PROJEKT REZOLUCJI w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w związku z Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w Katarze
22.11.2022 - (2022/2948(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Pedro Marques, Nacho Sánchez Amor, Tonino Picula, Marc Tarabella, Andrea Cozzolino, Isabel Santos
w imieniu grupy S&D
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0538/2022
B9‑0542/2022
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w związku z Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w Katarze
Parlament Europejski,
Parlament Europejski,
– uwzględniając wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 maja 2022 r. w sprawie strategicznego partnerstwa z rejonem Zatoki Perskiej,
– uwzględniając konwencję ONZ z 18 grudnia 1990 r. o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin,
– uwzględniając wielokrotne oświadczenia wyrażające zaniepokojenie ekspertów ONZ ds. człowieka, w szczególności ostatnie oświadczenie Komitetu Praw Człowieka ONZ z 25 kwietnia 2022 r.,
– uwzględniając, że Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej (FIFA) ogłosiła 2 grudnia 2010 r., że Katar został wybrany na organizatora mistrzostw świata w piłce nożnej w 2022 r.,
– uwzględniając ustawy nr 17, 18 i 19 przyjęte przez rząd Kataru w 2020 r. w sprawie swobody przemieszczania się i płacy minimalnej dla pracowników migrujących,
– uwzględniając sprawozdanie z postępów w realizacji programu współpracy technicznej między rządem Kataru a Międzynarodową Organizacją Pracy (MOP) z 31 października 2022 r.,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Kataru,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w 2010 r. FIFA powierzyła Katarowi organizację mistrzostw świata, nie przeprowadziwszy wcześniej procesu należytej staranności w zakresie praw człowieka i nie ustanowiwszy warunków ochrony pracowników migrujących;
B. mając na uwadze, że infrastruktura z przeznaczeniem na mistrzostwa świata w Katarze w 2022 r. została zbudowana przez miliony nisko opłacanych pracowników migrujących z Azji i Afryki, którzy brali udział w budowie ośmiu stadionów, rozbudowie portu lotniczego, a także budowie wielu hoteli i kilometrów nowych dróg;
C. mając na uwadze, że aby podjąć pracę w Katarze wielu pracowników zadłużyło się u firm rekrutacyjnych, które nielegalnie pobierały od nich opłaty, oraz wielu z nich doświadczyło kradzieży wynagrodzenia i pracowało w nieludzkich warunkach, m.in. w ekstremalnym upale, które to warunki narażały ich na ryzyko choroby, obrażeń ciała i śmierci;
D. mając na uwadze, że według MOP szereg europejskich przedsiębiorstw, w tym Carrefour, Banyan Tree, Fairmont Movenpick Pullman, Acciona, Qantum, Keolis, RATP i Technip, jest fizycznie obecnych w Katarze oraz że przedsiębiorstwa te odmówiły uczestnictwa we wspólnych komitetach utworzonych w celu zgromadzenia przedstawicieli kierownictwa i pracowników, aby omawiać konflikty w miejscu pracy, zapobiegać im i rozwiązywać je; mając ponadto na uwadze, że według doniesień holenderskie przedsiębiorstwo Core Laboratories nie wypłaca niektórym pracownikom wynagrodzenia;
E. mając na uwadze, że katarski Fundusz Kompensacyjny dla Pracowników powinien badać wszystkie przypadki śmierci w miejscu pracy, w tym te, które uznano za spowodowane „naturalnymi przyczynami” lub „zatrzymaniem akcji serca”, w celu ustalenia, czy były one związane z warunkami pracy; mając na uwadze, że według doniesień MOP wskaźnik umieralności radykalnie spadł dzięki wprowadzeniu nowych reform;
