PROJEKT REZOLUCJI w sprawie reakcji UE na trwające protesty i egzekucje w Iranie
16.1.2023 - (2023/2511(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Ernest Urtasun, Hannah Neumann, Jordi Solé, Rosa D’Amato, Francisco Guerreiro, Ignazio Corrao, Alviina Alametsä, Claude Gruffat, Anna Cavazzini, Tineke Strik, Mounir Satouri, Katrin Langensiepen, Markéta Gregorová, Yannick Jadot, Gwendoline Delbos‑Corfield, Jakop G. Dalunde, Alice Bah Kuhnke
w imieniu grupy Verts/ALE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0066/2023
B9‑0066/2023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie reakcji UE na trwające protesty i egzekucje w Iranie
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Iranu,
– uwzględniając oświadczenie rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z 7 stycznia 2023 r. w sprawie ostatnich egzekucji w Iranie,
– uwzględniając konkluzje Rady z 14 listopada 2022 r. w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa, konkluzje Rady z 12 grudnia 2022 r. i zawarte w nich dodatkowe środki ograniczające oraz konkluzje Rady z 15 grudnia 2022 r.,
– uwzględniając oświadczenie wydane 25 września 2022 r. w imieniu Unii Europejskiej przez wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz oświadczenie rzecznika ESDZ z 19 września 2022 r. w sprawie śmierci Mahsy Amini,
– uwzględniając wytyczne UE z 8 grudnia 2008 r. w sprawie aktów przemocy wobec kobiet i zwalczania wszelkich form dyskryminacji kobiet,
– uwzględniając przyznanie w 2012 r. Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli Irańczykom Nasrin Sotude i Dżafarowi Panahiemu,
– uwzględniając oświadczenie Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka z 10 stycznia 2023 r.,
– uwzględniając oświadczenia specjalnego sprawozdawcy ONZ z 26 października 2022 r. w sprawie skutecznej odpowiedzialności za śmierć podczas niedawnych protestów oraz z 22 września 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Islamskiej Republice Iranu, w których domaga się on odpowiedzialności za śmierć Mahsy Amini i wzywa do położenia kresu przemocy wobec kobiet,
– uwzględniając rezolucję S35/1 Rady Praw Człowieka ONZ z 24 grudnia 2022 r., w której podjęto decyzję o powołaniu niezależnej międzynarodowej misji informacyjnej w sprawie Islamskiej Republiki Iranu,
– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (MPPOiP),
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że śmierć irańsko-kurdyjskiej kobiety Żiny Mahsy Amini we wrześniu 2022 r. po jej aresztowaniu i maltretowaniu przez tzw. policję obyczajową wywołała ogólnokrajowe protesty kobiet domagających się odpowiedzialności za śmierć M. Amini i wzywających do położenia kresu przemocy i dyskryminacji wobec kobiet w Iranie;
B. mając na uwadze, że demonstracje przekształciły się w ogólnoirański ruch protestu, a manifestanci domagają się daleko idących zmian, skandując slogany wzywające do obalenia Islamskiej Republiki Iranu;
C. mając na uwadze, że jedyną odpowiedzią irańskich przywódców i sił bezpieczeństwa, w szczególności Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC) i sił paramilitarnych Basidż, było śmiertelne rozprawienie się z demonstrantami i osobami wyrażającymi sprzeciw, przy czym w nieproporcjonalnym stopniu dotyczyło to uciskanych grup mniejszościowych, takich jak Beludżowie i Kurdowie; mając na uwadze, że urzędnicy irańscy stosują przemoc motywowaną płcią i przemoc seksualną wobec kobiet i dziewcząt; mając na uwadze, że według Amnesty International irańskie siły bezpieczeństwa bezprawnie i celowo strzelają ostrą amunicją, zakazanym śrutem i innymi metalowymi kulami bezpośrednio do protestujących, a także używają gazu łzawiącego, armatek wodnych i bicia pałkami jako środków do rozpraszania i zastraszania protestujących;
D. mając na uwadze, że według organizacji praw człowieka irańskie siły bezpieczeństwa zabiły setki pokojowych demonstrantów; mając na uwadze, że według Human Rights Watch aresztowano tysiące protestujących; mając na uwadze, że tysiące manifestantów oficjalnie oskarżono i osądzono w fikcyjnych procesach, a setki z nich skazano na śmierć; mając na uwadze, że w celu zmuszenia więźniów do złożenia „zeznań” stosuje się tortury fizyczne i psychiczne, które są transmitowane przez irańską telewizję państwową;
