Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 2006 - Στρασβούργο

4. Η ρήτρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συζήτηση)

  Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση της έκθεσης (A6-0004/2006) του κ. Agnoletto, εξ ονόματος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, σχετικά με τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2005/2057(INI)).

  Vittorio Agnoletto (GUE/NGL), εισηγητής. – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, η ρήτρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία έχει μια μακρά ιστορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και έχει ως αφετηρία την προϋπόθεση ότι τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, αλλά, υπό την ευρεία έννοια, και τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά, πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ρήτρα εισήχθη για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στη Σύμβαση της Λομέ και το 1990 εφαρμόσθηκε και στη συμφωνία συνεργασίας με την Αργεντινή. Στην ετήσια έκθεσή του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά κάθε χρόνο να αποκτήσει μεγαλύτερη βαρύτητα αυτή η ρήτρα και προτρέπει το Συμβούλιο να αναγνωρίσει έναν σημαντικότερο ρόλο του Κοινοβουλίου στην επιτήρηση της εφαρμογής της. Μέχρι σήμερα, τα αιτήματα του Κοινοβουλίου δεν έχουν ικανοποιηθεί. Σήμερα, η ρήτρα έχει συμπεριληφθεί σε πενήντα και πλέον συμφωνίες και εφαρμόζεται σε περισσότερες από 120 χώρες. Για τον σκοπό αυτόν, πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σημασία της συμφωνίας του Κοτονού, η οποία υπεγράφη με τις χώρες ΑΚΕ τον Ιούνιο του 2000 και ενίσχυσε τον ρόλο αυτής της ρήτρας.

Το πρώτο σημείο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ αφορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Κοινοβούλιο πρέπει να εγκρίνει μια συμφωνία πριν τεθεί σε ισχύ, αλλά δεν μπορεί να αποφασίσει όσον αφορά την έναρξη διαβουλεύσεων ή τη μερική ανάκληση μιας συμφωνίας. Αυτό μειώνει τον θεσμικό και γενικότερα τον πολιτικό του ρόλο.

Για τον λόγο αυτόν, θεωρώ πως είναι σημαντικό να υπογραμμίσω ότι το Κοινοβούλιο δεν είναι πλέον διατεθειμένο να εγκρίνει νέες διεθνείς συμφωνίες, οι οποίες δεν θα περιλαμβάνουν ρήτρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Το Κοινοβούλιο θεωρεί ότι πρέπει να συμμετέχει στον καθορισμό της εντολής διαπραγμάτευσης νέων συμφωνιών με τρίτες χώρες και ιδίως σε ό,τι αφορά τον προσδιορισμό των πολιτικών στόχων τους καθώς και των στόχων που αφορούν τα ανθρωπίνα δικαιώματα. Το Κοινοβούλιο ζητά επίσης να συμμετέχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την έναρξη διαβουλεύσεων και την ανάκληση μιας συμφωνίας ή για την ανάκληση ενδεχόμενων κατάλληλων αρνητικών μέτρων που έχουν ήδη επιβληθεί σε μια χώρα. Τέλος, το Κοινοβούλιο ζητά τη διασύνδεσή του με τα Συμβούλια Σύνδεσης και με τις υποεπιτροπές δικαιωμάτων του ανθρώπου, και ζητά επίσης την ενίσχυση του ρόλου των διακοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών του, με την τακτική εγγραφή συζητήσεων για τη δημοκρατική ρήτρα στην ημερήσια διάταξη των συνεδριάσεών τους.

Ένα άλλο στοιχείο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ αφορά την αμοιβαιότητα μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών, η οποία δεν έχει αξιοποιηθεί ακόμη πλήρως. Θεωρώ επίσης ότι η ρήτρα πρέπει να εφαρμόζεται σε σχέση με μια συγκεκριμένη παραβίαση και όχι με μια συγκεκριμένη χώρα.

Είναι επίσης αναγκαίο να επεκτείνουμε τη ρήτρα σε όλες τις νέες συμφωνίες μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων, τόσο εκβιομηχανισμένων όσο και αναπτυσσόμενων, χωρών, συμπεριλαμβανομένων των τομεακών συμφωνιών και της εμπορικής, τεχνικής ή οικονομικής βοήθειας, όπως συνέβη με τις χώρες ΑΚΕ.

Θεωρούμε αναγκαία τη συστηματική ένταξη ζητημάτων που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου Σύνδεσης. Για τον σκοπό αυτό, πιστεύουμε ότι οι επικεφαλής των εξωτερικών αντιπροσωπειών της Επιτροπής στις τρίτες χώρες πρέπει να αναλάβουν σημαντικότερο ρόλο και ζητούμε την εκπόνηση εγγράφων πολυετούς στρατηγικής ανά χώρα, τα οποία πρέπει να συζητούνται τακτικά.

Πρέπει επίσης να εδραιωθεί διαρθρωμένος διάλογος μεταξύ του Συμβουλίου Σύνδεσης και της υποεπιτροπής του για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ζητάμε τη γενική συγκρότηση υποεπιτροπών ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιφορτισμένων με τον έλεγχο της συμμόρφωσης και της εφαρμογής της ρήτρας για τη δημοκρατία, και την υποβολή προτάσεων για συγκεκριμένες θετικές δράσεις με σκοπό τη βελτίωση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η έκθεση ζητά τη συμμετοχή σε αυτές τις υποεπιτροπές και τη διαβούλευση με τους εκπροσώπους των κοινοβουλίων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

Υπάρχει επίσης ένα άλλο εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα. Με το ψήφισμα αυτό αναγνωρίζουμε ότι μέχρι σήμερα, η εφαρμογή της ρήτρας ήταν πιο δύσκολη λόγω της αναγκαίας ομοφωνίας στο πλαίσιο του Συμβουλίου για την έναρξη μιας διαδικασίας διαβούλευσης. Ζητάμε συνεπώς την κατάργηση της ομοφωνίας και, για τον σκοπό αυτόν, τη αναθεώρηση του άρθρου 300, παράγραφος 2, της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η οποία περιορίζει τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις περιπτώσεις αυτές.

Τέλος, πιστεύουμε, αφενός, ότι η ρήτρα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες και σε όλες τις συμφωνίες και, αφετέρου, ότι στην περίπτωση των χωρών που καλύπτονται από τη νέα πολιτική γειτονίας θα μπορούσε να εξεταστεί η πιθανότητα της σύναψης συμφωνιών που προχωρούν πέραν της ρήτρας για τη δημοκρατία, βάσει της ύπαρξης κοινών θεσμών για την προώθηση των δημοκρατικών αρχών και των δικαιωμάτων του ανθρώπου, κατά το παράδειγμα του Συμβουλίου της Ευρώπης και άλλων περιφερειακών συμφωνιών.

  Benita Ferrero-Waldner, Μέλος της Επιτροπής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, χαιρετίζω αυτή την έκθεση σχετικά με τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία εκπόνησαν οι αξιότιμοι βουλευτές του Σώματος, και ιδιαίτερα ο κ. Agnoletto, καθώς και το ψήφισμα το οποίο συζητεί σήμερα το Κοινοβούλιο.

Οι ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου εισάγονται συστηματικά στις εξωτερικές συμφωνίες από το 1995 και, μετά από δέκα χρόνια, είναι καιρός να προβούμε σε αποτίμηση των έως τώρα επιτευγμάτων. Όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να συνεργαστούν προς τον σκοπό αυτόν, και τονίζω την προσήλωσή μου στον διαρκή, αλλά και πολύ πρακτικό, διάλογο με το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, για τον οποίο η έκθεση αυτή αποτελεί πολύ καλή βάση.

Θα ξεκινήσω υπογραμμίζοντας το πόσα έχουν ήδη επιτευχθεί: πρέπει να πούμε ότι το ποτήρι είναι περισσότερο από μισογεμάτο. Μετά από συχνά δύσκολες συζητήσεις και πολύ δύσκολες διαπραγματεύσεις, η Επιτροπή εξασφάλισε τη συμπερίληψη ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία σε, όπως είπατε, περισσότερες από 50 συμφωνίες, οι οποίες καλύπτουν περισσότερες από 120 χώρες. Ένα αξιόλογο παράδειγμα είναι, πράγματι, τα άρθρα 9 και 96 της Συμφωνίας του Κοτονού. Στον τομέα της εμπορικής πολιτικής, το ειδικό καθεστώς ενθάρρυνσης της βιώσιμης ανάπτυξης και της χρηστής διακυβέρνησης, γνωστό ως «ΣΓΠ+», παρέχει επιπλέον οφέλη για χώρες οι οποίες εφαρμόζουν, μεταξύ άλλων, ορισμένα διεθνή πρότυπα ως προς τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα· επομένως, είναι ένα θετικό κίνητρο.

Ο αντίκτυπος της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι ήδη προφανής και πολλές από τις δραστηριότητές μας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζονται από την ύπαρξή της και μόνο. Τα ανθρώπινα δικαιώματα κατέχουν κεντρική θέση σε κάθε πολιτικό διάλογο με τους εταίρους μας. Θεσπίζονται υποεπιτροπές για τα ανθρώπινα δικαιώματα με αυξανόμενο αριθμό εταίρων και, επιπλέον, τα σχέδια δράσης της πολιτικής γειτονίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνουν εξαιρετικά λεπτομερείς ενότητες αφιερωμένες στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Επιτροπή, ως μέλος της τρόικας, απευθύνει πολλά διαβήματα για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάθε χρόνο και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου χρηματοδοτεί προγράμματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλο τον κόσμο. Η Επιτροπή χρηματοδοτεί, επίσης, πληθώρα προγραμμάτων τεχνικής βοήθειας με αντίκτυπο στα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία ποικίλλουν, για παράδειγμα, από τη βελτίωση της κατάρτισης των αστυνομικών έως τον εκσυγχρονισμό του δικαστικού συστήματος σε χώρες εταίρους. Το κράτος δικαίου είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τομείς στον οποίο νομίζω ότι μπορούμε πράγματι να επιτύχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα.

