PROJEKT REZOLUCJI w sprawie skuteczności unijnych sankcji wobec Rosji
6.11.2023 - (2023/2905(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Anna Fotyga, Angel Dzhambazki, Witold Jan Waszczykowski, Kosma Złotowski, Jadwiga Wiśniewska, Ryszard Czarnecki, Bogdan Rzońca, Elżbieta Rafalska, Jacek Saryusz‑Wolski, Adam Bielan, Eugen Jurzyca, Assita Kanko, Cristian Terheş, Joachim Stanisław Brudziński, Alexandr Vondra, Veronika Vrecionová, Anna Zalewska, Hermann Tertsch
w imieniu grupy ECR
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0453/2023
B9‑0457/2023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie skuteczności unijnych sankcji wobec Rosji
Parlament Europejski,
– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Ukrainy i Rosji,
– uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych, konwencje haskie, konwencje genewskie i protokoły dodatkowe do nich oraz Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego,
– uwzględniając podpisany w 2014 r. układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi a Ukrainą[1] oraz towarzyszącą mu pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu,
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Federacja Rosyjska, przy aktywnym wsparciu białoruskiego dyktatora Aleksandra Łukaszenki, kontynuuje nielegalną, niczym niesprowokowaną i nieuzasadnioną wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie, która rozpoczęła się już w 2014 r. okupacją Krymu i części obwodów donieckiego i ługańskiego, ale eskalowała 24 lutego 2022 r. i stała się największym konfliktem zbrojnym na kontynencie europejskim od zakończenia drugiej wojny światowej;
B. mając na uwadze, że wcześniejsza polityka wobec Federacji Rosyjskiej nie powstrzymała jej imperializmu, a jedynie doprowadziła do coraz bardziej wyniszczającej wojny napastniczej, dlatego każdy rezultat inny niż zwycięstwo Ukrainy byłby nie do zaakceptowania z punktu widzenia pokoju międzynarodowego, praw człowieka i demokracji;
C. mając na uwadze, że nawet po 2014 r. UE i niektóre państwa członkowskie kontynuowały politykę ścisłej współpracy z Federacją Rosyjską w licznych dziedzinach, przede wszystkim w energetyce, ale i w sektorze kosmicznym, a nawet w dziedzinie wojskowości, pomimo apeli o położenie kresu tej polityce; mając na uwadze, że europejskie przedsiębiorstwa takie jak Siemens, a także firmy zaangażowane w budowę mostu Kerczeńskiego rażąco naruszyły sankcje UE i przyczyniły się do wzrostu potencjału Rosji i umożliwienia jej dalszej agresji; mając na uwadze, że mimo iż media poświęciły trochę uwagi tym skandalicznym przypadkom, to nie zbadano ich odpowiednio i nie ścigano, a mogłoby to zniechęcić inne przedsiębiorstwa;
D. mając na uwadze, że UE przyjęła 11 pakietów sankcji wobec Rosji, aby osłabić jej potencjał militarny i utrudnić prowadzenie pełnoskalowej wojny; mając na uwadze, że obejmują one sankcje indywidualne nałożone na ponad 1 800 osób, odłączenie 10 czołowych rosyjskich instytucji finansowych – w tym Sberbanku, największego rosyjskiego banku – od międzynarodowego systemu teletransmisji danych finansowych SWIFT, zakaz eksportu do Rosji (w tym tranzytu) towarów i technologii podwójnego zastosowania, silników dronów, broni, broni cywilnej, amunicji, pojazdów wojskowych i sprzętu paramilitarnego, zamknięcie przestrzeni powietrznej UE, portów morskich i dróg dla rosyjskich statków powietrznych, statków i przewoźników, ograniczenie cen rosyjskiej ropy naftowej i produktów ropopochodnych eksportowanych do państw trzecich oraz zakaz transportu morskiego; mając na uwadze, że chociaż sankcje te w pewnym stopniu osłabiły zdolność Kremla do prowadzenia niczym niesprowokowanej wojny, powinny im jednak towarzyszyć inne działania, takie jak stałe wsparcie wojskowe dla Ukrainy;
E. mając na uwadze, że według szacunków UE zamroziła 300 mld EUR rezerw banku centralnego Rosji i 19 mld EUR środków należących do rosyjskich oligarchów, a Stany Zjednoczone i inni zachodni sojusznicy zablokowali lub zajęli ponad 58 mld USD w aktywach będących własnością Rosjan objętych sankcjami lub kontrolowanych przez takie osoby;
