ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Δημοκρατία της Μολδαβίας
12.4.2023 - (2023/2595(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Emmanuel Maurel
εξ ονόματος της Ομάδας The Left
B9‑0197/2023
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Δημοκρατία της Μολδαβίας
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της 23ης Ιουνίου 2022, σχετικά με τη χορήγηση στη Μολδαβία καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας,
– έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής, της 17ης Ιουνίου 2022, σχετικά με την αίτηση προσχώρησης της Δημοκρατίας της Μολδαβίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (COM(2022)0406),
– έχοντας υπόψη το κοινό υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας της 6ης Φεβρουαρίου 2023, με τίτλο «Έκθεση για την εφαρμογή της σύνδεσης όσον αφορά τη Δημοκρατία της Μολδαβίας», στο οποίο επανεξετάζεται η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων εκ μέρους της Μολδαβίας στο πλαίσιο της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ-Μολδαβίας από τον Οκτώβριο του 2021 (SWD(2023) 0041),
– έχοντας υπόψη την αναλυτική έκθεση της Επιτροπής, της 1ης Φεβρουαρίου 2023, σχετικά με την ευθυγράμμιση της Μολδαβίας με το κεκτημένο της ΕΕ και τη συνολική ικανότητα της χώρας να τηρεί τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ιδιότητα του κράτους μέλους (SWD(2023) 0032),
– έχοντας υπόψη την προσωρινή γνωμοδότηση της Επιτροπής της Βενετίας, της 13ης Μαρτίου 2023, σχετικά με το σχέδιο νόμου για τον περιορισμό της υπερβολικής οικονομικής και πολιτικής επιρροής στη δημόσια ζωή (αποολιγαρχοποίηση),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Μολδαβία είναι μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις, 1 150 000 Μολδαβοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα – το 28,7 % του συνολικού πληθυσμού· λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομία της Μολδαβίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα εμβάσματα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μείωση των εμβασμάτων λόγω της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση και τη γήρανση του πληθυσμού, είχε ως αποτέλεσμα σημαντικός αριθμός νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος να εξαρτάται από τις συντάξεις και την κοινωνική πρόνοια·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η σύνθετη ιστορία της Μολδαβίας ως χώρας που υπήρξε μέρος διαφόρων δυνάμεων, οι οποίες της προκάλεσαν πολλά δεινά, αντικατοπτρίζεται παραδοσιακά στις πολιτικές απόψεις και τις γεωπολιτικές προτιμήσεις της άρχουσας τάξης και του πληθυσμού της· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μολδαβική κοινωνία είναι συνεχώς διχασμένη μεταξύ της ευθυγράμμισής της με τη Δύση ή με τη Ρωσία· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ολιγάρχες εξακολουθούν να ασκούν υπερβολική επιρροή κατεστημένων συμφερόντων στην οικονομική, πολιτική και δημόσια ζωή της Μολδαβίας·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Μολδαβία προετοιμάζεται για μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων, και συγκεκριμένα για εθνικές και τοπικές εκλογές το φθινόπωρο του 2023, προεδρικές εκλογές το 2024 και βουλευτικές εκλογές το 2025·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει πληγεί δυσανάλογα από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, κυρίως λόγω της άφιξης περισσότερων από 474 000 Ουκρανών προσφύγων και περισσότερων από 76 000 υπηκόων τρίτων χωρών από τον Φεβρουάριο του 2022, καταγράφοντας τον μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αριθμό προσφύγων από όλες τις χώρες που έχουν υποδεχθεί πρόσφυγες από την Ουκρανία, αλλά και λόγω της απώλειας εμπορικών συναλλαγών και των αυξημένων τιμών ενέργειας και μεταφορών· λαμβάνοντας υπόψη ότι περισσότεροι από 102 000 πρόσφυγες έχουν επιλέξει να παραμείνουν στη χώρα, εκ των οποίων σχεδόν 48 000 είναι κάτω των 18 ετών· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αντίδραση της κυβέρνησης και του λαού της Μολδαβίας στην κατάσταση αυτή ήταν και εξακολουθεί να είναι παράδειγμα αλληλεγγύης προς όσους προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 2022 η Μολδαβία βίωσε τη σοβαρότερη ενεργειακή κρίση στην ιστορία της, αφού η Ουκρανία σταμάτησε να εξάγει ηλεκτρική ενέργεια λόγω των ρωσικών αεροπορικών επιθέσεων σε υποδομές ζωτικής σημασίας και της περικοπής κατά το ήμισυ των παραδόσεων φυσικού αερίου από τον ρωσικό ενεργειακό κολοσσό Gazprom· λαμβάνοντας υπόψη ότι, εξαιτίας της κατάστασης αυτής, ο πληθωρισμός έφτασε στο 34 % σε μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, επιφέροντας δεκαπλάσια αύξηση των λογαριασμών υπηρεσιών κοινής ωφελείας σε σύγκριση με το 2021·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ρωσικοί πύραυλοι κρουζ έχουν παραβιάσει επανειλημμένα τον εναέριο χώρο και το έδαφος της Μολδαβίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin ανακάλεσε διάταγμα του 2012, με το οποίο η Ρωσία δεσμευόταν να βρει λύση για την περιοχή της Υπερδνειστερίας, με βάση τον σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Μολδαβίας· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 2 Φεβρουαρίου 2023, ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Sergey Lavrov προειδοποίησε ότι η Μολδαβία μπορεί να έχει την ίδια τύχη με την Ουκρανία – στην οποία έχει εισβάλει η Ρωσία – εάν η Πρόεδρος της Μολδαβίας Maia Sandu εξετάσει το ενδεχόμενο να ενώσει τη Μολδαβία με τη Ρουμανία και να προσχωρήσει στο ΝΑΤΟ·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κρίσεις στους τομείς της ενέργειας και της ασφάλειας είχαν επίσης ως αποτέλεσμα την καθολική στήριξη από διεθνείς εταίρους· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ παρέχει από τον Οκτώβριο του 2021 ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων στήριξης, η οποία κινητοποιεί περισσότερα από 1,09 δισεκατομμύρια EUR σε δάνεια και επιχορηγήσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Μολδαβίας, στα οποία συμπεριλαμβάνονται δημοσιονομική στήριξη, μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή, ανθρωπιστική βοήθεια και βοήθεια στο πλαίσιο του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ παρείχε επίσης στήριξη, συνδέοντας τη Μολδαβία με το δίκτυο της ηπειρωτικής Ευρώπης· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 24 Ιανουαρίου 2023, η Επιτροπή πρότεινε πρόσθετη αύξηση της χρηματοδοτικής βοήθειας κατά 145 εκατομμύρια EUR· λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ έχει εφαρμόσει προσωρινά μέτρα ελευθέρωσης του εμπορίου για τη στήριξη της οικονομίας της Μολδαβίας, με τη χορήγηση ετήσιων ατελών δασμολογικών ποσοστώσεων για να αντιμετωπίσει την απώλεια των εξαγωγικών αγορών της στη Ρωσία, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 17 Φεβρουαρίου 2023, ορκίστηκε νέα κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Dorin Recean, η οποία θα επικεντρωθεί περισσότερο στη διάσταση της ασφάλειας της τρέχουσας κρίσης παρά στην οικονομική ανάπτυξη και την κρίση του κόστους διαβίωσης·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, από την πρώτη διαδήλωση στις 8 Σεπτεμβρίου 2022, οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν στη Μολδαβία· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαδηλωτές ζητούν από την κυβέρνηση να επιδοτήσει πλήρως τους χειμερινούς λογαριασμούς ενέργειας των πολιτών, να μην «εμπλέξει τη χώρα σε πόλεμο» και να παραιτηθεί η φιλοδυτική κυβέρνηση της χώρας·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, αφού το Κοινοβούλιο της Μολδαβίας ψήφισε υπέρ της αλλαγής της εθνικής γλώσσας από τη μολδαβική στη ρουμανική, η αντιπολίτευση διοργάνωσε εκδήλωση διαμαρτυρίας κατά της συγκεκριμένης αλλαγής μπροστά από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Μολδαβίας·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 26 Μαρτίου 2023, ομάδα διαδηλωτών συγκεντρώθηκε μπροστά από το Μεγάλο Μνημείο Stephen στο Κισινάου, ζητώντας την ένωση της Μολδαβίας και της Ρουμανίας·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 13 Φεβρουαρίου 2023, η Πρόεδρος της Μολδαβίας προειδοποίησε για σχέδιο ρωσικού πραξικοπήματος στη χώρα· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Πρωθυπουργός Dorin Recean αντέδρασε στις διαδηλώσεις, προτείνοντας στους διαδηλωτές να μεταβούν στην εργασία τους και δηλώνοντας ότι, μετά τη δικαστική μεταρρύθμιση, οι διοργανωτές των διαδηλώσεων και οι παράνομοι χρηματοδότες τους θα προσαχθούν στη δικαιοσύνη·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κυβέρνηση της Μολδαβίας έχει εγκρίνει μια σειρά αμφιλεγόμενων νόμων, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται νέα νομοθεσία για την ενίσχυση των εξουσιών της υπηρεσίας ασφαλείας και πληροφοριών της, η οποία επικρίθηκε από την Επιτροπή της Βενετίας, και απαγόρευση αρκετών τηλεοπτικών καναλιών·