Θέλω, επίσης, να αναφέρω πόσο δραστήριες είναι τόσο οι πρεσβείες των κρατών μελών όσο και οι αντιπροσωπείες της Επιτροπής ως προς το θέμα αυτό. Οι επικεφαλής αποστολών της ΕΕ συντάσσουν από κοινού ενημερωτικά δελτία για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε περιοδική βάση, παρουσιάζουν εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή των διαφόρων κατευθυντηρίων γραμμών της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και εκπονούν λεπτομερείς αναλύσεις για τις εξελίξεις σε συγκεκριμένες χώρες όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Όλο και συχνότερα, οι πολιτικές εκθέσεις των αντιπροσωπειών της Επιτροπής καλύπτουν τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η αξιολόγηση της έως σήμερα αποτελεσματικότητας της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου πρέπει να γίνεται κατά τρόπο συνολικό. Η ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία είναι, καθαυτή, ένας σημαντικός τρόπος εκδήλωσης της κοινής δέσμευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εταίρων της για σεβασμό αλλά και προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη βαθύτερου και εντατικότερου διαλόγου στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, η ύπαρξη αυτών των ρητρών μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να συμβάλει ακόμα και στην αποφυγή πιθανών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όσον αφορά τις κυρώσεις, θέλω να υπογραμμίσω ότι η συχνότητα της επιβολής τους εξαρτάται σαφώς λιγότερο από τη διατύπωση της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου από ό,τι από την πολιτική βούληση των κρατών μελών, καθώς και των άλλων κρατών. Συμφωνώ ότι, όταν δεν επιβάλλονται κυρώσεις ως αντίδραση σε σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κινδυνεύει να πληγεί η αξιοπιστία της πολιτικής της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Από τη δική της πλευρά, η Επιτροπή ορισμένες φορές θα προτιμούσε την πιο δυναμική χρήση αυτών των ρητρών· ωστόσο, η λύση δεν είναι η συμπερίληψη περισσότερων ρητρών στη συμφωνία. Αντιθέτως, πρέπει να καλλιεργήσουμε την ευαισθητοποίηση και να επιδιώξουμε τη συναίνεση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με τη σημασία των θεμάτων που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έναντι άλλων προτεραιοτήτων. Συνεπώς, η έκθεση αυτή αποτελεί σημαντική συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση.

Όσον αφορά τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου στη διαπραγμάτευση ή την αναστολή μιας συμφωνίας, όπως γνωρίζετε, οι διαδικασίες αυτές καθορίζονται σαφώς από τη Συνθήκη και αντανακλούν τη διοργανική διάρθρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Κοινοβούλιο διαδραματίζει ήδη πολύτιμο ρόλο στην εστίαση της προσοχής στα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω της εξαιρετικά δραστήριας Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μέσω της ετήσιας έκθεσής του για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον κόσμο και μέσω των πολλών ψηφισμάτων και συζητήσεων για συγκεκριμένα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, επικροτώ ιδιαίτερα την πρόταση να επιλαμβάνονται οι διακοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες πολύ συστηματικότερα των θεμάτων που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πιστεύω ότι μπορείτε να διαδραματίσετε σπουδαίο ρόλο και σε αυτό το πλαίσιο.

Τάσσομαι, επίσης, υπέρ της αναθεώρησης της τρέχουσας μορφής της ετήσιας έκθεσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ούτως ώστε να αποτελέσει μια πλήρως διοργανική έκθεση και να περιλαμβάνει ανάλυση της εφαρμογής των ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Εν κατακλείδι, επιτρέψτε μου να επαναλάβω ότι η επιτυχία των ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου πρέπει να αξιολογείται σύμφωνα με την πρόοδο που σημειώνεται ως προς την έναρξη γνήσιου διαλόγου και διαβουλεύσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τους εταίρους μας και τις επακόλουθες βελτιώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου αποδείχθηκαν απαραίτητη βάση για την ανάπτυξη πραγματικά αποτελεσματικού διαλόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τους εταίρους μας, διότι με αυτόν ακριβώς τον τρόπο οι εν λόγω χώρες αλλάζουν σιγά-σιγά τη συμπεριφορά τους. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει περιθώριο βελτίωσης: πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης και προσβλέπω στη σημερινή συζήτηση και στον διαρκή και δυναμικό διάλογο με το Κοινοβούλιο. Είμαστε πρόθυμοι να ακούσουμε όλες τις απόψεις, αλλά επιθυμούμε επίσης να συμβάλουμε στη βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο.

(Χειροκροτήματα)

  Fernando Fernández Martín (PPE-DE), συντάκτης γνωμοδότησης της Επιτροπής Ανάπτυξης. – (ES) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Ferrero-Waldner, κυρίες και κύριοι, η συμπερίληψη της ρήτρας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις διεθνείς συμφωνίες μας είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το περιεχόμενό της έχει εξελιχθεί με το χρόνο και σε συνάρτηση με τη φύση των διαδοχικών συμφωνιών: επί του παρόντος περισσότερες από 50 συμφωνίες με περισσότερες από 120 χώρες, όπως μόλις επεσήμανε η Επίτροπος. Δυστυχώς, αυτό δεν έχει αποτρέψει το να πρέπει ενίοτε να αναστείλουμε τις συμφωνίες μας λόγω παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όσον αφορά την έκθεση που συζητάμε σήμερα, η Επιτροπή Ανάπτυξης επιθυμεί να τονίσει τα ακόλουθα:

Καταρχάς, δηλώνουμε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν παγκόσμιο και αδιαίρετο χαρακτήρα και ότι υπάρχει μεγάλη αλληλεξάρτηση μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της ανάπτυξης.

Δεύτερον, επιθυμούμε να υπογραμμίσουμε ότι η καταπολέμηση της φτώχειας είναι προτεραιότητά μας και ότι δεν θα επιτύχουμε χωρίς μια σφαιρική προσέγγιση στις διαδικασίες του εκδημοκρατισμού και της ανάπτυξης.

Τρίτον, επιμένουμε σε μια διττή προσέγγιση όσον αφορά τις προϋποθέσεις: θετική διάκριση υπέρ των χωρών που σημειώνουν μεγαλύτερη πρόοδο και αρνητική διάκριση σε περιπτώσεις σοβαρών και παρατεταμένων παραβιάσεων.

Τέταρτον, υπογραμμίζουμε τις υποδειγματικές αξίες της Συμφωνίας του Κοτονού, δεδομένης της εκτεταμένης εφαρμογής της σε 77 χώρες και της αποτελεσματικότητας και ευελιξίας της ανασταλτικής ρήτρας που προβλέπεται στο άρθρο 96, καθιστώντας την έτσι τη μοναδική συμφωνία που έχει οδηγήσει σε κυρώσεις και έχει λειτουργήσει σχετικά καλά.

Πέμπτον, επισημαίνουμε ότι η διαφάνεια είναι μία από τις κυρίαρχες αρχές μας.

Έκτον, υποστηρίζουμε όλα τα μέτρα που αποσκοπούν στην επίτευξη των στόχων της Χιλιετίας και, σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίζουμε την απόφαση της Ομάδας G8 να διαγράψει τα χρέη των 18 πιο φτωχών χωρών του κόσμου.

Έβδομον, απευθύνουμε έκκληση για μεγαλύτερη δέσμευση από τις χώρες με τις οποίες συνεργαζόμαστε για την επίτευξη αυτών των στόχων.

Όγδοο, λυπούμαστε για ορισμένες αποφάσεις της Επιτροπής με τις οποίες δεν συμφωνούμε, όπως η άρση των κυρώσεων εναντίον του Σουδάν, μετά τα σοβαρά γεγονότα στο Νταρφούρ.

  Glyn Ford (PSE), συντάκτης γνωμοδότησης της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, η επιτροπή μου χαιρετίζει την έκθεση του κ. Agnoletto, την οποία, με πολύ λίγες επιφυλάξεις, υποστηρίζουμε πλήρως. Μάλιστα, εγκρίναμε τη γνωμοδότησή μας, στην οποία επαναλαμβάνονται οι θέσεις του κ. Agnoletto, με 20 προς 1 ψήφους.

Όπως είπε η κ. Επίτροπος, 14 χρόνια μετά την έναρξη συμπερίληψης αυτών των συμφωνιών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι καιρός για μια νέα ματιά. Από το 1995 έχει γίνει επίκληση της ρήτρας για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε 12 περιπτώσεις. Την επικαλεστήκαμε κατά του Νίγηρα, της Γουινέας-Μπισσάου, της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, του Τόγκο, της Αϊτής –από την οποία μόλις επέστρεψα από μια αποστολή παρατήρησης εκλογών– των Κομορών, της Ακτής Ελεφαντοστού, των νήσων Φίτζι, της Λιβερίας και της Ζιμπάμπουε. Η ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου απέτρεψε, επίσης, τη σύναψη συμφωνιών με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, καθώς και με τη Λευκορωσία, ενόψει του όλο και πιο αυταρχικού τρόπου διακυβέρνησης του κ. Λουκασένκο.

Επικροτούμε τη συμπερίληψη της εν λόγω ρήτρας και επιθυμούμε την επέκτασή της και σε τομεακές εμπορικές συμφωνίες. Πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης και ίσως μια πιο διαφοροποιημένη δέσμη κριτηρίων αξιολόγησης για την αντίδραση σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ζητούμε από την Επιτροπή να θεσπίσει έναν μηχανισμό παρακολούθησης ο οποίος να συνδέει την εφαρμογή και την προσωρινή αναστολή εμπορικών συμφωνιών και αυτόνομων εμπορικών μέτρων με τη συμμόρφωση της δικαιούχου χώρας με βασικά δημοκρατικά πρότυπα και τον σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των μειονοτήτων, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον κόσμο.

Σημειώνω την παρατήρηση της κ. Επιτρόπου ότι, αν και μετέχουμε στις διαδικασίες συμπερίληψης της ρήτρας σε εμπορικές και άλλες συμφωνίες, όσον αφορά την εφαρμογή της εν λόγω ρήτρας η συμμετοχή μας δεν προβλέπεται ρητώς. Ωστόσο, ζητούμε από την κ. Επίτροπο, με δική της πρωτοβουλία, να επιδιώξει την πιο συστηματική συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην αξιολόγηση της εφαρμογής των ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου και παρόμοιων απαιτήσεων στο μέλλον.

  Γιώργος Δημητρακόπουλος, εξ ονόματος της Ομάδας PPE-DE. – Κύριε Πρόεδρε, κυρία Επίτροπε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θέλω κατ’ αρχάς να συγχαρώ τον εισηγητή, τον κ. Agnoletto, για την εξαίρετη εργασία την οποία παρουσίασε.

