PROJEKT REZOLUCJI w sprawie trzydziestolecia kryteriów kopenhaskich: nowy impuls dla polityki rozszerzenia UE
8.12.2023 - (2023/2987(RSP))
zgodnie z art. 132 ust. 2 Regulaminu
Dacian Cioloş, Dacian Cioloş, Petras Auštrevičius, Nicola Beer, Bernard Guetta, Vlad Gheorghe, Nathalie Loiseau, Karen Melchior, Javier Nart, Dragoş Pîslaru, María Soraya Rodríguez Ramos, Ramona Strugariu, Dragoş Tudorache, Hilde Vautmans
w imieniu grupy Renew
Patrz też projekt wspólnej rezolucji RC-B9-0500/2023
B9‑0500/2023
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie trzydziestolecia kryteriów kopenhaskich: nowy impuls dla polityki rozszerzenia UE
Parlament Europejski,
– uwzględniając poprzednie rezolucje dotyczące rozszerzenia UE, Bałkanów Zachodnich i Europy Wschodniej,
– uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 2, art. 4 ust. 3, art. 7 i art. 49, oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego artykuły dotyczące poszanowania, ochrony i wspierania demokracji, praworządności i praw podstawowych w Unii,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
– uwzględniając konkluzje prezydencji z posiedzenia Rady Europejskiej w Kopenhadze 21 i 22 czerwca 1993 r., zwane również „kryteriami kopenhaskimi”,
– uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady do Spraw Ogólnych, które odbyło się 29 i 30 kwietnia 1997 r., dotyczące stosowania zasady warunkowości z myślą o opracowaniu spójnej strategii UE w zakresie stosunków z krajami Bałkanów Zachodnich,
– uwzględniając deklarację przyjętą podczas szczytu UE–Bałkany Zachodnie w Salonikach 21 czerwca 2003 r., dotyczącą perspektywy przystąpienia krajów Bałkanów Zachodnich do UE,
– uwzględniając swoje zalecenie z dnia 23 listopada 2022 r. dla Rady, Komisji i wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie nowej strategii rozszerzenia UE[1],
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 22 listopada 2023 r. w sprawie wniosków Parlamentu Europejskiego w sprawie zmiany traktatów[2],
– uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej z dni 23 i 24 czerwca 2022 r. oraz 29 i 30 czerwca 2023 r.,
– uwzględniając globalną strategię UE z 2016 r., w której stwierdza się, że wiarygodna polityka rozszerzenia stanowi strategiczną inwestycję w bezpieczeństwo i dobrobyt Europy oraz że przyczyniła się już w znacznym stopniu do zapewnienia pokoju na obszarach dawniej ogarniętych wojną,
– uwzględniając podstawowe zasady Unii Europejskiej, w tym zaangażowanie na rzecz demokracji, praworządności i poszanowania praw człowieka,
– uwzględniając wniosek o członkostwo w UE złożony przez Ukrainę 28 lutego 2022 r., a następnie przyznanie jej przez Radę Europejską statusu kraju kandydującego 23 czerwca 2022 r.,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 listopada 2023 r. pt. „Komunikat w sprawie polityki rozszerzenia UE w 2023 r.” (COM(2023)0690),
– uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że polityka rozszerzenia jest jedną z najskuteczniejszych polityk unijnych i że pozostaje strategiczną i przyszłościową inwestycją geopolityczną w pokój, bezpieczeństwo, stabilność, współpracę i dobrobyt na kontynencie europejskim;
B. mając na uwadze, że ponad 30 lat temu – 21 i 22 czerwca 1993 r. – dwanaścioro ówczesnych szefów państw i rządów UE spotkało się w Kopenhadze i przyjęło zestaw kryteriów członkostwa w UE, w tym kryteriów dotyczących demokracji, praworządności, praw człowieka, gospodarki rynkowej i zdolności do skutecznego wdrażania dorobku prawnego UE;
C. mając na uwadze, że Unia opiera się na wartościach demokracji, praworządności i poszanowania praw człowieka, które są częścią kryteriów kopenhaskich i których wszystkie państwa członkowskie mają obowiązek zawsze przestrzegać; mając na uwadze, że unijny mechanizm praworządności zaprojektowano, aby zapewnić skuteczną i spójną ochronę praworządności we wszystkich państwach członkowskich;
D. mając na uwadze, że rozszerzenie jest korzystnym dla wszystkich procesem, który skutecznie promuje kompleksowe reformy i wspiera transformację demokratyczną w krajach kandydujących i potencjalnych krajach kandydujących; mając na uwadze, że poprzednie rundy rozszerzenia skutecznie umocniły jednolity rynek, sprzyjały wzrostowi gospodarczemu i zwiększyły globalny wpływ UE;
