PROJEKT REZOLUCJI w sprawie ochrony hodowli zwierząt gospodarskich i dużych drapieżników w Europie
21.11.2022 - (2022/2952(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Thomas Waitz
w imieniu grupy Verts/ALE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0503/2022
B9‑0519/2022
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie ochrony hodowli zwierząt gospodarskich i dużych drapieżników w Europie
Parlament Europejski,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
I. Ekologia wypasu i bioróżnorodność; dynamika populacji drapieżników – od lokalnego wyginięcia do ograniczonej repopulacji dawnego zasięgu
A. mając na uwadze, że wilki i inne rodzime duże zwierzęta drapieżne, takie jak niedźwiedzie, zawsze były nieodłączną częścią europejskich społeczności ekologicznych, odgrywając ważną rolę ekologiczną kształtującą siedliska, bioróżnorodność i dynamikę populacji;
B. mając na uwadze, że tradycyjne pasterstwo rozwijało się przez tysiąclecia we współistnieniu z wilkami i innymi dużymi drapieżnikami, kształtując unikalne półnaturalne siedliska o wysokiej bioróżnorodności i wartości kulturowej oraz ważne źródła utrzymania na wsi;
C. mając na uwadze, że ekstensywny chów zwierząt o niskim zagęszczeniu, zwłaszcza na wyżynach, jest niezbędny do utrzymania społeczności wiejskich i ważny dla zachowania bioróżnorodności w bogatych gatunkowo siedliskach trawiastych; mając na uwadze, że chociaż utrata i eliminacja siedlisk w przeszłości doprowadziły do wyginięcia lokalnych i regionalnych populacji w dużej części Europy, w ostatnich dziesięcioleciach populacje wilków i niedźwiedzi odzyskały część swoich dawnych zasięgów po wieloletniej nieobecności, co doprowadziło do konfliktów na obszarach, gdzie w międzyczasie zaprzestano tradycyjnych nadzorowanych wypasów;
II. Trudności społeczno-ekonomiczne w sektorze wyżynnego wypasu owiec – emigracja i wyludnianie się obszarów wiejskich, zaprzestanie tradycyjnych nadzorowanych wypasów
D. mając na uwadze, że na rentowność pasterstwa, zwłaszcza sektora hodowli owiec na wyżynach, większy wpływ mają szersze problemy społeczno-gospodarcze[1], w tym izolacja, wyludnienie obszarów wiejskich, epidemie chorób zwierzęcych[2], czynniki rynkowe, niska produktywność i konkurencyjność, zmiany we wzorcach konsumpcji, konkurencja ze strony intensywnych operacji nizinnych w pobliżu portów importujących paszę itp.;
E. mając na uwadze, że pasterze wyżynni są bardzo „aktywnymi rolnikami”, zapewniającymi dobra publiczne, zwłaszcza bioróżnorodność, w niezwykle wymagających fizycznie i ekonomicznie warunkach, a mimo to są często dyskryminowani przez politykę rolną; mając na uwadze, że np. otrzymują niższą stawkę płatności bezpośrednich w niektórych państwach członkowskich, a dodatkowo są oddaleni od rynku i narażeni na nieuczciwą konkurencję ze strony mniej zrównoważonych systemów rolnych na nizinach, na bardzo nierównych warunkach;
F. mając na uwadze, że w wielu państwach członkowskich nadal nie przeznacza się wystarczających funduszy na instalację środków ochrony zwierząt gospodarskich przed dużymi drapieżnikami, a nie wszyscy rolnicy, zwłaszcza mali i średni, mają wystarczające fundusze na ich samodzielną ochronę;
III. Fakty i liczby dotyczące drapieżników – ekologia zachowań i żywienia, wypas bez nadzoru i ataki drapieżników, dynamika populacji i monitorowanie zagrożenia wyginięciem
G. mając na uwadze, że duże populacje wilków nie są bezpośrednio skorelowane z wysokimi stratami w pogłowiu, ale wysokie liczby ataków drapieżników są skorelowane z niezabezpieczonymi/nienadzorowanymi systemami hodowli i chowem wolnowybiegowym lub niższym zagęszczeniem dzikich gatunków będących potencjalnymi ofiarami;
H. mając na uwadze, że w wielu krajach, w których roczne liczby ataków drapieżników są bardzo niskie, występują również znaczne populacje dużych drapieżników, co wskazuje, że liczbę ataków można ograniczyć, jeśli zwierzęta gospodarskie będą odpowiednio chronione i nadzorowane;
I. mając na uwadze, że zrecenzowane badania wykazują, iż nawet w przypadku obfitości zwierząt gospodarskich na terytorium wilków te ostatnie nadal wolą żywić się dzikimi zwierzętami[3], a drapieżnictwo na zwierzętach gospodarskich jest w dużej mierze spowodowane niedoborem naturalnych ofiar wilków;
