PROJEKT REZOLUCJI w sprawie dalszych represji wobec narodu białoruskiego, zwłaszcza sytuacji Andrzeja Poczobuta i Alesia Bialackiego
8.3.2023 - (2023/2573(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Sandra Kalniete, Michael Gahler, Rasa Juknevičienė, Željana Zovko, David McAllister, Andrius Kubilius, Isabel Wiseler‑Lima, Vladimír Bilčík, Tomasz Frankowski, Andrzej Halicki, Arba Kokalari, Andrey Kovatchev, David Lega, Miriam Lexmann, Antonio López‑Istúriz White, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Liudas Mažylis, Radosław Sikorski, Milan Zver
w imieniu grupy PPE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0164/2023
B9‑0164/2023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie dalszych represji wobec narodu białoruskiego, zwłaszcza sytuacji Andrzeja Poczobuta i Alesia Bialackiego
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Białorusi,
– uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej z dni 21–22 października 2021 r.,
– uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella z 25 marca 2021 r. w sprawie ataków na Związek Polaków na Białorusi oraz z 17 stycznia 2023 r. w sprawie procesów sądowych przeciwko przywódcom opozycji i dziennikarzom,
– uwzględniając oświadczenie ministrów spraw zagranicznych państw grupy G7 z 4 listopada 2022 r. w sprawie Białorusi,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że białoruski reżim nadal stosuje represje wobec ludności Białorusi, a przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, obrońcy praw człowieka, dziennikarze, działacze opozycji i wiele innych osób są prześladowani z powodów politycznych; mając na uwadze, że ściganie karne pozostaje jedną z najpoważniejszych form represji i jest nadal powszechne;
B. mając na uwadze, że według stanu na marzec 2023 r. na liście białoruskich więźniów politycznych prowadzonej przez Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna” znajduje się ponad 1450 osób; mając na uwadze, że w lutym 2023 r. do tej listy dodano 69 nazwisk; mając na uwadze, że „Wiosna” ma informacje o co najmniej 2900 osobach skazanych w sprawach karnych o podłożu politycznym;
C. mając na uwadze, że nadal dochodzi do arbitralnych aresztowań osób, które korzystają z przysługujących im praw obywatelskich; mając na uwadze, że w lutym 2023 r. „Wiosna” zgłosiła 258 takich aresztowań, a także 195 przypadków politycznie motywowanych prześladowań administracyjnych; mając na uwadze, że w tym samym okresie sędziowie zasądzili 31 kar aresztu administracyjnego i 11 grzywien;
D. mając na uwadze, że 12 lutego 2022 r. aresztowano Alesia Bialackiego, znanego obrońcę praw człowieka i założyciela Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna”, i umieszczono go w areszcie tymczasowym; mając na uwadze, że po motywowanym politycznie procesie, który rozpoczął się 5 stycznia 2023 r. i zakończył 3 marca 2023 r., skazano go na 10 lat kolonii karnej i na wysoką grzywnę; mając na uwadze, że uznano go za winnego „przemytu” i „rażącego naruszenia porządku publicznego”;
E. mając na uwadze, że Andrzej Poczobut, dziennikarz i wiceprzewodniczący Związku Polaków na Białorusi, został aresztowany 25 marca 2021 r., a następnie skazany na trzy lata więzienia pod zarzutem „publicznego znieważenia prezydenta Białorusi” i „podburzania do nienawiści etnicznej”; mając na uwadze, że 8 lutego 2023 r. sąd obwodowy w Grodnie uznał go za winnego zachęcania do działań mających na celu naruszenie bezpieczeństwa narodowego Republiki Białorusi i podżeganie do wrogości etnicznej, a także skazał go na osiem lat pozbawienia wolności w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze;
F. mając na uwadze, że zarzuty wobec Andrzeja Poczobuta i Alesia Bialackiego są powszechnie uznawane za motywowane politycznie i mające na celu uciszenie niezależnych głosów i stłumienie wolności słowa i zrzeszania się;
G. mając na uwadze, że białoruskie demokratyczne siły polityczne są nadal prześladowane; mając na uwadze, że 17 stycznia 2023 r. rozpoczął się motywowany politycznie zaoczny proces szefowej zjednoczonego rządu tymczasowego Swiatłany Cichanouskiej oraz członków Rady Koordynacyjnej, w tym Maryi Maroz, Wolhy Kawalkowej, Pawła Łatuszki i Siarhieja Dyleuskiego; mając na uwadze, że 6 marca 2023 r. Swiatłana Cichanouska została skazana na 15 lat więzienia, Pawieł Łatuszka na 18 lat więzienia, a Maryja Maroz, Wolha Kawalkowa i Siarhiej Dyleuski na 12 lat więzienia;