F. mając na uwadze, że w odpowiedzi na napaść Rosji na Ukrainę wiele przedsiębiorstw międzynarodowych postanowiło opuścić rynek rosyjski, jednak znaczna liczba przedsiębiorstw z siedzibą w UE i w państwach G-7, w szczególności w Niemczech, Francji, we Włoszech, w Grecji, Słowenii, Austrii i Hiszpanii, nadal prowadzi działalność i inwestuje w Rosji i tym samym wspiera rosyjską gospodarkę wojenną;
G. mając na uwadze, że aby móc odbudować swoją armię i kontynuować haniebną wojnę przeciw Ukrainie, Rosja potrzebuje chętnych osób i podmiotów z państw trzecich; mając na uwadze, że według wiarygodnych doniesień stale otrzymuje dostawy broni i sprzętu wojskowego nie tylko z Korei Północnej i Iranu, ale w coraz większym stopniu również z Chin;
H. mając na uwadze, że dziewięć lat od napaści Rosji na Ukrainę Raiffeisen, największy zachodni pożyczkodawca nadal działający pod rządami Putina, osiągnął prawie połowę swoich zysków z działalności w Rosji mimo wezwań do jej ograniczenia, a w 2022 r. odnotował znaczny wzrost zysków;
I. mając na uwadze, że systemy unikania sankcji są coraz bardziej zaawansowane, zwłaszcza w przypadku sprzedaży ropy, która pozostaje dla Rosji głównym źródłem finansowania wojny;
J. mając na uwadze, że od stycznia do września 2023 r. państwa UE importowały mniej więcej taką samą ilość rosyjskiego skroplonego gazu ziemnego (LNG) jak w tym samym okresie w poprzednim roku, a niektóre z nich zwiększyły import LNG o 40–50 %, natomiast niemieckie przedsiębiorstwa Technip i Linde odegrały kluczową rolę w realizacji przez Rosję projektu „Arctic LNG 2”, który USA dodały niedawno do swojego systemu sankcji;
K. mając na uwadze, że Rosja stworzyła tzw. ciemną flotę zbiornikowców olejowych, których eksploatacja jest możliwa bez zachodnich ubezpieczeń i innych usług, aby obejść pułap naftowy wprowadzony przez UE;
L. mając na uwadze, że Rosja jest w stanie zdobyć znaczną liczbę komponentów komputerowych niezbędnych do produkcji pocisków balistycznych i manewrujących, ponieważ wykorzystuje swój program kosmiczny (ROSCOSMOS) do nabywania technologii o zastosowaniach zarówno cywilnych, jak i wojskowych;
M. mając na uwadze, że liczne przedsiębiorstwa, np. w Serbii, Armenii, Kazachstanie, Turcji, Indiach i Chinach, są skłonne podjąć poważne ryzyko, aby zaspokoić zapotrzebowanie Rosji na towary zakazane na mocy sankcji UE;
N. mając na uwadze, że Rosja stworzyła alternatywne szlaki importu towarów podwójnego zastosowania – głównie przez Chiny, Turcję, Cypr i Zjednoczone Emiraty Arabskie – które stały się centrami eksportu, powtórnego eksportu i przeładunku zagranicznych technologii i sprzętu do Rosji; mając na uwadze, że wielkość takiego importu przekroczyła już poziom sprzed wojny; mając na uwadze, że na przykład wartość rosyjskiego importu mikroprocesorów i półprzewodników wzrosła z 1,82 mld USD w 2021 r. do 2,45 mld USD w 2022 r. (rok do roku);
O. mając na uwadze, że według niektórych źródeł w 2022 r. Rosja importowała bezzałogowe statki powietrzne z Chin, Hongkongu, Indii, Turcji i z państw UE, a mianowicie z Niderlandów i Niemiec;
P. mając na uwadze, że ponieważ sankcjami nie objęto rosyjskiego handlu zbożem, Kreml wykorzystał blokadę transportu zboża przez Morze Czarne, by agresywnie wyprzeć Ukrainę z jej tradycyjnych rynków i rozszerzyć strefę własnego eksportu, a także kontynuował wywóz zboża skradzionego z okupowanych terytoriów Ukrainy;
1. ponownie wyraża niezachwiane poparcie dla niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową i potwierdza, że polityka UE zakłada zwycięstwo Ukrainy w walce z inwazją i przywrócenie jej granic uznanych przez społeczność międzynarodową w 1991 r.; ponownie w najostrzejszych słowach potępia bezprawną, niczym niesprowokowaną i nieuzasadnioną wojnę napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie;