1. εκφράζει την αλληλεγγύη του προς τον λαό της Μολδαβίας, ο οποίος αντιμετωπίζει σημαντικές οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις και προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία· επικροτεί την κυβέρνηση και τον λαό της Μολδαβίας για την αξιοσημείωτη αλληλεγγύη τους προς τους πρόσφυγες·
2. επαναλαμβάνει ότι στηρίζει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Μολδαβίας, εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της; καταδικάζει τις παραβιάσεις της εδαφικής ακεραιότητας της Μολδαβίας και κάθε προσπάθεια υπονόμευσης της σταθερότητάς της·
3. επαναλαμβάνει την υποστήριξή του για μια συνολική και ειρηνική διευθέτηση της διένεξης στην Υπερδνειστερία με βάση την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Μολδαβίας και με ειδικό καθεστώς για την Υπερδνειστερία· ενθαρρύνει την εφαρμογή όλων των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης που έχουν σχεδιαστεί για να αποφευχθεί η αποσταθεροποίηση·
4. υπενθυμίζει στην κυβέρνηση της Μολδαβίας ότι οι ειρηνικές διαδηλώσεις αποτελούν ένα από τα πλέον κρίσιμα στοιχεία μιας εύρυθμης δημοκρατίας και την καλεί να εγγυηθεί την ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, καθώς και να αποφεύγει την απαξίωση των επικριτικών φωνών·
5. επισημαίνει τις προσπάθειες της προηγούμενης μολδαβικής κυβέρνησης να στηρίξει τον λαό της Μολδαβίας σε περιόδους ανάγκης κατά τα προηγούμενα έτη και καλεί τη νέα κυβέρνηση να ενισχύσει τις προσπάθειες αυτές· τονίζει την ανάγκη να επιταχυνθεί η θέσπιση του νέου εγγυημένου κατώτατου μισθού για όλους και να βελτιωθεί η κοινωνική προστασία· επικρίνει για άλλη μια φορά το γεγονός ότι η εφαρμογή του κοινωνικού κεκτημένου δεν θίγεται επαρκώς στις αξιολογήσεις και τις συστάσεις της Επιτροπής και ζητεί την αλλαγή αυτής της κατάστασης·
6. χαιρετίζει τις προσπάθειες της μολδαβικής κυβέρνησης να εκπληρώσει την απαίτηση της «αποολιγαρχοποίησης» που ορίζεται στη γνωμοδότηση της Επιτροπής σχετικά με την αίτηση προσχώρησης της Μολδαβίας στην ΕΕ· παροτρύνει, ωστόσο, τις μολδαβικές αρχές να ανταποκριθούν στις συστάσεις της Επιτροπής της Βενετίας για την υιοθέτηση μιας συστημικής προσέγγισης με στόχο την ενίσχυση των θεσμών και της νομοθεσίας της χώρας που σχετίζονται με τα μονοπώλια, την πολιτική ανταγωνισμού, τα πολιτικά κόμματα, τις εκλογές, τη φορολογία, τη διαφθορά και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες·
7. επικροτεί τα πρώτα μέτρα που ελήφθησαν στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς· ζητεί να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και των μολδαβικών αρχών για τη διερεύνηση του σκανδάλου τραπεζικής απάτης του 2014 και, ειδικότερα, για τη διασφάλιση του επαναπατρισμού των κλεμμένων περιουσιακών στοιχείων και τη δίωξη των υπευθύνων·
8. επισημαίνει το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας της Μολδαβίας· τονίζει ότι δεν υπάρχει «ταχεία διαδικασία» για την προσχώρηση στην ΕΕ, και ότι η ένταξη παραμένει μια αξιοκρατική και δομημένη διαδικασία που απαιτεί την εκπλήρωση όλων των κριτηρίων προσχώρησης στην ΕΕ·
9. αναγνωρίζει τη σημαντική στήριξη που παρέχει η ΕΕ για να βοηθήσει τον λαό της Μολδαβίας να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, και συγκεκριμένα να διαχειριστεί επιτυχώς τόσο την προσφυγική και ενεργειακή κρίση όσο και τον πληθωρισμό· καλεί την ΕΕ να συνεχίσει να στηρίζει τη Μολδαβία·
10. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, την Επιτροπή, τις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, καθώς και στην κυβέρνηση και το κοινοβούλιο της Μολδαβίας.