H. mając na uwadze, że władze Białorusi wielokrotnie naruszały prawa człowieka obywateli Białorusi, w tym ich prawo do wolności wypowiedzi, pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się; mając na uwadze, że represje nadal dotykają wszystkich grup społecznych, w tym środowiska akademickiego, mediów i obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że pod pozorem walki z ekstremizmem i terroryzmem nadal dochodzi do prześladowania osób;
I. mając na uwadze, że więźniowie polityczni są poddawani dodatkowym represjom; mając na uwadze, że przybiera to formę przetrzymywania więźniów politycznych w warunkach zakazanych zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami Białorusi, nakładania na nich kar dyscyplinarnych z fikcyjnych powodów, umieszczania ich w celach karnych, zaostrzenia rygoru przetrzymywania niektórych więźniów politycznych i arbitralnego przedłużania ich kary pozbawienia wolności, naruszania prawa więźniów politycznych do korespondencji i pozbawiania ich możliwości wizyt rodzinnych pod byle pretekstem;
J. mając na uwadze, że reżim nadal represjonuje prawników w odwecie za wyrażanie poglądów na temat praw, reprezentowanie klientów w sprawach motywowanych politycznie i wypowiadanie się przeciwko wojnie w Ukrainie; mając na uwadze, że od sierpnia 2020 r. co najmniej 70 adwokatów straciło uprawnienia na skutek arbitralnych decyzji Ministerstwa Sprawiedliwości lub motywowanych politycznie procedur pozbawienia uprawnień adwokackich; mając na uwadze, że w 2022 r. siedmiu adwokatom postawiono motywowane politycznie zarzuty karne, choć wcześniej mieli oni postawione zarzuty administracyjne oraz stosowano wobec nich zatrzymania, przeszukania i szykany;
K. mając na uwadze, że władze białoruskie nadal przyjmują środki ograniczające prawa Białorusinek i Białorusinów mieszkających za granicą; mając na uwadze, że w 2022 i 2023 r. po powrocie na Białoruś aresztowano 58 osób za udział w protestach w 2020 r. lub za udostępnianie w mediach społecznościowych treści uznanych za „ekstremistyczne”;
L. mając na uwadze, że reżim Łukaszenki w coraz większym stopniu stosuje represje wobec mniejszości narodowych na Białorusi, w szczególności mniejszości polskiej, np. zamykając szkoły uczące w języku tej mniejszości narodowej, a także wobec organizacji reprezentujących mniejszość polską, takich jak Związek Polaków na Białorusi; mając na uwadze, że reżim Łukaszenki fałszuje prawdę i pamięć historyczną, rozpowszechniając kłamstwa o domniemanych okrucieństwach popełnionych wobec Białorusinek i Białorusinów podczas II wojny światowej, a bezpośrednio potem przez polskie podziemie; mając na uwadze, że od wielu lat trwa systematyczna dyskryminacja polskiej mniejszości narodowej;
M. mając na uwadze, że 1 marca 2023 r. Swiatłana Cichanouska oficjalnie otworzyła w Brukseli Misję Demokratycznej Białorusi;
N. mając na uwadze, że nielegalny reżim nadal tłumi wolność religii i przekonań; mając na uwadze, że reżim zakazał uprawiania kultu w kościele Nowe Życie w Mińsku i aresztował pastora tego kościoła Wiaczasłaua Hanczarenkę, a także pastora Antoniego Bokuna; mając na uwadze, że 26 września 2022 r. przedsiębiorstwo komunalne Mińskie Dziedzictwo, które zarządza budynkiem katolickiego Czerwonego Kościoła, nakazało parafii usunięcie całego jej mienia z budynku po pożarze, który wybuchł w niewyjaśnionych okolicznościach;
O. mając na uwadze, że według Rady Koordynacyjnej tylko w 2022 r. ośmiu księży rzymskokatolickich, trzech księży greckokatolickich, sześciu popów i siedmiu protestanckich pastorów spotkało się z różnymi formami represji ze strony nielegalnego reżimu, od grzywien po kary długotrwałego pozbawienia wolności, czego przykładem jest Siarhiej Riezanowicz, skazany na 16 lat pozbawienia wolności w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze; mając na uwadze, że więźniom politycznym systematycznie odmawia się dostępu do literatury religijnej i wizyt księży lub pastorów;
