Rapporti verbatim tad-dibattiti

It-Tnejn, 26 ta' Settembru 2005 - Strasburgu

13. Il-25 anniversarju ta' 'Solidarnosc' u l-messaġġ tiegħu għal Ewropa

  Presidente. L'ordine del giorno reca la discussione della dichiarazione della Commissione - Venticinquesimo anniversario di Solidarnosc e suo messaggio per l'Europa.

Nell'introdurre questo dibattito mi preme sottolineare come il contributo dato da Solidarnosc alle vicende dell'Europa unita si qualifichi come la possibilità e l'opportunità per una generazione di essere educata alla libertà: l'Occidente ha sicuramente fatto molto per i paesi dell'Est europeo sottomessi al giogo sovietico, Solidarnosc ha fatto forse molto di più per l'Occidente e per una generazione di occidentali.

  Charlie McCreevy, Member of the Commission. Mr President, the historic events of August 1980 started the process which ended the cold war and led to the reunification of Europe. The action led at that time by Solidarność is a symbol of the value that all Europeans attach to the shared values of freedom and solidarity.

Because of the courage and determination of the leaders of Solidarność and the inspiration it provided to so many, the influence of the strike of shipyard workers in Gdansk did not stop at the Polish borders. It brought fresh sap to the many buds of dissent and democracy which were then burgeoning throughout central and eastern Europe and which allowed the unification of our continent.

As was mentioned by the President of the Commission in Gdansk on 31 August, 'Solidarity' was an inspired choice of name for the union which was born from the strike in Gdansk. It conveyed strength, determination and focus. Solidarity is today one of the six titles of the European Charter for Fundamental Rights. The remembrance of the events of August 1980 enriches this word with meaning and emotion.

Freedom was what Solidarność fought for and it is today also closely associated with solidarity as a fundamental value shared by Europeans. There is no Europe without solidarity. Solidarność is a meaningful symbol to remind future generations of Europeans of this alliance.

The Commission has been happy to contribute to the commemorative events which took place in Gdansk three weeks ago, to celebrate the 25th anniversary of these historic events, upon the invitation of the Polish Government and of the honourable Members of this Parliament. The Commission will listen to the views of this House; and, be assured, will look favourably on initiatives aiming to mark 31 August with the seal of remembrance.

  Jacek Emil Saryusz-Wolski, w imieniu grupy PPE-DE. – Panie Przewodniczący! Ruch „Solidarności” miał trzy znaczenia. Po pierwsze, dla Polski oznaczał odrzucenie obcego, sowieckiego modelu. Po drugie, dla Europy Środkowej i Wschodniej oznaczał przełamanie jałtańskiego podziału Europy po II wojnie światowej i dzięki temu ta część Europy włączyła się w nurt europejskiej polityki historii, z której wyparł ją komunizm. W tym sensie od wydarzeń w Stoczni Gdańskiej przez mur berliński po rewolucję w Kijowie prowadzi droga tej samej ewolucji i wyswobadzania się Europy.

Trzecie znaczenie dla Europy Zachodniej – Solidarność była wielkim i ponownym odkryciem tych wartości, które znikały z pola widzenia za sprawą Realpolitik – takich wartości jak wolność, solidarność, demokracja, godność człowieka. Dzięki Solidarności wielu ludzi w Zachodniej Europie zrozumiało, że podstawowe wartości, o których wspominała Solidarność, muszą być realizowane w na nowo zorganizowanej i zjednoczonej Europie.

Znaczenie i przesłanie tych wydarzeń wykracza poza doświadczenie jednego narodu. Mają one znaczenie bardziej uniwersalne i charakter ogólnoeuropejski. Jest to przesłanie dla europejskiej jedności. Jeżeli plan Schumana uznajemy za przesłanie fundujące integrację europejską, to postulaty ze Stoczni Gdańskiej są tej idei europejskiej ważnym dopełnieniem. W swoim przesłaniu do ludzi pracy z Europy Środkowej i Wschodniej z września 1981 ludzie Solidarności piszą o poczuciu wspólnoty losu łączącej Europejczyków we wschodniej części naszego kontynentu. Po 25 latach w preambule Traktatu Konstytucyjnego pojawia się ta sama formuła wspólnoty losu, tym razem w odniesieniu do poszerzonej Unii Europejskiej.

Ruch Solidarności zwraca uwagę na samą wartość solidarności jako podstawy każdego systemu zaufania i jedności. Solidarność, czyli jedni drugich ciężary noście, ma w odniesieniu do Unii Europejskiej jak najbardziej praktyczny wyraz – solidarności finansowej w bezpieczeństwie, solidarności w polityce zewnętrznej. Tylko przez taką solidarność możemy osiągnąć jedność Europy.

  Józef Pinior, w imieniu grupy PSE. – Panie Przewodniczący! W lipcu i sierpniu w 1980 r. robotnicy w Polsce - w Lublinie, na Wybrzeżu oraz w wielu innych miastach podjęli akcje strajkowe, które pod koniec sierpnia przekształciły się w ogólnopolski strajk generalny, wokół przywództwa Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego na czele z Lechem Wałęsą w Stoczni Gdańskiej. Robotnicy i inteligencja podjęli bunt o wolność, sprawiedliwość społeczną i godność. Tak jak 200 lat temu w Paryżu, kolejny raz wypisano w Europie na sztandarach hasła wolności, równości i braterstwa.