F. mając na uwadze, że uznano, iż śmierć tysięcy nisko opłacanych pracowników była spowodowana „przyczynami naturalnymi” lub „zatrzymaniem akcji serca”, przy czym nie zbadano dokładnie, czy ich śmierć była związana z warunkami pracy, w związku z czym ich rodziny nie otrzymały odszkodowania;
G. mając na uwadze, że w swoich rocznych i czteroletnich sprawozdaniach z postępów MOP zwróciła uwagę, że Katar podjął istotne starania w zakresie zarządzania migracją zarobkową, egzekwowania prawa pracy i dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz wzmocnienia głosu pracowników i dialogu społecznego;
H. mając na uwadze, że dawniej pracownicy w Katarze musieli uzyskać od swoich pracodawców zezwolenie na zmianę pracy lub opuszczenie kraju; mając na uwadze, że wymogi te stanowiły najbardziej problematyczny element systemu sponsorowania kafala, ponieważ nadmiernie uzależniły pracowników od pracodawców, a tym samym stworzyły okazję do wyzysku i pracy przymusowej; mając na uwadze, że w wyniku tych zmian w prawie pracy Ministerstwo Pracy zatwierdziło około 350 tys. wniosków pracowników migrujących o zmianę miejsca pracy w ciągu dwóch lat od wprowadzenia tych reform; mając jednak na uwadze, że wielu pracowników nadal ma problemy ze zmianą pracy, ponieważ narażeni są m.in. na odwet ze strony pracodawców;
I. mając na uwadze, że w marcu 2021 r. Katar stał się pierwszym krajem w regionie Zatoki Perskiej, który przyjął niedyskryminującą płacę minimalną; ma ona zastosowanie do wszystkich pracowników, wszystkich narodowości, we wszystkich sektorach, w tym do pracowników domowych; mając na uwadze, że według MOP od czasu wprowadzenia nowych przepisów łącznie 13 % siły roboczej, tj. 280 tysiącom osób, podniesiono wynagrodzenia do nowego progu płacy minimalnej;
J. mając na uwadze, że nowe przepisy zapewniają pracownikom w Katarze większą ochronę przed upałem dzięki zakazowi prac na zewnątrz w godzinach 10.00–15.00 w okresie od 1 czerwca do 15 września, co jest zdecydowanie najbardziej restrykcyjnym ograniczeniem godzin pracy w upale w całym regionie Zatoki Perskiej;
K. mając na uwadze, że według MOP kampanie inspekcji pracy przeprowadzone latem 2021 i 2022 roku doprowadziły do przerw w pracy i zamknięcia odpowiednio 338 i 463 miejsc pracy z powodu nieprzestrzegania przepisów dotyczących ograniczenia godzin pracy w upale;
L. mając na uwadze, że Katar podjął kroki, aby poprawić dostęp pracowników do wymiaru sprawiedliwości, tworząc w tym celu nową platformę internetową umożliwiającą pracownikom składanie skarg oraz nowe sądy pracy w celu rozstrzygania sporów;
M. mając na uwadze, że ogólna sytuacja praw człowieka w Katarze jest nadal niepokojąca ze względu na utrzymującą się dyskryminację kobiet i osób LGBTQI+; mając na uwadze, że art. 285 katarskiego kodeksu karnego nakłada karę do siedmiu lat pozbawienia wolności za pozamałżeńskie stosunki seksualne, w tym za stosunki seksualne między osobami tej samej płci; mając na uwadze, że arbitralne aresztowania osób LGBTQI+ miała uzasadniać ustawa nr 17 z 2002 r. o ochronie wspólnoty, która zezwala na tymczasowe aresztowanie na okres do sześciu miesięcy bez postawienia zarzutów i procesu sądowego, jeżeli „istnieją uzasadnione powody, by sądzić, że oskarżony mógł popełnić przestępstwo”, w tym „naruszenie moralności publicznej”;