2. żąda, aby Rosja i jej pomocnicy zaprzestali wszelkich działań zbrojnych, zwłaszcza ludobójczych ataków na obszary mieszkalne i infrastrukturę cywilną, a także uprowadzania ukraińskich dzieci do Rosji i na Białoruś, oraz aby Rosja całkowicie i bezwarunkowo wycofała wszystkie swoje siły zbrojne, pomocników i sprzęt wojskowy z całego uznanego przez społeczność międzynarodową terytorium Ukrainy;
3. pochwala ostatni pakiet sankcji ogłoszony 2 listopada 2023 r. przez USA i wzywa do utrzymania ścisłej koordynacji środków ograniczających mających zmniejszyć zdolność Rosji do kontynuowania agresji;
4. apeluje, aby UE niezwłocznie przygotowała i wdrożyła nowy pakiet sankcji, który zwiększyłby i zapewnił skuteczność już obowiązujących środków ograniczających oraz utrudniłby Rosji i państwom trzecim obchodzenie tych środków, w szczególności przez:
a. wprowadzenie środków mających na celu zakłócenie wszystkich ogniw w łańcuchu dostaw dla rosyjskiej armii i wymierzonych w podmioty zewnętrzne, które starałyby się wspierać rosyjskie działania wojenne, np. produkcją dronów i pocisków;
b. wprowadzenie dodatkowych sankcji wymierzonych we wpływowe rosyjskie przedsiębiorstwa, w tym rosyjskie firmy nadal obecne na rynkach UE, takie jak Łukoil, przez ograniczenie współpracy UE z Moskwą w dziedzinie paliw jądrowych i objęcie sankcjami rosyjskiej Państwowej Agencji Energii Atomowej Rosatom;
c. zakaz importu rosyjskich diamentów i nałożenie sankcji na państwowe przedsiębiorstwo Alrosa, a także przez szerokie wprowadzenie wykorzystujących nowe technologie systemów śledzących pochodzenie diamentów;
d. skuteczniejsze egzekwowanie pułapów cen ropy naftowej i przestrzegania pułapu cenowego, w szczególności przez wprowadzenie wymogu, zgodnie z którym poświadczenia cen rosyjskich ładunków ropy naftowej mogą wydawać wyłącznie zatwierdzone podmioty znajdujące się na białej liście, oraz przez nałożenie na wszystkie zbiornikowce przemieszczające się przez europejskie wody terytorialne obowiązku posiadania odpowiedniego ubezpieczenia od wycieku ropy;
e. nałożenie pełnych sankcji na wszystkie rosyjskie przedsiębiorstwa naftowe i gazowe, w tym Gazprom, Gazpromneft, Rosneft, Surgutneftegas, Łukoil, Tatneft, Transneft, Sibur, Zarubezhneft i Novatek;
f. nałożenie pełnych sankcji na Gazprombank, który wcześniej nie był objęty sankcjami, aby ułatwić handel energią;
g. nałożenie pełnego opodatkowania na zachodnie przedsiębiorstwa naftowe i gazowe pozostające w Rosji;
h. wprowadzenie całkowitego zakazu importu LNG z Rosji oraz wszelkiej współpracy technologicznej w zakresie rozwoju i wspierania sektora LNG;
i. ograniczenie dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych i ich rozwoju w przyszłości, w tym zakaz utrzymania usług w chmurze, oraz rozszerzenie sankcji na podmioty i osoby, które finansują, badają, rozwijają lub importują zaawansowane technologie do Rosji;
j. zablokowanie dostępu Rosji do zachodnich usług związanych z polami naftowymi (OFS);
k. nałożenie sankcji na rosyjskie przedsiębiorstwa OFS;
l. współpracę z krajami OPEC+, aby nie dopuścić, by rosyjska gospodarka rozwijała się dzięki zyskom z eksportu ropy naftowej;
m. ograniczenie eksportu produktów podwójnego zastosowania dzięki ujednoliceniu definicji towarów uznawanych za mające podwójne zastosowanie oraz konsekwentne stosowanie ograniczeń we wszystkich jurysdykcjach;
n. bardziej rygorystyczne wydawanie zezwoleń na eksport i zwiększenie zdolności egzekwowania, ze szczególnym uwzględnieniem produktów objętych sankcjami, które są sprzedawane pośrednikom i krajom ściśle powiązanym z Rosją mogącym pełnić rolę pośredników dla rosyjskich przedsiębiorstw;
o. wydalenie Rosji lub zawieszenie jej członkostwa w organizacjach międzynarodowych, w tym w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, Światowej Organizacji Handlu, Światowej Organizacji Celnej czy Międzynarodowym Funduszu Walutowym, oraz blokowanie udziału Rosji w imprezach sportowych i kulturalnych;
p. nałożenie wtórnych sankcji na przedsiębiorstwa w państwach trzecich, które dostarczają Rosji towary wojskowe i produkty podwójnego zastosowania;
