PROJEKT REZOLUCJI w sprawie dalszych represji wobec obywateli białoruskich, zwłaszcza sytuacji Andrzeja Poczobuta i Alesia Bialackiego
8.3.2023 - (2023/2573(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Petras Auštrevičius, Nicola Beer, Bernard Guetta, Nathalie Loiseau, Karen Melchior, María Soraya Rodríguez Ramos, Karin Karlsbro, Ramona Strugariu, Róża Thun und Hohenstein, Hilde Vautmans
w imieniu grupy Renew Europe
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0164/2023
B9‑0165/2023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie dalszych represji wobec obywateli białoruskich, zwłaszcza sytuacji Andrzeja Poczobuta i Alesia Bialackiego
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Białorusi,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka, Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, jak również wszystkie inne konwencje o prawach człowieka, których Białoruś jest stroną,
– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z 21–22 października 2021 r.,
– uwzględniając oświadczenia wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella z 25 marca 2021 r. w sprawie ataków na Związek Polaków na Białorusi, z 17 stycznia 2023 r. w sprawie procesów przeciwko przywódcom opozycji i dziennikarzom i z 3 marca 2023 r. w sprawie skazania Alesia Bialackiego i innych obrońców praw człowieka,
– uwzględniając oświadczenie rzecznika Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych z 7 października 2022 r. w sprawie orzeczenia sądu przeciwko przedstawicielom niezależnych mediów,
– uwzględniając raporty z 4 maja 2021 r. i z 20 lipca 2022 r. przygotowane przez specjalną sprawozdawczynię ONZ ds. sytuacji w zakresie praw człowieka na Białorusi Anaïs Marin dla Rady Praw Człowieka ONZ oraz apel ekspertów ONZ z 10 października 2022 r. o natychmiastowe uwolnienie uwięzionego laureata Nagrody Nobla Alesia Bialackiego i innych obrońców praw człowieka na Białorusi,
– uwzględniając oświadczenia przedstawicielki OBWE ds. wolności mediów Teresy Ribeiro z 15 września 2022 r. w sprawie dalszego przetrzymywania dziennikarzy na Białorusi oraz z 7 października 2022 r. w sprawie dalszego prześladowania pracowników białoruskich mediów,
– uwzględniając komentarz rzeczniczki ONZ ds. praw człowieka Raviny Shamdasani z 3 marca 2023 r. w sprawie skazania obrońców praw człowieka na Białorusi,
– uwzględniając oświadczenie ministrów spraw zagranicznych państw grupy G7 w sprawie Białorusi z 4 listopada 2022 r.,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że białoruski reżim nadal stosuje represje wobec ludności Białorusi i prześladuje z powodów politycznych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, dziennikarzy, działaczy opozycji i wiele innych osób; mając na uwadze, że jedną z najpoważniejszych form represji pozostaje szeroko rozpowszechnione ściganie karne;
B. mając na uwadze, że według stanu na marzec 2023 r. na liście białoruskich więźniów politycznych prowadzonej przez Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna” znajduje się ponad 1450 osób, w tym laureat Nagrody im. Sacharowa i Nagrody Nobla Aleś Bialacki;
C. mając na uwadze, że Aleś Bialacki, znany obrońca praw człowieka i założyciel Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna”, został zatrzymany 12 lutego 2022 r. i wciąż przebywa w areszcie tymczasowym; mając na uwadze, że 5 stycznia 2023 r. z powodów politycznych stanęli przed sądem obrońcy praw człowieka Aleś Bialacki, laureat Nagrody Nobla i prezes „Wiosny”, Walancin Stefanowicz, członek Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna”, Uładzimir Łabkowicz, koordynator inicjatywy Obrońcy Praw Człowieka na rzecz Wolnych Wyborów, oraz Zmicier Sałaujou; mając na uwadze, że prokuratura zażądała dla tych obrońców praw człowieka surowych kar pozbawienia wolności; mając na uwadze, że 3 marca 2023 r. Alesia Bialackiego, Walancina Stefanowicza, Zmiciera Sałaujoua i Uładzimira Łabkowicza skazano odpowiednio na 10, 9, 8 i 7 lat pozbawienia wolności;