N. mając na uwadze, że w czasach braku bezpieczeństwa i poważnych wyzwań dla międzynarodowego porządku opartego na zasadach zarówno w Europie, jak i w rejonie Zatoki Perskiej, a także w obliczu skutków rosyjskiej agresji na Ukrainę i pandemii COVID-19 oraz pilnej konieczności transformacji ekologicznej i cyfrowej UE może wiele zyskać na silniejszym i bardziej strategicznym partnerstwie z Radą Współpracy Państw Zatoki (RWPZ) i jej państwami członkowskimi, w tym Katarem;
O. mając na uwadze, że silniejsze partnerstwo z rejonem Zatoki Perskiej, zwłaszcza z Katarem, odgrywa kluczową rolę we wdrażaniu europejskiej strategii REPowerEU2 oraz w uzupełnianiu zewnętrznej strategii energetycznej UE; mając na uwadze, że obejmuje ona ważne kwestie takie jak zwiększenie dostaw skroplonego gazu ziemnego (LNG), środki stabilizacji rynków ropy naftowej, współpraca w zakresie wodoru, efektywność energetyczna i szybsze wdrażanie energii ze źródeł odnawialnych;
1. wyraża ubolewanie z powodu poważnych naruszeń praw człowieka i praw pracowników migrujących w Katarze, w szczególności w związku z przygotowaniami Kataru do mistrzostw świata FIFA w 2022 r. i pełnieniem przez ten kraj roli gospodarza tych mistrzostw, oraz z powodu szerszych problemów z ochroną praw człowieka w Katarze; odnotowuje jednak, że MOP i Międzynarodowa Konfederacja Związków Zawodowych uznają reformy podjęte w Katarze za wzór dla rejonu Zatoki Perskiej;
2. ubolewa, że w momencie przyznawania Katarowi w 2010 r. roli gospodarza mistrzostw świata FIFA nie dochowała należytej staranności w zakresie praw człowieka i nie określiła warunków ochrony pracowników migrujących, chociaż wiadomo było, że będą oni potrzebni do budowy olbrzymiej infrastruktury;
3. z zadowoleniem przyjmuje fundusz ustanowiony w związku z mistrzostwami świata FIFA w Katarze – FIFA World Cup Qatar 2022™ Legacy Fund – i centrum doskonałości Labour excellence hub, których celem jest wspieranie edukacji dzieci, zwłaszcza dziewcząt, i kobiet w krajach rozwijających się oraz wymiana najlepszych praktyk w dziedzinie pracy;
4. wzywa władze Kataru do zadbania o to, by Fundusz Wsparcia i Ubezpieczeń obejmował również wszystkie przypadki śmierci i naruszeń praw człowieka pracowników zatrudnionych przy przygotowaniach do mistrzostw świata; podkreśla potrzebę zwiększenia rozliczalności i zwalczania bezkarności sprawców naruszeń praw człowieka; wzywa FIFA i władze Kataru do podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu dopilnowania, by sprawcy tych naruszeń zostali bezzwłocznie zidentyfikowani i pociągnięci do odpowiedzialności;
5. wzywa wymienione powyżej przedsiębiorstwa francuskie, hiszpańskie, norweskie i niderlandzkie do współpracy z przedstawicielami pracowników migrujących we wspólnych komitetach i do przestrzegania tych samych standardów należytej staranności jak te obowiązujące w UE;
6. wzywa FIFA i władze Kataru do uruchomienia szeroko zakrojonego programu naprawczego poświęconego kwestiom kradzieży wynagrodzeń, obrażeń ciała, braku dochodzeń i rekompensat w przypadku dziesiątek tysięcy ofiar śmiertelnych oraz innych naruszeń praw człowieka i pracownika, które miały miejsce w trakcie przygotowań do mistrzostw świata;
7. z zadowoleniem przyjmuje ponowną akredytację przyznaną w 2021 r. przez Globalny Sojusz Krajowych Instytucji Praw Człowieka Krajowej Komisji Praw Człowieka; jest jednak zaniepokojony doniesieniami, że nominacja, mianowanie i odwoływanie jej członków wymagają zatwierdzenia przez emira, a także brakiem odpowiednich przepisów dotyczących procesu i kryteriów mianowania i odwoływania członków komisji;
