PROJEKT REZOLUCJI w sprawie wyzwań stojących przed Republiką Mołdawii
12.4.2023 - (2023/2595(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Anna Fotyga, Angel Dzhambazki, Joachim Stanisław Brudziński, Elżbieta Kruk, Jacek Saryusz‑Wolski, Adam Bielan, Witold Jan Waszczykowski, Beata Mazurek, Zbigniew Kuźmiuk, Beata Kempa, Anna Zalewska
w imieniu grupy ECR
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0198/2023
B9‑0204/2023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie wyzwań stojących przed Republiką Mołdawii
Parlament Europejski,
– uwzględniając wcześniejsze rezolucje w sprawie Republiki Mołdawii i krajów należących do Partnerstwa Wschodniego,
– uwzględniając Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony[1], który obejmuje pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu i w pełni wszedł w życie z dniem 1 lipca 2016 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2020 r. w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią[2],
– uwzględniając wniosek Republiki Mołdawii o członkostwo w UE, złożony 3 marca 2022 r.,
– uwzględniając Deklarację wersalską z 10 i 11 marca 2022 r.,
– uwzględniając oświadczenie wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella z 29 kwietnia 2022 r. w sprawie niedawnych incydentów zagrażających bezpieczeństwu w regionie Naddniestrza,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że 9 lutego 2023 r. prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski poinformował Radę Europejską o przechwyceniu przez Ukrainę planu rosyjskich tajnych służb dotyczącego zniszczenia systemu demokratycznego w Mołdawii i ustanowienia kontroli nad tym krajem; mając na uwadze, że prezydent Republiki Mołdawii Maia Sandu potwierdziła później tę informację i oświadczyła, że kraj ten otrzymał dane wywiadowcze, które wskazują na to, że Rosja planuje gwałtowne obalenie proeuropejskiego przywództwa kraju;
B. mając na uwadze, że Republika Mołdawii została poważnie dotknięta rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie, głównie z powodu przybycia od 24 lutego 2022 r. ponad 730 000 uchodźców z Ukrainy, z których w kraju pozostało około 90 000, z czego połowa to małoletni;
C. mając na uwadze, że gospodarka mołdawska jest w dużej mierze zależna od Rosji w dziedzinie handlu i bezpieczeństwa energetycznego; mając na uwadze, że Rosja sztucznie wywołała poważny kryzys w dostawach gazu w drugiej połowie 2022 r. w celu wywarcia presji na rząd Mołdawii i próby zawrócenia tego kraju z proeuropejskiej drogi;
D. mając na uwadze, że Federacja Rosyjska stosuje prowokacje i prowadzi operacje hybrydowe, w tym kampanie dezinformacyjne i manipulacyjne, w celu podważenia stabilności i suwerenności Republiki Mołdawii;
E. mając na uwadze, że od października 2021 r. UE uruchomiła ponad 1 mld EUR w postaci pożyczek i dotacji dla Mołdawii;
F. mając na uwadze, że 23 czerwca 2022 r. przywódcy UE przyznali status kraju kandydującego Ukrainie i Mołdawii;
G. mając na uwadze, że de facto okupowany region Naddniestrza otrzymuje bezpośrednie wsparcie ze strony Federacji Rosyjskiej, przy czym na miejscu obecnych jest co najmniej 1 500 żołnierzy rosyjskich, wraz ze wsparciem kolejnych 5 000 żołnierzy z tzw. sił zbrojnych Naddniestrza;
H. mając na uwadze, że 17 marca 2022 r. UE i Mołdawia podpisały umowę w sprawie współpracy w zakresie zarządzania granicami, która umożliwi Fronteksowi wspieranie władz mołdawskich w bieżącym zarządzaniu granicami i działaniach na rzecz bezpieczeństwa granic;
I. mając na uwadze, że rosyjskie rakiety skierowane na Ukrainę wielokrotnie przelatywały nad terytorium Mołdawii i w ten sposób wyraźnie naruszały suwerenność tego kraju; mając na uwadze, że mołdawski system nadzoru i obrony powietrznej pilnie potrzebuje inwestycji i modernizacji;
J. mając na uwadze, że od początku wojny Rosji z Ukrainą istniały poważne obawy o możliwość przeprowadzenia operacji pod fałszywą flagą w Mołdawii;
K. mając na uwadze, że Kreml polega na prorosyjskich siłach w Mołdawii, skupionych wokół oligarchów, w celu destabilizacji sytuacji politycznej w tym kraju, czego najbardziej znamiennym przykładem jest partia Șor; mając na uwadze, że Ilan Șor i inny oligarcha, Vladimir Plahotniuc, którzy opuścili kraj, zostali objęci sankcjami przez Stany Zjednoczone i Zjednoczone Królestwo za udział w sprawie oszustw bankowych o wartości 1 mld USD i innych nielegalnych schematów;
