ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με τα 30 χρόνια από τη θέσπιση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης – περαιτέρω ώθηση στην πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ
8.12.2023 - (2023/2987(RSP))
σύμφωνα με το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού
Dacian Cioloş, Dacian Cioloş, Petras Auštrevičius, Nicola Beer, Bernard Guetta, Vlad Gheorghe, Nathalie Loiseau, Karen Melchior, Javier Nart, Dragoş Pîslaru, María Soraya Rodríguez Ramos, Ramona Strugariu, Dragoş Tudorache, Hilde Vautmans
εξ ονόματος της Ομάδας Renew
Βλ. επίσης την κοινή πρόταση ψηφίσματος RC-B9-0500/2023
B9‑0500/2023
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τα 30 χρόνια από τη θέσπιση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης – περαιτέρω ώθηση στην πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του για τη διεύρυνση της ΕΕ, τα Δυτικά Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη,
– έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδίως τα άρθρα 2, 4 παράγραφος 3, 7 και 49, και τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως τα άρθρα της που αφορούν τον σεβασμό, την προστασία και την προαγωγή της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση,
– έχοντας υπόψη τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κοπεγχάγης, της 21ης και 22ας Ιουνίου 1993, γνωστά και ως κριτήρια της Κοπεγχάγης,
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, της 29ης και 30ής Απριλίου 1997, σχετικά με την εφαρμογή αιρεσιμότητας, με σκοπό την ανάπτυξη μιας συνεκτικής στρατηγικής της ΕΕ για τις σχέσεις με τις χώρες της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων,
– έχοντας υπόψη τη δήλωση που εγκρίθηκε στη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 21 Ιουνίου 2003, σχετικά με την προοπτική των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων να ενταχθούν στην ΕΕ,
– έχοντας υπόψη τη σύστασή του, της 23ης Νοεμβρίου 2022, προς το Συμβούλιο, την Επιτροπή και τον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής/Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας σχετικά με τη νέα στρατηγική της ΕΕ για τη διεύρυνση[1],
– έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 22ας Νοεμβρίου 2023, σχετικά με προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την τροποποίηση των Συνθηκών[2],
– έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της 23ης Μαρτίου 2023, και της 29ης και της 30ής Ιουνίου 2023,
– έχοντας υπόψη τη συνολική στρατηγική της ΕΕ του 2016, η οποία ορίζει ότι μια αξιόπιστη πολιτική διεύρυνσης αποτελεί στρατηγική επένδυση στην ασφάλεια και την ευημερία της Ευρώπης, και έχει ήδη συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην ειρήνη σε περιοχές που είχαν πληγεί από ένοπλες συγκρούσεις,
– έχοντας υπόψη τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της προσήλωσης στη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
– έχοντας υπόψη την αίτηση της Ουκρανίας για προσχώρηση στην ΕΕ, της 28ης Φεβρουαρίου 2022, και την επακόλουθη χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας χώρας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 23 Ιουνίου 2022,
– έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 8ης Νοεμβρίου 2023, με τίτλο «Ανακοίνωση του 2023 σχετικά με την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ» (COM(2022)0690),
– έχοντας υπόψη το άρθρο 132 παράγραφος 2 του Κανονισμού του,
Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διεύρυνση είναι μία από τις πιο επιτυχημένες πολιτικές της Ένωσης, καθώς αντιπροσωπεύει μια στρατηγική, μελλοντοστραφή γεωπολιτική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα, τη συνεργασία και την ευημερία στην ευρωπαϊκή ήπειρο·