E. mając na uwadze, że w listopadzie 2022 r. 227 z 290 członków irańskiego parlamentu przyjęło oświadczenie skierowane do wymiaru sprawiedliwości, domagając się „zdecydowanych działań” wobec protestujących;
F. mając na uwadze, że w grudniu 2022 r. reżim irański zaczął wykonywać egzekucje na demonstrantach; mając na uwadze, że 8 grudnia 2022 r. stracono 23-letniego demonstranta Mohsena Szekariego; mając na uwadze, że 12 grudnia 2022 r. publicznie stracono 23-letniego Madżidrezę Rahnavarda; mając na uwadze, że 7 stycznia 2023 r. powieszono 22-letnich Mohammada Mehdiego Karamiego i Sejjeda Mohammada Hosseiniego; mając na uwadze, że te cztery osoby powieszono za udział w pokojowych protestach w następstwie przyspieszonych procesów, które nie spełniały minimalnych gwarancji rzetelnego i sprawiedliwego procesu sądowego; mając na uwadze, że według Amnesty International władze irańskie starają się obecnie o orzeczenie kary śmierci wobec co najmniej 26 kolejnych osób;
G. mając na uwadze, że irańscy aktorzy, muzycy, sportowcy i inne znane osobistości publicznie poparli protesty przeciwko klerykalnej władzy; mając na uwadze, że w grudniu 2022 r. władze Iranu aresztowały irańską aktorkę Taraneh Alidoosti po tym, jak skrytykowała stosowanie przez państwo kary śmierci wobec protestujących; mając na uwadze, że w styczniu 2023 r. została ona zwolniona za kaucją;
H. mając na uwadze, że 24 listopada 2022 r. Rada Praw Człowieka ONZ przegłosowała wysłanie do Islamskiej Republiki Iranu niezależnej międzynarodowej misji informacyjnej;
I. mając na uwadze, że w odpowiedzi na masowy sprzeciw wobec rządu i protesty reżim irański wprowadził rozległe blokady internetu, które drastycznie ograniczyły wszelką komunikację cyfrową w kraju; mając na uwadze, że konsorcjum grup działających na rzecz praw cyfrowych udowodniło, że rząd Iranu wykorzystuje coraz szerszy zestaw możliwości technicznych, aby utrudnić ludności obchodzenie ograniczeń cyfrowych;
J. mając na uwadze, że zabójstwo Żiny Mahsy Amini świadczy o trwającym kryzysie w dziedzinie praw człowieka oraz o strukturalnej przemocy wobec kobiet w Iranie, utrwalonej systemową bezkarnością irańskiego rządu i jego aparatu bezpieczeństwa, który dopuszcza do powszechnych tortur, a także egzekucji pozasądowych i innych bezprawnych zabójstw;
K. mając na uwadze, że w ostatnich latach wiele obrończyń praw człowieka zostało aresztowanych, skazanych i uwięzionych z powodu wieloletniej pokojowej pracy na rzecz praw człowieka przysługujących kobietom;
L. mając na uwadze, że UE przyjęła środki ograniczające w związku z naruszeniami praw człowieka, w tym zamrożenie aktywów i zakaz wydawania wiz dla osób i podmiotów odpowiedzialnych za poważne naruszenia praw człowieka oraz zakaz wywozu do Iranu sprzętu, który mógłby zostać wykorzystany do wewnętrznych represji, oraz sprzętu służącego do monitorowania telekomunikacji;
M. mając na uwadze, że w konkluzjach Rady z listopada i grudnia 2022 r. UE nałożyła środki ograniczające na 60 osób i osiem podmiotów w Iranie, które są odpowiedzialne za śmierć Żiny Mahsy Amini i nieustanne represje wobec irańskich manifestantów;
N. mając na uwadze, że w odpowiedzi na sankcje nałożone przez Iran na posłów do Parlamentu Europejskiego Parlament postanowił w listopadzie 2022 r., że jego delegacje i komisje nie będą już współpracować z władzami Iranu;
1. wyraża pełną solidarność z narodem irańskim i pokojowym ruchem protestacyjnym w całym kraju, który zabiera głos przeciwko systematycznemu uciskowi kobiet i wszystkich osób o odmiennych poglądach oraz przeciwko rządowi, który brutalnie tłumi opór polityczny w zarodku, stosuje karę śmierci w celu uciszenia ludności i dyskryminuje grupy etniczne i mniejszości religijne; uważa, że protesty są wyrazem głębokiego niezadowolenia Irańczyków z głęboko skorumpowanego rządu oraz brutalnego, teokratycznego i tajnego państwa;
2. stanowczo potępia brutalne aresztowanie Żiny Mahsy Amini oraz znęcanie się nad nią i jej złe traktowanie przez irańską policję obyczajową, które doprowadziło do jej śmierci; potępia fakt, że władze Iranu nie przeprowadziły odpowiedniego dochodzenia w sprawie okoliczności śmierci Żiny Mahsy Amini i nie pociągnęły do odpowiedzialności osób odpowiedzialnych za jej zabicie;