q. natychmiastowe wstrzymanie wszelkiej współpracy z Rosją w ramach programu kosmicznego oraz dostaw materiałów związanych z tym programem;
r. nałożenie pełnych sankcji na 10 największych rosyjskich banków: Sberbank, VTB, Gazprombank, Alfa-Bank, Rosselkhozbank, Moskiewski Bank Kredytowy, Bank Otkrytie, VEB, Promsvyazbank i Sovcombank;
s. ustalenie terminów wycofania się pozostałych banków zagranicznych z rynku rosyjskiego, w szczególności banku Raiffeisen, największego banku zachodniego nadal działającego w Rosji, oraz zagrożenie instytucjom z państw trzecich sankcjami wtórnymi w celu zlikwidowania luk prawnych;
t. współpracę z kluczowymi przedsiębiorstwami, które nadal eksportują towary do Rosji, oraz informowanie opinii publicznej o ich wykorzystywaniu w wojnie przeciwko Ukrainie, aby zachęcić te przedsiębiorstwa do stosowania modeli odpowiedzialności społecznej i proaktywnych środków mających powstrzymać transfer technologii;
u. nakładanie sankcji na pośredników i przedsiębiorstwa wykorzystywane jako strony trzecie do obchodzenia obecnego systemu sankcji;
5. ubolewa nad decyzją wielu przedsiębiorstw zachodnich o kontynuacji interesów z Federacją Rosyjską, co stawia pod znakiem zapytania gotowość ich rządów do oderwania się od gospodarki dyktatorskiego reżimu agresora; wzywa tych, którzy dotychczas wybierali zysk zamiast społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i zwykłej przyzwoitości publicznej, aby opuścili rynek rosyjski i wykorzystali okazję do zaangażowania się w plan odbudowy Ukrainy, który będzie największym projektem inwestycyjnym w Europie;
6. apeluje, aby właściwe organy badały najbardziej rażące naruszenia i karały ich sprawców, jak na przykład firmę Siemens za dostarczanie turbin na okupowany Krym i przedsiębiorstwa, które uczestniczyły w budowie mostu Kerczeńskiego; podkreśla, że przedsiębiorstwa naruszające sankcje UE powinny zostać odcięte od wszelkich funduszy UE i powinny w pełni współpracować w dochodzeniu i naprawić sytuację;
7. wzywa UE i państwa członkowskie do ściślejszej współpracy z partnerami międzynarodowymi, aby zapobiec dalszemu uchylaniu się przez Rosję od sankcji i naruszaniu kontroli eksportu w ich jurysdykcji; apeluje ponadto o dalszą koordynację działań z partnerami demokratycznymi, zwłaszcza z grupą G-7, i pochwala niedawne sankcje USA mające zakłócić łańcuch dostaw do Rosji produktów o najwyższym priorytecie;
8. apeluje, aby państwa członkowskie i Europejska Służba Działań Zewnętrznych wywarły presję na państwa trzecie, zwłaszcza te, które aspirują do członkostwa w UE lub zacieśnienia więzi z UE, by przestały pomagać Rosji obchodzić sankcje UE i by naciskały na przedsiębiorstwa, aby te zaprzestały współpracy z Federacją Rosyjską;
9. podkreśla, że również Białoruś musi stosować te środki ograniczające; zauważa, że pomimo licznych wezwań Białoruś nie wprowadziła sankcji nałożonych na Moskwę, stosuje niedopuszczalne akty przemocy wobec obywateli Białorusi, współpracuje z Rosją w napaści na Ukrainę i wraz z Rosją wykorzystuje migrację jako broń do celów politycznych i prowadzi działania hybrydowe wymierzone przeciw Unii Europejskiej;
10. ponownie wyraża głębokie przekonanie, że Rosja powinna zapłacić za odbudowę Ukrainy, ponieważ sprawca napaści powinien zapłacić za zbrodnie wojenne i ponieść koszty wszelkich szkód; ponawia w związku z tym apel do Komisji i państw członkowskich o przejęcie wiodącej roli w przygotowaniu wielostronnego mechanizmu nadzorowania, egzekwowania i wypłacania rosyjskich odszkodowań Ukrainie oraz umożliwienie wykorzystania w tym celu środków finansowych i aktywów zamrożonych w wyniku rosyjskiej inwazji;
11. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Biuru Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, Biuru Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, Międzynarodowemu Komitetowi Czerwonego Krzyża, Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu, a także prezydentowi, rządowi i parlamentowi Federacji Rosyjskiej oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Ukrainy.
- [1] Dz.U. L 161 z 29.5.2014, s. 3.