31 sierpnia podpisano w Stoczni Gdańskiej porozumienie, w którym władze państwowe wyraziły zgodę na realizację 21 postulatów strajkowych i które doprowadziło do powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność". Strajk Generalny i działalność Solidarności stała się symbolem dla robotników na całym świecie w walce o prawa pracownicze, o sprawiedliwe społeczeństwo, o lepszy świat. W Europie Wschodniej Solidarność poruszyła falę, która doprowadziła do pokojowej rewolucji demokratycznej, do zwycięstwa demokracji i praw człowieka, stała się początkiem końca – symbolizowanego upadkiem Muru Berlińskiego – systemu totalitarnego i podziału Europy.

25 lat później w Parlamencie Europejskim w Strasburgu, w politycznym sercu zjednoczonej Europy pragnę złożyć hołd robotnikom polskim, tym wszystkim, którzy zbuntowali się przeciwko zniewoleniu i niesprawiedliwości, którzy tworzyli Związek Zawodowy "Solidarność", szczególnie tym którzy prowadzili dalej niezależną działalność po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego. Pragnę dzisiaj złożyć hołd ludom Europy Środkowo-Wschodniej, wyrazić podziw dla ich walki o demokrację, o prawa człowieka i suwerenność narodową.

Panie Przewodniczący, nie byliśmy w tej walce osamotnieni. Pamiętamy o pomocy dla Solidarności ze strony Międzynarodowego Ruchu Związkowego, ze strony społeczeństw Wspólnoty Europejskiej i ze strony rządów demokratycznych. Dziękuję Europo! Chciałbym podziękować tym wszystkim Europejczykom, którzy stanęli po stronie Solidarności, którzy wspierali nas w więzieniu i w podziemiu w walce o wolność i demokrację. Unia Europejska może być dumna z tego dziedzictwa, z tej próby braterstwa. To braterstwo stanowi jeden z fundamentów jedności europejskiej.

Solidarność w swoim programie – w 21 Postulatach Gdańskich oraz w Programie Samorządnej Rzeczypospolitej przedstawiała wizję społeczeństwa i państwa łączącego wolność, z przestrzeganiem praw człowieka oraz ze sprawiedliwością społeczną. Ta wizja nie utraciła na aktualności. Program Solidarności może być ciągle inspiracją w warunkach globalnych, w Europie, która stoi przed wyzwaniem budowy wydajnej gospopdarki i sprawiedliwych stusunków społecznych.

Solidarność oznacza dzisiaj niepogodzenie się z nędzą i ze zniewoleniem na całym świecie, oznacza potrzebę działań ze strony Unii Europejskiej na rzecz likwidacji biedy na świecie. Przesłanie Solidarności w dniu dzisiejszym oznacza aktywną politykę zewnętrzną Unii Europejskiej na rzecz demokracji i praw człowieka, oznacza pomoc dla tych, którzy są dzisiaj prześladowani ze względu na to, że należą do mniejszości.

  Bronisław Geremek, w imieniu grupy ALDE. – Panie Przewodniczący! W imieniu Grupy Demokratów i Liberałów pragnę przede wszystkim wyrazić hołd polskim robotnikom, którzy rozpoczęli proces wyzwalania i jednoczenia Europy. Ze wzruszeniem i szczególną wdzięcznością przyjmuję fakt, że także w Parlamencie Europejskim i w Komisji Europejskiej jest świadomość znaczenia tego, co 25 lat temu wydarzyło się na polskiej ziemi.

Polscy robotnicy zrozumieli przesłanie polskiego papieża: "Nie lękajcie się". To polscy robotnicy wystąpili w imieniu narodu, który chciał wolności, dowodząc tym także, że ci, którzy sądzili, że proletariusze nie mają swojej ojczyzny, nie mają racji. Robotnicy wystąpili w imię wolności i wystąpili przeciwko ustrojowi i systemowi, który mienił się robotniczym. Wystąpili z żądaniami politycznymi, chcieli wolności, powstania wolnego związku zawodowego jako przedstawicielstwa robotników, chcieli wolności prasy, wolności obiegu informacji, chcieli także wolności struktury państwowej, ażeby nie była ona pod rządami partyjnej nomenklatury. Były to żądania, które wyrażały coś, co stanowi o istocie Europy, były to żądania wolności.

Także wtedy, kiedy występowali stoczniowcy gdańscy o polepszenie swojej własnej doli i doli swoich rodzin, mieli świadomość, że ich sytuacja jest rezultatem ustroju narzuconego – ustroju, na który naród polski nigdy się nie zgodził. I co zrobił ten wielki dziesięciomilionowy ruch robotników, chłopów, inteligencji, ruch, który skupiał całe polskie społeczeństwo? Potrafił bez użycia przemocy doprowadzić do rewolucji, która w swojej istocie była rewolucją antytotalitarną. "Bez użycia przemocy" – to także nauka na dzień dzisiejszy. Był to ruch, który wystąpił w imię wartości. To słowo "Solidarność", które z ogromną satysfakcją widzimy, że trafia do języka polityki, jest dla nas słowem szczególnym, polskim, jest także polskim wkładem w ideę europejską.

Panie Przewodniczący, chciałbym powiedzieć, że jednoczenie Europy zaczęło się w Gdańsku, że, połączenie Wschodu i Zachodu europejskiego rozpoczęło się od ruchu gdańskich robotników i że w ślad za Polską, w ślad za ruchem Solidarności, dla pojęcia Solidarności powstawały narody, występowały o wolność. Mamy poczucie dumy, ale przede wszystkim solidarności z tymi, którzy wolność przynieśli w Gruzji w Rewolucji Róż, z tymi, którzy wolność przynieśli na Ukrainie w Rewolucji Pomarańczowej.

Mamy nadzieję, że ten przykład "bez przemocy", a na drodze negocjacji, zmiany ustroju tak, ażeby idee europejskie były realizowane, będzie nadal aktualny. Jestem przekonany, że to jest bardzo istotne dla Europy, by Unia Europejska dzisiaj szukając swej tożsamości chce także określić drogę ludzi, którzy dla wolności europejskiej pracowali. To ludzie: kobiety i mężczyźni zakończyli Zimną Wojnę, to oni pozwolili na to, że Europa może być zjednoczona.