J. mając na uwadze, że wpływ ataków dużych drapieżników jest stosunkowo niski w porównaniu z innymi przyczynami śmiertelności; mając na uwadze, że maksymalny szacowany wskaźnik strat wśród owiec z powodu ataków wilków, psów i mieszańców psa i wilka wynosi 0,06 %, 0,004 % w przypadku niedźwiedzi, 0,001 % w przypadku rysi, a nieznaczną liczbę stanowią ataki rosomaków[4]; mając na uwadze, że inne formy śmiertelności owiec, bez udziału wilków lub dużych drapieżników, wynoszą od 2,5 do 35,8 % (średnio 13,8 %)[5], co wskazuje, że wskaźnik utraty zwierząt gospodarskich np. z powodu chorób, hodowli i klimatu znacznie przewyższa straty spowodowane atakami dużych drapieżników;
K. mając na uwadze, że dane dostępne zarówno na poziomie subpopulacji, jak i na poziomie krajowym dla dużych populacji drapieżników należy interpretować ostrożnie; mając na uwadze, że niskie ryzyko wyginięcia na poziomie europejskim nie jest tożsame z ryzykiem wyginięcia w poszczególnych państwach członkowskich, na przykład wilk jest zagrożony wyginięciem na wielu krajowych czerwonych listach[6]; mając ponadto na uwadze, że niskie ryzyko wyginięcia nie musi oznaczać „właściwego stanu ochrony” zgodnie z wymogami dyrektywy siedliskowej, ponieważ taki stan ma na celu przywrócenie zdrowych populacji gatunków w całym ich naturalnym zasięgu; mając na uwadze, że aby przetrwać wymieranie, populacja musi być wystarczająco duża, aby przetrwać wąskie gardła genetyczne, chów wsobny, hybrydyzację oraz takie wydarzenia jak pożary, susze i choroby; mając na uwadze, że nie ma bezpośredniego związku między osiągnięciem przez gatunek właściwego stanu ochrony a obniżeniem jego poziomu ochrony; mając na uwadze, że niektóre populacje dużych drapieżników liczą od kilku do kilkuset osobników, a zniesienie ochrony przyspieszyłoby ich wymieranie; mając na uwadze, że np. statusu dziewięciu subpopulacji Canis lupus nie można rozpatrywać w izolacji, tym bardziej że w Europie nie ma żadnego transgranicznego planu działania, który zarządzałby którąkolwiek z nich; mając na uwadze, że skoro zarządzanie odbywa się na poziomie krajowym, stan ochrony musi być również oceniany na szczeblu krajowym; mając na uwadze, że w wielu krajach europejskich Canis lupus występuje w niewielkiej liczbie, dlatego też przyznano mu status w ramach Czerwonej listy gatunków zagrożonych wyginięciem;
IV. Korzyści z obecności wilków i dużych drapieżników dla ekosystemu
L. mając na uwadze, że wilki przynoszą korzyści dzikim i półdzikim ekosystemom oraz bioróżnorodności, regulując populacje dzikich zwierząt łownych (dzików i zwierząt kopytnych, takich jak jelenie), zmniejszając szkody wyrządzane przez dzikie zwierzęta łowne w uprawach rolnych i umożliwiając odnowę roślinności nadrzecznej, jak również naturalną odbudowę lasów, co sprzyja zapobieganiu powodziom; mając na uwadze, że występowanie wilków ogranicza przenoszenie chorób, w tym chorób odzwierzęcych, takich jak gruźlica, oraz spowalnia pandemie, takie jak afrykański pomór świń[7];
M. mając na uwadze, że obecność wilków hamuje również drapieżnictwo na gatunkach udomowionych przez mezodrapieżniki, takie jak szakale, rysie i lisy, które w przeciwnym razie żerowałyby na stadach[8], a wilki iberyjskie zjadają nawet mezodrapieżniki takie jak koty i kuny[9], zapewniając w ten sposób wysoką bioróżnorodność i równowagę ekologiczną;
1. obserwuje w wielu częściach Europy rozszerzanie się zasięgu lub rekolonizację niektórych dużych drapieżników, w tym zwłaszcza wilków i niedźwiedzi, które od dłuższego czasu nie występowały na tych terenach, co powoduje, że wchodzą one w konflikt z działalnością człowieka, zwłaszcza z ekstensywnym wypasem owiec i bydła; zwraca uwagę na znaczne koszty ponoszone przez pasterzy w związku z atakami na ich stada oraz na duże rozbieżności między państwami członkowskimi i regionami pod względem środków, a w niektórych przypadkach brak środków wsparcia dla rolników oraz środków publicznych, które państwa i regiony udostępniają na rekompensaty i przystosowanie;
V. Udowodniono, że odstrzał jest w najlepszym wypadku nieskuteczny, a w najgorszym zwiększa drapieżnictwo
