PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w związku z Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w Katarze
22.11.2022 - (2022/2948(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Ernest Urtasun, Mounir Satouri, Bronis Ropė, Ville Niinistö, Rosa D’Amato, Viola von Cramon‑Taubadel, Ana Miranda, Kim Van Sparrentak
w imieniu grupy Verts/ALE
B9‑0539/2022
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w związku z Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w Katarze
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Kataru, w szczególności rezolucję z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie sytuacji pracowników migrujących w Katarze[1],
– uwzględniając wspólny komunikat wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisji z dnia 18 maja 2022 r. w sprawie partnerstwa strategicznego z państwami Zatoki Perskiej (JOIN(2022)0013) oraz konkluzje Rady w tej sprawie z dnia 20 czerwca 2022 r.,
– uwzględniając 4. rundę dialogu UE–Katar na temat praw człowieka przeprowadzoną 12 września 2022 r. w Brukseli,
– uwzględniając konwencję ONZ z dnia 18 grudnia 1990 r. o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin,
– uwzględniając ogłoszenie w dniu 2 grudnia 2010 r. przez Międzynarodową Federację Piłki Nożnej (FIFA), że Katar został wybrany na gospodarza Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022,
– uwzględniając wersję polityki FIFA w zakresie praw człowieka z maja 2017 r.,
– uwzględniając ratyfikację przez Katar w dniu 12 marca 1998 r. konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej pracy przymusowej lub obowiązkowej (konwencja nr 29),
– uwzględniając sprawozdania organizacji Human Rights Watch (HRW) i Amnesty International (AI) w sprawie sytuacji pracowników budowlanych w Katarze przed mistrzostwami świata,
– uwzględniając sprawozdanie pt. „Qatar: Security Forces Arrest, Abuse LGBT People” [Katar: zatrzymywanie i niegodziwe traktowanie osób LGBT przez służby bezpieczeństwa] opublikowane przez HRW w dniu 24 października 2022 r.,
– uwzględniając art. 285 katarskiego kodeksu karnego oraz katarską ustawę nr 17 z 2002 r. o ochronie społeczeństwa,
– uwzględniając Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka z 2011 r.,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR) oraz Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR),
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w 2010 r. Katarowi przyznano organizację Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022; mając na uwadze, że w 2020 r. Departament Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych potwierdził, że przedstawiciele pracujący dla Kataru przekupili urzędników FIFA, by zapewnić Katarowi prawa do organizacji Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022; mając na uwadze, że ponad połowa osób uczestniczących w głosowaniu nad wyborem gospodarza Mistrzostw Świata 2022, włącznie z byłym przewodniczącym FIFA Seppem Blatterem, była w jakiś sposób zamieszana w domniemaną korupcję lub nielegalne praktyki bądź podlegała dochodzeniu w związku z takimi czynami;
B. mając na uwadze, że FIFA przyznała Katarowi organizację mistrzostw świata, nie stosując należytej staranności w zakresie praw człowieka i nie stawiając warunków dotyczących ochrony pracowników migrujących; mając na uwadze, że FIFA wielokrotnie mówiła o swoim zaangażowaniu na rzecz ochrony praw człowieka i zrównoważonego rozwoju, lecz wciąż nie świadczy o nim jej postępowanie; mając na uwadze, że FIFA zamierza uzyskać z Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2022 dochód w wysokości 6,1 mld USD;
C. mając na uwadze, że w 2017 r. MOP wniosła skargę przeciwko Katarowi w związku z niewdrożeniem przez niego konwencji dotyczącej pracy przymusowej lub obowiązkowej;
D. mając na uwadze, że w 2018 r. MOP otworzyła swoje pierwsze biuro ds. projektów w Katarze;
E. mając na uwadze, że według szacunków Katarze pracuje 1,35 mln obcokrajowców, co stanowi blisko 94% siły roboczej tego kraju; mając na uwadze, że migranci są przede wszystkim zatrudniani w budownictwie, w usługach i przy pracach domowych; mając na uwadze, że te liczby sprawiają, że stosunek pracowników migrujących do ludności krajowej w Katarze jest najwyższy na świecie;