(Oklaski)

  Milan Horáček, im Namen der Verts/ALE-Fraktion. – Herr Präsident, liebe Kolleginnen und Kollegen aus Polen! Es ist mehr als symbolisch, dass wir gerade heute die BeobachterInnen aus Bulgarien und Rumänien herzlich begrüßen und zugleich an den großartigen Erfolg der Solidarność vor 25 Jahren erinnern. Ich bin froh, dass sich die Kommission heute zur Solidarność-Bewegung erklärt. Man könnte meinen, es gäbe aktuellere Anlässe und der Geschichte sei mit den Feierlichkeiten der letzten Wochen Genüge getan worden. Unsere heutige Debatte zeigt uns aber das Gegenteil. Als ich vor vier Wochen in Warschau und Gdańsk (Danzig) mit dabei sein konnte, habe ich die Aktualität dieses Bahn brechenden historischen Ereignisses wieder selber spüren können.

Wir erinnern an diesen legendären Streik der Solidarność als ein lebendiges Erbe, das auch nach 25 Jahren seine Wichtigkeit behalten hat. Wir sprechen von dem unbedingten Reformwillen politisch und sozial Unterdrückter und Benachteiligter, denen es gelungen ist, durch ihren Mut das Ende des totalitären kommunistischen Regimes in Polen und in der Folge auch in weiteren Ländern Mittel- und Osteuropas herbeizuführen. Wir verneigen uns aber zuerst vor den Opfern dieser totalitären Regime. Wir erinnern an die, die unterdrückt wurden, die verhaftet wurden, die bei Proteststreiks erschossen wurden, die nach Schauprozessen verurteilt und hingerichtet wurden. Stellvertretend für alle nenne ich einen Namen, nämlich den des Priesters Jerzy Popiełuszko.

Die Jahre 1953, 1956, 1968 in Ostdeutschland, Polen, Ungarn und der Tschechoslowakei sprechen für ihre historische Wichtigkeit. Es war aber auch so, dass Solidarność die Bürgerrechtsbewegungen in Mittel- und Osteuropa wie zum Beispiel die Charta 77, die die klassisch-politischen Menschenrechte verfolgte, oder „Schwerter zu Pflugscharen“ im damaligen Ostdeutschland, die sich friedenspolitisch engagierte, oder die ökologisch orientierte Dunakör-Bewegung in Ungarn unterstützte und stärkte. All dies bedeutet: Ohne Solidarność gäbe es keinen Fall der Berliner Mauer!

Für uns sage ich: Für diejenigen, die diese Solidarność-Bewegung in Polen unterstützt haben, waren die Diskussionen wichtig, mit unseren Freunden Adam Michnik, Jacek Kuroń und unseren heutigen Kollegen Bronisław Geremek und Janusz Onyskiewicz. Deshalb sind wir sehr dankbar für die vor 25 Jahren gelegten Grundsteine für ein in Frieden, Freiheit und Demokratie geeintes Europa, das sozial und ökologisch ausgerichtet ist.

(Beifall)

  Jonas Sjöstedt, för GUE/NGL-gruppen. – Herr talman! År 1980 på hösten när jag var 15 år gammal åkte jag till Polen för första gången i mitt liv. Vi var en grupp svenska ungdomar som samarbetade med den polska oberoende student- och elevrörelsen. Det var en ungdomsrörelse som i praktiken var en del av Solidaritet och den enorma positiva mobilisering som Solidaritet innebar i dåtidens polska samhälle. För mig var det en omskakande resa. De friheter och de rättigheter som var en självklarhet för mig som svensk tonåring var någonting som mina polska jämnåriga fick kämpa hårt för. Polen var ett samhälle med varubrist, ett tydligt politiskt förtryck och ett hårt liv för de flesta polacker. I denna tid stod Solidaritet för hoppet om en bättre framtid med sina krav på frihet, demokrati och rätt till nationellt självbestämmande. Solidaritet var en progressiv rörelse, inte bara med sina krav på demokratisering av det polska samhället: som fackförening arbetade den för högre löner, bättre pensionsvillkor, inflytande för de arbetande på arbetsplatserna, bättre hälsovård och barnomsorg. Det var en verkligt progressiv rörelse som förtrycktes vid militärens maktövertagande, som skedde med Sovjetunionens stöd. Men trots militärstyret skulle det inte gå att stoppa de krav och de förhoppningar som Solidaritet symboliserade.

Faktum är att krav på fria fackföreningar och spontan arbetarorganisering vid en rad tillfällen har varit avgörande i oppositionen mot diktaturen i de länder som dominerades av Sovjetunionen efter kriget. Solidaritet och oppositionen i Polen var en – kanske den viktigaste – men en i raden av revolter mot förtrycket. Östberlin 1953, Budapest 1956, Pozna samma år, Prag 1968, där slogs den demokratiska oppositionen ned med våld. Oftast stod arbetarna med sin organisering och sina krav på rättvisa och demokrati i främsta ledet av protesterna.

Idag är Polen en politisk demokrati bland andra politiska demokratier. Enorma framsteg har skett på avgörande områden sedan murens fall. En viktig del av orsaken till det, kanske den helt avgörande, är Solidaritets arbete mot den gamla regimen. Denna utveckling har lett till en bättre framtid, inte bara för Polen, utan för hela Europa. Samtidigt återstår mycket att göra när man ser på de sociala krav som Solidaritet ställde i fråga om inflytande för de arbetande och en bättre levnadsstandard.

