοράς, καθώς και να αξιοποιούν τα υφιστάμενα εργαλεία βάσει της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού για να αντιμετωπίζουν αυτές τις ελλείψεις·

Κοινωνική διάσταση και προστασία των καταναλωτών

23. ζητεί να ληφθούν άμεσα μέτρα προκειμένου να προασπιστεί το βασικό δικαίωμα σε καθαρή και οικονομικά προσιτή θέρμανση και ηλεκτρική ενέργεια, και να μη χρειάζεται οι άνθρωποι να πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα στην τροφή, τη θέρμανση και την ψύξη· θεωρεί ότι τα ευάλωτα νοικοκυριά και οι ευάλωτοι καταναλωτές δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να υφίστανται διακοπή της παροχής αερίου που χρησιμοποιούν για τη θέρμανσή τους· τονίζει ότι κανείς δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να επωφελείται αδικαιολόγητα και υπερβολικά από μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης εις βάρος των απλών ανθρώπων, θέτοντας παράλληλα σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια·

24. υπογραμμίζει την ανάγκη να ενισχυθεί η δημοσιονομική ικανότητα της ΕΕ να ανταποκρίνεται στην εξελισσόμενη οικονομική και κοινωνική κατάσταση· τονίζει ότι τα κράτη μέλη χρειάζονται επαρκή δημοσιονομικά περιθώρια για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και την προστασία των πλέον ευάλωτων· τονίζει ότι η επέκταση του μέσου NextGenerationEU ή η μετατροπή του σε μόνιμο μηχανισμό πρέπει να παραμείνει μεταξύ των επιλογών πολιτικής·

25. εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η ανεργία αυξάνεται λόγω του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους· υπογραμμίζει ότι οι αξιοπρεπείς μισθοί είναι απαραίτητοι για να είναι σε θέση τα νοικοκυριά να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες τιμές ενέργειας· τονίζει, στο πλαίσιο αυτό, την ανάγκη να προωθηθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και να διασφαλιστεί ότι οι μισθοί δεν χρησιμοποιούνται ως οικονομικός σταθεροποιητής για τη συγκράτηση του πληθωρισμού· ζητεί, ως εκ τούτου, να επεκταθεί άμεσα το μέσο προσωρινής στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (SURE) και να μετατραπεί σε μόνιμο μηχανισμό, καθώς και να εφαρμοστεί άμεσα η νέα οδηγία της ΕΕ για τους κατώτατους μισθούς, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η αύξηση των πραγματικών μισθών θα μετριάζει το αυξανόμενο κόστος και ότι οι κατώτατοι μισθοί θα αυξηθούν τουλάχιστον στο 60 % του διάμεσου μισθού του κράτους μέλους ή στο 50 % του μέσου όρου της ΕΕ·

26. προειδοποιεί ότι τα ευάλωτα νοικοκυριά που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας πρέπει να προστατεύονται από την ενεργειακή φτώχεια· καλεί την Επιτροπή να υποβάλει οδηγία για συστήματα ελάχιστου εισοδήματος με στόχο τη διασφάλιση του δικαιώματος σε αξιοπρεπή ζωή και την εξάλειψη της φτώχειας· υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να καλύπτεται κάθε άτομο στην ΕΕ από ένα σύστημα ελάχιστου εισοδήματος και ότι οι συντάξεις θα πρέπει να διασφαλίζουν εισόδημα πάνω από το όριο της φτώχειας·

27. εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η τρέχουσα κρίση θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση των παιδιών που πλήττονται ή κινδυνεύουν από τη φτώχεια· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επιταχύνουν την εφαρμογή της ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά, ούτως ώστε κάθε παιδί στην ΕΕ να έχει πλήρη πρόσβαση σε δωρεάν και ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση και παιδική μέριμνα, να ζει σε αξιοπρεπή κατοικία και να λαμβάνει επαρκή διατροφή· επαναλαμβάνει, κατά συνέπεια, την έκκλησή του να αυξηθεί επειγόντως η χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένης ειδικής γραμμής χρηματοδότησης ύψους τουλάχιστον 20 δισεκατομμυρίων EUR, προκειμένου να διασφαλιστεί, μεταξύ άλλων, ότι κανένα παιδί δεν θα υφίσταται ενεργειακή φτώχεια στην ΕΕ·

28. εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η εφαρμογή της 20ής αρχής του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων σχετικά με την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υφίσταται αυξανόμενη πίεση μετά την πανδημία και τον πόλεμο· παροτρύνει την Επιτροπή να αναθεωρήσει επειγόντως τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, προκειμένου να διασφαλίσει την οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε βασικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένων της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της ενέργειας, των μεταφορών, των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και των ψηφιακών επικοινωνιών·

29. ζητεί να επιτευχθεί σύντομα συμφωνία σχετικά με το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, που να περιλαμβάνει μέτρα για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών που πλήττονται από τις τιμές της ενέργειας, και να αυξηθεί σημαντικά ο προϋπολογισμός του·

30. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι ο τομέας παραγωγής τροφίμων θα καλύπτεται από ανώτατα όρια τιμών ενέργειας, να αποτρέψουν τις ακραίες αυξήσεις του κόστους των τροφίμων για τους καταναλωτές –οι οποίες δεν θα έχουν άλλο αποτέλεσμα παρά να διευρύνουν τις ανισότητες και να επηρεάσουν περισσότερο όσους διατρέχουν ήδη μεγαλύτερο κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας–, και να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των παραγωγών τροφίμων και την ικανότητά τους να παράγουν καθημερινά βασικά αγαθά·