F. mając na uwadze, że grupy działające na rzecz praw człowieka i wiele gazet międzynarodowych donoszą o tysiącach ofiar śmiertelnych wśród zagranicznych pracowników; mając na uwadze, że według doniesień duża część z nich zmarła z powodu niewydolności serca lub wypadków przy pracy; mając na uwadze, że zgony tysięcy pracowników migrujących, do których doszło w ciągu ostatniej dekady i dawniej, nie zostały wyjaśnione;
G. mając na uwadze, że wielu zagranicznych pracowników było zmuszonych zadłużyć się w czasie pracy w Katarze z powodu nielegalnych opłat rekrutacyjnych i coraz częstszej kradzieży płac; mając na uwadze, że wyczerpujące warunki pracy w ekstremalnym upale narażają zagranicznych pracowników na choroby, kalectwo i śmierć;
H. mając na uwadze, że w ciągu ostatnich pięciu lat Katar rozpoczął godne pochwały reformy prawa pracy, w szczególności zniósł „zaświadczenia o braku zastrzeżeń”, przyjął przepisy o płacy minimalnej i o wspólnym mechanizmie składania skarg dla pracowników zagranicznych oraz ustanowił pięć nowych sądów pracy; mając jednak na uwadze, że nadal obowiązuje wiele przepisów i praktyk dyskryminujących pracowników zagranicznych, takich jak arbitralne potrącenia z wynagrodzeń lub niewypłacanie wynagrodzeń, konfiskata paszportów, trudne warunki pracy, nieodpłatne godziny nadliczbowe, ograniczony dostęp do wymiaru sprawiedliwości i zarzut ucieczki;
I. mając na uwadze, że w najnowszym światowym rankingu przestępczości zorganizowanej Katar sklasyfikowano jako kraj wysokiego ryzyka w odniesieniu do międzynarodowego handlu ludźmi i przemytu ludzi;
J. mając na uwadze, że art. 285 katarskiego kodeksu karnego nakłada karę do siedmiu lat pozbawienia wolności za pozamałżeńskie stosunki seksualne, w tym między osobami tej samej płci; mając na uwadze, że według doniesień arbitralne aresztowania osób LGBTIQ opierają się na ustawie nr 17 z 2002 r. o ochronie społeczeństwa, która zezwala na tymczasowe aresztowanie na okres do sześciu miesięcy bez postawienia zarzutów lub procesu sądowego;
K. mając na uwadze, że według doniesień HRW z października 2022 r. katarskie organy ścigania arbitralnie aresztowały osoby LGBTIQ i podczas ich pobytu w areszcie poddawały je niegodziwemu traktowaniu; mając na uwadze, że w latach 2019–2022 HRW udokumentowało sześć przypadków poważnych i wielokrotnych pobić oraz pięć przypadków molestowania seksualnego w areszcie policyjnym; mając na uwadze, że siły bezpieczeństwa zatrzymały osoby w przestrzeni publicznej wyłącznie ze względu na ich ekspresję płciową i bezprawnie przeszukały ich telefony, naruszając ich prawo do prywatności; mając na uwadze, że zatrzymanym osobom transpłciowym nakazano udział w „terapii konwersyjnej” w sponsorowanym przez rząd ośrodku „behawioralnej opieki zdrowotnej”, co było niezbędnym warunkiem zwolnienia; mając na uwadze, że działania władz nieuchronnie tworzą klimat opresji, są przejawem dyskryminacji, naruszają prawa człowieka i zagrażają zdrowiu psychicznemu osób, w które działania te są wymierzone;
L. mając na uwadze, że ambasador Mistrzostw Świata 2022 w Katarze Khalid Salman w wywiadzie udzielonym 8 listopada 2022 r. niemieckiemu kanałowi telewizyjnemu ZDF na forum publicznym opisał homoseksualizm jako „defekt mózgu”;
M. mając na uwadze doniesienia, że kibicom na Mundialu ostentacyjnie noszącym koszulki lub kapelusze z kolorami tęczy odmówiono wstępu na stadiony, co stanowi naruszenie zasady, zgodnie z którą wydarzenia sportowe powinny być dostępne dla wszystkich;
N. mając na uwadze, że FIFA naciskała, by pod groźbą sankcji sportowych kapitanowie drużyn nie zakładali opaski „One Love”, którą wcześniej zobowiązali się nosić;
O. mając na uwadze, że w ciągu 12 lat od przyznania Katarowi organizacji Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej kraj ten przeznaczył 300 mld USD na przygotowanie tej imprezy, co czyni z niej mistrzostwa świata najdroższe w historii;
P. mając na uwadze, że grupy działające na rzecz ochrony środowiska wykazały, iż twierdzenia FIFA, że Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej są neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla, są bardzo zwodnicze; mając na uwadze, że szacuje się, iż rzeczywiste emisje CO2 z budowy stadionu są ośmiokrotnie wyższe niż oficjalne dane; mając na uwadze, że jednostki emisji dwutlenku węgla zakupione w celu skompensowania emisji CO2 z imprezy najprawdopodobniej nie będą miały wystarczająco pozytywnego wpływu; mając na uwadze, że sekcja Greenpeace na Bliskim Wschodzie oskarżyła organizatorów o „pseudoekologiczny marketing”;