Polen är idag ett samhälle där många lever knappt och där arbetslösheten är mycket hög. Samtidigt är den fackliga organiseringen i landet mycket låg och löntagarna är ofta tillbakapressade. För att göra någonting åt det behövs det en stark välorganiserad facklig rörelse.

  Wojciech Roszkowski, w imieniu grupy UEN. – Panie Przewodniczący! Ćwierć wieku, jakie minęło od powstania polskiej Solidarności, to nie tylko okazja do upamiętnienia tego wydarzenia, które stanowiło początek drogi do zjednoczenia Europy. To także sposobność przypomnienia podstawowej prawdy o działaniach ludzi i narodów, a także o moralnych i politycznych fundamentach Unii Europejskiej.

„Nie ma wolności bez Solidarności” – tak głosiło hasło ożywiające miliony członków tego związku w latach 1980-1981, a także podczas stanu wojennego. Widzieliśmy świetnie, że międzyludzka solidarność jest podstawą tej solidarności z dużej litery, gwarancją jej sukcesu, a nawet przetrwania. „Nie ma wolności bez Solidarności” – to także prawda o tym, jak politycy i społeczeństwa zachodnie wspomagały Polaków w ich walce o suwerenność państwową oraz demokrację. Hasło to więc jest przypomnieniem akcji „Żeby Polska była Polską”, akcji „Solidarność z Solidarnością”, a także pomocy materialnej, jakiej związek i jej działacze, a także miliony Polaków otrzymywały od obywateli państw zachodnich.

Proszę mi wierzyć, bo sam tego doświadczyłem, wsparcie polityczne, moralne i materialne solidarnych z nami ludzi z Zachodu, podtrzymywało nadzieję, dawało poczucie, że nasze starania nie są beznadziejne i że nie jesteśmy sami.

Korzystając z tej okazji chciałem dziś, z trybuny Parlamentu Europejskiego, serdecznie podziękować wszystkim solidarnym z nami ludziom dobrej woli. Lekcje solidarności, tej z dużej i tej z małej litery, są dziś aktualne jednak i w sensie ogólniejszym. „Nie ma wolności bez Solidarności” znaczy też, że wolność nie jest celem samym w sobie. W sensie gospodarczym wolność jest niezbędna, ale bez solidarności prowadzi do bogacenia się bogatych i biednienia biednych i dotyczy poszczególnych gospodarek i całej Unii Europejskiej.

Wolność bez perspektywy moralnej może łatwo zamienić się w anarchię lub nowy rodzaj zniewolenia. Wolność bez solidarności to samowola, która prędzej czy później godzi w samego człowieka lub we wspólnotę. Wolność bez solidarności rozkłada rodzinę i społeczeństwo. Ci, którzy próbują realizować wolność bez solidarności, bez podstawowych wartości takich jak prawo do życia, sprawiedliwość, uczciwość, lekceważą prawa innych ludzi i podkopują wspólnotę, a w ostateczności zagrażają także wolności.

(Oklaski)

PRZEWODNICZY: J. ONYSZKIEWICZ
Wiceprzewodniczący

  Ryszard Czarnecki (NI). – Panie Przewodniczący! Ćwierć wieku temu narodziła się polska Solidarność. Ten pokojowy ruch bez przemocy okazał się równie skuteczny, jak wcześniejszy o kilkadziesiąt lat ruch wielkiego Mahatmy Ghandiego. Tamten przyniósł ostatecznie niepodległość Indiom, ten suwerenność Polski i wolność Polakom, ale przecież nie tylko. To Solidarność właśnie rozpoczęła pokojową rewolucję w Europie Środkowo-Wschodniej. Dziewięć lat po "zrywie" Solidarności nastąpiła Aksamitna Rewolucja w Czechach, nastąpiło zburzenie Muru Berlińskiego. Korzenie tych wydarzeń tkwią jednak w roku 1980, w Gdańsku, w Polsce.

Solidarność to nie tylko dziesięciomilionowy związek zawodowy, skupiający prawie 40% dorosłych obywateli mojego kraju, to także ruch na rzecz swobód demokratycznych, wolnych mediów, wolnych wyborów, swobód religijnych. Jestem Polakiem, a więc siłą rzeczy nie jestem obiektywny, ale jestem przekonany, że Solidarność to jedno z najważniejszych wydarzeń naszej wspólnej europejskiej historii XX w.

Dzisiaj po 25 latach, jako Polak i Europejczyk, z szacunkiem kłaniam się Solidarności, dzięki której w wielkiej mierze mój kraj i narody ościenne uzyskały wolność. Ta wolność nie jest idealna, mamy wiele problemów ekonomicznych i socjalnych, jednak najważniejsze, że ta wolność jest faktem i że możemy sami zaprowadzać porządki we własnym domu. Za to dzisiaj dziękuję wielu milionom bezimiennych ludzi pracy w mojej ojczyźnie. My w Polsce, my w Europie jesteśmy dłużnikami Was, dłużnikami Solidarności.

  Alojz Peterle (PPE-DE). – Iskreno in z veseljem pozdravljam pozornost, ki jo Evropska komisija in Evropski parlament posvečata solidarnosti, brez katere ne bi praznovali zloma komunističnega totalitarizma niti zgodovinske širitve Evropske unije. Ob tej priliki ne morem mimo spomina, kako močno je pojav solidarnosti okrepil upanje demokratov v Sloveniji in kaj so nam pomenile takrat besede Janeza Pavla II, ko je dejal: „Ne bojte se.”

Ko izražamo priznanje solidarnosti in se še posebej spoštljivo spominjamo tistih, ki so voljo po svobodi in demokraciji plačali s svojim življenjem, se zavedamo, da solidarnost ni muzejska kategorija, ampak navdih, koncept, potreba in pot, brez katere si ne morem predstavljati evropskega in globalnega razvoja.