Είναι σημαντικό, νομίζω, το ότι ο κύριος Agnoletto στην έκθεσή του αναφέρεται στο νέο ρόλο που πρέπει να δοθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όχι μόνο ως προς τη διαπραγμάτευση των συμφωνιών με τρίτες χώρες αλλά και ως προς την εφαρμογή και τον έλεγχο. Αυτό θα άλλαζε σημαντικά το θεσμικό πλαίσιο με το οποίο συνάπτονται αυτές οι συμφωνίες.

Είναι σωστό το ότι ο κύριος Agnoletto εισηγείται την επέκταση της ρήτρας του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλους τους τομείς και σε όλες τις χώρες και είναι ενδιαφέρον το προηγούμενο που χρησιμοποιεί για να στηρίξει αυτή την άποψη. Είναι σωστό το ότι ο κύριος Agnoletto ζητά να υπάρχει καλύτερος έλεγχος και καλύτερη διαδικασία παρακολούθησης για το αν τα συμβαλλόμενα μέρη τηρούν αυτά που υπογράφουν, γιατί πολλές φορές, όπως όλοι γνωρίζετε, η υπογραφή είναι εύκολη, η τήρηση όμως καθίσταται δύσκολη. Είναι σωστό το ότι ο κύριος Agnoletto αναφέρεται στην ανάγκη ενός μηχανισμού που να ασχολείται με την εφαρμογή των συμφωνιών και όχι μόνο. Είναι σωστό το ότι επιμένει να είναι πολύ ορατή σε αυτό τον μηχανισμό η διάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και, τέλος, είναι πολύ σωστό το τελικό συμπέρασμα, ότι έχει έρθει επιτέλους η στιγμή για να δούμε μια καινούργια ρήτρα με ένα περιεχόμενο στο οποίο να αντικατοπτρίζονται όλα όσα συζητούμε και όλα όσα πολλές φορές επαινούμε ή, άλλες φορές, επικρίνουμε μέσα στην ευρωπαϊκή διαδικασία.

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα έχει ως γνωστό υποβάλει μια τροπολογία, την οποία, εξ όσων αντιλαμβάνομαι, ο κύριος Agnoletto δέχεται, και, συνεπώς, στηρίζει την έκθεσή του.

  María Elena Valenciano Martínez-Orozco, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (ES) Κύριε Πρόεδρε, ο σεβασμός των δημοκρατικών αρχών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ανθρώπου, όπως δηλώνεται στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, εμπνέει τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές των κομμάτων και αποτελεί βασικό στοιχείο των διεθνών συμφωνιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η βαριά και αόριστη διατύπωση της ρήτρας για τη δημοκρατία στην οποία μόλις αναφέρθηκα έχει πολλούς περιορισμούς και στερείται των μηχανισμών που απαιτούνται για τη διασφάλιση της σωστής λειτουργίας της. Το αποτέλεσμα είναι ότι η ρήτρα χρησιμοποιείται συχνά ως άλλοθι ή ως ρητορικό παράδειγμα, χωρίς να έχει πραγματικές συνέπειες.

Η έκθεση που συζητάμε σήμερα αποσκοπεί να θέσει τέλος σε αυτή την κατάσταση, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα της ρήτρας από νομική άποψη. Για τον σκοπό αυτόν, εμείς οι Σοσιαλιστές έχουμε υποβάλει αρκετές προτάσεις που έχουν συμπεριληφθεί σε αυτή την έκθεση, γεγονός που μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Θα ήθελα να εκμεταλλευτώ αυτή την ευκαιρία για να συγχαρώ τον κ. Agnoletto και να τον ευχαριστήσω για το έργο του και την κατανόησή του.

Δεν θέλουμε να έχουμε ψευδαισθήσεις, ωστόσο. Αυτή η έκθεση πρωτοβουλίας θα έρθει για άλλη μία φορά αντιμέτωπη με την πραγματικότητα όταν αρχίσουμε να εφαρμόζουμε τη ρήτρα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προωθήσει την εισαγωγή της ρήτρας σύμφωνα με τις συστάσεις αυτής της έκθεσης και αυτό ακριβώς ζητάμε σήμερα στο Κοινοβούλιο. Θα συνεχίσουμε να χρειαζόμαστε μεγάλη πολιτική βούληση από την πλευρά της Ένωσης, ούτως ώστε ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να παρέχει πραγματικά προστιθέμενη αξία στις διεθνείς συμφωνίες και στην προώθηση της αξιοπρέπειας και η εισαγωγή της ρήτρας να μην είναι νεκρό γράμμα και να μην χρησιμοποιείται με υποκριτικό τρόπο ούτε να εφαρμόζεται μόνο όταν εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να αναλάβει η Ευρώπη μια πραγματική δέσμευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα· μια αποτελεσματική, αξιόπιστη και συνεπή δέσμευση.

Μπορούμε να εφαρμόσουμε ένα σύστημα προειδοποίησης για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που θα μας επιτρέψει να ενεργούμε δεόντως και να αντιδρούμε εγκαίρως. Η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει την αμοιβαιότητα στην εφαρμογή της ρήτρας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διότι πρέπει να είμαστε σε θέση να διατηρήσουμε έναν ειλικρινή και ανοιχτό διάλογο με τις χώρες με τις οποίες έχουμε συνάψει συμφωνίες και πρέπει επίσης να είμαστε σε θέση να ακούμε τις κριτικές των χωρών εταίρων, σχετικά με το πώς εμείς οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουμε τους πολίτες τους, για παράδειγμα, και να ενεργήσουμε ανάλογα.

Η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει μία αξιόπιστη θέση. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται ως διαπραγματευτικό χαρτί. Δεν μπορούμε να σταματάμε να τα διαπραγματευόμαστε προς όφελος άλλων τοπικών συμφερόντων. Η Ευρώπη πρέπει να ενεργεί έντιμα και ξεκάθαρα. Πρέπει να ζητήσουμε την κατάργηση της θανατικής ποινής στην Ινδία, στην Κίνα, στην Ιαπωνία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρέπει να απαιτήσουμε το τέλος των βασανιστηρίων οπουδήποτε και αν συμβαίνουν, είτε στο Γκουαντάναμο, στο Ιράκ ή στη Συρία.

Σε ένα κόσμο που κατατρύχεται από τα βραχυπρόθεσμα οφέλη και η ασφάλεια, δεν μπορούμε να μειώνουμε τις άμυνές μας όταν πρόκειται για την υπεράσπιση των οικουμενικών δικαιωμάτων μας.

  Sajjad Karim, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, τον Μάιο του 1995 το Συμβούλιο αποφάσισε ότι, για να προωθήσει τα θεμελιώδη δικαιώματα και τα δημοκρατικά ιδεώδη της ΕΕ, θα πρέπει να περιληφθεί ως ουσιώδες στοιχείο όλων των διμερών συμφωνιών μια ρήτρα για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στα δέκα χρόνια από τη θέσπισή της, η ρήτρα υπέστη τον ενδελεχή έλεγχο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και εισήχθη σε περισσότερες από 50 συμφωνίες της ΕΕ. Ωστόσο, σε αυτά τα δέκα χρόνια η ΕΕ επικρίθηκε διότι απέτυχε να εφαρμόσει στην πράξη τα μέσα που διέθετε για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, ενώ καθίσταται ολοένα και πιο εμφανές ότι, όταν πρόκειται για σημαντικές χώρες, οι στρατηγικές εταιρικές σχέσεις και τα δύο μέτρα και δύο σταθμά της Realpolitik εξακολουθούν να υπερτερούν των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία επιδιώκει να προστατέψει αυτή η ρήτρα.

Ως παράδειγμα, αναφέρω το γεγονός ότι, παρά τα όσα απαιτούμε στα χαρτιά, η συζήτηση την οποία πυροδότησε η εκλογή της νέας Παλαιστινιακής Αρχής κατέστησε προφανές ότι η εφαρμογή εξαρτάται πρωτίστως από την πολιτική βούληση της ΕΕ να δώσει προτεραιότητα στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έναντι των οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων. Πριν ακόμη δοθεί η ευκαιρία στη δημοκρατικά εκλεγμένη Αρχή να οργανωθεί, τέθηκε θέμα αναθεώρησης της Συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Παλαιστίνης με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατά τρόπο ο οποίος απορρίφθηκε τόσο από το Συμβούλιο όσο και από την Επιτροπή ως απρόσφορος, καθόσον θα αφαιρούσε κάθε μέσο άσκησης πίεσης. Εντούτοις, όταν ερωτάται για τη Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ, παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ περιφρονεί συστηματικά τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και αγνοεί επιδεικτικά το Διεθνές Δικαστήριο, καθώς συνεχίζει την πολιτική προσάρτησης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και άρνησης του δικαιώματος του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση, ποια είναι η αντίδραση της ΕΕ;

Έχω ασκήσει δριμεία κριτική για τον τρόπο διαχείρισης της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ, εξετάζοντας προσεκτικά την επακριβή εφαρμογή της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου σε πολλές περιπτώσεις από το βήμα αυτού του Κοινοβουλίου. Εντούτοις, δεν ακούω παρά ευφημισμούς, όπως ότι πρέπει να διατηρήσουμε την επιρροή μας και να συνεχίσουμε τον διάλογο. Αν το Συμβούλιο και η Επιτροπή δεν μπορούν να εκθέσουν με σαφήνεια στο Σώμα πώς χρησιμοποιούν με συνέπεια, αποτελεσματικότητα και διαφάνεια τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου, πώς είναι δυνατόν να αναμένουν να είναι διατεθειμένο το Σώμα να δώσει τη συγκατάθεσή του σε νέες διεθνείς συμφωνίες;

Τα ασαφή κριτήρια και οι ανεπαρκείς διαδικασίες που περιλαμβάνει αυτό το μέσο δεν με βοήθησαν να διεισδύσω στη λογική που διέπει ορισμένες αποφάσεις της ΕΕ, ενώ τον εν λόγω μέσο δεν βοηθά ούτε την ΕΕ να υπερασπιστεί τον εαυτό της κατά κατηγοριών για αναποφασιστικότητα και διακριτική μεταχείριση έναντι σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ένα αναθεωρημένο κείμενο πρέπει να προβλέπει έναν συγκεκριμένο μηχανισμό ο οποίος να εφαρμόζεται βήμα-βήμα, από τον διάλογο έως τα προειδοποιητικά μηνύματα, και ένα φάσμα μέτρων, από έξυπνες κυρώσεις έως αναστολή εφαρμογής των συμφωνιών, ενισχύοντας την επιρροή και το κύρος των παρεμβάσεών μας προς επίμονους παραβάτες. Επιπλέον, το μέσο πρέπει να στηρίζεται στην αρχή της ανταποδοτικότητας όσον αφορά παραβιάσεις οι οποίες διαπιστώνονται στο έδαφος της ΕΕ αλλά και στο εξωτερικό. Αν κάτι κατέστη σαφές από τη δημόσια αντιπαράθεση σχετικά με τις παράνομες επιχειρήσεις της CIA στην Ευρώπη, είναι ότι, όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ΕΕ απέτυχε να βάλει τάξη στα του οίκου της.