E. mając na uwadze, że UE musi wyciągnąć ważne wnioski z poprzednich rozszerzeń, które wskazują na potrzebę zwiększenia warunkowości, pełnego wdrożenia reform, skutecznych mechanizmów monitorowania oraz całkowitego dostosowania się krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących do celów i działań polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE;
F. mając na uwadze, że rozszerzanie i pogłębienie UE to równoległe procesy i konieczne jest, aby przebiegały one wspólnie; mając na uwadze, że reforma struktur zarządzania UE, w tym usprawnienie procedur decyzyjnych, jest potrzebna już przy obecnym składzie UE i stanowi warunek konieczny prawidłowego i skutecznego funkcjonowania rozszerzonej Unii Europejskiej; mając na uwadze, że zreformowanie i lepsze funkcjonowanie UE leży w interesie zarówno obecnych, jak i przyszłych państw członkowskich;
G. mając na uwadze, że rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie głęboko przeobraziła krajobraz geopolityczny i nadała nowe znaczenie geostrategiczne rozszerzeniu Unii Europejskiej, zwiększając jeszcze znaczenie i pilny charakter polityki rozszerzenia UE jako strategicznego narzędzia ochrony i wspierania pokoju, bezpieczeństwa, stabilności, współpracy i wartości demokratycznych na kontynencie europejskim;
H. mając na uwadze, że wiarygodność i skuteczność polityki rozszerzenia zależy od faktycznej woli politycznej i zaangażowania krajów kandydujących, a także od zdolności UE do zapewnienia sprawiedliwego, rygorystycznego i przejrzystego procesu akcesyjnego, przy jednoczesnym uznaniu specyficznej sytuacji i indywidualnych postępów poszczególnych krajów kandydujących; mając na uwadze, że w tym celu należy położyć silny nacisk na kwestie fundamentalne – praworządność, standardy demokratyczne, podstawowe prawa i wolności oraz reformy gospodarcze – a także na dostosowanie polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa do stopniowego wprowadzania krajów kandydujących do różnych obszarów działalności UE, aby utrzymać dynamikę reform i aby obywatele mogli wcześnie dostrzec korzyści płynące z rozszerzenia; mając na uwadze, że przy braku postępów stopniowe i wprowadzanie do poszczególnych obszarów działalności UE powinno być odwracalne, aby zwiększyć wiarygodność procesu;
I. mając na uwadze, że w negocjacjach akcesyjnych należy uwzględnić trwające refleksje o przyszłości polityki UE, tak aby reformy wdrażane przez kraje kandydujące były spójne i pomagały im odpowiednio przygotować się na perspektywę długoterminowej realizacji polityki UE;
J. mając na uwadze, że aby utrzymać poparcie społeczne dla procesu rozszerzenia, niezbędna jest skuteczna i stała komunikacja z obywatelami oraz docieranie do nich, zarówno w państwach członkowskich UE, jak i w krajach kandydujących;
K. mając na uwadze, że włączenie krajów kandydujących do europejskich ram polityki ułatwiłoby UE sprostanie wyzwaniom takim jak zmiana klimatu, ryzyko w cyberprzestrzeni i zagrożenia dla zdrowia publicznego;
1. wyraża zdecydowane zaangażowanie na rzecz polityki rozszerzenia jako kluczowego instrumentu wspierania pokoju, bezpieczeństwa, stabilności, współpracy i wspólnych wartości w Europie oraz na rzecz kryteriów kopenhaskich, które są kluczowym zestawem kryteriów członkostwa w UE;
2. potwierdza poparcie dla przyszłego członkostwa krajów kandydujących w UE; uważa, że rozszerzenie Unii stanowiłoby geostrategiczną inwestycję w zjednoczoną i silną Europę;
3. z zadowoleniem przyjmuje pakiet rozszerzeniowy Komisji z 2023 r. oraz jej pozytywne zalecenie, aby rozpocząć negocjacje akcesyjne z Ukrainą i Republiką Mołdawii; apeluje do Rady Europejskiej, aby na posiedzeniu w grudniu 2023 r. podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z tymi dwoma krajami; z zadowoleniem przyjmuje starania władz krajów kandydujących o przyspieszenie programu reform i zachęca je, aby podwoiły wysiłki pozwalające im osiągnąć postępy na drodze do członkostwa w UE, zgodnie z zaleceniami Komisji;
4. apeluje do UE i jej państw członkowskich, aby – równolegle z negocjacjami akcesyjnymi z krajami kandydującymi – zwiększyły zdolności UE do działania, reformując proces decyzyjny, w tym wprowadzając głosowanie większością kwalifikowaną, oraz zapewniając skuteczne funkcjonowanie rozszerzonej Unii jako całości, dzięki czemu UE będzie gotowa przyjąć nowych członków w rozsądnym terminie; apeluje o kompleksowy i pluralistyczny dialog między państwami członkowskimi UE w celu pogodzenia różnic między państwami popierającymi rozszerzenie a państwami mu przeciwnymi, sprzyjający wypracowaniu konsensusu uznającego potrzebę zarówno rozszerzenia, jak i reformy traktatów;