Solidarnosti postavljamo spomenik, vendar je ne arhiviramo, ampak jo hočemo razvijati naprej. Očitna je potreba po solidarnosti med generacijami, socialnimi partnerji, bolj in manj razvitimi, na področju varnosti, pri nesrečah in še kje. Prepričan sem, da bo kakovost našega življenja v prihodnje odvisna od uveljavljanja tega bistvenega načela. Mislim, da po zgodovinskem prodoru potrebujemo še drugo obdobje solidarnosti.

  Jan Marinus Wiersma (PSE). – Voorzitter, mij past enige bescheidenheid als iemand die in Nederland geboren is en ook in vrijheid geboren is na de Tweede Wereldoorlog. Ik denk dat het vandaag het moment is voor mensen die niet onder het juk van het communisme hebben geleefd, om hun respect te betuigen aan diegenen die, met name in Polen, in 1980 in opstand zijn gekomen tegen een regime wat wij allemaal verwerpelijk hebben gevonden. Het was een zeer bijzondere episode in de geschiedenis van Polen en het is heel goed dat we dat vandaag ook hier in dit Parlement, in Straatsburg herdenken. Het is een belangrijk onderdeel van de Poolse geschiedenis, maar het is geen louter Poolse zaak, want het voorbeeld van Solidarność en Solidariteit heeft ook heel veel discussie, effect en beweging veroorzaakt buiten Polen.

Ik zou zeggen, 25 jaar Solidariteit, is ook in mijn land, Nederland, 25 jaar een begrip. Wat nu zo bijzonder was, was dat inderdaad de arbeiders in Gdansk op een scheepswerf in opstand kwamen, gingen staken, maar ook gesteund werden door een groep vooraanstaande intellectuelen die bereid waren hun nek uit te steken en zich te verzetten tegen het regime in Polen. Ik denk dat dat eigenlijk een voorbeeld is geweest van het beste uit de arbeidersbeweging zoals we die in Europa hebben gekend, de democratische arbeidersbeweging die ook zeer veel heeft betekend in onze landen, als het gaat om vrijheid, mondigheid en emancipatie.

Ik denk dat dat ook een bron van inspiratie is geweest voor velen, niet alleen in Oost-Europese landen maar ook in West-Europa, hetgeen ook vaak tot verbazing leidde, in ieder geval bij ons in Nederland, over het lef van de stakers in Gdansk om zich op zo'n manier tegen het communistische regime te verzetten.

Wij weten nu, en dat is natuurlijk allemaal achteraf gezegd, dat het werk van Solidariteit ook het begin van het einde van een fantastische omwenteling in de geschiedenis van Polen was; we kunnen nu zeggen dat Polen eindelijk zijn plaats heeft gevonden, vrij in Europa, waar het hoort. Dat is ook het Polen dat wat mij betreft in het middelpunt van de belangstelling, van de aandacht zou moeten staan. Het Poolse vrijheidsstreven en de geschiedenis daarvan verrijken ons continent; het verhaal van de Poolse loodgieter wordt nog schrijnender in het licht van deze historische rol.

Solidariteit leeft nog steeds in Polen en in de harten van de Polen, dat blijkt ook vandaag weer, maar Solidariteit verdient het ook in Europa te worden herdacht als een lichtend Europees voorbeeld.

  Erik Meijer (GUE/NGL). – Voorzitter, de menselijke samenleving moet berusten op gelijkwaardigheid van alle mensen en op solidariteit tussen mensen. Mensen mogen niet ondergeschikt worden gemaakt aan de staat of aan hun werkgever. We moeten zelf in vrijheid onze keuzes kunnen maken en van onderop de samenleving organiseren. Dat was het ideaal van de socialisten in de 19de en de vroege 20ste eeuw.

Zij hadden het besef dat in een samenleving waarin de ene groep de andere onderdrukt, niemand echt vrij kan zijn, zelfs niet de mensen die zelf deel uitmaken van de onderdrukkende groep. Vanuit die opvatting zouden die oude socialisten, inclusief hun grote denker Karl Marx, het verzet van de arbeiders in Polen, in de jaren 70 en 80 van de 20ste eeuw, zeker hebben toegejuicht. Elk autoritair regime dat bezuinigt op lonen en voorzieningen en dat de bevoorrechting van een kleine groep in stand houdt, verdient het om ten onder te gaan door het verzet van de grote massa.

Gewoonlijk is arbeidersverzet gericht tegen de winsthonger van grote ondernemers of tegen een regering die zichzelf als rechts beschouwt. In Polen leek het daar volstrekt niet op. De staat beriep zich op het socialisme, op het gedachtengoed van Marx, op het gemeenschapsbezit van de productiemiddelen en op de gelijkwaardigheid van allen. Die staat was niet het product van de arbeidersstrijd, maar van de afbakening van militaire invloedssferen tussen de overwinnaars na de Tweede Wereldoorlog.

De mensen hebben de werkelijkheid van dat moment ervaren als het volstrekte tegendeel van wat socialisten zeggen na te streven. Mede daarom was ik midden jaren 80 spreker op een bijeenkomst in Nederland voor solidariteit met de onderdrukte onafhankelijke vakbeweging in Polen. Ik heb nooit de opvatting gedeeld dat de arbeiders tevreden moeten zijn, als hun regeerders zichzelf socialisten of communisten noemen.

Inmiddels beroepen in en buiten Polen mensen met sterk uiteenlopende opvattingen zich op het erfgoed van Solidarność. Voor de een werd het de terugkeer naar het conservatieve Polen van de periode Pilsudski tussen de beide wereldoorlogen, voor de ander een noodzakelijke stap naar het vervangen van de na 1945 opgebouwde karikatuur van socialisme door een echte socialistische democratie.

