Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τρίτη 5 Σεπτεμβρίου 2000 - Στρασβούργο

14. Κοινωνικο-οικονομική κατάσταση των φοιτητών του προγράμματος ERASMUS

  Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση της εκθέσεως (A5-0199/2000) του κ. M. Heaton-Harris, εξ ονόματος της Επιτροπής Πολιτισμού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενημέρωσης και Αθλητισμού, σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής: “Έρευνα σχετικά με την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση των φοιτητών του προγράμματος Erasmus” [COM(2000) 4 - C5-0146/2000 - 2000/2089(COS)].

  Heaton-Harris (PPE-DE), εισηγητής. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, δε συμβαίνει συχνά ένας πολιτικός του δικού μου διαμετρήματος να μιλά ενώπιον ενός τόσο πολυπληθούς και πυκνού ακροατηρίου. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διερμηνείς που παρέμειναν. Καταλαβαίνω ότι η ομιλία μου διέρρευσε στα υπόλοιπα μέλη του Κοινοβουλίου εκ των προτέρων, εξ ου και η μαζική εξαφάνισή τους.

Πολλοί από τους διερμηνείς, είμαι βέβαιος, θα ήθελαν να είχαν παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα Erasmus όταν μάθαιναν τις γλώσσες τους και σπούδαζαν στο πανεπιστήμιο. Εγώ, ως βρετανός συντηρητικός, συχνά ψέγω – και είναι τόσο εύκολο να βρω ψόγο – πολλά από τα προγράμματα που οργανώνονται και πληρώνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο έχω μια αδυναμία για το Erasmus γιατί είναι πολύ δύσκολο να βρω ψόγο στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Φαίνεται να επιτυγχάνει ορισμένα από τα αποτελέσματα που προσδοκεί να πετύχει.

Η έρευνα αυτή, που διεξήχθη το 1998, είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα. Ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι τόσοι πολλοί φοιτητές, πράγματι, μπήκαν στον κόπο να συμπληρώσουν μια αίτηση και να την στείλουν στην Επιτροπή. Το μοναδικό πρόβλημα υποθέτω με τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ότι μας κατατέθηκαν αφότου είχαμε λάβει τις αποφάσεις για το πρόγραμμα Σωκράτης ΙΙ και για τα τμήματά του που έχουν να κάνουν με το Erasmus. Θα μπορούσαμε να είχαμε αποκομίσει πολύ χρήσιμες πληροφορίες από την εν λόγω έρευνα για την κοινωνικοοικονομική κατάσταση των φοιτητών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα Erasmus εκείνη την εποχή.

Υπάρχουν ορισμένοι άκρως ενδιαφέροντες αριθμοί και στοιχεία. Θα μπορούσα να σας κάνω να πλήξετε αναφέροντάς τα, αλλά περιέχονται όλα στις αιτιολογικές σκέψεις της έκθεσης και στην ίδια την έκθεση της Επιτροπής. Υπάρχουν, όμως, ορισμένα στοιχεία τα οποία με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα. Χωρίς αμφιβολία, από τα άτομα που συμμετείχαν στο πρόγραμμα Erasmus και έλαβαν τον κόπο να απαντήσουν στο ερωτηματολόγιο, το 98% βρήκε ότι το πρόγραμμα ήταν εξαιρετικά θετικό ή τουλάχιστον πολύ θετικό. Το 91% ήταν εντελώς ξετρελαμένοι με τα όσα τους συνέβησαν κατά το πρόγραμμα. Είναι κρίμα ότι το 57% πέρασε οικονομικές δυσκολίες εξαιτίας των σπουδών τους μέσω του Erasmus. Είναι να αναρωτιέται κανείς όταν μόνο τα μισά χρήματα χρησιμοποιούνται για την κατάληψη των θέσεων Erasmus (οι μισές μένουν κενές στο τέλος κάθε έτους) αν τα χρήματα θα μπορούσαν να διανεμηθούν εκ νέου εντός του Erasmus.