2. zwraca uwagę na udowodnioną nieskuteczność odstrzału wilków pod względem liczby ataków na zwierzęta gospodarskie[10], zwłaszcza w przypadku stad już istniejących, oraz na fakt, że w najgorszych przypadkach ataki na zwierzęta gospodarskie narastają po przeprowadzeniu odstrzału z powodu destabilizacji dynamiki watahy lub jej podziału (np. samotne wilki), lub pojawienia się nowych dzikich stad, które wypełniają niszę[11];
3. ponadto zauważa, że nieuregulowane zabijanie może zagrażać populacjom objętym ochroną, które być może dopiero niedawno się ustabilizowały; stwierdza, że niekontrolowane polowania spowodowałyby więc w rzeczywistości podniesienie ich statusu ochrony;
VI. Skuteczne podejścia do współistnienia
4. stwierdza, że środki zapobiegawcze, mające na celu uniknięcie konfliktów współistnienia – jeśli są właściwie zaprojektowane i realizowane, jak np. 40 udanych projektów LIFE+, które zostały już sfinansowane przez UE – okazują się bardzo skuteczne w zmniejszaniu ryzyka drapieżnictwa; zauważa, że obejmują one przywrócenie tradycyjnych praktyk rolniczych, takich jak pasterstwo i nadzorowane wypasy, schronienia do celów wypoczynku nocnego i psy pasterskie, oraz połączenie ich z nowoczesnymi technikami, takimi jak użycie elektrycznych ogrodzeń, wizualnych lub akustycznych środków odstraszających, i innymi innowacyjnymi podejściami, takimi jak cyfryzacja i śledzenie stad za pomocą radia itp., aby zapewnić bezpośredni i stały nadzór nad zwierzętami żywionymi w systemie wypasowym; zauważa, że jedno z recenzowanych badań z Iberii wykazało zadowolenie rolników na poziomie 95–96 % z psów pasterskich strzegących zwierząt gospodarskich oraz 100 % z ogrodzeń elektrycznych[12], zaś w innym badaniu[13] oceniono szereg pojedynczych metod jako „wysoce skuteczne” (poniżej 75 % z psów pasterskich, ogrodzeń elektrycznych, wizualnych/dźwiękowych środków odstraszających lub pasterstwa); zauważa ponadto, że podejścia można łączyć, aby uzyskać jeszcze lepsze wyniki;
5. zwraca uwagę, że w niektórych krajach dobrze wymierzone, oparte na badaniach naukowych działania w zakresie zarządzania populacją w połączeniu z intensywnie wdrażanymi środkami ochrony zwierząt gospodarskich przyniosły dobre rezultaty, zapewniając zarówno ochronę zwierząt gospodarskich, jak i populacji dużych drapieżników; zauważa, że aby zapewnić niezbędną ochronę gatunków, potrzebne są wiarygodne dane o ich populacjach; podkreśla potrzebę włączenia do zbierania tych danych jak najszerszego grona instytucji i obywateli, na przykład pracowników państwowych służb leśnych, dyrekcji rezerwatów przyrody i innych obszarów chronionych, myśliwych i organizacji pozarządowych;
6. wzywa państwa członkowskie do zmiany statusu prawnego psów strzegących zwierząt gospodarskich, które w niektórych systemach prawnych (np. we Francji) uznawane są za zwierzęta domowe, w celu lepszej ochrony rolników w przypadku niezamierzonych ataków psów strzegących na turystów;
7. apeluje o włączenie do głównego nurtu polityki dobrych praktyk w zakresie współistnienia i skutecznych podejść administracyjnych stosowanych przez państwa członkowskie i regiony, jak np. organy koordynacji ds. dużych drapieżników, obejmujące administrację, organizacje pozarządowe i jednostki sektora leśnictwa itp., których zadaniem jest przegląd rekompensat za straty[14], czy np. niemieccy konsultanci na szczeblu kraju związkowego (landu)[15], których zadaniem jest monitorowanie populacji wilków i przewidywanie ich migracji i którzy wydają ostrzeżenia z odpowiednim wyprzedzeniem, aby ułatwić rolnikom przygotowanie środków ochronnych i osobiste dopilnowanie stad lub zapewnienie nadzoru nad nimi;
8. podkreśla znaczenie rozwoju platform zainteresowanych stron w zakresie współistnienia z dużymi drapieżnikami na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym oraz wspierania dialogu, wymiany doświadczeń i współpracy w rozwiązywaniu konfliktów między ludźmi a gatunkami chronionymi; odnotowuje udane przykłady zbiorowego zarządzania z udziałem władz lokalnych, rolników, przyrodników itp.[16]; wzywa do wykorzystania sukcesu projektów pilotażowych Parlamentu finansujących platformy regionalne we Włoszech i Francji[17]; w związku z tym wzywa do ich powielenia, np. w postaci działań przygotowawczych;