Αυτή η πρόσφατη εξέλιξη στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας έχει καταλυτική σημασία, διότι έπληξε καίρια το αίσθημα εφησυχασμού της ΕΕ σχετικά με τις δικές της επιδόσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οδηγώντας σε διερεύνηση του θέματος από το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σε προειδοποιήσεις ότι μπορεί να γίνει χρήση του μηχανισμού κυρώσεων του άρθρου 7. Είναι καιρός να επιδοθεί η ΕΕ σε πλήρη και διεξοδική αναθεώρηση και να συνδέσει και να εξισορροπήσει τις εξωτερικές και εσωτερικές διαστάσεις της πολιτικής της για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ενώ η ΕΕ πασχίζει να προωθήσει με συνέπεια και συστηματικότητα μια συνεκτική άποψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το Κοινοβούλιο έχει επαινεθεί από ΜΚΟ για τον θετικό αντίκτυπο της αναγέννησης της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Υπό την προεδρία της κ. Flautre η υποεπιτροπή ενισχύεται όλο και περισσότερο και, σε συνδυασμό με τον διορισμό του κ. Michael Matheson, συμβάλαμε σημαντικά στην εφαρμογή των κατευθυντηρίων γραμμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ολοκληρώνω λέγοντας ότι, καθώς τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαδραματίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο σε μια σειρά τομέων της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας, και καθώς τα διατομεακά ζητήματα απαιτούν πιο συνεπή συμμετοχή, οι γνώσεις και οι ικανότητές μας πρέπει να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στη λήψη αποφάσεων όσον αφορά την έναρξη διαβουλεύσεων και την αναστολή συμφωνιών με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα.

  Hélène Flautre, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (FR) Κύριε Πρόεδρε, η ρήτρα για την οποία συζητάμε σήμερα αποτελεί το θεμέλιο και νομιμοποιεί τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι των τρίτων χωρών στα θέματα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η έκθεση του κ. Agnoletto προωθεί σημαντικές προτάσεις που, όπως βλέπετε, συγκέντρωσαν ευρεία συναίνεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτή η ρήτρα όντως έχει ελλείψεις. Υπάρχει καταρχάς έλλειψη ομοιομορφίας. Η διατύπωση αυτής της ρήτρας μπορεί να ποικίλλει από τον ένα τύπο συμφωνίας στον άλλο. Είμαι υπέρμαχος, όπως και ο εισηγητής, μιας βελτιωμένης ρήτρας προκειμένου να ενισχυθεί ο πολιτικός αλλά και ο νομικός αντίκτυπός τους. Πρέπει, για παράδειγμα, να καταστεί σαφές ότι τα συμβαλλόμενα σε αυτές τις συμφωνίες μέρη υποχρεούνται να τηρούν τους διεθνείς κανόνες και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτούς.

Δεύτερον, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, όπως ήδη υπογραμμίστηκε, αυτή η ρήτρα πάσχει από απουσία συγκεκριμένων μεθόδων επιβολής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να είναι συνεπής, πρέπει να θεσπίσει ανάλογες μεθόδους. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι θα διαφυλάξουμε την αξιοπιστία μας έναντι των εταίρων μας αν, αφενός, διατεινόμαστε ότι θέλουμε να καταστήσουμε τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ουσιώδες στοιχείο της πολιτικής μας, αφετέρου όμως, δεν λαμβάνουμε τα αναγκαία μέτρα όταν αυτές οι χώρες παραβιάζουν συστηματικά τα ίδια αυτά δικαιώματα. Στην παρούσα φάση, οι συμφωνίες ΑΚΕ είναι ενδεχομένως οι συμφωνίες που παρέχουν το πλέον προωθημένο μοντέλο, μπορούν λοιπόν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για μας.

Οι μηχανισμοί υλοποίησης της ρήτρας πρέπει επίσης να έχουν σταδιακό χαρακτήρα. Δεν πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε μόνο ως εργαλεία επίπληξης σε περίπτωση παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και ως μέσα συμβολής στην ενίσχυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις τρίτες χώρες. Εδώ έγκειται όλη η σημασία της θετικής προσέγγισης της ρήτρας αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Όσον αφορά τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προκειμένου να εγγυηθούμε τη συνέπεια, την αξιοπιστία και τη διαφάνεια της πολιτικής μας, είναι πρωταρχικής σημασίας να συνδεθεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τα διαφορετικά στάδια της ρήτρας. Όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα ψηφίσματά του επικαλείται τη ρήτρα ή ζητεί την εφαρμογή των ενδεδειγμένων μέτρων το Συμβούλιο πρέπει να ανταποκρίνεται σε αυτό το αίτημα και να εξετάζει αν πρέπει να ικανοποιηθεί.

Δεύτερο ουσιαστικό σημείο είναι η σύνδεση της ρήτρας με τις δομές του πολιτικού διαλόγου. Η διασύνδεση πρέπει να είναι σαφής μεταξύ αυτής της ρήτρας και της δημιουργίας υποεπιτροπών «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», τις οποίες επίσης πρέπει να ενισχύσουμε. Εκφράζω εξάλλου τη λύπη μου για τη χαλάρωση των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως έναντι ορισμένων γειτονικών κρατών. Αν όντως θέλουμε να εφαρμόσουμε αποτελεσματικά αυτή τη ρήτρα, πρέπει να δημιουργήσουμε τα αναγκαία φόρα για μια ειλικρινή και εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Όσον αφορά την αρχή της αμοιβαιότητας, αυτός ο διάλογος πρέπει επίσης να είναι αμοιβαίος τη στιγμή μάλιστα κατά την οποία ορισμένα κράτη μέλη είναι δακτυλοδεικτούμενα λόγω της πολιτικής τους στα θέματα καταπολέμησης της τρομοκρατίας, για παράδειγμα, ή λόγω των απάνθρωπων συνθηκών που επικρατούν στις φυλακές τους. Πρέπει να τείνουμε ευήκοον ους στην κριτική που ενδέχεται να διατυπώνουν οι εταίροι μας.

Τέλος, είναι σημαντικό τα ανθρώπινα δικαιώματα να μην απασχολούν μόνο τους υπουργούς εξωτερικών μας, αλλά όλες τις κυβερνητικές αρχές. Για τον λόγο αυτό, υποστηρίζω, όπως και ο εισηγητής, η ρήτρα να συνιστά «ουσιαστικό στοιχείο» όλων των συμφωνιών όπως επίσης, και εδώ ολοκληρώνω, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να μην δίνει τη σύμφωνη γνώμη του για νέες συμφωνίες που δεν θα εμπεριέχουν μια ρήτρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία.

  Jiří Maštálka, εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL. – (CS) Κυρίες και κύριοι, θέλω να συγχαρώ τον εισηγητή για τη θαυμάσια έκθεση που εκπόνησε. Κατά τη γνώμη μου, είναι ισορροπημένη και αντικειμενική και, πάνω από όλα, μας προσφέρει μια εξαιρετική σύνοψη όχι μόνο των επιτευγμάτων στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και των σημαντικών πτυχών στις οποίες πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στο μέλλον. Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω ιδιαιτέρως τους ακόλουθους καίριους τομείς.

Πρώτον, συμμερίζομαι την άποψη ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να περιλαμβάνουν μόνο τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, αλλά είναι απολύτως αναγκαίο να εστιάσουμε επίσης την προσοχή μας στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, και όχι μόνο στο πλαίσιο της επίτευξης των αναπτυξιακών στόχων της Χιλιετίας του ΟΗΕ. Δεύτερον, πρέπει να εκμεταλλευτούμε τις θετικές εμπειρίες που έχουν προκύψει μέχρι στιγμής από τη Συμφωνία του Κοτονού και να διασφαλίσουμε τη συμπερίληψη ρητρών για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των δημοκρατικών αρχών σε όλες τις τομεακές συμφωνίες ή σε όλες τις συμφωνίες με αναπτυσσόμενα κράτη, προκειμένου να ισχύουν ισότιμοι όροι για όλα τα συμβαλλόμενα μέρη. Τρίτον, είναι αναγκαίο να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην υλοποίηση των λεγομένων θετικών μέτρων για την παροχή κινήτρων στα κράτη, και να χρησιμοποιούμε τα αρνητικά μέτρα μόνον όταν κρίνεται απολύτως αναγκαίο, όταν έχουν εξαντληθεί οι εναλλακτικές επιλογές. Κατά την αξιολόγηση αυτών των επιλογών είναι, βεβαίως, αναγκαία η εκτίμηση του αντικτύπου των μέτρων για τους απλούς πολίτες.