Όταν κατέθεσα αρχικά την έκθεσή μου, πρότεινα ορισμένες ακανθώδεις ιδέες για να δω εάν κανείς νοιαζόταν πραγματικά να διαβάσει τι συνέβαινε. Ευτυχώς, δυο ή τρεις βουλευτές (και η ίδια η Επιτροπή) όντως τις διάβασαν. Ορισμένοι παρατήρησαν μερικά όχι ιδιαίτερα σημαωτικά σημεία που στη συνέχεια αναγκάστηκα να αποσύρω. Ένα, όμως, που ακόμη περιέχεται στην έκθεσή μου, στο σημείο 4, το οποίο θα ήθελα να υπογραμμίσω, είναι το τμήμα που καταδικάζει οποιαδήποτε εσωτερική διάκριση που γίνεται στα κράτη μέλη. Εάν αντιμετωπίζατε δυσκολίες να παρακολουθήσετε ανώτατες σπουδές στην Αυστρία, για παράδειγμα, επειδή ανήκετε σε κάποια συγκεκριμένη φυλή, θα ξεσηκωνόταν ο κόσμος. Όμως, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει στη δική μου χώρα αυτή τη στιγμή, όταν άγγλοι φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη Σκωτία τιμωρούνται οικονομικά από την κυβέρνηση της Σκωτίας.

Οπότε ήθελα, πραγματικά, αυτό να παραμείνει στην έκθεσή μου. Το έκρυψα επιμελώς και έμεινε σχεδόν απαρατήρητο μέχρι τώρα και θα ήθελα να το αποκαλύψω στους ελάχιστους ανθρώπους που βρίσκονται εδώ απόψε. Προσμένω με χαρά τους συναδέρφους μου από το Νέο Εργατικό Κόμμα να ψηφίσουν επί του συγκεκριμένου θέματος. Φαντάζομαι είναι λιγάκι αργά να ζητήσουμε επί μέρους ψηφοφορία.

Υπέβαλα, επίσης, δυο τροπολογίες. Η μία είναι βελτιωτική ως προς τη στίξη και ορισμένα σημεία γραμματικής στο συγκεκριμένο απόσπασμα του σημείου 4, η δεύτερη αφορά το σημείο 6. Στο στάδιο εξέτασης της παρούσας έκθεσης στην επιτροπή, προστέθηκε ένα τμήμα προτάσεως που έλεγε: “είναι της γνώμης ότι τα πορίσματα της μελέτης θα έπρεπε να αποτελέσουν αφορμή για την επανεξέταση των εθνικών πολιτικών στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης";. Δεν πιστεύω ότι είναι καθήκον της παρούσας έκθεσης, αυτής της περίστασης ή της Επιτροπής να ζητήσει κάτι τέτοιο. Συνεπώς, υπέβαλα τροπολογία για απάλειψη αυτής της πρότασης. Μια τρίτη τροπολογία που κατέθεσα αλλάζει μόνο μια λέξη στο αγγλικό κείμενο από “λυπάται” σε “σημειώνει”.

Πραγματικά, χάρηκα που συνεργάστηκα με την Επιτροπή και με όλους όσους με βοήθησαν. Θα ήθελα να ολοκληρώσω ευχαριστώντας όσους με βοήθησαν με την ανά χείρας έκθεση, ειδικά την ερευνήτριά μου, κ. Nicky Smith, που ανέλυσε με κόπο όλες τις στατιστικές μία μία. Επικοινωνήσαμε με όλα τα πανεπιστήμια και όλους τους αντιπρυτάνεις στο ΗΒ και σε πολλά άλλα μέρη σε όλη την Ευρώπη για να ζητήσουμε τις παρατηρήσεις τους επί της έκθεσης. Τη συνιστώ στο Σώμα.

  Prets (PSE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Επίτροπε, Σωστά ειπώθηκε ότι έχει περάσει η ώρα και ελάχιστοι έχουν παραμείνει στην αίθουσα. Ωστόσο, κύριε συνάδελφε, δε θα πρέπει να εκπλήττεστε. Αυτό δε συμβαίνει, ευτυχώς, μόνο όταν συζητώνται ζητήματα πολιτισμού και εκπαίδευσης, αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς. Πιστεύω βέβαια - όπως είπατε ήδη και εσείς – ότι η ποιότητα μιλά από μόνη της. Παρουσιάσατε εν συντομία ο ίδιος την έκθεση και τις τροπολογίες σας.