Die eerste opvatting lijkt voorlopig te hebben gewonnen; zelfs bij die niet door mij betreurde uitkomst beschouw ik het verzet tegen onaanvaardbaar bestuur als een onvervreemdbaar recht van alle mensen en Solidarność als een inspirerend voorbeeld.

  Jan Tadeusz Masiel (NI). – Panie Przewodniczący! Panie i Panowie! Solidarności zawdzięczam to, że tutaj dzisiaj z Państwem jestem, że nie mieszkam za "żelazną kurtyną". Bez Solidarności Mur Berliński padłby później, albo jeszcze by stał. Wcześniej próbowali go obalić – ten "diabelski" system Węgrzy, Czesi i Słowacy. Dopiero Polakom i polskiemu papieżowi udało się położyć kres układom jałtańskim. Dziękuję dzisiaj krajom Europy Zachodniej i Stanom Zjednoczonym za okazaną nam pomoc, ale nie zapominam również, że to nie tylko Stalin jest winny, ale że Churchill i Roosevelt sprzedali Sowietom w Jałcie pół Europy dla świętego spokoju, dla własnego komfortu.

Na przykładzie Solidarności widzimy, ile lat potrzeba na naprawienie popełnionych błędów. Dzisiaj Unia Europejska za zgodą Parlamentu otwiera negocjacje z Turcją. Obawiam się, że będzie to początek końca Unii, a szkoda, bo zależy mi na wspólnej Europie. Bądźmy solidarni z całym światem, ale nie sprzedajmy Europy w imię internacjonalizmu.

  Timothy Kirkhope (PPE-DE). – Mr President, the fact that the left has just been voted out of office in Poland lends added poignancy to this debate. I congratulate Mr Saryusz-Wolski and the Civic Platform, as well as the Law and Justice Party, on their victory in yesterday's general election, and I am sure Poland has a great future under new leadership.

Lech Wałęsa is the most prominent personification of Solidarity and its success. He was in Brussels recently to receive the acclaim of this House on its important anniversary. He has won many honours from countries and organisations around the world in recognition of his courage and vision, perhaps the greatest honour being his election as Poland's President after Communism crumbled.

Britain has always felt a special affinity with Poland, and this was evidenced in the early 1980s when Poland was going through very difficult times. It was a British Conservative Minister for Foreign Affairs, Malcolm Rifkind, who went to Warsaw and became the first western politician to meet with representatives of Solidarity, an act that infuriated the Communist regime. This meeting was symbolic of the deep bond between Britain and Poland. All through those grim years we in Britain never forgot Poland, nor did we ever lose our conviction that democracy and freedom would ultimately prevail and that Poland would once again take its honoured place in the European family.

It is easy to forget the speed with which Europe has moved on from those dark days and what life was like for those under the yoke of Communist tyranny. That is why it is so important that we never forget, and with Poland rightly taking its place in the European Union last year we can be sure that those who suffered and those who inflicted the suffering will not be forgotten. Solidarity symbolised then, as it does now, hope in the future, the determination of people to build better lives for themselves and their families and an unshakeable belief in the power of the human spirit. Political systems can subjugate wills and extinguish individuality but they can never quench the desire to be free. We would all do well to learn the lessons that Solidarity's history teaches us.

  Αθανάσιος Παφίλης (GUE/NGL). – Κύριε Πρόεδρε, στα ναυπηγεία του Γκντανσκ, κυρίες και κύριοι προλαλήσαντες, που γιορτάστηκαν τα 25χρονα από την έναρξη των απεργιών της Αλληλεγγύης το 1980, εργάζονταν 6.000 εργάτες. Σήμερα, που τα ναυπηγεία έχουν ιδιωτικοποιηθεί, τα 2/3 του προσωπικού απολύθηκαν τη δεκαετία του '90.

Ο κ. Βαλέσα και η Αλληλεγγύη, φυσικά, δεν έκαναν καμία απεργία γιατί ήταν αυτοί που τους απέλυσαν. Στην πόλη του Γκντανσκ, που την έχετε σαν σύμβολο, βασιλεύει η φτώχεια. Η ανεργία ξεπερνά το 15%. Στην "ελεύθερη" Πολωνία οι εργαζόμενοι αγρότες, τα λαϊκά στρώματα, ζουν σε δραματικές συνθήκες. Η πτώση του βιοτικού επιπέδου είναι κάθετη. Δεκατέσσερα χρόνια μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού οι Πολωνοί καταναλώνουν λιγότερη ποσότητα, ακόμη και στα βασικά είδη διατροφής, από το 1980. Έχουν συντριβεί όλες οι κοινωνικές κατακτήσεις. Το ξένο κεφάλαιο καταληστεύει τη χώρα. Οι αγρότες καταστρέφονται και δημιουργούνται νέα λατιφούντια.

Άρα λοιπόν, η πορεία των γεγονότων αποδεικνύει πως η Αλληλεγγύη αποτέλεσε τον Δούρειο Ίππο για την καπιταλιστική παλινόρθωση στην Πολωνία. Η ηγεσία της κορόιδεψε τους εργαζόμενους. Πρόβαλε φιλεργατικά αιτήματα, τους παγίδευσε και τους οδήγησε σε αυτήν την κατάσταση. Στηρίχθηκε οικονομικά και πολιτικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες κυβερνήσεις καπιταλιστικών χωρών, οι οποίες σήμερα αποκομίζουν τεράστια κέρδη για το κεφάλαιο και δημιουργούν φτώχεια στον Πολωνικό λαό.

