PROJEKT REZOLUCJI w sprawie skuteczności unijnych sankcji wobec Rosji
6.11.2023 - (2023/2905(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Sergey Lagodinsky, Saskia Bricmont, Anna Cavazzini, Francisco Guerreiro, Mounir Satouri
w imieniu grupy Verts/ALE
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0453/2023
B9‑0456/2023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie skuteczności unijnych sankcji wobec Rosji
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Ukrainy i Rosji, zwłaszcza te przyjęte po eskalacji wojny Rosji przeciwko Ukrainie w lutym 2022 r.,
– uwzględniając 11 kolejnych pakietów sankcji wobec Rosji przyjętych przez UE od lutego 2022 r.,
– uwzględniając upoważnienie do negocjacji przyjęte przez Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii 9 lutego 2023 r. i zatwierdzone na posiedzeniu plenarnym 15 marca 2023 r.,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych z 7 lipca 2023 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie definicji przestępstw związanych z naruszeniem unijnych środków ograniczających oraz kar za takie przestępstwa,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że od 24 lutego 2022 r. Rosja prowadzi nielegalną, niesprowokowaną i nieuzasadnioną wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie; mając na uwadze, że ta wojna napastnicza stanowi jawne i rażące naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych i podstawowych zasad prawa międzynarodowego; mając na uwadze, że w reakcji na rosyjską wojnę napastniczą UE przyjęła 11 bezprecedensowo surowych pakietów sankcji wymierzonych w rosyjskie elity polityczne i kluczowe sektory rosyjskiej gospodarki;
B. mając na uwadze, że sankcje te mają wywrzeć poważne konsekwencje dla działań Rosji oraz skutecznie uniemożliwić Rosji dalszą wojnę napastniczą poprzez osłabienie jej bazy gospodarczej, utrudnianie dostępu do technologii i komponentów wojskowych oraz osłabienie poparcia dla reżimu ze strony rosyjskiej elity politycznej i gospodarczej;
C. mając na uwadze, że w ramach sankcji gospodarczych UE nałożyła na Rosję szereg ograniczeń przywozowych i wywozowych, aby zmaksymalizować ich negatywny wpływ na rosyjską gospodarkę; mając na uwadze, że organy celne UE są odpowiedzialne za wdrożenie tych zakazów;
D. mając na uwadze, że UE przyjęła również ukierunkowane sankcje wobec Białorusi i Iranu w odpowiedzi na ich zaangażowanie w rosyjską wojnę napastniczą;
E. mając na uwadze, że w czerwcu 2022 r. Rada przyjęła szósty pakiet sankcji, w którym zakazała zakupu, importu lub transferu drogą morską ropy naftowej i niektórych produktów ropopochodnych z Rosji do UE; mając na uwadze, że sektory gazu ziemnego i energii jądrowej nie zostały objęte sankcjami; mając na uwadze, że liczne badania pokazują, iż UE jest w stanie całkowicie zastąpić rosyjski gaz; mając na uwadze, że pomimo celu RepowerEU, jakim jest uniezależnienie UE od rosyjskich paliw kopalnych do 2027 r., UE importuje z Rosji rekordowe ilości skroplonego gazu ziemnego o wartości miliardów euro;
F. mając na uwadze, że większość ekspertów ostrzega, że chociaż sankcje funkcjonują, ich skutki nie są wystarczająco poważne, aby ograniczyć zdolność Rosji do prowadzenia wojny przeciwko Ukrainie, i wzywa do wprowadzenia dodatkowych środków w celu zwiększenia zakresu i egzekwowania sankcji;
G. mając na uwadze, że – pomimo skuteczności ostatnich pakietów sankcji pod względem ograniczenia uchylania się od opodatkowania – bezpośredni przepływ objętych sankcjami towarów o krytycznym znaczeniu wojennym z UE do Rosji pozostaje znaczny; mając na uwadze, że z badań wynika, iż kilka państw UE odpowiada za nieproporcjonalnie duży bezpośredni odpływ do Rosji towarów objętych sankcjami, w tym Polska, Niemcy i Litwa, przy czym Litwa transportuje towary objęte sankcjami częściowo przez Białoruś;
H. mając na uwadze, że Rosja nadal ma dostęp do towarów UE objętych ograniczeniami za pośrednictwem łańcuchów dostaw realizowanych przez państwa trzecie, które ułatwiają obchodzenie sankcji, w szczególności Białoruś, Gruzja, Turcja, Kirgistan, Armenia i Kazachstan;
I. mając na uwadze, że w grudniu 2022 r. UE mianowała Davida O’Sullivana międzynarodowym specjalnym wysłannikiem ds. wdrażania sankcji UE; mając na uwadze, że w najnowszym pakiecie sankcji przyjętym w czerwcu 2023 r. uwzględniono specjalne narzędzie przeciwdziałające obchodzeniu ceł;