L. mając na uwadze, że Republika Mołdawii złożyła wniosek o przystąpienie do UE 3 marca 2022 r., co świadczy o determinacji władz i obywateli Mołdawii w dążeniu do integracji europejskiej tego kraju, a także mając na uwadze, że jest ona krajem kandydującym do UE;
M. mając na uwadze, że podczas spotkania z prezydent Mołdawii Maią Sandu w Warszawie w lutym 2023 r. prezydent Joseph R. Biden Jr. potwierdził silne poparcie USA dla suwerenności i integralności terytorialnej Mołdawii; mając na uwadze, że Joseph Biden podkreślił również bieżącą pomoc USA w zakresie wsparcia Mołdawii w umacnianiu jej odporności politycznej i gospodarczej, w tym programu reform demokratycznych i bezpieczeństwa energetycznego, oraz w rozwiązywaniu problemów związanych ze skutkami wojny Rosji z Ukrainą;
1. zdecydowanie potępia podejmowane przez Rosję próby destabilizacji Republiki Mołdawii, zwłaszcza jej rządu i społeczeństwa, w tym przez wykorzystanie środków hybrydowych, a także powtarzane przez nią groźby inwazji na Mołdawię oraz plany obalenia demokratycznie wybranego rządu i parlamentu tego kraju; wyraża pełną solidarność z narodem mołdawskim w tych trudnych czasach;
2. zdecydowanie potępia powtarzające się przypadki naruszenia przestrzeni powietrznej Mołdawii przez rosyjskie pociski; uważa powtarzające się rosyjskie groźby i prowokacje za naruszenie niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej Republiki Mołdawii i wzywa reżim rosyjski do natychmiastowego zaprzestania wszelkich takich wrogich działań;
3. z zadowoleniem przyjmuje przywództwo i odwagę polityczną prezydent Mai Sandu, jak również determinację i odpowiedzialność, z jaką władze Mołdawii zdołały ujawnić i odeprzeć wspierane przez Rosję próby destabilizacji rządu; zdecydowanie popiera dążenie Mołdawii do członkostwa w UE i przyznaje, że jej miejsce jest w UE i od dawna jest ona częścią zachodniej kultury i cywilizacji;
4. potwierdza swoje pełne zaangażowanie na rzecz członkostwa Republiki Mołdawii w UE; z zadowoleniem przyjmuje znaczne wysiłki władz mołdawskich na rzecz realizacji programu reform oraz ich determinację w wypełnianiu dziewięciu kroków określonych w opinii Komisji z dnia 17 czerwca 2022 r.[3] w celu poczynienia postępów na drodze do członkostwa w UE, pomimo nacisków Rosji na Mołdawię i kryzysów wywołanych rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie;
5. wzywa Federację Rosyjską do wycofania swoich sił zbrojnych z terytorium Republiki Mołdawii oraz do wspierania pokojowego i trwałego rozwiązania konfliktu naddniestrzańskiego, zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego;
6. apeluje do UE i jej państw członkowskich o ścisłe monitorowanie sytuacji w Republice Mołdawii oraz o podjęcie działań przeciwdziałających stosowaniu przez Federację Rosyjską środków hybrydowych;
7. z zadowoleniem przyjmuje potępienie przez Mołdawię wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie rządu mołdawskiego do przyjęcia unijnych środków ograniczających wobec Rosji;
8. z zadowoleniem przyjmuje znaczne zwiększenie wsparcia z Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju (EPF) dla Mołdawii w 2022 r., aby przyspieszyć proces unowocześniania mołdawskich sił zbrojnych; zachęca państwa członkowskie do zwiększenia wkładów na rzecz Republiki Mołdawii za pośrednictwem EPF, zwłaszcza w odniesieniu do obserwacji przestrzeni powietrznej, obrony powietrznej, zdolności w zakresie cyberbezpieczeństwa oraz zdolności w zakresie dowodzenia i kontroli;
9. przypomina, że zarządzanie sytuacją około 90 000 uchodźców z Ukrainy, którzy znaleźli schronienie w Republice Mołdawii, a także wielu innych, którzy przejechali przez ten kraj, stanowi duże obciążenie finansowe dla państwa mołdawskiego, które już wcześniej znajdowało się w niepewnej sytuacji finansowej z powodu spowolnienia gospodarczego spowodowanego pandemią COVID‑19 oraz wzrostu cen gazu wywołanego sztucznie przez Gazprom; wzywa UE do dalszego wspierania finansowego w formie kolejnych pakietów wsparcia; w związku z powyższym z zadowoleniem przyjmuje zaproponowane przez Komisję 24 stycznia 2023 r. dodatkowe zwiększenie pomocy makrofinansowej o 145 mln EUR[4]; apeluje o szybkie przyjęcie wniosku, aby umożliwić wypłatę środków w ciągu 2023 r.;