Κατά τη γνώμη μου, ένας από τους κεντρικούς παράγοντες για τη διασφάλιση της διαφάνειας είναι να διαδραματίσουν ενισχυμένο ρόλο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η κοινωνία των πολιτών στην εφαρμογή των ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις δημοκρατικές αρχές. Οι ενέργειες της Επιτροπής και του Συμβουλίου χαρακτηρίζονται μέχρι στιγμής από ελάχιστη διαφάνεια, ενώ συχνά υπήρξαν παραπλανητικές, δημιουργώντας την υποψία ότι τα πολιτικά, στρατηγικά και εμπορικά συμφέροντα υπερισχύουν της συνεπούς εφαρμογής σαφώς καθορισμένων προτύπων. Εάν επιθυμούμε την ενίσχυση της διαφάνειας και τον εκδημοκρατισμό των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβάλλεται να ενημερώνει τακτικά το Κοινοβούλιο και όλους τους ενδιαφερόμενους δημοσίως, κατά προτίμηση σε ετήσια βάση, σχετικά με την εφαρμογή των ρητρών που άπτονται της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών, περιλαμβανομένων μελετών επιμέρους περιπτώσεων και της στάσης του Συμβουλίου κατά τη διάρκεια δεδομένης περιόδου, της επιτυχίας συγκεκριμένων μέτρων και προτεινόμενων μελλοντικών μέτρων, στην περίπτωση που δεν θα έχει βελτιωθεί κάποια κατάσταση. Αναγκαία είναι, βεβαίως, η εφαρμογή αντικειμενικής μεθοδολογίας και σαφούς διαδικασίας υλοποίησης της εν λόγω ρήτρας.

  Gerard Batten, εξ ονόματος της Ομάδας IND/DEM. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, η ρήτρα αυτή συντάχθηκε πριν από δέκα χρόνια και εφαρμόστηκε σε ορισμένες συμφωνίες. Η υπό συζήτηση έκθεση επιδιώκει την εφαρμογή νέων κριτηρίων τα οποία πρέπει να ισχύσουν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και τρίτων χωρών. Σε περίπτωση καταστρατήγησης της ρήτρας θα ακολουθήσει αναστολή των συμφωνιών με τις εν λόγω χώρες.

Στην έκθεση ασκείται κριτική στο γεγονός ότι η ρήτρα δεν ισχύει σε τρεις μείζονες τομείς, δηλαδή στη γεωργία, την αλιεία και την υφαντουργία. Φυσικά, η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να ενθαρρύνονται σε όλα τα κράτη του κόσμου τα οποία έχουν την ατυχία να μην τα απολαμβάνουν ήδη. Κάθε σωστό δημοκρατικό κράτος πρέπει να χρησιμοποιεί τις σχέσεις του με άλλες χώρες –διπλωματικές, εμπορικές, πολιτιστικές κλπ.– για να ενθαρρύνει την ανάπτυξη της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάτι που η χώρα μου, η Βρετανία, πράττει επί πολλά χρόνια.

Ωστόσο, στην έκθεση υποστηρίζεται ότι η ρήτρα πρέπει να ισχύει εξίσου σε όλες τις χώρες. Το έχουμε σκεφτεί καλά αυτό; Αν ναι, θα ισχύσει για την Κίνα και άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Άπω Ανατολή και άλλα μέρη του κόσμου. Πολλές θέσεις εργασίας εξαρτώνται από τις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα και ο αριθμός τους θα αυξηθεί στο μέλλον. Εννοούμε πραγματικά ότι θα αλλάξουμε τον ρου της ιστορίας λέγοντας στην Κίνα να μετατραπεί εν μια νυκτί σε δημοκρατική χώρα με πλήρη ανθρώπινα δικαιώματα, επί τη βάση μιας μόνο έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Δεν νομίζω.

Σήμερα, τα Ηνωμένα Έθνη ζήτησαν το κλείσιμο της βάσης του Γκουαντάναμο, καθώς υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δραστηριότητα των Αμερικανών στο Γκουαντάναμο. Αν ισχύσει η εν λόγω συμφωνία εξίσου σε όλες τις χώρες, θα αναστείλουμε τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ αν πιστεύουμε ότι παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Γκουαντάναμο;

Εντύπωση μου προκάλεσε, επίσης, η αλαζονεία της κ. Επιτρόπου όταν ζητά από άλλες χώρες, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία, να καταργήσουν τη θανατική ποινή αν θέλουν να έχουν σχέσεις με την ΕΕ. Φρονώ ότι αυτό συνιστά αδιανόητη παρέμβαση στο δημοκρατικό και κυρίαρχο δικαίωμα άλλων χωρών να έχουν ένα σωφρονιστικό σύστημα το οποίο ταιριάζει στις ίδιες και στους πολίτες τους και όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση υπονομεύει τη δημοκρατία σε όλα τα κράτη μέλη της. Γνωρίζω από πρώτο χέρι πώς υπονομεύτηκε η δημοκρατία στη Βρετανία από τη σχέση μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την αυξανόμενη πολιτική ένταξή μας σε ένα είδος Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει ίσως πρώτα να τακτοποιήσει τα του οίκου της, όσον αφορά τη δημοκρατία. Μπορεί ίσως να αρχίσει δίνοντας προσοχή στα αποτελέσματα του ολλανδικού και του γαλλικού δημοψηφίσματος για το Σύνταγμα.

Φρονώ ότι η έκθεση δεν έχει μελετηθεί σωστά. Ναι, θέλουμε δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα σε όλες τις χώρες του κόσμου. Αλλά ας προσπαθήσουμε να το κάνουμε δίνοντας το παράδειγμα σε φιλικό πλαίσιο, αντί να καθορίζουμε κριτήρια και προϋποθέσεις που δεν θα ικανοποιηθούν.

  Ryszard Czarnecki (NI). – (PL) Κύριε Πρόεδρε, αν οι απόγονοί μας επιχειρήσουν να αξιολογήσουν τις βασικές αρχές και πλεονεκτήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά από εκατό χρόνια, θα καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ένας από τους βασικούς λόγους δημιουργίας της Ένωσης ήταν η προάσπιση και προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρέπει να κρατάμε πάντα ψηλά τη σημαία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και να μην την υποστέλλουμε όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με αντίξοες συνθήκες, όπως, δυστυχώς, συμβαίνει ενίοτε.

Με ανησυχούν τα διαβόητα δύο μέτρα και σταθμά που εφαρμόζουμε. Είμαστε πολύ πρόθυμοι να απαιτήσουμε τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να καταδικάσουμε ορισμένες χώρες οι οποίες δεν τα σέβονται. Ωστόσο, έναντι των μεγαλυτέρων χωρών ή χωρών οι οποίες έχουν ιδιαίτερη οικονομική σημασία για επιχειρήσεις των κρατών μελών της Ένωσης, είμαστε εξίσου πρόθυμοι να τηρήσουμε σιγή ιχθύος για το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή το θίγουμε μόνο ψιθυριστά. Η κατάρα αυτών των δύο μέτρων και σταθμών κηλιδώνει την τιμή της Ένωσης. Κηλιδώνει την υπερήφανη γαλάζια σημαία μας με τα χρυσά της άστρα.

Εξίσου υπόψη πρέπει να λαμβάνεται και η οικονομική πτυχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γι’ αυτό υποστηρίζουμε τη διαγραφή του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών, όπως ανέφερε ο κ. Martin. Εντούτοις, υποστηρίζουμε επίσης την παρακολούθηση του τρόπου χρησιμοποίησης της κοινοτικής βοήθειας, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν χρησιμοποιείται για την υποστήριξη δικτατορικών καθεστώτων στην Αφρική και την Ασία.

Φρονώ ότι αξίζει να υπογραμμιστεί η ανάγκη συμπερίληψης ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία στις τομεακές συμφωνίες που συνάπτουμε όσον αφορά τη γεωργία, την αλιεία και τα προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας, λόγου χάρη. Εν κατακλείδι, δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε ότι, στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν μπορούμε ποτέ να πούμε ότι έγιναν όλα όσα έπρεπε να γίνουν.

  Simon Coveney (PPE-DE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, χαίρομαι που μου δίνεται η ευκαιρία να μιλήσω γι’ αυτή την έκθεση ιδίας πρωτοβουλίας του κ. Agnoletto σχετικά με τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία στις συμφωνίες της ΕΕ. Πιστεύω ότι πρόκειται για μια φιλόδοξη και σοβαρή πρωτοβουλία του εισηγητή. Εκπόνησε μια έκθεση την οποία η Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων περιέγραψε ως μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις εδώ και αρκετόν καιρό.

Οι ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου περιλαμβάνονται στις διεθνείς ή εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ εδώ και περισσότερο από 50 χρόνια. Όπως είπε η κ. Επίτροπος, αφορούν περισσότερες από 120 διαφορετικές χώρες. Στην έκθεση αξιολογείται η αποτελεσματικότητα τέτοιων ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου όσον αφορά την εφαρμογή και την τήρηση και προτείνονται νέοι τρόποι ενίσχυσης της ρήτρας, ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη και να παρακολουθείται καλύτερα η εφαρμογή της.

Οι ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου σημείωσαν κάποια επιτυχία στο παρελθόν. Για να πούμε την αλήθεια, ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις οι εν λόγω ρήτρες στις συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες δεν άξιζαν ούτε το χαρτί στο οποίο γράφτηκαν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, συνάπτονται συμφωνίες οι οποίες οδηγούν στην ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων και σχέσεων συνεργασίας, παρότι συνεχίζονται βασικές και εμφανείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· οι ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου αγνοούνται ή δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, αλλά δεν υπάρχουν συνέπειες. Αυτή η κατάσταση είναι θλιβερή· πέραν του ότι αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία προκειμένου η ΕΕ να χρησιμοποιήσει καλύτερα τη σημαντική επιρροή της για να ενισχύσει τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπονομεύει επίσης την αξιοπιστία της ΕΕ σε έναν καίριο πολιτικό τομέα.

Στην έκθεση αναλύεται διεξοδικά το ποια μπορεί και πρέπει να είναι η μορφή μιας ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου, πώς μπορεί να παρακολουθείται και να ενισχύεται ώστε να είναι πιο αποτελεσματική και ποιες μπορούν να είναι οι συνέπειες από την παραβίασή της σε διαφορετικές περιπτώσεις. Στην ουσία, όμως, η έκθεση έχει δύο στόχους. Πρώτον, να διασφαλίσει τη συμπερίληψη σε όλες τις νέες διεθνείς συμφωνίες τις οποίες συνάπτει η ΕΕ μιας νέας και βελτιωμένης ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου, βάσει του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των παραδεκτών συμβάσεων της ΕΕ. Δεύτερον, πρέπει να τεθεί σε λειτουργία ένας μηχανισμός καλύτερης παρακολούθησης της συμμόρφωσης ως προς τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου, ούτως ώστε οι παραβιάσεις της να επισύρουν μια σειρά από πραγματικές συνέπειες όσον αφορά τη συνολική συμφωνία. Αυτό θα διασφαλίσει ότι θα δίνεται στα ανθρώπινα δικαιώματα η πολιτική προτεραιότητα για την οποία μίλησε σήμερα η κ. Επίτροπος.