VII. Wsparcie publiczne dla pasterzy – dostępne fundusze na współistnienie i wytyczne dla władz publicznych
9. zgadza się, że przy zachowaniu równowagi między wymogami społecznymi a bioróżnorodnością i imperatywami ekologicznymi oraz środkami do życia na obszarach wiejskich, nie można pozostawiać rolnikom ponoszenia kosztów ochrony przyrody, biorąc pod uwagę ogromną presję finansową, na jaką mogą być narażeni, zwłaszcza na odległych obszarach górskich, gdzie w niektórych państwach członkowskich już teraz mają do czynienia z dyskryminująco niskimi stawkami podstawowych płatności w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR); zaznacza, że środki zapobiegawcze muszą być w całości dotowane ze środków publicznych, a szkody w pełni rekompensowane, łącznie z kosztami pośrednimi;
10. wzywa państwa członkowskie do wykorzystania odpowiednich możliwości finansowania wskazanych przez Komisję w ramach i poza WPR, aby zapewnić ochronę i odbudowę różnorodności biologicznej, współistnienie dużych drapieżników i zrównoważonych praktyk chowu zwierząt gospodarskich zgodnie z nadrzędnymi celami WPR i unijną strategią na rzecz bioróżnorodności; zauważa, że niektóre państwa członkowskie z powodzeniem wykorzystały fundusze rozwoju obszarów wiejskich, aby umożliwić współistnienie populacji wilków i pasterstwa[18];
11. zauważa, że chociaż w ramach WPR, programu LIFE+ i pomocy państwa dostępne są odpowiednie możliwości finansowania, w niektórych państwach członkowskich lub regionach pasterze mogą mieć trudności z dostępem do środków na ochronę swoich zwierząt gospodarskich; wzywa zatem, aby do usług doradczych i upowszechniania wiedzy dla rolników, zwłaszcza do systemu doradztwa rolniczego, obowiązkowo włączyć informacje koncentrujące się na tym, z jakich funduszy rolnicy mogą korzystać i w jaki sposób; nalega na obowiązkowe uwzględnienie środków finansowanych ze środków publicznych w planach strategicznych WPR państw członkowskich i ewentualnie w ich wariantach regionalnych;
VII.a. Rekompensata
12. stwierdza, że odszkodowania przyznawane przez niektóre państwa członkowskie nie rekompensują w pełni ponoszonych szkód bezpośrednich i pośrednich; podkreśla, że uczciwe i hojne rekompensaty są niezbędne zarówno dla zachowania źródeł utrzymania pasterzy, jak i dla zapewnienia optymalnego współistnienia z dużymi drapieżnikami; wzywa państwa członkowskie i regiony do poprawy dostępu do rekompensat finansowych; nalega, aby wszystkie straty dla pasterzy spowodowane przez duże drapieżniki były sprawiedliwie rekompensowane, przy czym szeroka interpretacja powinna obejmować nie tylko koszt rynkowy tuszy, z uwzględnieniem ewentualnych wahań rynkowych, ale również koszty towarzyszące, takie jak wpływ na zachowanie osobników stada, wpływ na karmienie i utratę wagi, stres, poronienia, urazy subletalne, koszty weterynaryjne itp.; nalega, aby uwzględnić również straty w gatunkach mieszanych; podkreśla jednak, że rekompensata powinna być powiązana z kompleksowym podejściem do zarządzania i opierać się na dowodach;
VII.b. Możliwości finansowania w celu pokrycia kosztów w ramach WPR
13. zauważa, że zdecydowanie największym źródłem publicznych pieniędzy na działania jest WPR, co daje możliwość pomocy większej liczbie pasterzy w pokryciu „poniesionych kosztów i utraconych dochodów”;
14. zauważa, że wspieranie działań zapobiegających szkodom wśród zwierząt gospodarskich jest obecnie w pełni włączone do rozporządzenia w sprawie planów strategicznych WPR[19], co jest jednym z niewielu przypadków w reformie, w których istnieje pełna zgoda na żądania Parlamentu; uważa, że WPR może i powinna odgrywać ważną rolę we wspieraniu rolników w zakresie poprawy ochrony wypasanych zwierząt gospodarskich przed drapieżnikami, poprawiając w ten sposób współistnienie, a także realizując cel WPR zawarty w art. 6 lit. f) rozporządzenia w sprawie planów strategicznych;
15. zauważa, że straty i koszty przystosowania do współistnienia są obecnie uwzględnione w nowym rozporządzeniu w sprawie planów strategicznych WPR w ramach:
– podejścia opartego na „poniesionych kosztach, utraconych dochodach” w art. 72 ust. 1, 3 i 5 rozporządzenia w sprawie planów strategicznych obejmujących niedogodności szczególne dla danego obszaru, powstałe z uwagi na wymogi dyrektywy siedliskowej;