8. wzywa władze Kataru do kontynuowania wysiłków na rzecz zapewnienia, aby Krajowa Komisja Praw Człowieka w pełni przestrzegała zasad dotyczących statusu krajowych instytucji zajmujących się propagowaniem i ochroną praw człowieka oraz była w stanie w pełni, skutecznie i niezależnie wykonywać swój mandat, w tym poprzez promowanie pluralizmu i różnorodności swoich członków i pracowników;
9. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że według MOP rząd Kataru wypłacił 320 mln USD ofiarom nadużyć płacowych za pośrednictwem Funduszu Wsparcia i Ubezpieczeń Pracowników; ubolewa jednak, że fundusz zaczął funkcjonować dopiero w 2018 r., w wyniku czego miliony pracowników i ich rodzin pozostają poza zasięgiem jego stosowania; wzywa do rozszerzenia funduszu, aby objąć nim wszystkie ofiary od początku prac przygotowawczych do mistrzostw świata FIFA w 2022 r.;
10. z zadowoleniem przyjmuje reformy przeprowadzone przez władze Kataru w porozumieniu z MOP dotyczące zarządzania migracją zarobkową, egzekwowania prawa pracy i dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz wzmocnienia głosu pracowników i dialogu społecznego; zauważa, że zmiany te już przyczyniły się do poprawy warunków życia i pracy setek tysięcy pracowników; ubolewa jednak, że wielu pracowników nadal nie korzysta z tych reform, ponieważ napotykają przeszkody w dostępie do nich i są narażeni na odwet ze strony pracodawców; jest również zaniepokojony doniesieniami, że migrujący pracownicy domowi padają ofiarą nadużyć i wyzysku, w tym zbyt długich godzin pracy, odmowy cotygodniowych dni odpoczynku oraz przemocy werbalnej, fizycznej i seksualnej, a także informacjami wskazującymi, że zgłoszone przypadki nadużyć wobec pracowników migrujących, w szczególności pracowników domowych, są niedostatecznie naświetlone ze względu na strach tych pracowników przed represjami ze strony pracodawcy, oskarżeniem o opuszczenie miejsca pracy bez zezwolenia i w konsekwencji przed zatrzymaniem lub wydaleniem;
11. wzywa władze Kataru, by wykorzystały wspomniane reformy do zapewnienia wszystkim pracownikom rekompensaty za nadużycia, których pracownicy ci padli ofiarą w ciągu ostatnich 12 lat; w tym kontekście zwraca uwagę na trwające dyskusje mające na celu utworzenie stałego biura MOP w Ad-Dausze i na potrzebę widocznych i wymiernych postępów w tej kwestii;
12. wzywa Katar, aby we współpracy z MOP zapewnił wszystkim pracownikom i pracodawcom możliwość korzystania z reform systemu kafala dotyczących mobilności pracowników, usprawnił dostęp do wymiaru sprawiedliwości i odzyskiwanie należnych wynagrodzeń oraz w pełni wdrożył przepisy dotyczące praw pracowników domowych; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ponad 420 tys. pracowników w Katarze zmieniło pracę, a ponad 300 tys. skorzystało z wprowadzenia płacy minimalnej;
13. wzywa władze Kataru do dopilnowania, by przepisy wyraźnie wprowadzały całkowity zakaz tortur i jednocześnie kary za wszelkie akty tortur, które to kary powinny być współmierne do wagi takich przestępstw; wzywa Katar do ustanowienia dostępnego, niezależnego i skutecznego mechanizmu przyjmowania skarg i badania zarzucanych przypadków tortur lub złego traktowania oraz zapewnienia ofiarom pełnego zadośćuczynienia;
14. zachęca Katar do dalszej współpracy z MOP, pracownikami i pracodawcami w celu dalszego wspierania dostosowania ustawodawstwa i praktyk Kataru do międzynarodowych norm pracy; z zadowoleniem przyjmuje współpracę katarskiego ministra pracy Alego Bin Samikha Al Marriego z Podkomisją Praw Człowieka (DROI) Parlamentu Europejskiego w sprawie trwających reform i luk, które należy zlikwidować; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje jego zobowiązanie do zadośćuczynienia „wszystkim pracownikom którzy nie otrzymali tego, co im należne, lub ich rodzinom”;