Τα συνθήματα του Βαλέσα, κυρίες και κύριοι προλαλήσαντες, για δήθεν ελευθερία και αλληλεγγύη στους εργάτες, τους οδήγησαν εξαθλιωμένους, υπόδουλους και χωρίς δικαιώματα στους κεφαλαιοκράτες.

Όσο για τη δημοκρατία της Πολωνίας, σας λέω μόνον ένα στοιχείο: 20% ψήφισαν στις περασμένες ευρωεκλογές. Αυτή είναι η εκτίμησή τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

  Zbigniew Zaleski (PPE-DE). – Panie Przewodniczący! Mojemu koledze przedmówcy chcę powiedzieć, że za żadną cenę ci robotnicy i inni nie chcieliby wrócić do okresu sprzed Solidarności.

Mało jest takich słów i takich wydarzeń, o których chce się mówić z przyjemnością i z dumą, a szczególnie w tym miejscu. Solidarność według mnie to pojęcie, które zasługuje na szczególne miejsce we wszystkich encyklopediach. Być solidarnym to nie jest sprawa prosta. Trzeba często zrezygnować z osobistych, narodowych może i wyższych interesów. Unia Europejska nie jest spójna tak jak naród czy grupa etniczna, a czasem polityczna. Dlatego potrzebuje solidarnego wysiłku. Tylko dzięki determinacji i solidarności robotników, studentów, rolników, profesorów, a czasem niezastraszonych policjantów i oficerów, dzięki solidarnemu poparciu ludzi spoza granicy kraju można było zmusić totalitarnych dzierżywładców do oddania władzy i przywrócenia godnych wartości przez normalnie myślących ludzi.

Jeżeli będzie stać nas na to, żeby uznać znaczenie ruchu „Solidarność”, a co więcej, jeżeli skorzystamy z tej historycznej lekcji, wtedy możemy mieć nadzieję na realizację głosowanych tutaj ustaw, nadzieję na sukcesywne konstruowanie skoordynowanego organizmu nazywanego Unią.

Europa jest zbyt złożona i różnorodna, aby cel został osiągnięty bez solidarności. Solidarność trzeba promować tutaj, w Komisji, w programach szkolnych, kulturalnych i trzeba ją zaszczepiać u Europejczyków, a jednocześnie budować solidarność szerszą, ponadkontynentalną, po to, aby rozwiązać kardynalne problemy ludzkości. Bez solidarności nie ma przyszłości ani dla Europy, ani dla ludzkości – chcę to powtórzyć.

Solidarność 1980 zaczęła się w Świdniku i Lublinie. Doprowadziła do tego, że dziś rozmawiamy w tym domu na rzecz wartości kardynalnych.

Obecna solidarność europejska jest warunkiem tego, aby po kolejnych 25 latach deputowani mogli podobnie mówić o dzisiejszym Parlamencie, o Komisji, jako o aktorach historycznego procesu, w którym uczestniczymy.

  Anna Ibrisagic (PPE-DE). – Herr talman! Idag minns vi 25-årsdagen för det polska Solidarno och diskuterar dess budskap till Europa. Vi minns dagarna och månaderna då polska folket hade fått nog, dagarna och månaderna då polska arbetare strejkade i Gdansk. Kampen som satte igång så mycket mer än enbart kampen för Polens frihet, den satte igång kampen för hela Östeuropas frihet. Första stenen i Berlinmuren föll inte i Berlin utan i Gdansk. Men vi glömmer ofta att strejken och enigheten i Gdansk föregicks av åratal av polsk revolt mot kommunismen. Många kämpade för friheten på olika sätt och var för sig, men det fanns ingen enad kraft som samlade alla polacker kring samma tanke. Först efter att en polsk påve installerades i Vatikanen insåg polackerna att deras andliga arv enar dem och att det finns krafter som kommer att bära dem fram till oberoende och självstyre, och så blev det också.

Jag själv bodde på den tiden i det kommunistiska Jugoslavien och minns tydligt bilderna från Gdansk. Jag kunde inte förstå att någon faktiskt trodde att det gick att få kommunismen på fall. När människorna i Serbien nästan två decennier senare protesterade mot Milosevics regim hade de lärt sig en del av Solidarno. De hade lärt sig att totalitära regimer inte är eviga utan faktiskt kan falla. De hade också lärt sig att varje demokrati måste ske inifrån och att det är ett enat folk som kämpar för sin frihet som måste vinna. Solidarno hade redan sänt det viktigaste budskapet till Europa. Min kollega Sjöstedt från Sverige, som tillhör ett parti vars partiledare fortfarande kallar sig för kommunist, höll just ett tal där han hyllade Solidarno, en rörelse som kämpade mot just kommunismen. Detta är också ett budskap som Solidarno sände till Europa. Budskapet att Europa inte tolererar varken det kommunistiska eller några andra diktaturer eller totalitära eller förslavade system. Europas framtid ligger i friheten och friheten försvarar vi alla, idag alldeles speciellt genom att uttrycka vår aktning och tacksamhet gentemot människorna i Polen och Östeuropa för den kamp för det fria Europa som de förde under 1980- och 1990-talet.

  Bogusław Sonik (PPE-DE). – Panie Przewodniczący! Solidarność to było niezwykłe doświadczenie wspólnoty wyrosłej na wspólnych wartościach i na zaufaniu do wolności.