  Richard Howitt (PSE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, για μία ακόμη φορά τον τελευταίο χρόνο η ΕΕ κατηγορείται ότι δεν τήρησε τη δέσμευσή της για τα ανθρώπινα δικαιώματα αρνούμενη να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τις ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου στις εμπορικές συμφωνίες και τις συμφωνίες συνεργασίας. Δημιουργήθηκε ένα σημαντικό προηγούμενο στο Ουζμπεκιστάν μετά τη σφαγή του Αμπιτζάν, αλλά το γεγονός ότι η αντίδραση καθυστέρησε κατά τέσσερις μήνες αποτελεί θλιβερή υπενθύμιση της έλλειψης σοβαρότητας ως προς την αντιμετώπιση των ρητρών στο παρελθόν.

Παρά τις σοβαρότατες ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την επιρροή της ΕΕ στη Μέση Ανατολή, δεν έγινε ποτέ επίκληση της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου στις σχέσεις με την Αίγυπτο, το Ισραήλ ή την Τυνησία, στην τελευταία περίπτωση παρά τις έντονες δηλώσεις της ΕΕ πέρυσι για περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης και το πάγωμα χρηματοδότησης των ΜΚΟ.

Με τις χώρες ΑΚΕ, αναγνωρίζω ότι τα τελευταία οκτώ χρόνια πραγματοποιήθηκαν με 15 χώρες οι λεγόμενες διαβουλεύσεις του άρθρου 96 και σε 11 περιπτώσεις οδήγησαν στη λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων. Ωστόσο, η ΕΕ διατηρεί στενές σχέσεις με την Αγκόλα, την Αιθιοπία και τη Ρουάντα, παρά την καταδίκη των παραβιάσεων στις εν λόγω χώρες και χωρίς καμία ουσιαστική πίεση ή δράση ενόψει αυτής της καταδίκης. Στην Ερυθραία, μικρή είναι η έως τώρα ανταπόκριση στα διαβήματα: συνεχίζεται η υποχρεωτική στρατιωτική επιστράτευση, η αυθαίρετη κράτηση, ο διωγμός των προσφύγων και η χρήση βασανιστηρίων.

Πώς διασφαλίζουμε την επιτυχία των διαβουλεύσεων σχετικά με τις ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου; Απαιτείται δέσμευση από την πλευρά της τρίτης χώρας. Ιδιαίτερα σήμερα αυτό φαίνεται ότι εξαρτάται από το πόσο μεγάλη είναι η εξάρτηση από τη χρηματοδότηση της ΕΕ. Απαιτείται συντονισμός μεταξύ των δωρητών, όπως έγινε για παράδειγμα μετά το πραξικόπημα στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία το 2003. Απαιτείται εντοπισμός των παραβιάσεων και των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για να διορθωθούν, όπως στην περίπτωση της Γουινέας-Μπισσάου, όπου διεξήχθησαν δίκαιες και ελεύθερες εκλογές εντός του καθορισμένου χρονοδιαγράμματος. Απαιτείται, τέλος, συνέχιση του στενού πολιτικού διαλόγου, κάτι το οποίο μπορεί να παγώσει και –όπως είδαμε σήμερα– απουσίαζε, δυστυχώς, στην περίπτωση του Ιράν.

Συμφωνούμε με την κ. Επίτροπο ότι πολύ συχνά πολιτικοί λόγοι εμποδίζουν τα κράτη μέλη να αναλάβουν δράση. Δεν πιστεύω ότι επιδεικνύει αλαζονεία· πιστεύω ότι είναι άξια τιμής όταν υπεραμύνεται της ακλόνητης προσήλωσης της ΕΕ στην κατάργηση της θανατικής ποινής. Μένω έκπληκτος από τη δήλωση σήμερα το πρωί του Κόμματος της Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου ότι μπορούμε να κάνουμε τα στραβά μάτια στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα απλώς και μόνο επειδή έχουμε αποτελεσματικές εμπορικές σχέσεις μαζί της. Συγχαίρω την κ. Επίτροπο και τον εισηγητή.

(Χειροκροτήματα)

  Raül Romeva i Rueda (Verts/ALE). – (ES) Κύριε Πρόεδρε, είμαι πραγματικά ικανοποιημένος με τον υψηλό βαθμό συναίνεσης στο Κοινοβούλιο αναφορικά με την ιδέα ότι η ανάπτυξη και η εδραίωση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, όπως και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, είναι –αν και πρέπει να είναι περισσότερο– ένας συνολικός στόχος της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Λέω ότι θα έπρεπε να είναι ακόμη περισσότερο διότι, όπως έχει αναφερθεί, υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα υποβάθμισης αυτών των αρχών ή ακόμη και καταπάτησής τους προς όφελος ορισμένων ειδικών οικονομικών, εμπορικών ή πολιτικών συμφερόντων. Είναι αλήθεια ότι η λεγόμενη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία έχει ενσωματωθεί σε περισσότερες από 50 συμφωνίες και ότι αυτό επηρεάζει 120 χώρες, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι ο βαθμός στον οποίο τηρείται ή ο βαθμός στον οποίο απαιτούμε να τηρείται διαφέρει σημαντικά.

Επομένως, μετά από δέκα χρόνια εφαρμογής αυτού του συστήματος, πρέπει να κάνουμε απολογισμό και να λάβουμε ορισμένα διορθωτικά μέτρα και, ως εκ τούτου, θα ήθελα να συγχαρώ τον κ. Agnoletto για το έργο του, για την έκθεσή του και για τα συμπεράσματά του, με τα οποία συμφωνούμε, φυσικά.

Καταρχάς, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι πρέπει να θυμόμαστε πως πολλές συμφωνίες με αναπτυγμένες χώρες και τομεακές συμφωνίες, όπως οι σχετικές με τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τη γεωργία και την αλιεία, δεν περιλαμβάνουν ακόμη μια ανάλογη ρήτρα και αυτό αποτελεί σαφώς μειονέκτημα.

Δεύτερον, μολονότι η ρήτρα ισχύει τόσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και για την τρίτη χώρα, δεν έχει γίνει ακόμη πλήρης αξιοποίηση της αμοιβαίας διάστασής της και, όπως είπε η κ. Valenciano Martínez-Orozco, πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ξεκινήσει δίνοντας το παράδειγμα.

Τρίτον, ένας από τους παράγοντες που έχουν υποβαθμίσει την εφαρμογή της είναι ο γενικός χαρακτήρας της διατύπωσής της, καθώς δεν προβλέπει συγκεκριμένες μεθόδους για θετικές ή αρνητικές παρεμβάσεις στη συνεργασία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών, με αποτέλεσμα οι απαιτήσεις του Συμβουλίου και οι εθνικές απαιτήσεις των κρατών μελών να υπερισχύουν πιο γενικών απαιτήσεων σε σχέση με τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Για όλους αυτούς τους λόγους, υποστηρίζουμε την εκπόνηση ενός νέου κειμένου για μία πρότυπη ρήτρα που θα βελτιώσει τη σημερινή διατύπωση του λεγόμενου άρθρου 2, προκειμένου να διασφαλιστεί μια πιο συνεκτική, αποτελεσματική και διαφανής προσέγγιση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα δικαιώματα του ανθρώπου στις συμφωνίες με τρίτες χώρες.

(Χειροκροτήματα)

  Bruno Gollnisch (NI). – (FR) Κύριε Πρόεδρε, μιλάμε για ρήτρες οι οποίες αφορούν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επιβάλλει η Ένωση στις χώρες με τις οποίες έχει σχέσεις. Έστω κι έτσι όμως, δεν μπορούμε να διυλίζουμε τον κώνωπα και να καταπίνουμε την κάμηλο.

Στη χώρα μου, για παράδειγμα, στη Γαλλία, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη Ένωση, η δικτατορία του πολιτικώς ορθού γίνεται τελείως ανυπόφορη. Θεωρητικά, μπορούμε να πούμε ό,τι θέλουμε για τη μαζική μετανάστευση, αν όμως εναντιωνόμαστε, καταδικαζόμαστε για πρόκληση φυλετικού μίσους. Αν επικαλούμαστε, όπως πρόσφατα, τον εξισλαμισμό της Αλσατίας, έστω και αν είμαστε αιρετοί άρχοντες, υφιστάμεθα επονείδιστες καταδίκες, που δεν ντροπιάζουν άλλους από εκείνους που τις εξέδωσαν. Θεωρητικά, μπορούμε να πούμε τα πάντα για τη σύγχρονη ιστορία, στην πράξη όμως, μπορούμε να το κάνουμε υπό τον όρο ότι συμμορφωνόμαστε με τις διατάξεις ενός νόμου κομουνιστικής έμπνευσης, ειδάλλως κινδυνεύουμε με φυλάκιση. Επειδή αμφισβήτησα αυτόν τον νόμο κατά τη διάρκεια μιας πολιτικής συνέντευξης τύπου, απώλεσα και εγώ ο ίδιος, τουλάχιστον προσωρινά, την έδρα μου στο Πανεπιστήμιο της Λυών. Αν πούμε ότι προτιμούμε τις φυσικές οικογένειες από τα ζευγάρια ομοφυλοφίλων, και τότε κινδυνεύουμε να καταδικαστούμε, όπως συνέβη πρόσφατα με έναν γάλλο βουλευτή της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Ένας δήμαρχος δεν έχει το δικαίωμα να προτιμήσει έναν από τους συμπατριώτες του έναντι ενός ξένου όταν χορηγεί εργατικές κατοικίες και ένας ιδιώτης δεν μπορεί, ούτε αυτός, να ασκήσει αυτού του είδους την προτίμηση σε κανέναν τομέα. Θα μπορούσα να παραθέσω πολύ περισσότερα παραδείγματα.

Κάθε ομάδα, κάθε οργανωμένη ομάδα πίεσης, κάθε μειονότητα, κάθε παρέκκλιση ανέπτυξε τα δικά της μέσα πίεσης, εκφοβισμού, καταδίωξης της πλειοψηφίας του πληθυσμού, με την ενεργό ή παθητική συνενοχή των αρχών. Υπό αυτές τις συνθήκες, κύριοι συνάδελφοι, προτού επιβάλουμε στους εταίρους μας μια ρήτρα την οποία φαίνεται ότι ερμηνεύετε τελείως μονόπλευρα, καλό θα ήταν να αρχίσουμε από τα του οίκου μας.