15. wzywa Katar do położenia kresu systemowej dyskryminacji kobiet i osób LGBTQI+; jest zbulwersowany doniesieniami o nadużyciach wobec społeczności LGBTQI+, jakich dopuszczają się siły departamentu prewencji Kataru, oraz stosowaniem przez nie ustawy nr 17 z 2002 r. o ochronie wspólnoty, która pozwala na tymczasowe aresztowanie na okres do sześciu miesięcy bez postawienia zarzutów i bez procesu sądowego; wzywa władze Kataru do zaprzestania aresztowań i ścigania za stosunki seksualne podejmowane przez osoby dorosłe za obopólną zgodą, w tym osoby tej samej płci, i za ekspresję płciową oraz do uwolnienia osób LGBTQI+, które pozostają arbitralnie przetrzymywane; odnotowuje globalną tendencję do depenalizacji stosunków seksualnych podejmowanych za obopólną zgodą przez osoby dorosłe tej samej płci; wzywa władze Kataru do uchylenia art. 285 kodeksu karnego i wszystkich innych przepisów, które uznają za przestępstwo stosunki seksualne podejmowane za obopólną zgodą przez osoby tej samej płci, oraz do wprowadzenia przepisów przeciwdziałających dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, tożsamość płciową lub ekspresję płciową;
16. wzywa władze Kataru, by wzmocniły środki na rzecz zapewnienia równości płci i jednocześnie zwiększyły starania na rzecz sprawiedliwej reprezentacji kobiet na oficjalnym rynku pracy oraz w sferze publicznej i politycznej, w tym w Radzie Szury i organach wykonawczych, zwłaszcza na stanowiskach decyzyjnych, a także do równego traktowania kobiet i mężczyzn jako głowy rodziny;
17. wzywa władze Kataru do zmiany ustawy o obywatelstwie, aby zapewnić katarskim kobietom i mężczyznom równe prawa do przekazywania obywatelstwa dzieciom i zagranicznym małżonkom; zachęca władze Kataru do dopilnowania, by gromadzone były dane na temat przemocy wobec kobiet oraz by wszystkie przypadki przemocy wobec kobiet, w tym przemocy domowej, były dokładnie badane, a sprawcy ścigani, a w przypadku skazania – odpowiednio karani; wzywa władze Kataru do uznania aktów przemocy domowej, w tym gwałtów małżeńskich, za przestępstwo oraz do ustanowienia skutecznego mechanizmu zachęcającego do zgłaszania przypadków przemocy wobec kobiet, do wzmożenia wysiłków na rzecz rozwiązania problemu społecznej stygmatyzacji ofiar oraz zapewnienia im dostępu do pełnego zadośćuczynienia i środków ochrony;
18. z zadowoleniem przyjmuje stały schemat głosowania Kataru w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ potępiający rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie;
19. podkreśla znaczenie trwającego dialogu politycznego UE-Katar, w tym na temat bezpieczeństwa i stabilności w rejonie Zatoki Perskiej oraz zaangażowania w sytuację w Afganistanie po brutalnym przejęciu władzy przez talibów we wrześniu 2021 r.; wyraża uznanie dla roli Kataru we wspieraniu ewakuacji dziesiątków tysięcy ludzi z Afganistanu; podkreśla ambicję UE, by kontynuować strategiczne partnerstwa z państwami Zatoki Perskiej, w tym z Katarem, oraz kluczową rolę Kataru w dziedzinie współpracy energetycznej, zwłaszcza we wdrażaniu europejskiej strategii REPowerEU2;
20. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, rządowi i parlamentowi Kataru, Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej (FIFA), Unii Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA), Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) i Wysokiemu Komisarzowi ONZ ds. Praw Człowieka.