J. mając na uwadze, że coraz ściślejsze stosunki między Rosją a Chinami, zarówno pod względem handlu energią i produktami podwójnego zastosowania, jak i wsparcia dyplomatycznego i strategicznego, osłabiły wpływ unijnych sankcji na Rosję;
K. mając na uwadze, że rosyjscy przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego i opozycji mieszkający na wygnaniu w UE zmagają się z nieproporcjonalnym wpływem niektórych sankcji na ich codzienne życie w sposób, który nie odpowiada celowi polityki UE w zakresie sankcji, a zamiast tego podważa wiarygodność UE;
1. ponownie wyraża niezachwianą solidarność z narodem ukraińskim i przywódcami ukraińskimi oraz w pełni popiera niepodległość, suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową;
2. po raz kolejny zdecydowanie potępia bezprawną, niesprowokowaną i nieuzasadnioną wojnę napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie, a także zaangażowanie w nią reżimu białoruskiego; wzywa Rosję i jej sojuszników, aby natychmiast zaprzestali wszelkich działań wojskowych w Ukrainie oraz w pełni i bezwarunkowo wycofali wszystkie siły, popleczników i sprzęt wojskowy z całego uznanego przez społeczność międzynarodową terytorium Ukrainy, aby zaprzestali przymusowych deportacji ukraińskich cywilów i zwolnili wszystkich zatrzymanych obywateli Ukrainy;
3. podkreśla, że – biorąc pod uwagę, że sankcje UE wobec Rosji są instrumentem polityki zagranicznej mającym na celu położenie kresu nielegalnej wojnie – obejście takich ograniczeń wywozowych dotyczących towarów o krytycznym znaczeniu wojennym w niektórych poważnych przypadkach można uznać za współudział w rosyjskich zbrodniach wojennych i ścigać w związku z tym przestępstwem;
4. wyraża głębokie zaniepokojenie trwającym dalej handlem towarami o krytycznym znaczeniu wojennym między państwami UE a Rosją; ubolewa nad poważnym brakiem kultury przestrzegania sankcji UE wobec Rosji; potępia praktykę, w której objęte sankcjami towary z UE są sprzedawane przedsiębiorstwom lub osobom fizycznym z państw trzecich, podczas gdy towary te nadal znajdują się w UE, a następnie są wysyłane bezpośrednio do Rosji; potępia przedsiębiorstwa, w tym przedsiębiorstwa z UE, które celowo uchylają się od sankcji, osiągając dzięki temu ogromne zyski, lecz podważają tym samym wysiłki UE na rzecz wsparcia Ukrainy;
5. jest głęboko zaniepokojony faktem, że według doniesień kilka państw trzecich pomaga Rosji w obchodzeniu sankcji; docenia w związku z tym pracę międzynarodowego specjalnego wysłannika ds. wdrażania sankcji UE Davida O’Sullivana; z zadowoleniem przyjmuje włączenie nowego narzędzia przeciwdziałającego obchodzeniu ceł do przyjętego 11. pakietu sankcji; jest zaniepokojony doniesieniami, że Azerbejdżan „wybiela” gaz rosyjski; wzywa do pilnego wykorzystania wszelkich możliwych narzędzi, aby przekonać rząd Azerbejdżanu do zaprzestania zmowy z rosyjskim reżimem;
6. nalega, aby obchodzenie unijnego środka ograniczającego, w tym poprzez przeniesienie towarów do miejsca przeznaczenia, w którym ich przywóz, wywóz, sprzedaż, zakup, przekazywanie, tranzyt lub transport są ograniczone, było uznawane za przestępstwo na szczeblu UE; podkreśla, że dla egzekwowania prawa kluczowe znaczenie ma szybkie kryminalizacja przez UE bezpośrednich naruszeń sankcji, w tym naruszeń wynikających z rażącego zaniedbania, a także pośrednich naruszeń sankcji poprzez obchodzenie unijnych środków ograniczających; przypomina w tym względzie o swym stanowisku w sprawie wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy w sprawie definicji przestępstw związanych z naruszeniem unijnych środków ograniczających oraz kar za takie przestępstwa;
7. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia krajowym organom celnym większych zasobów ludzkich i wsparcia technicznego niezbędnych do aktywnego badania wszelkich dowodów lub podejrzeń o zamierzone lub niezamierzone obchodzenie sankcji przez przedsiębiorstwa w UE;
8. wzywa państwa członkowskie do dokonania przeglądu krajowych przepisów dotyczących sankcji, odpowiedniego przeszkolenia organów egzekwowania sankcji i zwiększenia w miarę możliwości przejrzystości ich egzekwowania; wzywa organy egzekwowania prawa do poprawy systematycznego monitorowania danych celnych;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zbadania możliwości wprowadzenia pozytywnych zachęt, które mogłyby towarzyszyć bardziej surowszemu i staranniejszemu egzekwowaniu przepisów, takich jak wymóg, aby przedsiębiorstwa dokumentowały pełne przestrzeganie sankcji, jeżeli chcą być dopuszczone do przetargów;