art. 71[20] rozporządzenia w sprawie planów strategicznych umożliwiającego coroczne płatności uzupełniające na rzecz rolników w obszarach z ograniczeniami naturalnymi;
– inwestycje w przystosowanie praktyk i infrastruktury do współistnienia z dużymi drapieżnikami, zgodnie z art. 73 ust. 3 lit. d) pkt (ii) rozporządzenia w sprawie planów strategicznych, które otrzymują 100 % unijnego finansowania zgodnie z art. 73 ust. 4 lit. c) pkt (i) tegoż rozporządzenia[21]; może to pokryć koszty ochrony zwierząt gospodarskich, w tym koszty pracy.
systemy ubezpieczeń obejmujące straty i szkody spowodowane przez drapieżniki na podstawie art. 76 ust. 3 lit. a) rozporządzenia w sprawie planów strategicznych. UE może sfinansować ubezpieczenie strat w wysokości do 70 %.
– dodatkowe 3 % płatności bezpośrednich, które można przyznać na koszty ubezpieczenia (art. 19 rozporządzenia w sprawie planów strategicznych);
16. apeluje w związku z tym do państw członkowskich i regionów o skuteczne korzystanie z tych możliwości i uwzględnianie w planach strategicznych WPR dodatkowych potrzeb rolników mających związek z wilkami; apeluje do Komisji, aby na etapie oceny w 2022 r. domagała się ich uwzględnienia we wszystkich planach strategicznych; wzywa państwa członkowskie i regiony, aby wdrażały te fundusze i promowały ich wykorzystanie przez rolników począwszy od 2023 r.;
17. apeluje także o ich skuteczne uwzględnienie w systemie doradztwa rolniczego, co jest już obowiązkowe na podstawie art. 15 ust. 4 lit. b), d) i e) rozporządzenia w sprawie planów strategicznych, a także o wymiany wiedzy między rolnikami, organami administracji i naukowcami w celu promowania i uwzględniania udanych podejść w ramach systemu wiedzy i innowacji w dziedzinie rolnictwa (AKIS) na podstawie art. 78 tegoż rozporządzenia; przypomina, że państwa członkowskie mogą również wykorzystać 4 % Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich na pomoc techniczną (art. 95 i 125 rozporządzenia w sprawie planów strategicznych);
18. odnotowuje zwiększoną odpowiedzialność państw członkowskich w ramach nowego modelu realizacji w zakresie opracowywania strategicznych planów WPR w celu wykorzystania wszystkich odpowiednich możliwości finansowania; stwierdza, że państwa członkowskie mogą w każdej chwili aktualizować i ulepszać swoje plany strategiczne zgodnie z art. 119 rozporządzenia w sprawie planów strategicznych, aby zapewnić sprawiedliwe i dostępne zintegrowane podejście do współistnienia;
VII.c. Fundusze LIFE+
19. zauważa, że liczne przykłady z projektów LIFE finansowanych przez UE[22] oraz z doświadczeń w parkach narodowych świadczą o pozytywnym wkładzie dużych drapieżników w rozwój sektora coraz popularniejszej turystyki przyrodniczej;
20. zauważa, że program LIFE może być również wykorzystywany do wspierania wspólnych podejść w odniesieniu do populacji transgranicznych, na przykład projekt LIFE Euro Large Carnivores (2017–2022) z udziałem Austrii, Chorwacji, Czech, Francji, Niemiec, Węgier, Włoch, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Hiszpanii, projekt LIFE Wolfalps EU (2019–2024) z udziałem Austrii, Francji, Włoch i Słowenii oraz projekt LIFEstockProtect (2020–2025) zatytułowany „Livestock Protection in Austria, Bavaria and South Tyrol” [Ochrona zwierząt gospodarskich w Austrii, Bawarii i Południowym Tyrolu];
21. apeluje o zwiększenie finansowania z programu LIFE dla projektów przyrodniczych, w tym na ochronę gatunkową i na osiągnięcie współistnienia z dużymi drapieżnikami; wzywa do priorytetowego traktowania w programie LIFE projektów na małą skalę, mających na celu wymianę i rozwój najlepszych praktyk w zakresie współistnienia z dużymi drapieżnikami;
VII.d. Współpraca międzyregionalna
22. wzywa do wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi i regionami w celu osiągnięcia skutecznych systemów spełniających potrzeby pasterzy i bioróżnorodności; zauważa również, że Interreg Europa może finansować zarządzanie ponadnarodowe między regionami państw członkowskich;
VII.e. Pomoc państwa