P. mając na uwadze, że 7 września 2022 r. Komitet Ministrów Rady Europy zwrócił się do sekretarza generalnego Rady Europy o utworzenie grupy kontaktowej ds. Białorusi we współpracy z przedstawicielami białoruskich sił demokratycznych i białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego;
1. potwierdza swoją solidarność z narodem białoruskim, który nadal opowiada się za suwerenną, wolną i demokratyczną Białorusią, ryzykując wolność, a coraz częściej i życie, oraz domaga się natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich więźniów politycznych i wszystkich osób arbitralnie przetrzymywanych, aresztowanych lub skazanych z powodów politycznych, do wycofania wszystkich stawianych im zarzutów, do ich pełnej rehabilitacji i do wypłacenia im rekompensaty finansowej za szkody poniesione w wyniku nielegalnego przetrzymywania; domaga się położenia kresu przemocy ze strony państwa;
2. nadal zdecydowanie potępia trwające represje wobec społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, dziennikarzy i działaczy politycznych na Białorusi, w tym w drodze procesów motywowanych politycznie; potępia systematyczne represje stosowane przez reżim Łukaszenki wobec ludności cywilnej, które zmusiły tysiące Białorusinek i Białorusinów do opuszczenia kraju od czasu sfałszowanych wyborów 9 sierpnia 2020 r.; przypomina, że trwająca kampania systematycznych represji i przymusowe przesiedlenia ludności cywilnej stanowią poważne pogwałcenie praw człowieka;
3. potępia zatrzymanie i skazanie Andrzeja Poczobuta i Alesia Bialackiego; potępia liczne naruszenia ich prawa do rzetelnego procesu sądowego i wzywa do ich natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia, a także do ich pełnej rehabilitacji i odszkodowania;
4. ubolewa, że procesy polityczne odbywają się za zamkniętymi drzwiami i bez rzetelnych procedur sądowych, co stanowi naruszenie międzynarodowych zobowiązań Białorusi i wskutek czego przywódcy opozycji otrzymali surowe i nieuzasadnione wyroki;
5. potępia prześladowanie polskiej mniejszości narodowej i jej przedstawicieli na Białorusi; wzywa władze białoruskie, by zaprzestały stosowania wszelkich środków podejmowanych przeciwko polskiej mniejszości narodowej oraz by szanowały jej prawa, w tym prawo do nauki w języku polskim;
6. ponownie stanowczo potępia zaangażowanie Białorusi w nieuzasadnioną i niesprowokowaną wojnę napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie i wsparcie udzielane przez Białoruś, w tym również w drodze tzw. referendum przywracającego status nuklearny tego kraju, ale także poprzez zezwolenie na przemieszczanie wojsk i broni, wykorzystanie przestrzeni powietrznej kraju, tankowanie i składowanie amunicji wojskowej; uznaje, że Białoruś jest współsprawcą państwowego sponsorowania terroryzmu i wspólnikiem państwa stosującego metody terrorystyczne;
7. potępia agresywną retorykę stosowaną przez białoruskich przywódców wobec Ukrainy oraz masowe rozpowszechnianie propagandy i dezinformacji na temat wojny napastniczej; przypomina, że Łukaszenka i inni białoruscy urzędnicy są współodpowiedzialni za zbrodnie wojenne popełnione w Ukrainie i powinni zostać pociągnięci do odpowiedzialności przed odpowiednimi sądami międzynarodowymi i proponowanym specjalnym trybunałem do spraw zbrodniczej agresji na Ukrainę; wyraża poparcie dla białoruskich ochotników i partyzantów walczących o niepodległość Białorusi i pomagających Ukrainie w obronie przed rosyjską wojną napastniczą;
8. wzywa UE i jej państwa członkowskie do zaostrzenia sankcji UE wobec osób i podmiotów odpowiedzialnych za systematyczne represje na Białorusi, dopilnowania ich właściwego egzekwowania oraz wyeliminowania luk we wdrażaniu sankcji; wzywa do objęcia Białorusi analogicznymi sankcjami do tych nałożonych na Rosję w związku z wojną napastniczą przeciwko Ukrainie;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zapewniły wsparcie i ochronę obrońcom praw człowieka i społeczeństwu obywatelskiemu na Białorusi, którym grożą poważne represje, w tym w razie potrzeby poprzez wydawanie wiz nadzwyczajnych na opuszczenie Białorusi;