10. zwraca uwagę na stosunkowo pomyślne wdrażanie i egzekwowanie sankcji przez władze Zjednoczonego Królestwa oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy technicznej ze Zjednoczonym Królestwem i wymiany najlepszych praktyk; podkreśla potrzebę dalszej ścisłej koordynacji i wymiany najlepszych praktyk w zakresie egzekwowania sankcji ze Stanami Zjednoczonymi, partnerami o podobnych poglądach w regionie Azji i Pacyfiku oraz na całym świecie, w tym z odpowiednimi instytucjami międzynarodowymi;
11. podkreśla, że wdrożenie sankcji powinno w jak największym stopniu ograniczyć wszelkie negatywne skutki humanitarne lub niezamierzone konsekwencje dla osób, które nie są objęte tymi środkami; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do zminimalizowania negatywnych konsekwencji dla rosyjskich i białoruskich przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i opozycji na uchodźstwie, ponieważ utrudnienia, z jakimi się borykają, nie przyczyniają się do osiągnięcia deklarowanego celu sankcji, a mianowicie ograniczenia zdolności Rosji do prowadzenia wojny napastniczej przeciwko Ukrainie; wzywa Komisję do dokonania przeglądu wykładni sankcji prowadzących do zajęcia i konfiskaty przedmiotów i pojazdów przeznaczonych wyłącznie na własny użytek; podkreśla, że takie nadmierne przestrzeganie przepisów dyskredytuje cel i instrument sankcji;
12. wzywa Komisję i Radę do szybkiego przyjęcia 12. pakietu sankcji rozszerzającego zakres sankcji, w szczególności w odniesieniu do gospodarki i sektora energetycznego, poprzez zakaz importu rosyjskich paliw kopalnych, uranu, technologii jądrowej i diamentów; apeluje ponadto, aby 12. pakiet sankcji rozszerzył obecny system zezwoleń wojskowych i system zezwoleń podwójnego zastosowania na znacznie większą grupę towarów istotnych dla wojny, w tym komponenty cyfrowe;
13. wzywa Radę do uzgodnienia szybkiego i całkowitego wycofania rosyjskiego gazu z rynku unijnego, w tym przez położenie kresu bezpośredniemu i pośredniemu importowi rosyjskiego skroplonego gazu ziemnego;
14. wzywa do nałożenia sankcji na rosyjski sektor jądrowy, w tym indywidualnych sankcji wobec kierownictwa Rosatomu, w celu ograniczenia i stopniowego wyeliminowania obecności Rosji w europejskim sektorze energii jądrowej, zapobieżenia transferowi technologii do Rosatomu, uniemożliwienia statkom Atomflot, filii Rosatomu, wchodzenia do portów UE oraz zwiększenia presji międzynarodowej, tak aby położyć kres okupacji elektrowni jądrowej w Zaporożu i – w szerszym ujęciu – zapewnić bezpieczeństwo elektrowni jądrowych dotkniętych konfliktami;
15. wzywa Komisję i Radę, aby w okresie poprzedzającym całkowity zakaz importu wszystkich rosyjskich towarów energetycznych znacznie obniżyły pułap cenowy dla rosyjskiej ropy naftowej;
16. podkreśla, że Białoruś pozostaje kanałem przepływu niektórych objętych sankcjami towarów o krytycznym znaczeniu wojennym z UE do Rosji; wzywa w związku z tym do pełnego dostosowania środków ograniczających wobec Białorusi do środków stosowanych obecnie wobec Rosji;
17. wyraża poważne zaniepokojenie rosnącym handlem towarami podwójnego zastosowania między Chinami a Rosją; wzywa Komisję do wykorzystania 12. pakietu sankcji do dalszego zwalczania chińskich przedsiębiorstw, które sprzedają sprzęt, który może zostać użyty w broni do wspierania rosyjskiej machiny wojennej;
18. wzywa Radę i Komisję do zwiększenia przejrzystości i profesjonalizmu w odniesieniu do sposobu identyfikowania osób, które powinny podlegać sankcjom osobistym lub być z tych sankcji zwolnione; przypomina, że obecny sposób działania szkodzi reputacji istniejącego systemu sankcji;
19. wzywa wszystkie państwa członkowskie do zachowania jedności w reakcji na rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie oraz do zapewnienia kompleksowego i znaczącego wsparcia ukraińskiemu sektorowi energetycznemu w nadchodzącym sezonie zimowym;
20. wzywa wszystkie kraje kandydujące do UE i potencjalne kraje kandydujące do dostosowania się do polityki UE w zakresie sankcji oraz do jej wdrożenia przy najwyższym poziomie kontroli;
21. wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszego wzmożenia wysiłków dyplomatycznych na rzecz rozszerzenia koalicji krajów, w tym w Afryce, Azji i Ameryce Południowej, które przystąpiły do sankcji i je popierają;
22. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, parlamentom narodowym państw członkowskich oraz władzom Rosji.