Είμαι Αυστριακή και γνωρίζω εκ πείρας ότι στη χώρα μου υπάρχει πρόσβαση σε όλους τους κλάδους σπουδών και στα πανεπιστήμια. Δεν έχουμε επίσης εθνικά προβλήματα, αυτό θα ήθελα να το υπογραμμίσω. Στο σημείο αυτό δεν υπολειπόμαστε της Αγγλίας, ή σωστότερα της Μεγάλης Βρετανίας.

Θα ήθελα να αναφερθώ στο πρόγραμμα Erasmus, το οποίο ως γνωστό αποτελεί τμήμα του προγράμματος Σωκράτης. Θα ήθελα λοιπόν να πω ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό – όπως βλέπουμε από το γεγονός ότι δεν εκπονήθηκε μόνο ένα πρόγραμμα αλλά κρίθηκε αναγκαίο να υπάρχουν αξιολογήσεις στα πλαίσια αυτά - να αναρωτηθούμε για την αποτελεσματικότητα της προσφοράς και να πραγματοποιήσουμε μία αξιολόγηση των πόρων, προκειμένου να αποκτήσουμε νέες γνώσεις και να αντιμετωπίσουμε τις όποιες ελλείψεις. Αναφέρθηκε ήδη ότι αυτή η διαπίστωση δεν θα λαμβάνεται δυστυχώς πλέον υπόψη στο πρόγραμμα Socrates ΙΙ. Πιστεύω ότι θα μπορούσαμε εδώ να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη αυτή, διότι ας μη λησμονούμε ότι το 40% του προϋπολογισμού για το Socrates διατίθεται στο πρόγραμμα Erasmus, δηλαδή για τους φοιτητές στις ανώτατες ευρωπαϊκές σχολές.

Στόχος ήταν, και παραμένει, το 10% των φοιτητών να μπορεί να πραγματοποιεί μέρος των σπουδών του σε ένα άλλο κράτος μέλος. Δυστυχώς κατά το πρώτο έτος, μόνο 1% των φοιτητών έπραξε κάτι τέτοιο. Τα ποσοστά συμμετοχής έχουν αυξηθεί. Τη στιγμή αυτή βρισκόμαστε περίπου στο 50%. Η έκθεση ανέφερε ότι οι λόγοι γι’αυτό είναι τόσο διαρθρωτικοί όσο και πολιτιστικοί, αλλά, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, και οικονομικοί. Μέχρι τώρα δεν κατορθώσαμε να ενισχύσουμε ιδιαίτερα τις κοινωνικοοικονομικά ασθενείς ομάδες, όπως προβλέπεται και στο πρόγραμμα Socrates. Αντίθετα, το πρόγραμμα αξιοποιείται κυρίως από φοιτητές των οποίων οι γονείς διαθέτουν τόσο ένα υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο όσο και το αντίστοιχο εισόδημα. Το 57% των φοιτητών του Erasmus αντιμετώπισε σημαντικές δυσκολίες χρηματοδότησης της διαμονής του στο εξωτερικό. Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί ένας συντονισμός με τις υποτροφίες Erasmus, με τα κράτη μέλη και με τις ανώτατες σχολές, προκειμένου να γίνει μία μεταρρύθμιση και να ξεκινήσει ενημερωτική εκστρατεία με στόχο τη διαφώτιση των ενδιαφερομένων και προκειμένου να διαπιστώσουμε γιατί συμμετέχουν τόσο λίγοι στο πρόγραμμα αυτό. Το σημαντικότερο είναι να εξασφαλίσουμε ίσες ευκαιρίες σε όλες τις χώρες. Γι’αυτό αξίζει να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια. Πιστεύω ότι η παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους νέους ανθρώπους είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός στόχος για όλους μας!

