PROJEKT REZOLUCJI w sprawie ochrony hodowli zwierząt gospodarskich i dużych drapieżników w Europie
21.11.2022 - (2022/2952(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Herbert Dorfmann, Norbert Lins, Daniel Buda, Alexander Bernhuber
w imieniu grupy PPE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0503/2022
B9‑0504/2022
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie ochrony hodowli zwierząt gospodarskich i dużych drapieżników w Europie
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że na łańcuchy troficzne negatywnie wpływa wiele złożonych czynników (zmiana klimatu, wysoki poziom ochrony, rosnąca populacja) wywołujących migracje dzikich zwierząt, które prowadzą do konfliktów związanych z współistnieniem gatunków udomowionych i dzikich;
B. mając na uwadze, że działania legislacyjne, takie jak dyrektywa siedliskowa[1] i międzynarodowe wysiłki koordynacyjne, w tym Konwencja o ochronie gatunków dzikiej fauny i flory oraz ich siedlisk (konwencja berneńska), przyczyniły się do odbudowy populacji dużych drapieżników, w tym wilków; mając na uwadze, że liczba dużych drapieżników w Europie kontynentalnej znacznie wzrosła – w latach 2012–2016 populacja rysi euroazjatyckich wzrosła do 8–9 tys., niedźwiedzi brunatnych do 15–16 tys., a wilków do 17 tys.; mając na uwadze, że liczby te pochodzą sprzed już ponad pięciu lat; mając na uwadze, że Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) już w 2018 r. sklasyfikowała wilka jako gatunek najmniejszej troski na szczeblu UE ze względu na gwałtowny wzrost jego liczebności;
C. mając na uwadze, że duże drapieżniki są bardzo mobilne, a ich populacje mogą rozprzestrzeniać się na dużych obszarach geograficznych w różnych krajach, w UE i poza nią, przez co ta sama populacja o właściwym stanie ochrony może być objęta środkami zarządzania w jednym regionie, a w sąsiednim regionie może być sklasyfikowana jako wymagająca ścisłej ochrony, mimo że ma taki sam stan ochrony; wzywa do przyjęcia podejścia opartego na podstawach naukowych, uwzględniającego całą populację we wszystkich państwach członkowskich;
D. mając na uwadze, że zwierzętom udomowionym, w szczególności żyjącym na pastwiskach i w systemach wypasu otwartego, coraz częściej zagrażają duże drapieżniki, zwłaszcza w regionach górskich i słabo zaludnionych, w których wypas jest niezbędny dla zachowania tych priorytetowych siedlisk, oraz na gęściej zaludnionych obszarach wiejskich, gdzie obecność wilków może mieć negatywny wpływ na zrównoważony rozwój i jakość życia na wsi, zarówno pod względem tradycyjnego rolnictwa, jak i turystyki; mając na uwadze, że na obszarach gęsto zaludnionych i zurbanizowanych, o niewielkiej liczbie dużych rezerwatów przyrody, zagrożenie dla zwierząt udomowionych jest większe;
E. mając na uwadze, że tradycyjne alpejskie pastwiska i systemy wypasu łąkowego są w coraz większym stopniu porzucane z powodu wyzwań ekologicznych i społeczno-gospodarczych oraz wyzwań dla rolnictwa związanych z gospodarowaniem w bezpośredniej bliskości gatunku dużego drapieżnika, co nieuchronnie prowadzi do konfliktu celów w zakresie ochrony przyrody; mając na uwadze, że 50 % wszystkich owiec w Europie kontynentalnej żyje w pobliżu co najmniej jednego gatunku dużego drapieżnika;
F. mając na uwadze, że środki zapobiegawcze mające na celu uniknięcie konfliktów związanych ze współistnieniem okazały się niewystarczająco skuteczne, przy czym doprowadziły do zwiększenia nakładów pracy i nieproporcjonalnych kosztów dla rolników, a także wywarły znaczny wpływ na krajobraz; mając na uwadze, że wypłacane odszkodowania różnią się w poszczególnych państwach członkowskich i często nie pokrywają całości poniesionych szkód, a ponadto nie rekompensują nieodwracalnej utraty dziedzictwa genetycznego wielu ras rodzimych;
1. podkreśla, że UE musi skupić się na odpowiednim zarządzaniu różnorodnością biologiczną, aby umożliwić zrównoważony rozwój wszystkich gatunków i ekosystemów; zwraca uwagę, że choć polityka w zakresie różnorodności biologicznej przyniosła pozytywne rezultaty, jeśli chodzi o odtwarzanie gatunków dużych drapieżników w UE, należy zauważyć, że rosnąca populacja prowadzi do różnych wyzwań środowiskowych, rolniczych i społeczno-gospodarczych; dlatego też aby skutecznie rozwiązać te problemy, należy podjąć więcej działań, opartych na bardziej zregionalizowanym podejściu zgodnie z art. 2 ust. 3 dyrektywy siedliskowej;