D. mając na uwadze, że 18 marca 2021 r. aresztowano dziennikarza i członka Związku Polaków na Białorusi Andrzeja Poczobuta, którego następnie skazano na trzy lata więzienia pod zarzutem „publicznego znieważenia prezydenta Białorusi” i „podżegania do nienawiści etnicznej”; mając na uwadze, że 8 lutego 2023 r. Obwodowy Sąd w Grodnie uznał go winnym nawoływania do działań wymierzonych w bezpieczeństwo narodowe Republiki Białorusi oraz szerzenia wrogości etnicznej i skazał na osiem lat pozbawienia wolności;
E. mając na uwadze, że według powszechnie panującej opinii zarzuty wobec Andrzeja Poczobuta i Alesia Bialackiego podyktowane są względami politycznymi i mają na celu uciszenie niezależnych głosów i stłumienie wolności słowa i zrzeszania się;
F. mając na uwadze, że 6 marca 2023 r. Miejski Sąd w Mińsku zaocznie skazał przywódczynię białoruskiej opozycji demokratycznej i szefową Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego Swiatłanę Cichanouską na 15 lat pozbawienia wolności; mając na uwadze, że sąd skazał też innych członków Rady Koordynacyjnej, a mianowicie Pawła Łatuszkę na 18 lat więzienia, a Maryję Maroz, Wolhę Kawalkową i Siarhieja Dyleuskiego na 12 lat więzienia;
G. mając na uwadze, że władze Białorusi wielokrotnie dopuszczały się wobec swoich obywateli łamania praw człowieka, w tym prawa do wolności wypowiedzi, pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się; mając na uwadze, że represje nadal dotykają wszystkich grup społecznych, od środowiska akademickiego przez media po obrońców praw człowieka;
H. mając na uwadze, że reżim Łukaszenki nadal atakuje prawników broniących więźniów politycznych, takich jak Wital Brahiniec, który był obrońcą różnych więźniów politycznych, w tym Alesia Bialackiego, i został za to skazany na osiem lat pozbawienia wolności;
I. mając na uwadze, że władze białoruskie nadal przyjmują środki ograniczające prawa Białorusinów mieszkających za granicą; mając na uwadze, że w 2022 i 2023 r. aresztowano 58 osób wracających na Białoruś za ich udział w protestach z 2020 r. lub udostępnianie w mediach społecznościowych materiałów uznanych za „ekstremistyczne”;
J. mając na uwadze, że reżim białoruski nadal poważnie ogranicza wolność zrzeszania się; mając na uwadze, że w grudniu 2022 r. rząd Białorusi wniósł do parlamentu projekt ustawy, która ma zmienić ustawę o partiach politycznych, niezwykle utrudniając funkcjonowanie partii politycznych;
K. mając na uwadze, że reżim Łukaszenki podejmuje coraz bardziej represyjne działania wobec mniejszości narodowych na Białorusi, zwłaszcza mniejszości polskiej i litewskiej, zamykając na przykład szkoły, które uczą w języku danej mniejszości;
L. mając na uwadze, że według Białoruskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy debatę publiczną niemal całkowicie stłumiono, a media podlegają surowym represjom;
M. mając na uwadze, że rząd Białorusi wprowadził program „Droga do domu” i „zaprasza” z powrotem do kraju Białorusinów, którzy opuścili go w ostatnich latach, obiecując przy tym, że nie będą prześladowani, jeśli oficjalnie przyznają się do winy; mając na uwadze, że wielu Białorusinów wracających do kraju padło ofiarą aresztowań, prześladowań, a nawet kar pozbawienia wolności z powodu udziału w protestach, komentarzy w mediach społecznościowych krytykujących reżim Łukaszenki czy darowizn na rzez ofiar represji na Białorusi;
N. mając na uwadze, że jednym z narzędzi stosowanych przez reżim Łukaszenki, by uciszyć opozycję i wszelkie głosy przeciwko reżimowi, są prześladowania administracyjne; mając na uwadze, że w styczniu 2023 r. Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna” odnotowało co najmniej 350 zatrzymań i 141 przypadków prześladowań administracyjnych na tle politycznym;