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι πριν από περισσότερα από 30 χρόνια, στις 21 και 22 Ιουνίου 1993, οι τότε δώδεκα αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συναντήθηκαν στην Κοπεγχάγη και ενέκριναν ένα σύνολο κριτηρίων για την προσχώρηση στην ΕΕ, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την οικονομία της αγοράς και την ικανότητα αποτελεσματικής εφαρμογής του κεκτημένου της ΕΕ·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ένωση βασίζεται στις αξίες της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες αποτελούν μέρος των κριτηρίων της Κοπεγχάγης και τις οποίες όλα τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να τηρούν ανά πάσα στιγμή· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μηχανισμός της ΕΕ για το κράτος δικαίου σχεδιάστηκε για να διασφαλίσει την αποτελεσματική και συνεκτική προστασία του κράτους δικαίου σε όλα τα κράτη μέλη·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διεύρυνση είναι μια αμοιβαία επωφελής διαδικασία που έχει προωθήσει αποτελεσματικά ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις και έχει ενθαρρύνει τον δημοκρατικό μετασχηματισμό στις υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι προηγούμενες διευρύνσεις ενίσχυσαν επιτυχώς την ενιαία αγορά, προώθησαν την οικονομική ανάπτυξη και τόνωσαν την παγκόσμια επιρροή της ΕΕ·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ πρέπει να αντλήσει σημαντικά διδάγματα από προηγούμενες διευρύνσεις, οι οποίες κατέδειξαν την ανάγκη για ενισχυμένη αιρεσιμότητα, πλήρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, αποτελεσματικούς μηχανισμούς παρακολούθησης και πλήρη ευθυγράμμιση των υποψήφιων και δυνάμει υποψήφιων χωρών με τους στόχους και τις δράσεις της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διεύρυνση και η εμβάθυνση της ΕΕ αποτελούν παράλληλες διαδικασίες και ότι είναι σημαντικό να προχωρήσουν παράλληλα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεταρρύθμιση των δομών διακυβέρνησης της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του εξορθολογισμού των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, είναι ήδη αναγκαία στην τρέχουσα σύνθεση της ΕΕ και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ορθή και αποτελεσματική λειτουργία μιας διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεταρρύθμιση και η βελτίωση της λειτουργίας της ΕΕ είναι προς το συμφέρον τόσο των τωρινών όσο και των μελλοντικών κρατών μελών·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει αλλάξει σημαντικά το γεωπολιτικό τοπίο και έχει δώσει νέα γεωστρατηγική σημασία στη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς ενισχύει περαιτέρω τη σημασία και τον επείγοντα χαρακτήρα της πολιτικής διεύρυνσης της ΕΕ ως στρατηγικού εργαλείου για την προστασία και την προώθηση της ειρήνης, της ασφάλειας, της σταθερότητας, της συνεργασίας και των δημοκρατικών αξιών στην ευρωπαϊκή ήπειρο·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα της πολιτικής διεύρυνσης εξαρτώνται από την αποτελεσματική πολιτική βούληση και δέσμευση που επιδεικνύουν οι υποψήφιες χώρες, καθώς και από την ικανότητα της ΕΕ να διασφαλίσει μια δίκαιη, αυστηρή και διαφανή διαδικασία προσχώρησης, αναγνωρίζοντας παράλληλα τις μοναδικές συνθήκες και την πρόοδο κάθε υποψήφιας χώρας· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό θα πρέπει να συνδυάζει μια έντονη εστίαση στα θεμελιώδη ζητήματα —το κράτος δικαίου, τα δημοκρατικά πρότυπα, τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις— καθώς και στην ευθυγράμμιση του προσανατολισμού προς την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια με τη σταδιακή εισαγωγή των υποψήφιων χωρών σε διάφορους τομείς της ΕΕ, προκειμένου να διατηρηθεί η δυναμική των μεταρρυθμίσεων και να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να διαπιστώσουν εγκαίρως τα οφέλη της διεύρυνσης· λαμβάνοντας υπόψη ότι η απουσία προόδου θα πρέπει να καταστήσει αναστρέψιμη τη σταδιακή τομεακή εισαγωγή, προκειμένου να ενισχυθεί η αξιοπιστία της διαδικασίας·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης θα πρέπει να συνυπολογίζουν τις εν εξελίξει συζητήσεις σχετικά με το μέλλον των πολιτικών της ΕΕ, ώστε οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται από τις υποψήφιες χώρες να είναι συνεπείς και να τις βοηθούν να προετοιμαστούν επαρκώς για τις πολιτικές της ΕΕ σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αποτελεσματική και διαρκής επικοινωνία και οι επαφές με τους πολίτες τόσο στα κράτη μέλη της ΕΕ όσο και στις υποψήφιες χώρες είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της δημόσιας στήριξης στη διαδικασία διεύρυνσης·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ικανότητα της ΕΕ να αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, οι κίνδυνοι για την κυβερνοασφάλεια και οι απειλές κατά της δημόσιας υγείας θα ενισχυθεί με την ενσωμάτωση των υποψήφιων χωρών στο ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικής·
1. εκφράζει τη σθεναρή προσήλωσή του στην πολιτική διεύρυνσης ως βασικό μέσο για την προώθηση της ειρήνης, της ασφάλειας, της σταθερότητας, της συνεργασίας και των κοινών αξιών στην Ευρώπη, καθώς και στα κριτήρια της Κοπεγχάγης, τα οποία αποτελούν το βασικό σύνολο κριτηρίων για την προσχώρηση στην ΕΕ·
2. επαναβεβαιώνει τη προσήλωσή του στη μελλοντική προσχώρηση των υποψήφιων χωρών στην ΕΕ· πιστεύει ότι η διεύρυνση της ΕΕ θα αποτελούσε γεωστρατηγική επένδυση σε μια ενωμένη και ισχυρή Ευρώπη·
3. εκφράζει την ικανοποίησή του για τη δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τη διεύρυνση του 2023 και τη θετική σύσταση της Επιτροπής για έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης με την Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας· καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να πράξει αναλόγως και να αποφασίσει σχετικά με την έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης με τις δύο χώρες κατά τη σύνοδό του τον Δεκέμβριο του 2023· χαιρετίζει τις προσπάθειες των αρχών των υποψήφιων χωρών να προωθήσουν το μεταρρυθμιστικό τους πρόγραμμα και τις ενθαρρύνει να εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να σημειωθεί η πρόοδος που απαιτείται για την προσχώρηση στην ΕΕ, σύμφωνα με τις συστάσεις της Επιτροπής·
4. καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να ενισχύσουν την ικανότητα της ΕΕ για δράση, μεταρρυθμίζοντας τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, μεταξύ άλλων με την καθιέρωση της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία, και διασφαλίζοντας την αποτελεσματική λειτουργία μιας διευρυμένης Ένωσης στο σύνολό της, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης με τις υποψήφιες χώρες, ώστε η ΕΕ να είναι έτοιμη να υποδεχθεί νέα μέλη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος· ζητεί έναν διεξοδικό και χωρίς αποκλεισμούς διάλογο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ με σκοπό τη διευθέτηση των διαφορών που υφίστανται μεταξύ των κρατών που υποστηρίζουν τη διεύρυνση και των επιφυλακτικών κρατών, μέσω του οποίου θα προωθείται η επίτευξη συναίνεσης που θα αναγνωρίζει την ανάγκη τόσο για διεύρυνση όσο και για μεταρρύθμιση των Συνθηκών·
5. υπογραμμίζει ότι η προσχώρηση στην ΕΕ πρέπει πάντα να είναι μια αξιοκρατική διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας κάθε υποψήφιος αξιολογείται με βάση τις επιδόσεις του όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, ιδίως εκείνων που διασφαλίζουν τον πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου· τονίζει την απόλυτη προτεραιότητα της ενίσχυσης του κράτους δικαίου —το οποίο παραμένει μία από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις για την προσχώρησης στην ΕΕ— σε όλες τις υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η διεύρυνση της ΕΕ ενισχύει μάλλον παρά αποδυναμώνει την ΕΕ και την ενιαία αγορά της·
6. καλεί την Επιτροπή να διασφαλίσει τη συνεχή αποτελεσματικότητα, δικαιοσύνη και διαφάνεια της διαδικασίας προσχώρησης, μεταξύ άλλων κατά την αξιολόγηση της προόδου των υποψηφίων όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης·