  Reding, Επιτροπή. – (FR) Θα ήθελα, εν πρώτοις, να συγχαρώ τον εισηγητή για την έκθεσή του, την πρώτη που συντάσσει και την οποία κατάφερε να κάνει, από την πρώτη του κιόλας φορά, ομόφωνα αποδεκτή. Θεωρώ το ξεκίνημά του πολλά υποσχόμενο, έχουμε όμως, επίσης, να κάνουμε βέβαια και με ένα θέμα που προσφέρεται για ομοφωνία δεν νομίζω πράγματι ότι υπάρχει άλλο πρόγραμμα, μεταξύ των εντυπωσιακών τον αριθμό ευρωπαϊκών προγραμμάτων που έχουμε θέσει στη διάθεση των πολιτών, που να είναι τόσο γνωστό και να χαίρει τέτοιας αποδοχής από το κοινό, και όχι μόνο από τους σπουδαστές τώρα τελευταία, μια γιαγιά με σταμάτησε στο δρόμο για να με ευχαριστήσει για όσα έκανα για τα εγγόνια της, που ταξιδεύουν χάρη σε μια υποτροφία Erasmus. Βλέπετε, λοιπόν, ότι τα προγράμματα αυτά έχουν την ομόφωνη αποδοχή ολόκληρου του πληθυσμού και, φυσικά, επιδέχονται βελτίωσης.

Φέτος, 110 000 σπουδαστές επωφελούνται της ιδιαίτερης προσοχής που προσδίδουμε σε όλες τις πλευρές της διαμονής τους Erasmus και στην καλή λειτουργία της πτυχής αυτής του προγράμματος Σωκράτης και ευχαριστούμε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που μας στηρίζει στη δράση μας αυτή. Προβλήματα, βεβαίως, υπάρχουν. Λέγεται συχνά ότι μόνο τα παιδιά των εύπορων σχετικά οικογενειών μπορούν να ταξιδέψουν, διότι τα υπόλοιπα δεν μπορούν να ζήσουν με τη χαμηλή αυτή υποτροφία. Αν όμως ανατρέξουμε στις στατιστικές μας, στους 5 σπουδαστές Erasmus οι 4 ήταν οι πρώτοι από την οικογένειά τους που σπούδασαν στο εξωτερικό, πράγμα που υπογραμμίζει παρ’ όλα αυτά το ρόλο που παίζει το πρόγραμμα σε επίπεδο δυνατοτήτων που προσφέρονται σε νέα κοινωνικά στρώματα στην Ευρώπη. Δεν είναι, λοιπόν, αλήθεια ότι μόνο τα παιδιά από εύπορο περιβάλλον μπορούν να επωφεληθούν από τις υποτροφίες Erasmus. Πάντως, ακόμα και αν αυτά τα παιδιά ζούνε πιο άνετα επειδή εκτός από την υποτροφία τους λαμβάνουν και ένα συμπληρωματικό επίδομα από τους γονείς τους, η μόνη κριτική που ασκείται, όπως φαίνεται, στο πρόγραμμα είναι σχετικά με τις οικονομικές αυτές δυσκολίες.

Αγαπητοί συνάδελφοι βουλευτές, πολύ θα ήθελα, όπως κι εσείς, κατά τη διαπραγμάτευση με το Συμβούλιο για το θέμα του προϋπολογισμού του προγράμματος Σωκράτης, το ποσό των χορηγούμενων πιστώσεων να είναι μεγαλύτερο από ό,τι μέχρι τώρα διότι, απλούστατα, οι δυνατότητές μου να αυξήσω τις υποτροφίες Erasmus, όπως πολύ θα το ήθελα, είναι περιορισμένες. Τι συμπεράσματα πρέπει να συναγάγουμε; Πολύ απλά, ότι οι εθνικές αρχές που διαχειρίζονται την κινητικότητα των σπουδαστών σε αποκεντρωμένο επίπεδο, έχουν καθήκον να λαμβάνουν υπόψη την εθνική κατάσταση και να προσαρμόζουν αναλόγως την πολιτική τους στο ζήτημα της χορήγησης υποτροφιών. Ζήτησα από τους Υπουργούς Παιδείας να πράξουν τα δέοντα, στη χώρα του ο καθένας, για να χορηγηθούν συμπληρωματικά επιδόματα στους σπουδαστές Erasmus, έτσι ώστε να προσφέρουμε ακόμα και σε αυτούς που δεν έχουν έναν καλόβολο μπαμπά ή μια γενναιόδωρη γιαγιά τη δυνατότητα να ταξιδέψουν. Επίσης, καλώ τον καθένα από σας να παρέμβει στον Υπουργό Παιδείας της χώρας του, ώστε να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για την αντιμετώπιση της χρηματοδοτικής αυτής δυσπραγίας.