23. zauważa, że przepisy UE dotyczące pomocy państwa pozwalają obecnie na pełną rekompensatę (100 %) zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich kosztów związanych ze współistnieniem;
VII.e. Konieczność skutecznego wdrażania przez państwa członkowskie wytycznych Komisji
24. odnotowuje pismo Komisji w sprawie dyrektywy siedliskowej[23] i wzywa do skutecznego wdrożenia przez państwa członkowskie nowych wytycznych wykonawczych Komisji w sprawie ochrony gatunków[24], zwłaszcza załącznika do wytycznych poświęconego konkretnie wilkom, obejmującego m.in:
– dobre praktyki zarządzania na rzecz ograniczania konfliktów, z jednoczesnym zapewnieniem ochrony gatunkowej (np. zapobieganie szkodom wśród zwierząt gospodarskich i rekompensaty z tego tytułu, angażowanie zainteresowanych stron w sporządzanie planów ochrony lub zarządzania i w monitorowanie, usprawnienie dialogu z zainteresowanymi stronami, zapewnienie informacji, porad i pomocy technicznej);
– kontrolę przez uśmiercanie i przykłady różnych typów odstępstw na podstawie art. 16 ust. 1 dyrektywy siedliskowej;
– postępowanie z hybrydami psa i wilka;
– postępowanie z wilkami niepłochliwymi;
– użycie potrzasków „miękkich” na wilki;
– możliwości odstępstw w przypadku, gdy stan ochrony gatunku jest niewłaściwy;
– wyjaśnienie wymaganego zakresu oceny wpływu przy przyznawaniu odstępstw;
– możliwości wspierania środków umożliwiających współistnienie (przez fundusze UE, a także pomoc państwa);
VIII. Dyrektywa siedliskowa – istniejące możliwości i elastyczność
25. zauważa, że w ramach programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) Komisji, ostatni przegląd dyrektywy siedliskowej został uznany za odpowiedni do celu i spełniający wyznaczone cele polityczne; zauważa ponadto, że w wyroku z 10 października 2019 r. w sprawie C-674/17 Trybunał Sprawiedliwości podtrzymał swoją decyzję na rzecz utrzymania dyrektywy siedliskowej[25]; podkreśla, że ponieważ w przeglądach Komisji wielokrotnie stwierdzano, iż dyrektywa siedliskowa jest odpowiednia i spełnia swoje cele polityczne, sprzeciwia się wszelkim rewizjom dyrektywy lub zmianom statusu ochrony gatunków; w związku z tym popiera politykę Komisji, aby nie obniżać poziomu ochrony Canis lupus w ramach konwencji berneńskiej, której UE jest sygnatariuszem; wzywa Radę do zatwierdzenia wniosku Komisji dotyczącego decyzji;
26. zauważa, że postępy pod względem stanu ochrony typów siedlisk i gatunków objętych dyrektywą siedliskową są regularnie monitorowane i zgłaszane, a wyniki są publicznie dostępne[26];
27. zwraca uwagę na dostępną na podstawie art. 16 dyrektywy siedliskowej możliwość podjęcia w ostateczności działań zmierzających do ograniczenia pogłowia w celu ochrony interesów finansowych; podkreśla fakt, że państwa członkowskie zawsze mogły korzystać z tych możliwości w celu zapobiegania poważnym szkodom wśród zwierząt gospodarskich, ale nie zawsze to robiły;
28. uważa, że państwa członkowskie i regiony powinny w pierwszej kolejności wykorzystać istniejące możliwości w ramach WPR, LIFE+ i pomocy państwa do hojnego rekompensowania, ubezpieczenia od strat i finansowania przystosowania do współistnienia, aby zachować zarówno chronione dzikie zwierzęta, jak i wypas zwierząt gospodarskich;
29. przypomina, że już teraz sąsiadujące państwa członkowskie, w których występują transgraniczne populacje wilka, mogą zdecydować się na harmonizację monitorowania i wspólnie oceniać stan tych populacji na podstawie art. 17 dyrektywy siedliskowej; zauważa jednak, że nie oznacza to, iż jedno państwo członkowskie może polegać na drugim w kwestii osiągnięcia właściwego stanu ochrony dla danego gatunku; podkreśla, że ponieważ przyroda nie uznaje granic, właściwy stan ochrony należy osiągnąć już teraz w każdym regionie biogeograficznym każdego państwa członkowskiego;
30. podkreśla, że państwa członkowskie muszą poświęcić odpowiednią uwagę wykrywaniu i eliminowaniu hybryd wilka z psem; podkreśla, że w celu ochrony żywotności genetycznej populacji wilka konieczne jest przeprowadzenie badań genetycznych wszystkich upolowanych wilków oraz wymiana danych między państwami członkowskimi, zwłaszcza gdy badania przeprowadzane są na obszarach przygranicznych;
°
° °
31. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Komisji i Radzie.