10. wyraża uznanie dla ogromnej solidarności, jaką obywatele Republiki Mołdawii okazali wobec uchodźców z Ukrainy – którzy uciekają przed rosyjską wojną napastniczą, niszczeniem ukraińskich miast i miejscowości oraz okrucieństwami i zbrodniami wojennymi popełnianymi przez Rosję – otwierając swoje domy na przyjęcie tysięcy uchodźców ukraińskich; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podjęte przez władze Republiki Mołdawii w celu wsparcia uchodźców ukraińskich;
11. zaznacza, że podczas spotkania z prezydent Maią Sandu w Warszawie w lutym 2023 r. prezydent Joseph Biden potwierdził zdecydowane poparcie USA dla suwerenności i integralności terytorialnej Mołdawii, a także podkreślił bieżącą pomoc USA, aby pomóc Mołdawii wzmocnić jej odporność polityczną i gospodarczą, w tym program reform demokratycznych i bezpieczeństwo energetyczne, oraz zaradzić skutkom wojny Rosji z Ukrainą;
12. podkreśla ważną rolę, jaką Republika Mołdawii odegrała dotychczas w zapewnieniu bezpieczeństwa i stabilności wschodniej granicy UE w kontekście kryzysu humanitarnego spowodowanego rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie;
13. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie przez państwa członkowskie UE, kraje grupy G‑7, partnerów międzynarodowych i państwa o zbieżnych poglądach platformy wsparcia dla Mołdawii, której celem jest mobilizacja i koordynacja wsparcia międzynarodowego, co stanowi wyraźny sygnał zaangażowania UE i jej partnerów w europejską przyszłość Republiki Mołdawii; wzywa wszystkich partnerów platformy do zapewnienia terminowego wypłacenia zadeklarowanych środków oraz do szybkiego zwiększenia finansowania, gdyby potrzeby Mołdawii uległy zmianie;
14. z zadowoleniem przyjmuje współpracę między Republiką Mołdawii a UE w zakresie zwalczania zagrożeń hybrydowych i wzywa Komisję, by zapewniła, że Republika Mołdawii otrzyma wszelką niezbędną pomoc w celu wzmocnienia jej mechanizmów instytucjonalnych i zdolności do reagowania na zagrożenia hybrydowe;
15. wyraża uznanie dla niedawnych działań władz Mołdawii przeciwko rosyjskiej propagandzie, w tym tymczasowego zakazu prowadzenia szeregu rosyjskich dezinformacyjnych stron internetowych w ramach wprowadzonego stanu wyjątkowego oraz zakazu używania prorosyjskich symboli wojskowych; apeluje do Komisji i władz mołdawskich, by nasiliły swoje działania informacyjne skierowane do ludności regionu Naddniestrza w Republice Mołdawii;
16. wzywa Komisję, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych i państwa członkowskie do udzielenia Mołdawii pomocy w zakresie cyberbezpieczeństwa i komunikacji strategicznej w celu zwiększenia jej odporności na ewentualne ataki rosyjskie oraz do wspierania pracy dziennikarzy i organizacji społeczeństwa obywatelskiego starających się przeciwdziałać dezinformacji; apeluje do Komisji i państw członkowskich o podjęcie dalszych środków przeciwko zagranicznej ingerencji i dezinformacji oraz o wspieranie Mołdawii w tym zakresie;
17. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania Republiki Mołdawii w dążeniu do zapewnienia jej niezależności energetycznej, sieci połączeń, dywersyfikacji i efektywności energetycznej, a także przyspieszenia rozwoju odnawialnych źródeł energii; apeluje do władz Mołdawii o podtrzymanie zobowiązań kraju jako członka Wspólnoty Energetycznej do wdrażania trzeciego pakietu energetycznego UE, w szczególności do rozdzielenia przesyłu i dystrybucji gazu oraz energii elektrycznej; podkreśla, że obecny kryzys stwarza okazję do zakończenia gospodarczej i energetycznej zależności od Rosji, którą to zmianę powinna wspierać UE i państwa członkowskie;
18. z zadowoleniem przyjmuje konkluzje Rady Europejskiej z 24–25 marca 2022 r. wzywa państwa członkowskie do wspólnego zakupu gazu ziemnego, skroplonego gazu ziemnego i wodoru za pośrednictwem wspólnej platformy zakupów, dostępnej również dla państw Bałkanów Zachodnich i trzech stowarzyszonych krajów Partnerstwa Wschodniego; ponawia w tym kontekście swój apel o natychmiastowe nałożenie embarga na rosyjski gaz; apeluje do władz mołdawskich i Komisji o współpracę w celu opracowania jasnej oceny potrzeb Mołdawii w zakresie magazynowania gazu w nadchodzącym okresie;