3. w najostrzejszych słowach potępia niepohamowane i nieproporcjonalne użycie siły przez irańską policję i siły bezpieczeństwa wobec pokojowego ruchu protestacyjnego, które spowodowało śmierć setek niewinnych ludzi i obrażenia u setek kolejnych osób; jest zbulwersowany zabiciem setek pokojowych demonstrantów w Iranie;
4. jest zbulwersowany skazaniem i egzekucją Mohsena Szekariego, Madżidrezy Rahnavarda, Mohammada Mehdiego Karamiego i Sejjeda Mohammada Hosseiniego za udział w protestach; potępia aresztowanie, przetrzymywanie, torturowanie i skazywanie protestujących po rażąco niesprawiedliwych procesach, które nie spełniają minimalnych standardów międzynarodowych obowiązujących Iran;
5. wzywa władze Iranu do bezzwłocznego unieważnienia niedawnych wyroków kary śmierci, które zostały już wydane w związku z trwającymi protestami, oraz do zapewnienia wszystkim zatrzymanym należytego procesu; domaga się, aby władze Iranu zapewniły, że osoby, które są w jakiejkolwiek formie zatrzymane lub uwięzione, nie będą poddawane żadnym formom złego traktowania;
6. ponownie podkreśla zdecydowany i zasadniczy sprzeciw UE wobec stosowania kary śmierci zawsze i we wszystkich okolicznościach;
7. wzywa rząd Iranu do natychmiastowego zaprzestania brutalnego tłumienia protestów oraz do wszczęcia niezależnego śledztwa w sprawie zabójstw demonstrantów; przypomina, że prawo do pokojowych zgromadzeń jest zapisane w art. 21 MPPOiP, którego Iran jest stroną;
8. żąda od władz Iranu, aby natychmiast i bezwarunkowo uwolniły każdego, kogo uwięziono wyłącznie za to, że w sposób pokojowy korzystał z prawa do wolności słowa, zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń w związku z protestami, a także aby wycofały wszystkie zarzuty wobec tych osób; jest głęboko zaniepokojony aresztowaniem ponad 80 pracowników mediów, w tym Niloofar Hamedi – dziennikarki, który jako pierwsza poinformowała o aresztowaniu i hospitalizacji Żiny Mahsy Amini – i wzywa władze Iranu do ich niezwłocznego uwolnienia;
9. potępia zakłócenia w dostępie do internetu i blokowanie go przez władze Iranu i wzywa rząd Iranu do natychmiastowego przywrócenia pełnego dostępu do internetu i komunikacji w całym kraju oraz zaprzestania wszelkich zakłóceń, blokad i ograniczeń w zakresie możliwości swobodnego i bezpiecznego komunikowania się i dostępu do informacji przez obywateli Iranu; podkreśla, że ograniczanie dostępu do internetu i zakłócanie usług komunikacyjnych poważnie narusza prawo ludzi do wolności słowa i zgromadzeń zapisane w MPPOiP, którego Iran jest stroną;
10. potępia systematyczną dyskryminację kobiet przez rząd irański poprzez ustawy i przepisy, które poważnie ograniczają ich swobody, życie i środki do życia; jest szczególnie zaniepokojony poniżającym prawem dotyczącym obowiązkowego zakrywania głowy i jego nadużywaniem; jest zdania, że kobiety mają prawo do samodzielnego decydowania o swoim ubiorze; zachęca rząd Iranu do wykorzystania ogólnokrajowych protestów jako szansy na uchylenie ustaw narzucających obowiązkowe zakrywanie głowy u kobiet i dziewcząt oraz zlikwidowanie policji obyczajowej, która egzekwuje te bezzasadne i dyskryminujące prawa;
11. wzywa rząd Iranu do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich obrońców praw człowieka, którzy zostali uwięzieni za pokojowe korzystanie z prawa do wolności słowa i przekonań; wzywa rząd irański do zaprzestania ataków na obrońców praw człowieka w Iranie i zagwarantowanie im w każdych okolicznościach możliwości prowadzenia zgodnej z prawem działalności na rzecz praw człowieka bez obawy przed represjami i bez jakichkolwiek ograniczeń, w tym prześladowań sądowych; wzywa rząd Iranu do traktowania więźniów z szacunkiem należnym ich przyrodzonej godności i wartości jako istot ludzkich;
12. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady Praw Człowieka ONZ o powołaniu niezależnej misji informacyjnej w sprawie Islamskiej Republiki Iranu; wzywa przywódców Iranu, aby pozwolili ekspertom i pracownikom misji na wjazd do kraju i gromadzenie dowodów bez ingerencji rządu;
13. wzywa władze Iranu do wystosowania stałego zaproszenia dla przedstawicieli wszystkich specjalnych procedur Rady Praw Człowieka ONZ oraz do proaktywnej współpracy; wzywa je przede wszystkim do dopilnowania, aby specjalny sprawozdawca ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka w Islamskiej Republice Iranu mógł wjechać do kraju;