5. mając na uwadze, że przystąpienie do UE musi zawsze być procedurą opartą na osiągnięciach, w której każdego kandydata ocenia się pod kątem spełnienia kryteriów kopenhaskich, a zwłaszcza kryteriów gwarantujących pełne poszanowanie praw człowieka, demokracji i praworządności; podkreśla absolutny priorytet, jakim jest wzmocnienie praworządności, które pozostaje jednym z najważniejszych warunków członkostwa w UE, we wszystkich krajach kandydujących i potencjalnych krajach kandydujących, aby zagwarantować, że rozszerzenie UE wzmocni, a nie osłabi UE i jej jednolity rynek;
6. apeluje do Komisji o zapewnienie ciągłej skuteczności, sprawiedliwości i przejrzystości procesu akcesyjnego, w tym przy ocenie postępów kandydatów w spełnianiu kryteriów kopenhaskich;
7. ponawia apel do Komisji o formalną ocenę krajów przystępujących w ramach unijnego mechanizmu praworządności i sprawozdawczości, aby uzyskać obiektywny i jasny obraz sytuacji oraz zapobiec stałemu brakowi postępów, poważnym niedociągnięciom i regresowi; jednocześnie ponownie apeluje do Komisji o stworzenie bezpośredniego powiązania między m.in. rocznymi sprawozdaniami na temat praworządności a mechanizmem warunkowości w zakresie praworządności;
8. jest głęboko przekonany, że absolutną koniecznością jest dostosowanie się krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących do celów i działań polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE; apeluje do UE i jej państw członkowskich o przyspieszenie integracji krajów, które wykazują strategiczne ukierunkowanie i niezachwiane zaangażowanie na rzecz reform związanych z UE, konsolidacji demokratycznej, podstawowych wartości oraz dostosowania polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;
9. apeluje do UE i jej państw członkowskich, aby aktywnie zaangażowały się w rozwiązywanie konfliktów i propagowały stosunki dobrosąsiedzkie na Bałkanach Zachodnich i w regionie Partnerstwa Wschodniego oraz aby dalej odgrywały czynną rolę w rozwiązywaniu nierozstrzygniętych kwestii dwustronnych i promowaniu współpracy regionalnej między krajami kandydującymi;
10. ponownie apeluje o innowacyjną, uzupełniającą i elastyczną interakcję między wdrażaniem obecnych umów, takich jak układy o stowarzyszeniu, a procesem negocjacji akcesyjnych, aby umożliwić stopniową integrację krajów kandydujących z jednolitym rynkiem UE, w oparciu o plan działań priorytetowych i odpowiednie programy sektorowe, oraz zapewnić dostęp do odpowiednich funduszy UE, co umożliwi obywatelom krajów kandydujących czerpanie korzyści z przystąpienia w trakcie całego procesu, a nie tylko po jego zakończeniu; uważa, że to stopniowe przystępowanie do funduszy i programów UE musi być odwracalne, jeżeli kraj kandydujący nie zdoła wypełnić swoich zobowiązań;
11. apeluje do Komisji o dostosowanie negocjacji akcesyjnych w celu uwzględnienia trwających refleksji i długoterminowych perspektyw reform polityki UE;
12. zachęca Komisję do zbadania innowacyjnych mechanizmów współpracy z krajami kandydującymi, w tym wspólnych inicjatyw inwestycyjnych, współpracy badawczej i wymiany edukacyjnej, aby sprostać wspólnym wyzwaniom;
13. apeluje do UE i jej państw członkowskich, aby znacznie zwiększyły zaangażowanie społeczne i poprawiły działania w zakresie komunikacji strategicznej w celu informowania obywateli zarówno w państwach członkowskich UE, jak i w krajach kandydujących o korzyściach i wyzwaniach związanych z polityką rozszerzenia oraz w celu zaangażowania ich na rzecz tej polityki; apeluje do władz krajów przystępujących do UE, aby maksymalnie zaangażowały się w te wysiłki;
14. apeluje do UE i jej państw członkowskich o dalsze propagowanie umiejętności korzystania z mediów i niezależności mediów, a także społeczeństwa obywatelskiego, w krajach kandydujących i potencjalnych krajach kandydujących oraz o wspieranie ich w walce z manipulacją informacjami i z wrogą obcą ingerencją, aby wzmocnić demokratyczne instytucje i wartości;
15. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rządom i parlamentom krajów przystępujących.
- [1] Dz.U. C 167 z 11.5.2023, s. 105.
- [2] Teksty przyjęte, P9_TA(2023)0427.