7. επαναλαμβάνει την έκκλησή του προς την Επιτροπή να αξιολογήσει επισήμως τις υποψήφιες για προσχώρηση χώρες στο πλαίσιο του μηχανισμού της ΕΕ για το κράτος δικαίου, με στόχο να δοθεί μια αντικειμενική και σαφής εικόνα της τρέχουσας κατάστασης, ώστε να προλαμβάνονται η συνεχιζόμενη έλλειψη προόδου, οι σοβαρές ελλείψεις και η οπισθοδρόμηση· επαναλαμβάνει, παράλληλα, την έκκλησή του προς την Επιτροπή να δημιουργήσει άμεση σύνδεση μεταξύ των ετήσιων εκθέσεων για το κράτος δικαίου, μεταξύ άλλων πηγών, και του μηχανισμού για την αιρεσιμότητα όσον αφορά το κράτος δικαίου·
8. πιστεύει ακράδαντα ότι η ευθυγράμμιση με τους στόχους και τη δράση της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ αποτελεί θεμελιώδη απαίτηση για τις υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες· καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να επιταχύνουν την ένταξη χωρών που επιδεικνύουν στρατηγικό προσανατολισμό και αταλάντευτη προσήλωση στις ενωσιακές μεταρρυθμίσεις, στην εδραίωση της δημοκρατίας, στις θεμελιώδεις αξίες και στην ευθυγράμμιση της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας·
9. καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να συμμετάσχουν ενεργά στην επίλυση των συγκρούσεων και στην προώθηση σχέσεων καλής γειτονίας στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και της ανατολικής εταιρικής σχέσης, και να συνεχίσουν να διαδραματίζουν προορατικό ρόλο στην επίλυση εκκρεμών διμερών ζητημάτων και στην προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας μεταξύ των υποψήφιων χωρών·
10. επαναλαμβάνει την έκκλησή του για καινοτόμο, συμπληρωματική και ευέλικτη διασύνδεση μεταξύ της εφαρμογής των τρεχουσών συμφωνιών, όπως είναι οι συμφωνίες σύνδεσης και η διαδικασία διαπραγματεύσεων προσχώρησης, οι οποίες θα επιτρέψουν τη σταδιακή ενσωμάτωση των υποψήφιων χωρών στην ενιαία αγορά της ΕΕ, με βάση σχέδιο δράσης προτεραιότητας και σχετικά τομεακά προγράμματα και με την παροχή πρόσβασης στα σχετικά κονδύλια της ΕΕ, έτσι ώστε οι πολίτες των υποψήφιων χωρών να μπορέσουν να αποκομίσουν τα οφέλη της προσχώρησης ήδη διαρκούσης της διαδικασίας και όχι μόνο μετά την ολοκλήρωσή της· θεωρεί ότι αυτή η σταδιακή προσχώρηση σε κονδύλια και προγράμματα της ΕΕ πρέπει να είναι αναστρέψιμη σε περίπτωση που μια υποψήφια χώρα δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις της·
11. καλεί την Επιτροπή να προσαρμόσει τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης ώστε να ληφθούν υπόψη οι εν εξελίξει συζητήσεις και οι μακροπρόθεσμες μεταρρυθμιστικές προοπτικές για τις πολιτικές της ΕΕ·
12. ενθαρρύνει την Επιτροπή να διερευνήσει καινοτόμους μηχανισμούς συνεργασίας με τις υποψήφιες χώρες, συμπεριλαμβανομένων κοινών επενδυτικών πρωτοβουλιών, ερευνητικής συνεργασίας και εκπαιδευτικών ανταλλαγών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν κοινές προκλήσεις·
13. καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να εντατικοποιήσουν τη συμμετοχή του κοινού και να βελτιώσουν τις προσπάθειες στρατηγικής επικοινωνίας για την ενημέρωση και τη συμμετοχή των πολιτών τόσο στα κράτη μέλη της ΕΕ όσο και στις υποψήφιες χώρες σχετικά με τα οφέλη και τις προκλήσεις της πολιτικής διεύρυνσης· καλεί τις αρχές των υποψηφίων για προσχώρηση χωρών να συμβάλλουν πλήρως στις προσπάθειες αυτές·
14. καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να συνεχίσουν να στηρίζουν τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας και την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, όπως και την κοινωνία των πολιτών, στις υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες, και να τις στηρίζουν στον αγώνα τους κατά της χειραγώγησης πληροφοριών και των εξωτερικών κακόβουλων παρεμβάσεων, προκειμένου να ενισχυθούν οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι δημοκρατικές αξίες·
15. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, στον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής / Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των υποψήφιων για προσχώρηση χωρών.
- [1] ΕΕ C 167 της 11.5.2023, σ. 105.
- [2] Κείμενα που εγκρίθηκαν, P9_TA(2023)0427.