- [1] Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 3 maja 2018 r. w sprawie obecnej sytuacji i perspektyw na przyszłość dla unijnych sektorów hodowli owiec i kóz (Dz.U. C 41 z 6.2.2020, s. 50).
- [2] Choroby w znacznym stopniu przyczyniają się do śmiertelności owiec w systemach wolnych od drapieżników, śmiertelność na poziomie 2,5–35,8 % (średnia 13,8 %) wg Murray i in., 2019: „Descriptive analysis of ovine mortality in sentinel sheep flocks in Ireland” [Analiza opisowa śmiertelności owiec we wskaźnikowych stadach owiec w Irlandii]. Vet Rec. maj 2019 25;184(21):649. doi: 10.1136/vr.105291. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6582811/
-
[3] A. Janeiro-Otero, T.M. Newsome, L.M. Van Eeden, W.J. Ripple, C.F. Dormann.
„Grey wolf (Canis lupus) predation on livestock in relation to prey availability” [Drapieżnictwo wilka szarego na zwierzętach gospodarskich w zależności od dostępności ofiar], Biological Conservation, tom 243, 2020. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2020.108433
Figueiredo A.M., Valente A.M., Barros T., Carvalho J., Silva D.A.M., Fonseca C. i in. (2020), „What does the wolf eat? Assessing the diet of the endangered Iberian wolf (Canis lupus signatus) in northeast Portugal” [Co je wilk? Ocena diety zagrożonego wilka iberyjskiego w północno-wschodniej Portugalii], PLoS ONE 15(3): e0230433. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0230433 - [4] Linnell, J. D. C. i Cretois, B., „The revival of wolves and other large predators and its impact on farmers and their livelihood in rural regions of Europe” [Reintrodukcja wilków i innych dużych drapieżników oraz jej wpływ na rolników i ich źródła utrzymania w wiejskich regionach Europy], badanie przeprowadzone dla Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Parlament Europejski, Departament Tematyczny ds. Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności, Bruksela, 2018. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2018/617488/IPOL_STU(2018)617488_EN.pdf
- [5] Wskaźniki kontroli (bez wilków) z Murray i in., 2019, „Descriptive analysis of ovine mortality in sentinel sheep flocks in Ireland” [Analiza opisowa śmiertelności owiec we wskaźnikowych stadach owiec w Irlandii], Vet Rec. 25 maja 2019 r.; 184(21):649. doi: 10.1136/vr.105291. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6582811/
-
[6] Zob. najnowsze dane liczbowe przedstawione w ramach konwencji berneńskiej we wrześniu 2022 r.:
https://rm.coe.int/inf45e-2022-wolf-assessment-bern-convention-2791-5979-4182-1-2/1680a7fa47
W wielu państwach członkowskich wilki są uznawane za zagrożone wyginięciem w ramach krajowych kategorii Czerwonej listy: „narażone”, „zagrożone” lub „krytycznie zagrożone”. -
[7] Tanner, E., White, A., Acevedo, P. i in., „Wolves contribute to disease control in a multi-host system” [Wilki przyczyniają się do zwalczania chorób w systemie z wieloma żywicielami], Sci Rep 9, 7940 (2019). https://doi.org/10.1038/s41598-019-44148-9. https://www.nature.com/articles/s41598-019-44148-9
Szewczyk i in. (2021) w Viruses. doi: 10.3390/v13102062. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8541390/ https://www.feedstrategy.com/african-swine-fever/research-wolves-may-be-helpful-in-fight-against-asf/ -
[8] T., Greenville, A., Ćirović, D. i in., „Top predators constrain mesopredator distributions” [Drapieżniki szczytowe ograniczają rozmieszczenie mezodrapieżników], Nat Commun 8, 15469 (2017). https://www.nature.com/articles/ncomms15469
Także https://krog.sta.si/2427192/depleted-wolf-population-leading-to-spread-of-jackals-in-europe - [9] Figueiredo A.M., Valente A.M., Barros T., Carvalho J., Silva D.A.M., Fonseca C. i in. (2020), „What does the wolf eat? Assessing the diet of the endangered Iberian wolf (Canis lupus signatus) in northeast Portugal” [Co je wilk? Ocena diety zagrożonego wilka iberyjskiego w północno-wschodniej Portugalii], PLoS ONE 15(3): e0230433. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0230433
-
[10] Krofel, M., Černe, R. i Jerina, K., „Effectiveness of wolf (Canis lupus) culling to reduce livestock depredations” [Skuteczność odstrzału wilków pod względem ograniczenia ataków na zwierzęta gospodarskie], Acta Silvae et Ligni. 95. 11-22.