10. wzywa Komisję, aby zwiększyła wsparcie na rzecz budowania zdolności niezależnych białoruskich związków zawodowych, wolnych mediów, społeczeństwa obywatelskiego i działaczy prodemokratycznych zarówno na Białorusi, jak i na wygnaniu; wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszego wspierania białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych mediów oraz demokratycznych grup i struktur politycznych, w tym Rady Koordynacyjnej i zjednoczonego rządu tymczasowego; wzywa białoruskie siły demokratyczne do utrzymania i propagowania jedności w dążeniu do celu, jakim jest wolna, demokratyczna i niepodległa Białoruś;
11. podkreśla, że konieczne jest kompleksowe międzynarodowe śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez reżim Łukaszenki na narodzie białoruskim; wzywa państwa członkowskie, by aktywnie stosowały zasadę jurysdykcji uniwersalnej i przygotowały postępowania sądowe przeciwko białoruskim urzędnikom odpowiedzialnym bądź współodpowiedzialnym za systematyczną przemoc i represje oraz zbrodnie przeciwko ludzkości, w tym przeciwko Alaksandrowi Łukaszence;
12. wzywa Komisję, państwa członkowskie i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych do współpracy z partnerami międzynarodowymi, np. w ramach mechanizmu moskiewskiego Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) i Rady Praw Człowieka ONZ, a także z obrońcami praw człowieka i społeczeństwem obywatelskim na miejscu, by zagwarantować śledzenie, dokumentowanie i zgłaszanie naruszeń praw człowieka, a następnie rozliczanie winnych i zadośćuczynienie ofiarom;
13. wzywa instytucje UE do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w ramach procedur i instytucji międzynarodowych oraz przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym lub innymi właściwymi międzynarodowymi trybunałami lub sądami, aby wesprzeć dochodzenia w sprawie działań osób odpowiedzialnych politycznie na Białorusi, zwłaszcza Alaksandra Łukaszenki, w związku z rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie, oraz ścigać te działania jako zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;
14. wzywa Komisję do powołania grupy zadaniowej, która zainicjuje dialog polityczny z przedstawicielami demokratycznej Białorusi, aby wypracować kompleksowe porozumienie wielosektorowe będące podstawą współpracy z demokratyczną Białorusią po upadku obecnego reżimu; przypomina, że równolegle należy opracować, a następnie wdrożyć plan zasobów finansowych i administracyjnych, tak aby przeprowadzić i sfinansować niezbędne reformy w kraju, gdy tylko będzie to możliwe; podkreśla znaczenie nowo utworzonej Misji Demokratycznej Białorusi w Brukseli, która powinna pełnić rolę ważnej faktycznej misji dyplomatycznej;
15. ponownie podkreśla znaczenie sformalizowania stosunków między białoruskimi siłami demokratycznymi a Parlamentem w celu wzmocnienia reprezentacji Białorusi na arenie międzynarodowej i w pracach organizacji międzynarodowych; podkreśla w związku z tym ustanowienie białoruskiego zjednoczonego rządu tymczasowego i Rady Koordynacyjnej jako zaufanych i konstruktywnych partnerów w stawianiu czoła wyzwaniom wpływającym na regionalne i dwustronne stosunki UE–Białoruś; w związku z tym wzywa do przywrócenia udziału oficjalnych demokratycznych przedstawicieli Białorusi w Zgromadzeniu Parlamentarnym Euronest i Delegacji do spraw Stosunków z Białorusią;
16. ponownie potępia niedawną decyzję Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl), który zezwolił białoruskim sportowcom na udział w kwalifikacjach do igrzysk olimpijskich w Paryżu w 2024 r. pod neutralną flagą, co jest sprzeczne z wieloaspektową izolacją Białorusi przez społeczność międzynarodową i będzie wykorzystywane przez reżim do celów propagandowych; wzywa państwa członkowskie i społeczność międzynarodową do wywarcia nacisku na MKOl, aby uchylił tę decyzję, która kompromituje międzynarodowy świat sportu, oraz do zajęcia podobnego stanowiska w sprawie wszelkich innych wydarzeń sportowych, kulturalnych lub naukowych;
17. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, władzom Republiki Białorusi oraz przedstawicielom białoruskiej opozycji demokratycznej.