  Γεώργιος Παπαστάμκος (PPE-DE). – Κύριε Πρόεδρε, η δημοκρατική αρχή στις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης, την οποία συζητούμε σήμερα με αφορμή την έκθεση του κ. Agnoletto, τον οποίο και συγχαίρω, εγείρει σειρά κρισίμων ερωτημάτων. Θα περιοριστώ, λόγω χρόνου, σε πέντε από αυτά.

Ερώτημα πρώτο: Θα εξακολουθήσει η Ένωση να περιορίζεται στον κατά το μάλλον ή ήττον διακηρυκτικό χαρακτήρα της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία ή θα επιχειρήσει να αναγορεύσει –και αυτή είναι η πρότασή μου– τη δημοκρατική αρχή σε πρόσφορο νομικό μέσο, σε προϋπόθεση sine qua non της εύρυθμης λειτουργίας των συμφωνιών με τρίτες χώρες;

Ερώτημα δεύτερο: Είναι επιτρεπτές οι επιλεκτικές εκπτώσεις της ρήτρας δημοκρατίας; Είναι επιτρεπτή η διαφοροποιημένη ένταση στη διατύπωση της εν λόγω αρχής; Η απάντηση είναι προφανής. Η αξιοπιστία της επίκλησης της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών οφείλει να υπακούει στη λογική «ίδια μέτρα, ίδια σταθμά».

Ερώτημα τρίτο: Αρκούν για τον επιχαρακτηρισμό ενός συστήματος ως δημοκρατικού, μόνο τα στοιχεία του εκλογικού ανταγωνισμού και των ελεύθερων εκλογών; Ο σύγχρονος δημοκρατικός βίος θέτει απαιτήσεις συνυφασμένες με την ποιότητα της δημοκρατίας. Θέτει το αίτημα των συμμετοχικών πολιτικών δικαιωμάτων, της οριζόντιας πολιτικής λογοδοσίας. Θέτει το αίτημα της χρηστής διακυβέρνησης, της θεσμικής ασφάλειας και της κοινωνικής συνοχής.

Ερώτημα τέταρτο: Προτίθεται η Ένωση, προτιθέμεθα εμείς, το κατ’ εξοχήν δημοκρατικά νομιμοποιημένο Σώμα, να καθιερώσουμε ποιοτικούς δείκτες μέτρησης και αξιολόγησης της δημοκρατικής συμπεριφοράς των κατ’ ιδίαν οικονομικών και εμπορικών μας εταίρων, πολύ περισσότερο των τρίτων ευρωπαϊκών κρατών τα οποία καλούνται, ή πρόκειται να κληθούν, να ικανοποιήσουν τα λεγόμενα «κριτήρια της Κοπεγχάγης»;

Ερώτημα πέμπτο και τελευταίο: Στις ευρωπαϊκές εξωτερικές σχέσεις εξαγγέλλονται κατά τρόπο παρατακτικό ή παράλληλο η δημοκρατική αρχή και η οικονομία της αγοράς, όμως στην πράξη διεκδικεί προτεραιότητα η οικονομία της αγοράς. Αν μη τι άλλο, θα αποκαταστήσουμε αυτή την ανισορροπία;

  Παναγιώτης Μπεγλίτης (PSE). – Κύριε Πρόεδρε, και εγώ με τη σειρά μου, θέλω να συγχαρώ κατ’ αρχάς τον συνάδελφο, κ. Agnoletto, για τη σημαντική έκθεση που μας παρουσίασε.

Η ενσωμάτωση ρήτρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, αποτέλεσε πραγματικά πολιτική και θεσμική τομή. Κάνοντας όμως σήμερα έναν απολογισμό, θα έπρεπε να είμαστε ειλικρινείς και να πούμε ότι τα αποτελέσματα δεν είναι ιδιαίτερα θετικά. Και αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πολιτικής βούλησης εκ μέρους των κρατών μελών, όπως είπε μιλώντας με ειλικρίνεια και τόλμη η κ. Επίτροπος, στην επιλεκτική ευαισθησία, στην εφαρμογή της ρήτρας και στην επικράτηση αντιλήψεων δύο μέτρων και δύο σταθμών και, τέλος, στην υπεροχή των εθνικών συμφερόντων και σκοπιμοτήτων έναντι της κοινής και αποφασιστικής στάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα παραδείγματα είναι πολλά και η κατάσταση αυτή, κυρίες και κύριοι, δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών θεσμών στους Ευρωπαίους πολίτες. Από τη μια πλευρά η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να προχωρεί στο πάγωμα σχέσεων και συμφωνιών -ο κύριος Ford μίλησε και ανέφερε παραδείγματα- από την άλλη όμως δεν κάνει τίποτα για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τυνησία, στην Αίγυπτο, στο Ισραήλ, στην Τουρκία. Τα στρατηγικά συμφέροντα υπερτερούν στις σχέσεις με τη Ρωσία, την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, έναντι του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.

Η πρόβλεψη της ομοφωνίας για τη λήψη μέτρων και την αναστολή μιας συμφωνίας θα συνεχίσει να ακυρώνει στην πράξη κάθε σοβαρή προσπάθεια. Δεν μπορεί να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια δυναμική εξωτερική πολιτική με τη διαδικασία της ομοφωνίας. Και αυτή η διαπίστωση, συνάδελφοι, πρέπει να επανέλθει στη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης. Συμφωνώ με όλες τις προτάσεις που γίνονται από το συνάδελφο, κ. Agnoletto. Όμως πρέπει να κατανοήσουμε ότι το σοβαρό έλλειμμα στην εξωτερική πολιτική και στην πολιτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα οφείλεται και συνδέεται με το διακρατικό χαρακτήρα και την προβλεπόμενη ομοφωνία πίσω από την οποία κρύβονται τα εθνικά συμφέροντα και οι διαφορετικές πολιτικές σκοπιμότητες και προτεραιότητες. Διαφορετικά, και οι πιο ισχυρές ρήτρες θα παραμένουν, δυστυχώς, ανενεργές.

  Cem Özdemir (Verts/ALE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Ferrero-Waldner, κύριε Frattini, θα ήθελα να ευχαριστήσω κι εγώ θερμά τον εισηγητή για την έκθεσή του. Οι αντιδράσεις έδειξαν ότι έτυχε ευρείας συναίνεσης. Διάφοροι ομιλητές είπαν ήδη ότι για εμάς είναι πιο εύκολο να ασκήσουμε ξεκάθαρα κριτική και να επιβάλουμε κυρώσεις σε μικρές χώρες, όπως για παράδειγμα το Myanmar, παρά σε μεγάλες, όπου εμπλέκονται οικονομικά συμφέροντα. Εδώ αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα, ένα δίλημμα. Θα πρέπει να το συζητήσουμε ανοιχτά και να μην μασάμε τα λόγια μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πρόβλημα αξιοπιστίας, καθώς και πρόβλημα με τα δύο μέτρα και σταθμά. Με το θέμα αυτό πρέπει να ασχοληθούμε ειδικά στην παρούσα κατάσταση που αφορά αυτές τις γελοιογραφίες, την υποτιθέμενη σύγκρουση των πολιτισμών κλπ. Συμφωνούμε απόλυτα με πολλά από τα σημεία που θίγονται στην έκθεση.

Θα ήθελα, ωστόσο, να επισημάνω ότι θα κάνουμε προσεχώς εδώ στο Σώμα μία συζήτηση που αφορά ένα παρόμοιο ζήτημα, συγκεκριμένα τον οργανισμό για τα θεμελιώδη δικαιώματα, ο οποίος θα ασχοληθεί με πολλά από τα θέματα με τα οποία ασχολούμαστε σήμερα εδώ. Θα ήθελα να επισημάνω στους συναδέλφους ότι θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τον εν λόγω οργανισμό για να βελτιωθεί η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ως ένα είδος συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης που θα μας ενημερώνει σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις γείτονες χώρες. Εδώ έχουμε μία μοναδική ευκαιρία για βελτίωση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Κοινοβούλιο θα λάβει πολύ σύντομα απόφαση για το ζήτημα αυτό και ζητώ την υποστήριξη όλων σας.

  Philip Claeys (NI). – (NL) Κύριε Πρόεδρε, επιτρέψτε μου να προβώ σε τρεις επισημάνσεις όσον αφορά τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Καταρχάς, πρέπει να επισημανθεί ότι σπανίως έχει γίνει επίκληση της εν λόγω ρήτρας, συγκεκριμένα δε μόλις 12 φορές από το 1995. Εάν το συγκρίνουμε αυτό με τον αριθμό μη δημοκρατικών κρατών με τα οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση συνάπτει συνθήκες, στην πλειονότητα των περιπτώσεων η ρήτρα πρέπει να θεωρείται σε πρακτικό επίπεδο περιττή.

Η δεύτερη επισήμανσή μου αφορά τις πολιτικές μετανάστευσης και ασύλου των κρατών μελών, τις οποίες ο εισηγητής επιθυμεί να εντάξει στο ίδιο πλαίσιο με τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Νομίζω ότι αυτό δεν είναι πολύ ρεαλιστικό και, εν πάση περιπτώσει, δεν είναι ιδιαιτέρως επιθυμητό, ιδίως ενόψει του γεγονότος ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες θα μπορούν εύκολα να επικρίνουν την υποδοχή των πολιτών τους οι οποίοι αιτούνται άσυλο στην Ευρώπη. Στην πραγματικότητα, πρέπει να ενθαρρύνουμε σαφώς αυτά τα κράτη να δέχονται τον επαναπατρισμό των πολιτών τους για τους οποίους δεν συντρέχουν λόγοι χορήγησης ασύλου στην Ευρώπη. Εντούτοις, η εμπειρία διδάσκει ότι συνήθως ισχύει το ακριβώς αντίθετο.

Τέλος, δεν είναι επιθυμητή η συμμετοχή μη κυβερνητικών οργανώσεων στην αξιολόγηση της εφαρμογής της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου σε τρίτες χώρες. Οι οργανώσεις αυτές δεν διαθέτουν κανενός είδους δημοκρατική νομιμοποίηση και δεν πρέπει να αναλαμβάνουν τέτοιου είδους πολιτικές αρμοδιότητες. Αν μη τι άλλο, η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να μεριμνά περισσότερο για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα χρήματα των φορολογουμένων.

