Volledig verslag van de vergaderingen

Maandag 12 december 2005 - Straatsburg

3. Verklaring van het voorzitterschap

  De Voorzitter. – Dames en heren afgevaardigden, ik geloof dat dit een goede gelegenheid is om hier als Voorzitter een verklaring af te leggen over de doodstraf. De gelegenheid lijkt me goed omdat we, zoals u weet, op tien december – twee dagen geleden – de verjaardag hebben gevierd van de goedkeuring van de Verklaring van de rechten van de mens. Een van die rechten is fundamenteel: het recht om te leven.

Helaas vond een paar dagen daarvoor in de Verenigde Staten de terechtstelling plaats van de duizendste ter dood veroordeelde sinds deze straf daar in 1976 opnieuw werd ingevoerd. De magie van de ronde getallen – zoals 1 000 – en het feit dat die terechtstelling is samengevallen met de verjaardag van de goedkeuring van de Verklaring van de mensenrechten, maken deze situatie extra relevant.

Maar niet alleen in de Verenigde Staten vond een terechtstelling plaats, ook in Singapore werd op diezelfde dag een veroordeelde ter dood gebracht.

Het is een goed moment om stil te staan bij het feit dat de Europese Unie de doodstraf bestrijdt omdat zij die strijdig acht met haar waarden. De afschaffing van de doodstraf is een sine qua non voor de toetreding van welk land dan ook tot de Europese Unie.

Gelukkig wordt de deze straf wereldwijd steeds meer afgeschaft: in 1977 hadden zestien landen de doodstraf afgeschaft, nu zijn dat er 84.

Maar in 76 landen bestaat de doodstraf nog steeds, en in 24 landen waarin de doodstraf feitelijk is afgeschaft omdat er al sinds tien jaar geen doodvonnissen meer worden voltrokken, is zij nog niet geschrapt in de wet.

Ofschoon het aantal landen dat deze straf voltrekt, is afgenomen, is het aantal terechtstellingen dramatisch gestegen. Volgens Amnesty International werden er in het jaar 2004 7 400 mensen ter dood veroordeeld, en bijna 3 800 mensen terechtgesteld in 25 landen.

We moeten ons dan ook niet alleen blindstaren op die nummer duizend in de Verenigde Staten, maar het totaalbeeld voor ogen houden van wat er in de wereld als geheel gebeurt: 3 800 mensen zijn in 2004 terechtgesteld.

Bijna al die terechtstellingen, 95 procent, vonden plaats in China, Iran, Vietnam en de Verenigde Staten. Hiermee zijn de Verenigde Staten het enige democratische land dat nog op grote schaal de doodstraf toepast; in Amerikaanse gevangenissen zitten 3 400 veroordeelden te wachten op hun terechtstelling.

Een significant gegeven is dat 120 ter dood veroordeelden zijn vrijgelaten vanwege hun bewezen onschuld.

Zo is de huidige situatie. Toch valt hierin nog een sprankje hoop te ontwaren, omdat de Amerikaanse samenleving zich geleidelijk aan steeds meer tegen de doodstraf keert, net zoals de volksjury. Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft de toepassing van deze straf op minderjarigen en geestelijk gehandicapten afgeschaft. In twaalf federale staten is de doodstraf afgeschaft, in twintig andere worden niet langer doodvonnissen voltrokken.

China staat helaas bovenaan met een record aantal terechtstellingen. Er wordt gesproken van 6 000 terechtstellingen per jaar, hoewel dat aantal volgens Amnesty International 3 400 bedraagt.

Ik vraag nogmaals uw aandacht voor deze situatie, omdat ik vind dat wij als afgevaardigden de taak hebben om onze collega’s overal ter wereld ervan te overtuigen dat de doodstraf moet worden afgeschaft. Want voor ons, Europeanen, is het leven een onvervreemdbaar recht, en niemand mag het recht op dit recht verliezen, wat hij ook op zijn geweten heeft. Dat is wat ik bedoel met onvervreemdbaar: dat dit recht niet afhankelijk is van de individuele verantwoordelijkheid, maar dat het voorvloeit uit het bestaan van de mens zelf en uit zijn essentie als menselijk wezen.

Ik dank u voor uw aandacht.

(Applaus)