Ζήτησα από τους Υπουργούς να ενεργήσουν ώστε να χορηγείται μια μεγαλύτερη υποτροφία στους σπουδαστές με οικονομικά προβλήματα. Κάλεσα τις περιφερειακές αρχές να καταβάλουν προσπάθειες για να βοηθήσουν τους σπουδαστές τους. Ζήτησα από τους πρυτάνεις των πανεπιστημίων να προβλέψουν χρηματοδοτικούς πόρους στο πλαίσιο των πανεπιστημίων τους, για να μπορέσουν οι σπουδαστές με χαμηλό εισόδημα να επωφεληθούν παρ’ όλα αυτά από τις υποτροφίες, αν θέλουν και αν μπορούν να το κάνουν. Νομίζω ότι στο μέλλον θα πρέπει να ζητήσω για άλλη μια φορά τη βοήθεια όλων των εθνικών και περιφερειακών αρχών στον τομέα αυτό και θα ασχοληθώ, εξάλλου, με το ζήτημα αυτό πολύ σύντομα, διότι η γαλλική Προεδρία έχει τη βούληση να αναπτύξει ένα πραγματικό σχέδιο δράσης υπέρ της κινητικότητας και ορίσαμε, μαζί με τον Υπουργό κ. Jacques Lang, μια ειδική συνεδρίαση των Υπουργών Παιδείας για το ζήτημα αυτό της κινητικότητας.

Με την ευκαιρία αυτή, δε θα μιλήσουμε μόνο για το τι θα θέλαμε να κάνουμε, αλλά θα αναφέρουμε και ορισμένα παραδείγματα δράσης που έχουμε επισημάνει σε ορισμένες χώρες, ως υποδείγματα. Τα οποία δεν είναι αναγκαστικά σε εθνικό επίπεδο. Θα σας αναφέρω ένα, στην τύχη. Σε μια περιοχή της Γερμανίας, ένας περιφερειακός Υπουργός Παιδείας δημιούργησε, σε συνεργασία με τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια, ένα σχέδιο κινητικότητας για τους γονείς, τους φίλους, τους συγγενείς οι οποίοι, αντί να αγοράζουν ένα σωρό παιχνίδια στα παιδιά τους, επενδύουν στο σχέδιο αυτό, το οποίο θα είναι στη διάθεση του νέου όταν θα φτάσει σε ηλικία για να φύγει στο εξωτερικό για σπουδές.

Όπως βλέπετε, καλές ιδέες υπάρχουν, κάθε λογής καλές ιδέες. Ελπίζω ότι η συζήτηση για την κινητικότητα, που η γαλλική Προεδρία επιθυμεί να εγκαινιάσει, θα διευκολύνει τα πράγματα και θα ζητήσουμε από όλους να δείξουν την καλή τους θέληση, σε ιδιωτικό, και σε περιφερειακό, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, έτσι ώστε όλο και περισσότεροι σπουδαστές να συμμετέχουν στο επιτυχημένο πρόγραμμα Erasmus. Πρέπει να πληρώσουμε το τίμημα αυτό για να δημιουργήσουμε την Ευρώπη, διότι οι σπουδαστές που γνώρισαν στο πλαίσιο του Erasmus μια διαφορετική χώρα, που έκαναν φίλους σε μια χώρα άλλη από τη δική τους, σε ένα άλλο πανεπιστήμιο, αυτοί είναι οι αληθινοί Ευρωπαίοι που θα χαράξουν την αυριανή ευρωπαϊκή πολιτική. Είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της κοινωνίας μας να έχουμε πολλούς ευτυχείς σπουδαστές Erasmus. Ας δουλέψουμε λοιπόν όλοι μαζί για να γίνουν ακόμα περισσότεροι στο μέλλον.

  Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί αύριο στις 12.00.