31. υπενθυμίζει την ανάγκη να ενισχυθούν τα δικαιώματα των καταναλωτών στον τομέα του φυσικού αερίου μέσω της αναδιατυπωμένης οδηγίας για τις αγορές φυσικού αερίου και υδρογόνου και να προστατευθούν οι ιδιαίτερα ευάλωτοι και ενεργειακά φτωχοί καταναλωτές·

32. καλεί την Επιτροπή να αξιολογήσει την ανάγκη για αυστηρότερες απαιτήσεις όσον αφορά την προσυμβατική ενημέρωση στον τομέα της ενέργειας, ιδίως για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις, καθώς και την ανάγκη για υποχρεωτικές σταθερές συμβάσεις προμήθειας ενέργειας και φυσικού αερίου ως περαιτέρω επιλογή πολιτικής που θα επιτρέπει στους καταναλωτές να αποφεύγουν άμεσα τη μεταβλητότητα των τιμών· τονίζει την ανάγκη για εκστρατείες σχετικά με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, τα οποία είναι επωφελή τόσο για τους καταναλωτές όσο και για την κοινωνία στο σύνολό της·

33. ζητεί την καλύτερη προστασία των καταναλωτών από την αναστολή λειτουργίας των προμηθευτών και από την ανάκληση των συμβάσεων σταθερού τιμολογίου· θεωρεί ότι οι καταναλωτές που έχουν υπογράψει συμβάσεις σταθερού τιμολογίου προκειμένου να προστατευθούν από τις μεταβολές των τιμών θα πρέπει να αποζημιώνονται από τον προμηθευτή εάν ο προμηθευτής αποφασίσει να αναστείλει ή να ανακαλέσει τις εν λόγω συμβάσεις·

34. καλεί την Επιτροπή και τις αρχές των κρατών μελών να προστατεύουν τους καταναλωτές από τις υπερβολικές και αδικαιολόγητες προκαταβολές για το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια, οπότε και καθίστανται κατ’ ουσίαν πιστωτές των παρόχων ενέργειας·

35. τονίζει την ιδιαίτερη σημασία που θα έχουν, υπό τις σημερινές συνθήκες, τα δημόσια έσοδα που θα προκύψουν από την εφαρμογή της οδηγίας για τον πυλώνα ΙΙ στην ΕΕ, με την οποία εφαρμόζεται η παγκόσμια φορολογική συμφωνία του ΟΟΣΑ για την ελάχιστη πραγματική φορολόγηση των εταιρειών· επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς το Συμβούλιο να εγκρίνει ταχέως την οδηγία για τον πυλώνα ΙΙ, ώστε να διασφαλιστεί η έναρξη ισχύος της συμφωνίας έως τον Ιανουάριο του 2023· προτρέπει την Ουγγαρία, ιδίως, να σταματήσει αμέσως να αντιτίθεται στην έγκριση της παγκόσμιας φορολογικής συμφωνίας στο Συμβούλιο·

36. τονίζει ότι, ταυτόχρονα, απαιτούνται πρόσθετοι νέοι ίδιοι πόροι της ΕΕ για να εξασφαλιστεί βιώσιμη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της μακροπρόθεσμα και να αποφευχθεί η χρηματοδότηση νέων προτεραιοτήτων της εις βάρος των υφιστάμενων προγραμμάτων και πολιτικών· επισημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να είναι πιο φιλόδοξη και μάλιστα να υπερβεί τον χάρτη πορείας για τους ιδίους πόρους που συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020· επαναλαμβάνει το αίτημά του να θεσπιστεί, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, ένας φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και ένας ίδιος πόρος που να συνδέεται με τον εταιρικό τομέα, έως το 2023, όπως μια εισφορά για την ενιαία αγορά που να εφαρμόζεται στις μεγάλες και πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά·

37. καλεί την Επιτροπή να προτείνει ένα ενωσιακό πλαίσιο για τον φόρο κληρονομιάς και έναν προοδευτικό φόρο επί της καθαρής περιουσίας, που θα μπορούσαν να αποφέρουν σημαντικά πρόσθετα έσοδα με την εφαρμογή πολύ χαμηλού φορολογικού συντελεστή σε μια μάλλον ευρεία βάση, δεδομένου ότι τα περιουσιακά στοιχεία του κορυφαίου 1 % αντιπροσωπεύουν περίπου το 22,5 % του συνολικού πλούτου στην ΕΕ·

°

° °

38. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών.

 

 

• [1] ΕΕ L 328 της 21.12.2018, σ. 82.
• [2] ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 54.
• [3] ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 125.
• [4] ΕΕ L 280 της 28.10.2017, σ. 1.
• [5] ΕΕ C 232 της 16.6.2021, σ. 28.
• [6] ΕΕ L 243 της 9.7.2021, σ. 1.
• [7] ΕΕ C 465 της 17.11.2021, σ. 11.
• [8] ΕΕ C 270 της 7.7.2021, σ. 2.
• [9] ΕΕ L 173 της 12.6.2014, σ. 349.
• [10] Επιστολή της εκτελεστικής διευθύντριας της ESMA, Verena Ross, προς τον γενικό διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Επιτροπής, John Berrigan, 22 Σεπτεμβρίου 2022.
• [11] Επιστολή της Προέδρου της ΕΚΤ, Christine Lagarde, προς τον βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ville Niinistö, 6 Ιουλίου 2022.
• [12] Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Energy Poverty in Europe: How Energy Efficiency and Renewables Can Help (Ενεργειακή φτώχεια στην Ευρώπη: Πώς μπορούν να βοηθήσουν η ενεργειακή απόδοση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας), Μάρτιος 2019, σ. 1.