W sierpniu 1980 r. polscy robotnicy domagali się wolności prasy, swobody wyznawania religii i przede wszystkim możliwości tworzenia wolnych związków zawodowych i zaprzestania represji za przekonania. Miliony Polaków powiedziały "nie" komunizmowi i to był początek końca dyktatury komunistycznej. Z determinacją i wiarą, że wolność można wywalczyć wbrew wszelkim gołopolitycznym ograniczeniom, wezwaliśmy narody Europy Wschodniej, by weszły na drogę walki o swobody obywatelskie, to było budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Miliony ludzi zaangażowały się razem solidarnie w życie własnego kraju, kraju wolnego przez te 16 miesięcy do 13 grudnia, kiedy komunistyczna dyktatura Jaruzelskiego złamała ten ruch wojskowym zamachem stanu. Żyliśmy jak ludzie wolni, tego ducha już nikt nie był w stanie złamać i zatrzymać. To w sierpniu 1980 w Stoczni Gdańskiej zachwiał się komunizm by runąć 9 lat później w 1989 r.

Na naszej drodze spotykaliśmy się z solidarnością narodów europejskich, ze wsparciem Francuzów, Niemców, Włochów, Anglików, to dodawało nam otuchy i wiary we własne siły i za to chciałbym dziś podziękować naszym ówczesnym przyjaciołom, to dzięki Waszej pomocy przetrwaliśmy, wiedzieliśmy bowiem, że Europa o nas pamięta i nie zapomni.

W jakiej mierze dziś idee solidarności mogą ożywiać jeszcze sumienia i serca? Dziś pytanie o Solidarność to pytanie również o to, czym jest Europa. Europa to nie tylko gospodarka i rynek, ale również wartości, które stanowią o wielkości Wspólnoty Europejskiej. Europa to rodzina narodów zbudowana na chrześcijańskim dziedzictwie, a to właśnie chrześcijaństwo legło u podstaw solidarności, która starała się obudzić w ludziach to, co najlepsze: odpowiedzialność za siebie nawzajem, gotowość niesienia pomocy potrzebującym. Do zbudowania współczesnej wizji Europy, która wzbudziłaby zainteresowanie świata, mogłaby się przyczynić etyka Solidarności. Pytanie o Solidarność dziś to również pytanie o to, w jaki sposób przezwyciężyć narodowe egoizmy wśród 25 krajów tworzących Unię. Wierzę, że jest to możliwe.

Wierzę w Solidarną Unię Europejską, która potrafi być konkurencyjna, ale także solidarna we wspieraniu słabszych i biedniejszych równocześnie, dzierżąc wysoko sztandar Solidarności i wolności, będąc natchnieniem tych, którzy tych wartości są pozbawieni.

(Oklaski)

  Tunne Kelam (PPE-DE). – Mr President, 25 years ago Polish workers and intellectuals succeeded in creating a democratic civic alternative to the rigid communist structures. Solidarność started the process of East European nations becoming genuinely free from totalitarian enslavement. The other lung of the same European homeland, to quote Pope John Paul II, started to breathe and to bring oxygen and self-respect to tens of millions of Eastern Europeans.

Poland is a symbol for Europe. It was the first victim of the alliance of Hitler and Stalin, who together launched the Second World War. The Polish nation experienced the worst of both of these dictatorships. It is not by chance perhaps that the victory of the Gdansk workers opened the way for the reunification of Europe.

I think the most significant achievement of Solidarność was its ability to unite all sectors of society. It was not possible without a moral revival, without the spiritual dimension of which a Polish pope became the embodiment, reminder and inspiration. The important message of Solidarność's victory remains how to find both strength and balance in the passionate quest for justice and the eternal spiritual values of Europe.

Listening to this message would probably help us to overcome the crisis of European identity, of which there was talk today, because Solidarność has become part of our European identity. We have an opportunity to decide on celebrating 31 August as a day of freedom and solidarity, but another date of European significance needs to be remembered. On 23 August, the date on which the Nazi-Soviet Pact was signed in 1939, we should commemorate the victims of both communism and Nazism. Only then will the famous slogan, 'Never again', also apply to the victims of communism.

(Applause)

  Przewodniczący. Otrzymałem cztery projekty rezolucji⁽¹⁾ złożonych zgodnie z art. 103(2) Regulaminu.

Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się w środę o godz. 12.00.

Pisemne oświadczenie (Reguła 142)

  Filip Andrzej Kaczmarek (PPE-DE). – Solidarność nie jest dziedzictwem wyłącznie polskim. Solidarność, jej wartości i etos, powinna stać się dorobkiem całej Europy, a wręcz całego świata. Dlatego właśnie tak ważne jest, aby Solidarność stała się trwałym elementem naszej europejskiej świadomości. 25 lat temu robotnicy z Gdańska, jak wyrażamy to w rezolucji, otworzyli nowy rozdział europejskiej walki o wolność i chleb. Robotnicy, z mojego rodzinnego miasta - Poznania, rozpoczynali te walkę już 49 lat temu. 28 Czerwca 1956 roku kilkudziesięciu z nich zginęło z rąk komunistów. Zginęli, bo domagali się wolności i chleba. Ich śmierć, podobnie, jak śmierć robotników w Grudniu 1970 roku, nie poszła jednak na marne.

Globalne znaczenie Solidarności polega na tym, że była ruchem pokojowym, a jednocześnie zwycięskim. Historia Solidarności napawa optymizmem i wiarą, gdyż udowodniła, że nawet komunistyczny totalitaryzm może być pokonany bez użycia przemocy. Dla wszystkich ludzi, żyjących w opresji byłoby dobrze, gdyby to metody i wartości Solidarności stały się efektywnym sposobem walki o wolność, godność i prawa człowieka. Solidarność pokazała, że nadzieja na lepsze życie ma sens, a wytrwałość i wierność zasadom przynosi efekty. Jestem przekonany, że nie byłoby UE 25 państw bez tego, co zrobił Lech Wałęsa i jego przyjaciele 25 lat temu.

(1) Patrz protokół.