O. mając na uwadze, że nie ustają prześladowania niezależnych związków zawodowych; mając na uwadze, że w styczniu 2023 r. przywódcy niezależnych związków zawodowych Hienadź Fiadynicz i Wasil Bierasnieu zostali skazani na dziewięć lat pozbawienia wolności, a Wacłau Areszka na osiem lat; mając na uwadze, że w lutym 2023 r. działacze Ruchu Robotniczego Siarhiej Szelest, Uładzimir Żurauka, Andrej Pahieryła, Hanna Abłab, Alaksandr Hasznikau, Siarhiej Dziuba, Ihar Minc, Walancin Cieraniewicz, Siarhiej Szamiećka i Alaksandr Kapszul usłyszeli zarzuty zdrady stanu oraz utworzenia i udziału w organizacji ekstremistycznej i otrzymali wyroki od 11 do 15 lat więzienia; mając na uwadze, że białoruskie ministerstwo spraw wewnętrznych nie przestaje wpisywać na listy ekstremistów i terrorystów kolejnych działaczy i przywódców demokratycznego ruchu związkowego; mając na uwadze, że znacznie wydłużono listy „ugrupowań ekstremistycznych” oraz „ekstremistów i terrorystów”;
P. mając na uwadze, że przedstawiciele sił demokratycznych są wciąż przetrzymywani w nieludzkich warunkach; mając na uwadze, że więźniowie polityczni nadal informują o pogarszającym się stanie zdrowia, poniżaniu i złym traktowaniu;
Q. mając na uwadze, że UE nałożyła sankcje na osoby i podmioty odpowiedzialne za represje na Białorusi oraz udziela wsparcia społeczeństwu obywatelskiemu i niezależnym mediom na Białorusi;
R. mając na uwadze, że władze białoruskie nadal wspierają rosyjską nieuzasadnioną wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie, pozwalając Rosji na prowadzenie ataków wojskowych na Ukrainę z terytorium Białorusi;
S. mając na uwadze, że w lutym 2023 r. urzędnicy białoruscy ogłosili plany podłączenia do sieci i następnie uruchomienia drugiego bloku energetycznego w elektrowni jądrowej w Ostrowcu; mając na uwadze, że budowę białoruskiej elektrowni jądrowej prowadzono z naruszeniem norm technicznych i konwencji międzynarodowych oraz odnotowano w jej trakcie liczne incydenty związane z bezpieczeństwem, co budzi poważne obawy co do bezpieczeństwa elektrowni;
1. nadal z całą mocą potępia trwające represje wobec społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, dziennikarzy i działaczy politycznych na Białorusi, m.in. przyjmujące formę umotywowanych politycznie procesów;
2. ponawia żądanie natychmiastowego zaprzestania represji oraz bezwarunkowego uwolnienia wszystkich więźniów politycznych i wszystkich osób arbitralnie przetrzymywanych, aresztowanych lub skazanych z powodów politycznych, wycofania wszystkich stawianych im zarzutów, a także ich pełnej rehabilitacji i wypłacenia im rekompensaty finansowej za szkody poniesione w związku z pozbawieniem wolności; wzywa władze białoruskie, aby zaprzestały wszelkich represji, prześladowań, tortur i złego traktowania narodu białoruskiego, oraz przypomina władzom o ich obowiązku szanowania praw człowieka wszystkich obywateli Białorusi, w tym prawa do wolności wypowiedzi, pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się;
3. nadal zdecydowanie solidaryzuje się z narodem białoruskim, który pomimo surowych represji wciąż walczy o wolny, demokratyczny i suwerenny kraj;
4. potępia zatrzymanie i skazanie Andrzeja Poczobuta, a także aresztowanie i proces Alesia Bialackiego oraz członków „Wiosny” Walancina Stefanowicza i Uładzimira Łabkowicza; potępia skazanie Alesia Bialackiego, Walancina Stefanowicza, Zmiciera Sałaujoua i Uładzimira Łabkowicza na odpowiednio 10, 9, 8 i 7 lat pozbawienia wolności; potępia liczne naruszenia ich prawa do rzetelnego procesu sądowego i apeluje o natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie skazanych, a także o ich pełną rehabilitację i przyznanie im odszkodowania;
5. potępia zaoczne skazanie Swiatłany Cichanouskiej, przywódczyni białoruskiej opozycji demokratycznej i szefowej zjednoczonego rządu tymczasowego, a także innych członków Rady Koordynacyjnej, a mianowicie Pawła Łatuszki, Maryi Maroz, Wolhy Kawalkowej i Siarhieja Dyleuskiego; wzywa państwa członkowskie, zwłaszcza te, w których osoby te obecnie mieszkają, do zapewnienia im bezpieczeństwa i ochrony przed reżimem Łukaszenki;
6. ponownie zdecydowanie potępia udział Białorusi w nieuzasadnionej i niesprowokowanej wojnie napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie; potępia napastliwą retorykę białoruskich przywódców wobec Ukrainy; ponownie stwierdza, że Łukaszenka i inni białoruscy urzędnicy są współodpowiedzialni za zbrodnie wojenne popełniane w Ukrainie i powinni zostać pociągnięci do odpowiedzialności przed odpowiednimi sądami międzynarodowymi; wyraża poparcie dla białoruskich ochotników i partyzantów walczących o niepodległość Białorusi i pomagających Ukrainie bronić się przed rosyjską agresją;
7. wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby zaostrzyły unijne sankcje wobec osób i podmiotów odpowiedzialnych za represje na Białorusi oraz dopilnowały ich właściwego egzekwowania; wyraża ubolewanie, że Białorusi nie objęto dziesiątym pakietem sankcji wobec Rosji i zwolenników nielegalnej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie; apeluje o przyjęcie wiarygodnych sankcji wobec osób i podmiotów białoruskich popierających rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie oraz o przyjęcie niezbędnych środków, aby uniknąć obchodzenia unijnych sankcji wobec Rosji za pośrednictwem Białorusi;
8. potępia podpisaną przez Alaksandra Łukaszenkę ustawę o obywatelstwie, która otwiera możliwość pozbawienia obywatelstwa Białorusinów mieszkających za granicą; podkreśla, że władze białoruskie naruszają art. 15 Powszechnej deklaracji praw człowieka, której Białoruś jest stroną, gwarantujący prawo do obywatelstwa i zakazujący jego arbitralnego pozbawiania; wzywa władze białoruskie do rezygnacji z programu „Droga do domu”;
9. potępia nasilone nękanie i prześladowanie związków zawodowych; potępia umotywowane politycznie wyroki przeciwko przywódcom niezależnych związków zawodowych Hienadziowi Fiadyniczowi, Wasilowi Bierasnieuowi i Wacłauowi Areszce, ukazujące całkowite lekceważenie przysługujących im praw człowieka i stanowiące wyraźne pogwałcenie międzynarodowych konwencji dotyczących pracy;
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby nadal wspierały białoruskie społeczeństwo obywatelskie, niezależne media oraz demokratyczne grupy i struktury polityczne, w tym Radę Koordynacyjną i zjednoczony rząd tymczasowy; wzywa białoruskie siły demokratyczne, aby zachowały i propagowały jedność, kierując się celem, jakim jest wolna, demokratyczna i niepodległa Białoruś;
11. wzywa Konferencję Przewodniczących, aby rozważyła zaproszenie Rady Koordynacyjnej i zjednoczonego rządu tymczasowego do stałego reprezentowania Białorusi w Zgromadzeniu Parlamentarnym Euronest i na powiązanych posiedzeniach;
12. potępia działania reżimu Łukaszenki zmierzające do wymazania białoruskiej kultury i rusyfikacji narodu białoruskiego; wzywa UE, aby wspierała kulturę białoruską i białoruskie organizacje kulturalne;
13. potępia prześladowanie mniejszości narodowych i ich przedstawicieli na Białorusi; wzywa władze białoruskie, by zrezygnowały ze wszelkich środków podjętych przeciwko mniejszościom narodowym i szanowały ich prawa, w tym prawo do nauki w językach mniejszości;
14. wzywa instytucje UE, aby nadal wspierały państwa członkowskie, które starają się chronić i przyjmować Białorusinów zmuszonych do opuszczenia kraju; wzywa instytucje UE, aby wsparły nowo utworzoną Misję Demokratycznej Białorusi w Brukseli oraz „ambasady narodowe” Białorusi;
15. podkreśla, że ważne jest wzmocnienie jedności UE w stosunku do Białorusi, w tym jeśli chodzi o izolację dyplomatyczną obecnego reżimu; w związku z tym wyraża dezaprobatę dla wizyty węgierskiego ministra spraw zagranicznych Pétera Szijjártó 13 lutego w Mińsku, gdyż była ona sprzeczna z polityką UE wobec Białorusi, oraz nie aprobuje tego, że niektóre państwa członkowskie nadal wydają wizy Schengen osobom bliskim Alaksandrowi Łukaszence;
16. wyraża poważne zaniepokojenie planami uruchomienia drugiego bloku w białoruskiej elektrowni jądrowej w Ostrowcu oraz planami budowy drugiej elektrowni jądrowej na Białorusi, ponieważ konstrukcja białoruskiej elektrowni jądrowej nie jest bezpieczna, a budowę prowadzono z naruszeniem norm technicznych i konwencji międzynarodowych;
17. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, władzom Republiki Białorusi, Wysokiemu Komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka oraz Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.