2. podkreśla, jak ważna jest poprawa nadzoru nad zdrowiem dzikich zwierząt, co jest szczególnie ważne w przypadku wilków ze względu na krzyżowanie się ich z psami; domaga się znormalizowanej polityki identyfikacji mieszańców i przejrzystego podejścia w tej kwestii, w tym transgranicznej wymiany próbek DNA wilka między instytucjami badawczymi; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uwzględnienia wpływu, jaki na dobrostan zwierząt mają ataki dużych drapieżników, prowadzące m.in. do zranień, poronień, zmniejszenia płodności, śmierci zwierząt lub całych stad oraz psów stróżujących, a także wpływu, jaki takie ataki mają na dobrostan ludzi, którzy np. tracą dochody, ponoszą wyższe koszty pracy i materiałów, mogą odnieść obrażenia lub stracić życie;
3. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że punkt „Projekt poprawek: Przeniesienie wilka (Canis lupus) z załącznika II do załącznika III do konwencji” uwzględniono w porządku obrad 42. posiedzenia Stałego Komitetu konwencji berneńskiej; podkreśla, że stan ochrony wilka na poziomie ogólnoeuropejskim uzasadnia obniżenie poziomu ochrony, a w konsekwencji przyjęcie proponowanej poprawki;
Środki
4. wzywa Komisję, by uznała, że obecne środki, w tym ogrodzenia i psy stróżujące, nie przynoszą rezultatów, ponieważ nie zapobiegają wystarczająco atakom i nie umożliwiają harmonijnego współistnienia; wzywa, aby przy wdrażaniu środków zapobiegawczych i rozważaniu odstępstw wziąć pod uwagę charakter terenu i inne najważniejsze czynniki, takie jak turystyka, które mają zasadnicze znaczenie dla poszczególnych obszarów; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uznania, że gdy rośnie populacja drapieżników, trzeba opracować i stosować nadzorowane środki kontroli, zgodnie z dyrektywą siedliskową i w oparciu o dowody naukowe;
Ocena stanu ochrony i transgraniczne plany zarządzania
5. wzywa Komisję do regularnej oceny postępów w osiąganiu właściwego stanu ochrony gatunków na poziomie regionów biogeograficznych lub populacji w całej UE, by na podstawie dowodów naukowych i w oparciu o wymianę osobników i przepływ genów między subpopulacjami ocenić ekspansję dzikich zwierząt, przy uwzględnieniu wysokiej transgranicznej mobilności gatunków; apeluje też do Komisji o dostosowywanie poziomu ochrony niezwłocznie po osiągnięciu pożądanego stanu ochrony; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by ułatwiały współpracę transgraniczną i opracowywanie transgranicznych planów zarządzania dostosowanych do regionów biogeograficznych i wielkości populacji; wzywa Komisję, by przeznaczyła fundusze na badania nad różnorodnością biologiczną w celu aktualizacji map rozmieszczenia i zagęszczenia dużych drapieżników; uważa, że ze względu na wysoką mobilność tych gatunków, aby sporządzić dokładne szacunki, badania należy prowadzić w całej Europie; uważa, że stan ochrony dużych drapieżników jest obecnie właściwy w kilku regionach, w których nadal zalicza się je do gatunków wymagających ścisłej ochrony; wzywa do ścisłego monitorowania polityki UE dotyczącej dużych drapieżników, aby zadowalająco rozwiązać kwestię ich właściwego stanu ochrony w oparciu o realistyczne dane, które wskażą różnice w zagęszczeniu dużych drapieżników w różnych częściach Europy; wzywa Komisję do niezwłocznego opracowania procedury oceny, która umożliwi zmianę poziomu ochrony populacji w poszczególnych regionach niezwłocznie po osiągnięciu pożądanego stanu ochrony, zgodnie z art. 19 dyrektywy siedliskowej;
Wyłączenia
6. wzywa Komisję i państwa członkowskie do aktywnego wspierania regionów mierzących się z narastającymi konfliktami związanymi ze współistnieniem – biorąc pod uwagę, że poważnie szkodzą one zarówno dzikim zwierzętom, jak i zwierzętom gospodarskim – aby umożliwić im wykorzystanie elastyczności, która jest już przewidziana w art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej; wzywa do interpretacji i stosowania tego artykułu w sposób uwzględniający różnorodność w całej Unii Europejskiej oraz w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, regionami i zainteresowanymi stronami, aby umożliwić zarządzanie na poziomie większych regionów geograficznych lub populacji w państwach członkowskich; wzywa Komisję do wyjaśnienia istniejących wytycznych dotyczących ścisłej ochrony gatunków, jeśli chodzi o interpretację obowiązków wynikających z art. 12 i 16 dyrektywy siedliskowej w obliczu wzrostu populacji dużych drapieżników i nasilających się konfliktów związanych ze współistnieniem;
7. podkreśla, że hodowla zwierząt musi być możliwa bez konieczności stosowania nieproporcjonalnie kosztownych i wzmocnionych środków ochronnych, które negatywnie wpływają na możliwość prowadzenia działalności rolniczej na obszarach wiejskich; wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny wpływu rosnącej obecności dużych drapieżników w Europie na różnorodność biologiczną, społeczności wiejskie i turystykę wiejską, w tym na odnawianie pokoleń w rolnictwie;