Q. mając na uwadze, że według doniesień w „The New York Times” Katar zaoferował kibicom z krajów, których reprezentacje piłki nożnej uczestniczą w Mundialu, darmowe bilety, bezpłatne przeloty i zakwaterowanie w Katarze, jeżeli zgodzą się nie krytykować Kataru i zgłaszać zamieszczane w mediach społecznościowych posty innych kibiców krytykujących Katar;
R. mając na uwadze, że według „The Guardian” do października 2022 r. w ciągu 12 miesięcy rząd Kataru ofiarował brytyjskim członkom parlamentu prezenty o wartości 251 208 GBP, w tym pobyty w luksusowych hotelach, loty w klasie biznes i bilety na wyścigi konne, w zamian za pozytywne wypowiedzi o Katarze;
S. mając na uwadze, że europejskie organy ds. ochrony prywatności ostrzegły kibiców, aby nie pobierali katarskiej aplikacji World Cup, ponieważ stanowi ona poważne zagrożenie dla prywatności i bezpieczeństwa;
1. potępia fakt, że tysiące nisko opłacanych pracowników straciło życie przy budowie ośmiu stadionów, rozbudowie lotniska, budowie nowego metra, wielu hoteli i wielu kilometrów nowych dróg z okazji Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Katarze; potępia fakt, że zgony pracowników nie były przedmiotem dochodzenia, lecz uznano, że nastąpiły „z przyczyn naturalnych” lub „z powodu zatrzymania akcji serca”; krytykuje fakt, że rodziny pracowników migrujących, którzy stracili życie, nie otrzymały odszkodowania;
2. jest zaniepokojony faktem, że setki tysięcy pracowników migrujących w Katarze padło ofiarą systematycznych nadużyć i wyzysku, a wielu pracuje w potwornych i niebezpiecznych warunkach pracy;
3. wzywa rząd Kataru do uznania wielu niepotrzebnych zgonów pracowników migrujących oraz do oficjalnego upamiętnienia losów pracowników migrujących i ich wkładu w Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w Katarze;
4. wzywa Katar i FIFA do ustanowienia kompleksowego funduszu remediacji w wysokości co najmniej równej kwocie 440 mln USD nagród w Mistrzostwach Świata, by rozwiązać kwestię kradzieży płac, kwestię odszkodowań za kalectwo oraz kwestię tysięcy niewyjaśnionych zgonów, za które nie wypłacono odszkodowania;
5. zachęca Katar do kontynuowania i przyspieszenia reformy systemu pracy, zniesienia pozostałych dyskryminujących przepisów, zlikwidowania luk we wdrażaniu i do znacznej poprawy warunków pracy pracowników migrujących;
6. wzywa władze Kataru do położenia kresu nadużyciom ze strony pracodawców wobec zagranicznych pracowników, w szczególności pracowników domowych – z których wiele to kobiety, poprzez wyszkolenie inspektorów w wykrywaniu praktyk pracy przymusowej i poprzez prowadzenie dochodzeń w takich przypadkach, by pociągnąć do odpowiedzialności pracodawców dopuszczających się nadużyć; zaleca objęcie pracowników domowych zakresem prawa pracy;
7. wzywa władze Kataru do zbadania i poświadczenia zgonów pracowników migrujących, a także do zapewnienia rodzinom odszkodowań w razie śmierci pracownika spowodowanej warunkami pracy;
8. zachęca władze Kataru do całkowitego zlikwidowania systemu kafala, począwszy od zniesienia pojęcia „ucieczki”, i do karania pracodawców, którzy stosują takie praktyki jako narzędzie kontroli;
9. jest zdania, że chociaż w 2020 r. Katar w sposób godny pochwały ustanowił płacę minimalną, płace wciąż są niskie i często są wypłacane z opóźnieniem lub wcale; wzywa władze Kataru do podniesienia płacy minimalnej, położenia kresu dyskryminacji w zakresie wynagrodzeń w zależności od obywatelstwa pracowników zagranicznych oraz do dopilnowania, aby wynagrodzenia były wypłacane w całości i na czas;
10. wzywa Katar do zniesienia wszelkich opłat rekrutacyjnych dla pracowników zagranicznych, przez które wpadają oni w spiralę zadłużenia;
11. zwraca uwagę, że należy uznać prawo wszystkich pracowników, w tym migrujących, do zrzeszania się i do samoorganizowania; wzywa rząd Kataru do zapewnienia pracownikom prawa do swobodnego zrzeszania się bez represji oraz do zagwarantowania im bezpiecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości;
12. wzywa rząd Kataru do wzmocnienia roli MOP dzięki zezwoleniu jej na ustanowienie stałego przedstawicielstwa i dzięki ratyfikacji konwencji dotyczących swobody zrzeszania się pracowników;
13. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w 2018 r. Katar stał się stroną Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych; usilnie zachęca Katar i inne państwa Zatoki Perskiej do ratyfikowania Międzynarodowej konwencji o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin;