19. z zadowoleniem przyjmuje zacieśnienie stosunków między UE a Mołdawią w ciągu ostatniego roku, zgodnie z nowym etapem strategicznym w tych stosunkach, zapoczątkowanym przez decyzję Rady Europejskiej z czerwca 2022 r. o przyznaniu Republice Mołdawii statusu kraju kandydującego do UE; zachęca przywódców UE i państw członkowskich do dalszego inwestowania w dialog polityczny z Republiką Mołdawii;
20. wzywa UE do dalszego wspierania odbudowy i modernizacji infrastruktury kolejowej w Republice Mołdawii, a także portu w Giurgiulești, jako części rozwiązania regionalnych i globalnych problemów związanych z bezpieczeństwem żywnościowym oraz jako sposobu na wzmocnienie gospodarek Republiki Mołdawii i Ukrainy;
21. apeluje do UE i jej państw członkowskich o wspieranie integracji Republiki Mołdawii przez włączenie tego kraju do unijnych programów, instrumentów i agencji, takich jak Program na rzecz jednolitego rynku UE, program „Cyfrowa Europa”, Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, Europejska Agencja Środowiska, instrument „Łącząc Europę” i Europejska Agencja Obrony;
22. podkreśla znaczenie jak najwcześniejszego zapewnienia Mołdawii dostępu do przedakcesyjnych instrumentów finansowych UE; wzywa Komisję do jak najszybszego przedstawienia wniosku w sprawie odpowiedniego przeglądu rozporządzenia w sprawie IPA III[5], w tym wniosku w sprawie dostatecznego zwiększenia ogólnego budżetu IPA III;
23. z zadowoleniem przyjmuje niedawny apel Rady Europejskiej do Komisji o przedstawienie pakietu wsparcia dla Mołdawii przed latem 2023 r.; apeluje do Komisji o określenie i zapewnienie ambitnego pakietu wsparcia dla Republiki Mołdawii;
24. z zadowoleniem przyjmuje tymczasowe środki liberalizacji mające na celu wsparcie gospodarki Republiki Mołdawii przez przyznanie rocznych bezcłowych kontyngentów taryfowych w celu zniwelowania skutków związanych z utratą rynków eksportowych w Rosji, na Białorusi i w Ukrainie;
25. wzywa UE i państwa członkowskie do przyjęcia sankcji osobistych wobec prorosyjskich oligarchów Ilana Șora i Vladimira Plahotniuca;
26. apeluje do Komisji o wspieranie działań Mołdawii na rzecz modernizacji jej systemu płatniczego w celu jak najszybszego spełnienia wszystkich warunków integracji z jednolitym obszarem płatności w euro;
27. wzywa instytucje UE i państwa członkowskie, aby zapewniły wdrożenie krótkoterminowych i długoterminowych rozwiązań mających na celu obniżenie, a następnie zniesienie opłat roamingowych między Mołdawią a UE w celu rozszerzenia systemu „korzystania z telefonu za granicą tak jak w kraju” na Republikę Mołdawii;
28. z zadowoleniem przyjmuje kroki podjęte już przez rząd Mołdawii w celu wzmocnienia zdolności do realizacji priorytetów integracji z UE i apeluje do Komisji o udzielenie bardziej zdecydowanego wsparcia w tej dziedzinie;
29. podkreśla, że – podobnie jak w przypadku Ukrainy – konkretna perspektywa przystąpienia do UE daje nadzieję, która podtrzyma morale ludności Mołdawii w tym okresie skrajnej niepewności i trudności materialnych;
30. popiera wysiłki Mołdawii na rzecz kontynuowania jej prounijnej drogi (status kandydata do UE przyznano jej w czerwcu 2022 r.) oraz zbliżenia się do standardów i instytucji euroatlantyckich;
31. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji/wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządowi i parlamentowi Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Radzie Europy.
- [1] Dz.U. L 260 z 30.8.2014, s. 4.
- [2] Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 136.
- [3] COM(2022)0406.
- [4] Wniosek Komisji z dnia 24 stycznia 2023 r. dotyczący decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję (UE) 2022/563 w odniesieniu do kwoty pomocy makrofinansowej dla Republiki Mołdawii (COM(2023)0053).
- [5] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1529 z dnia 15 września 2021 r. ustanawiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III). Dz.U. L 330 z 20.9.2021, s. 1.