14. zwraca się do wysokiego przedstawiciela J. Borrella i wszystkich wysokich rangą przedstawicieli UE i państw członkowskich, aby publicznie i prywatnie zażądali natychmiastowego zaprzestania egzekucji protestujących, zaprzestania brutalnego tłumienia protestów i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich osób aresztowanych za korzystanie z prawa do wolności słowa, zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń; zachęca UE i jej państwa członkowskie do zwrócenia się do Organizacji Narodów Zjednoczonych i krajów sąsiadujących z Iranem, aby nakłonić je do połączenia sił dyplomatycznych i politycznych w celu wywarcia presji na Iran, tak aby zapobiec dalszym egzekucjom;
15. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady o nałożeniu środków ograniczających na 60 osób i podmiotów z Iranu uznanych za odpowiedzialne za śmierć Żiny Mahsy Amini i za brutalne stłumienie pokojowych protestów; wzywa Radę Europejską do rozszerzenia ukierunkowanych środków przeciwko wszystkim wyższym rangą osobistościom irańskiego rządu i aparatu bezpieczeństwa, związanym z brutalnym tłumieniem protestów, aresztowaniami i egzekucjami pokojowych demonstrantów, począwszy od prezydenta Iranu Ebrahima Raisiego, a także przewodniczącego irańskiego parlamentu Mohammeda Baghera Ghalibafa; wzywa Radę Europejską do dodania do listy środków ograniczających UE wszystkich członków irańskiego parlamentu, którzy poparli wezwanie do „zdecydowanych działań” przeciwko protestującym;
16. wzywa wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Radę Europejską do zaklasyfikowania IRGC jako organizacji terrorystycznej przy jednoczesnym zapewnieniu, że negatywne konsekwencje tego środka dla unijnej pomocy humanitarnej i rozwojowej oraz dla irańskich poborowych w kraju i poza nim, a także inne implikacje nie przeważą korzyści politycznych i bezpieczeństwa wynikających z umieszczenia w wykazie;
17. wzywa ESDZ, Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia dla tych protestujących w Iranie, którzy muszą opuścić kraj, m.in. poprzez szybki dostęp do wiz i azylu, a także doraźne dotacje w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Rozwojowej i Międzynarodowej – Globalny Wymiar Europy oraz Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji; wzywa ESDZ do nawiązania kontaktu z bezpośrednimi sąsiadami Iranu w celu zapewnienia, że przejścia graniczne pozostaną otwarte dla działaczy uciekających z Iranu, oraz zagwarantowania, że osoby te mogą bezpiecznie ubiegać się o azyl w Europie z tych krajów;
18. wzywa UE i jej państwa członkowskie do wprowadzenia konkretnych środków ochrony diaspory irańskiej w UE, w tym do promowania otwartej przestrzeni dla debaty i rozbieżnych opinii;
19. wzywa ESDZ i państwa członkowskie do znalezienia sposobów zapewnienia wsparcia technicznego i wsparcia w zakresie zdolności osobom pomagającym irańskiemu społeczeństwu obywatelskiemu, przy jednoczesnym zapewnieniu, że strona irańska weźmie odpowiedzialność za te działania;
20. wzywa Komisję, aby rozważyła, przy ścisłym przestrzeganiu zasad konieczności i proporcjonalności, możliwość zezwolenia dostawcom usług komunikacyjnych z siedzibą w UE na oferowanie narzędzi – w tym wideokonferencji, platform e-learningowych, map internetowych i usług w chmurze – mieszkańcom Iranu, aby zapewnić im dostęp do narzędzi i platform internetowych potrzebnych do korzystania z praw człowieka;
21. wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do podjęcia współpracy z ONZ i udostępnienia wszelkich środków w celu wsparcia przygotowań i wizyty niezależnej misji informacyjnej w Iranie; wzywa wysokiego przedstawiciela J. Borrella, aby nakłonił władze Iranu do zezwolenia na wjazd niezależnej misji informacyjnej ONZ do Iranu;
22. wzywa ESDZ i państwa członkowskie do dalszego pociągania reżimu irańskiego do odpowiedzialności za zabijanie własnych obywateli i poważne naruszenia praw człowieka;
23. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, Islamskiemu Zgromadzeniu Konsultacyjnemu, rządowi Islamskiej Republiki Iranu oraz urzędowi Najwyższego Przywódcy Islamskiej Republiki Iranu.