https://www.researchgate.net/publication/233792224_Effectiveness_of_wolf_Canis_lupus_culling_to_reduce_livestock_depredations - [11] Wielgus R.B., Peebles K.A. (2014), „Effects of Wolf Mortality on Livestock Depredations” [Wpływ śmiertelności wilków na ataki na zwierzęta gospodarskie], PLoS ONE 9(12): e113505. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0113505 T. Oliveira, A. Treves, J.V. López-Bao, M. Krofel (2021), „The contribution of the LIFE programme to reducing damage caused by large carnivores in Europe” [Wkład programu LIFE w łagodzenie szkód spowodowanych przez duże drapieżniki w Europie], Global Ecology and Conservation, tom 31, 2021. https://doi.org/10.1016/j.gecco.2021.e01815
- [12] Cortés, Yolanda, Ribeiro, Silvia, Petrucci-Fonseca, Francisco i Blanco, Juan (2020), „A decade of use of damage prevention measures in Spain and Portugal” [Dekada stosowania środków zapobiegania szkodom w Hiszpanii i Portugalii], Carnivore Damage Prevention News https://www.researchgate.net/publication/346785659_A_DECADE_OF_USE_OF_DAMAGE_PREVENTION_MEASURES_IN_SPAIN_AND_PORTUGAL
- [13] Oliveira, A. Treves, J.V. López-Bao, M. Krofel, „The contribution of the LIFE program to mitigating damages caused by large carnivores in Europe” [Wkład programu LIFE w łagodzenie szkód wyrządzonych przez duże drapieżniki w Europie]. Global Ecology and Conservation, tom 31, 2021. https://doi.org/10.1016/j.gecco.2021.e01815
- [14] https://baer-wolf-luchs.at/mitglieder.htm
- [15] Kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia https://wolf.nrw/wolf/de/management/berater ; Kraj związkowy Dolna Saksonia https://www.wolfsmonitoring.com/meldung/wolfsberater
- [16] https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/carnivores/pdf/Fiche_case%20study_Switzerland.pdf
-
[17] https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/carnivores/regional_platforms_France.htm
https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/carnivores/regional_platforms_Italy.htm -
[18] https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/carnivores/pdf/Fiche_case%20study_Greece.pdf
https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/carnivores/pdf/Fiche_case%20study_Slovenia.pdf
- [19] Rozporządzenie w sprawie planów strategicznych WPRhttps://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:02021R2115-20220422#ntr1-L_2021435EN.01014601-E0001
- [20] Art. 71 rozporządzenia w sprawie planów strategicznych: „Państwa członkowskie mogą przyznawać płatności na podstawie niniejszego artykułu wyłącznie w celu rekompensowania beneficjentom na danym obszarze całości lub części dodatkowych kosztów i utraconych dochodów związanych z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami dla danego obszaru”.
- [21] „do 100 % w przypadku następujących inwestycji: (i)… inwestycje nieprodukcyjne mające na celu ochronę zwierząt gospodarskich i upraw przed szkodami powodowanymi przez dzikie zwierzęta”.
- [22] Zob. analizy przypadków zgromadzone przez platformę UE na rzecz dużych drapieżników: https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/carnivores/case_studies.htm#Innovative%20Financing
- [23] https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/carnivores/pdf/Letter_from_Commissioner_Sinkevicius_and_Commissioner_Wojciechowski.pdf
-
[24] https://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/guidance/index_en.htm
- [25] Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 października 2019 r., Luonnonsuojeluyhdistys Tapiola Pohjois-Savo – Kainuu ry/Risto Mustonen i in., C-178/03 ECLI:EU:C:2019:851.
- [26] https://www.eea.europa.eu/publications/state-of-nature-in-the-eu-2020 https://ec.europa.eu/environment/nature/knowledge/rep_habitats/index_en.htm