14. wzywa Katar i wszystkie państwa Zatoki Perskiej do ratyfikowania wszystkich konwencji MOP, w tym konwencji dotyczących pracowników migrujących, swobody zrzeszania się, stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych, pracowników domowych i prywatnych agencji pośrednictwa pracy;
15. potępia rutynowe arbitralne aresztowania i niegodziwe traktowanie osób LGBTIQ w Katarze będące wynikiem dyskryminacji wspieranej przez rząd; stanowczo potępia zgłoszone przypadki napaści na tle seksualnym w areszcie;
16. wzywa władze Kataru do uchylenia art. 285 kodeksu karnego i wszystkich innych przepisów wykorzystywanych do penalizacji stosunków seksualnych osób tej samej płci za obopólną zgodą;
17. wzywa władze Kataru do zapewnienia poszanowania praw człowieka wszystkim kibicom uczestniczącym w Mistrzostwach Świata 2022, w tym gościom z zagranicy, oraz do zadbania o to, by żadna osoba nie została arbitralnie zatrzymana ani niegodziwie potraktowana; podziela obawy unijnych organów ochrony danych dotyczące wykorzystywania katarskich aplikacji do śledzenia zakażeń i aplikacji World Cup jako oprogramowania szpiegowskiego; wzywa Katar do zagwarantowania praw człowieka wszystkim mieszkańcom raz na zawsze, a nie tylko kibicom podczas Mistrzostw Świata;
18. przypomina w szczególności o aktywnym udziale Unii Europejskich Związków Piłki Nożnej (UEFA) w wyborze Kataru jako gospodarza Mistrzostw Świata 2022 oraz o jej współudziale w umożliwieniu organizacji mistrzostw z całkowitym naruszeniem europejskiej konwencji praw człowieka i międzynarodowych konwencji, którymi są związani członkowie Rady Europy;
19. potępia fakt, że w strukturach FIFA korupcja jest wciąż wszechobecna; wzywa państwa członkowskie UE, zwłaszcza te, które mają liczące się krajowe ligi piłkarskie, takie jak Niemcy, Francja, Włochy i Hiszpania, do wywarcia nacisku na UEFA i FIFA, aby te organizacje dokonały fundamentalnych reform, a konkretnie wprowadziły demokratyczne i przejrzyste procedury przyznawania organizacji mistrzostw świata w piłce nożnej oraz rygorystycznie stosowały kryteria dotyczące praw człowieka i zrównoważonego rozwoju względem gospodarzy takich imprez; apeluje, aby naruszenia praw podstawowych i praw człowieka, zwłaszcza ewidentna systematyczna przemoc ze względu na płeć, stały się wiążącym kryterium wykluczającym przy przyznawaniu organizacji międzynarodowych imprez sportowych, aby chronić sportowców i kibiców oraz położyć kres obłudnemu promowaniu się na sporcie; wzywa do kontynuowania dochodzeń dotyczących przeżartego korupcją systemu przyznawania organizacji mistrzostw świata oraz do pociągnięcia winnych do odpowiedzialności; wzywa państwa członkowskie UE, by zezwoliły na dostęp do zarchiwizowanych informacji dotyczących wyboru gospodarza Mistrzostw Świata 2022;
20. wzywa FIFA, by respektowała prawo piłkarzy do swobodnego wyrażania opinii i do opowiedzenia się za godnością ludzką i prawami człowieka;
21. potępia, szerzej ujmując, coraz częściej stosowaną przez autorytarne państwa praktykę polegającą na organizacji największych wydarzeń sportowych lub kulturalnych w celu zwiększenia swojej międzynarodowej legitymacji przy jednoczesnych dalszych restrykcjach wobec krajowych przeciwników politycznych; wzywa UE i państwa członkowskie do nawiązania dialogu z krajowymi federacjami sportowymi, firmami i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego na temat warunków ich uczestnictwa w takich wydarzeniach; apeluje o opracowanie unijnych ram polityki dotyczących sportu i praw człowieka;
22. apeluje do wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Josepa Borrella oraz do przedstawicieli Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych i przedstawicieli państw członkowskich UE o dalsze poruszanie kwestii praw człowieka i podstawowych wolności, w szczególności praw pracowników migrujących, praw kobiet i osób LGBTQI w ramach dialogu UE–Katar na temat praw człowieka oraz podczas wszystkich innych spotkań z władzami Kataru;
23. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, rządowi i parlamentowi Państwa Katar, rządom i parlamentom państw należących do Rady Współpracy Państw Zatoki, Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej (FIFA), Unii Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA), Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) oraz wysokiemu komisarzowi ONZ ds. praw człowieka.
- [1] Dz.U. C 436 z 24.11.2016, s. 42.