Górskie gospodarstwa rolne
8. podkreśla, że zmiana klimatu, kryzysy gospodarcze i mnożące się przypadki drapieżnictwa ze strony dużych drapieżników mają poważniejsze skutki dla gospodarstw hodowlanych na obszarach alpejskich; przypomina, że chociaż gospodarstwa na obszarach górskich są niewielkie i borykają się z wysokimi kosztami dodatkowymi, odgrywają ważną rolę, jeśli chodzi o ochronę górskiego krajobrazu i różnorodności biologicznej w regionach o niesprzyjających warunkach; tam gdzie duże dzikie zwierzęta roślinożerne zniknęły lub nie zostały jeszcze przywrócone, ponieważ są one efektywnym pod względem kosztów narzędziem zapobiegania skutkom klimatycznym, takim jak pożary, oraz ich łagodzenia; zwraca uwagę, że takie obszary jak bogate w gatunki murawy z Nardus na podłożu krzemionkowym w strefach górskich oraz alpejskie i podalpejskie łąki na podłożu wapiennym szczególnie zasługują na ochronę na mocy dyrektywy siedliskowej; zwraca uwagę, że kluczowym czynnikiem ochrony tych obszarów jest ekstensywny wypas; zauważa, że rosnąca populacja wilków w połączeniu z niemożnością zastosowania środków ochronnych w miejscach o ekstremalnych warunkach topograficznych, takich jak obszary górskie i słabo zaludnione, prowadzi do stopniowego porzucania praktyki wypasu; wzywa Komisję, by poprzez zdecydowane działania i konkretne rozwiązania ochroniła i zachowała tradycyjne praktyki rolnicze, takie jak pasterstwo, system wypasu rolniczego, praktykę sezonowego wypasu uznaną przez UNESCO oraz sposób życia pasterzy; zauważa, że niektóre z tych praktyk można wpisać na proponowany wykaz potencjalnych praktyk rolniczych finansowanych w ramach programów ekologicznych, co może prowadzić do ingerencji w siedliska dzikiej przyrody; wzywa Komisję do stworzenia niezbędnych warunków ochrony pastwisk tam, gdzie środki ochrony stada są niemożliwe do zastosowania;
Monitorowanie
9. podkreśla, że dobre monitorowanie jest podstawowym warunkiem skutecznego zarządzania populacją dużych drapieżników; państwa członkowskie stosują jednak różne metody pomiaru i monitorowania; wzywa Komisję i państwa członkowskie aby zharmonizowały naukowo sprawdzone metody monitorowania we wszystkich państwach członkowskich oraz monitorowały populacje dużych drapieżników, przy czym powinny uwzględniać wymiar transgraniczny oraz skupić się na regionach biogeograficznych i cechach charakterystycznych dla każdego ekosystemu; apeluje, by udostępniać opinii publicznej wyniki tego monitorowania w sposób terminowy i przejrzysty; wzywa ponadto Komisję i państwa członkowskie do naukowego określenia najlepszych wykonalnych środków mających na celu ograniczenie ataków drapieżników na zwierzęta gospodarskie oraz szkód powstałych w wyniku tych ataków, a także do przeprowadzenia oceny skutków wdrożenia metod aktywnego zarządzania;
Finansowanie
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie do określenia odpowiednich i długoterminowych możliwości finansowania właściwych środków zapobiegawczych i adekwatnej rekompensaty dla rolników, zarówno w ramach wspólnej polityki rolnej, jak i – w szczególności – z innych źródeł, w ramach strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 i dyrektywy siedliskowej, aby umożliwić współistnienie dużych drapieżników i zrównoważonych praktyk chowu zwierząt gospodarskich w sposób nieograniczający nadrzędnych celów wspólnej polityki rolnej UE; wzywa Komisję do uznania, że rosnąca liczba ataków dużych drapieżników oznacza, że środki przeznaczone na ochronę zwierząt domowych i wypłaty odszkodowań również rosną, co wiąże się z ryzykiem, że środki z programów rozwoju obszarów wiejskich, które pierwotnie przewidziano z myślą o osiągnięciu ważnych celów wspólnej polityki rolnej, będą przeznaczane na ochronę gatunków; zauważa, że wysokość odszkodowań wypłacanych hodowcom po atakach różni się w poszczególnych państwach członkowskich; uważa, że wspomniane odszkodowanie powinno być wyłączone z zakresu pomocy państwa; zwraca się do Komisji, by rozważyła zniesienie wytycznych dotyczących rolnictwa, zgodnie z którymi odszkodowania za szkody spowodowane przez duże drapieżniki uznaje się za pomoc państwa, gdyż straty ponoszone przez producentów nie mają związku z ich działalnością rolniczą;
°
° °
11. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Komisji.
- [1] Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7.