  Bogusław Sonik (PPE-DE). – (PL) Κύριε Πρόεδρε, ο πλήρης σεβασμός των ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου εξαρτάται, πρωτίστως, από την πολιτική βούληση των κρατών μελών. Δυστυχώς, οι προσπάθειές τους να προωθήσουν τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους συχνά δεν επιτρέπουν στην Ένωση να λάβει αποτελεσματικά μέτρα.

Σήμερα καλούμαστε να διασφαλίσουμε την εφαρμογή των ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου κατά τρόπο που θα μας επιτρέπει να ασκούμε αποτελεσματική πίεση σε τρίτες χώρες. Δεν αρκεί πλέον να προβαίνουμε απλώς σε μια δήλωση αρχών και απαιτήσεων. Οι ρήτρες πρέπει να εφαρμόζονται, και αυτό απαιτεί ιδιαίτερη τόλμη και αποφασιστικότητα.

Με λύπη διαπιστώνω ότι η συμπεριφορά των ηγετών της Ένωσης τείνει να διέπεται από τον φόβο και τον καιροσκοπισμό. Πολύ συχνά τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα υπερισχύουν της ανάγκης ταχείας αντίδρασης σε περιβόητες περιπτώσεις ταπείνωσης ατόμων και περιορισμού των ελευθεριών τους. Η αρχή της αλληλεγγύης δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως βαλβίδα ασφαλείας για λόγους περιστασιακής εκτόνωσης. Πρέπει να καταστεί βασικό μέσο πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου πρέπει, συνεπώς, να συνοδεύονται από επαρκή μέσα πειθούς και άσκησης πολιτικής πίεσης. Αυτό, πάλι, προϋποθέτει αλλαγή του προσανατολισμού της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Μόνιμο χαρακτηριστικό αυτής της πολιτικής πρέπει να είναι ο διαρκής αγώνας για την προάσπιση των αρχών της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Χρειαζόμαστε επειγόντως ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα τα οποία θα δημιουργηθούν με πρότυπο χρηματοδοτούμενα από την κυβέρνηση αμερικανικά ιδρύματα τα οποία είναι σε θέση να υποστηρίξουν αποτελεσματικά υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Επί του παρόντος δεν διαθέτουμε τέτοια όργανα, αλλά ο σχεδιαζόμενος Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ μπορεί κάλλιστα να συμβάλει στην κάλυψη αυτού του κενού. Μάλιστα, μια πιο κατάλληλη ονομασία για ένα τέτοιο όργανο θα ήταν Οργανισμός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Στην ετήσια έκθεσή της, η οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι η προσοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2005 επικεντρώθηκε κυρίως στους τομείς των επιχειρήσεων, της πολιτικής και της ενέργειας.

Η απλή λεκτική καταδίκη ολοκληρωτικών και δικτατορικών καθεστώτων δεν είναι πλέον αρκετή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να επιδείξει την αναγκαία βούληση για τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Ασχολείται κανείς επί του παρόντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τους περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασης και τη δραστηριότητα μη κυβερνητικών οργανώσεων στη Ρωσία; Είναι κανείς διατεθειμένος να θυσιάσει τις εμπορικές συμβάσεις με την Κίνα με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των θιβετιανών μοναχών που είναι φυλακισμένοι για υποτιθέμενη ανατρεπτική δραστηριότητα; Θα αποφασίσουμε επιτέλους να λάβουμε δραστικά μέτρα έναντι του κουβανικού καθεστώτος;

Θέλω, εν κατακλείδι, να δηλώσω ότι υποστηρίζω τις διαμαρτυρίες κατά της μηχανής αναζήτησης Google. Δεν σκοπεύω να τη χρησιμοποιήσω σήμερα. Η εν λόγω μηχανή αναζήτησης έχει δημιουργήσει μια προσαρμοσμένη εκδοχή της για τις κινεζικές ιστοσελίδες, την οποία ελέγχει η κινεζική κυβέρνηση. Πρόκειται για μια μέθοδο λογοκρισίας του υλικού που δεν συμφωνεί με την επίσημη γραμμή της κινεζικής κυβέρνησης.

ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ κ. ONYSZKIEWICZ
Αντιπροέδρου

  Józef Pinior (PSE). – (PL) Κύριε Πρόεδρε, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία είναι τα θεμέλια επί των οποίων οικοδομήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πολιτική ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, αλλά και της διεθνούς κοινότητας εν γένει, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην κατάρρευση των αντιδημοκρατικών καθεστώτων της Νοτίου Ευρώπης τη δεκαετία του 1970 και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης μετά το 1989. Σήμερα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία συγκροτούν τον άξονα γύρω από τον οποίο οικοδομείται η εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εξωτερική πολιτική της Ένωσης αποσκοπεί στη δημιουργία μιας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων η οποία θα στηρίζεται στην ειρήνη, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και τη σταθερή και βιώσιμη ανάπτυξη.

Η ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία πρέπει τώρα να εφαρμοστεί ευρύτερα και να συμπεριληφθεί σε όλες τις συμφωνίες που συνάπτει η Ευρωπαϊκή Ένωση με τρίτες χώρες, είτε αυτές είναι βιομηχανοποιημένες είτε αναπτυσσόμενες. Η εν λόγω ρήτρα πρέπει επίσης να χρησιμοποιείται σε τομεακές συμφωνίες, εμπορικές συναλλαγές και συμφωνίες παροχής τεχνικής και οικονομικής βοήθειας. Σύμφωνα με τη ρήτρα αυτή, τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν αποτελεσματικά την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών από τα συμβαλλόμενα μέρη που έχουν συνάψει συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη η σχέση μεταξύ του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της ανάπτυξης. Η εφαρμογή γενικών αρχών οι οποίες περιλαμβάνουν την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των δημοκρατικών αξιών αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ για την εξάλειψη της φτώχειας.

Ένας καλός τρόπος χειρισμού αυτού του θέματος θα ήταν η συμπερίληψη σε αυτές τις συμφωνίες μιας σύστασης σύμφωνα με την οποία η ΕΕ και η συμβαλλόμενη χώρα οφείλουν να ανταλλάσσουν εκθέσεις σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ετήσια βάση. Θα ήταν επίσης επιθυμητή η δημιουργία ενός μηχανισμού διαβούλευσης με μη κυβερνητικές οργανώσεις. Οι αποστολές παρατήρησης εκλογών διαδραματίζουν καίριο ρόλο όσον αφορά την προστασία και προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας εκτός των συνόρων της Ένωσης, όπως και η βοήθεια την οποία οφείλει να προσφέρει η Ένωση στην κοινωνία των πολιτών τρίτων χωρών.

  Bernat Joan i Marí (Verts/ALE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, συμφωνώ με τον εισηγητή, κ. Agnoletto, ότι το Κοινοβούλιο δεν πρέπει να γνωμοδοτεί απλώς, αλλά πρέπει επίσης να διαδραματίζει ρόλο στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του σεβασμού της διαφορετικότητας στις συμφωνίες με τις εξωτερικές χώρες.

Η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική ειρήνη και η αναπτυσσόμενη οικονομία σχετίζονται σαφώς με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η συνεργασία για την ανάπτυξη μπορεί να διασφαλιστεί μόνο στο πλαίσιο δημοκρατικών κοινωνιών. Αν αναλύσουμε την αποδοτικότητα της συνεργασίας μας για την ανάπτυξη, θα επιβεβαιώσουμε ότι στις χώρες εκείνες στις οποίες βελτιώνεται η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όλα λειτουργούν καλύτερα. Στις περιπτώσεις δικτατοριών, αδιαφανών καθεστώτων ή διεφθαρμένων κυβερνήσεων, οι προσπάθειές μας μπορούν να υποστούν πλήρη στρέβλωση.

Θέλω να επισημάνω ότι πρέπει να κατανοήσουμε πλήρως τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δημοκρατία σημαίνει σεβασμός της διαφορετικότητας· τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι πλήρη χωρίς τον σεβασμό της διαφορετικότητας, του πλουραλισμού και των πολιτιστικών διαφορών. Είδαμε πώς μειονότητες σε χώρες οι οποίες πρόκειται να γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης βασίζονται σε εμάς για να επιτύχουν αυτόν τον σεβασμό των δικαιωμάτων τους. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα μπορούν να προσφέρουν ευκαιρίες σεβασμού του πλουραλισμού και των πολιτιστικών και εθνικών δικαιωμάτων, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν σέβονται αυτές τις αρχές. Πρέπει να αναβαθμίσουμε τον ρόλο του Κοινοβουλίου μας, διότι είναι το σώμα των ευρωπαίων αντιπροσώπων μας.

  Justas Vincas Paleckis (PSE). – (LT) Θέλω να ευχαριστήσω τον εισηγητή για την αποφασιστικότητα με την οποία επεδίωξε την ενίσχυση της διαφάνειας και της συνέπειας στην προσπάθεια επέκτασης και εδραίωσης του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όταν διαβάζει κανείς την έκθεση έχει την αίσθηση ότι κάποιος κρατά έναν μεγεθυντικό φακό πάνω από την αρχή της σαφήνειας και της διαφάνειας. Οι ποικίλες ερμηνείες της έννοιας των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» δεν επιτρέπουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα όταν σημειώνονται σοβαρές παραβιάσεις. Όταν το Συμβούλιο συζητά την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ένα κράτος για το οποίο υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας, συνήθως κάποιο από τα κράτη μέλη της ΕΕ επιμένει να ενεργεί προς όφελος των εθνικών του συμφερόντων και ασκεί δικαίωμα αρνησικυρίας επί της απόφασης. Η αρχή της ομοφωνίας πρέπει να καταστεί πιο ευέλικτη.

Όταν συζητείται το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων, είναι αναπόφευκτο να λαμβάνεται υπόψη η πολιτική και οικονομική ισχύς της επίμαχης χώρας, σε συνδυασμό με το μέγεθός της και τις πιθανότητες λήψης αντιμέτρων. Στο μέτρο του δυνατού, παρόμοιες καταστάσεις πρέπει να αποφεύγονται και ορισμένα κράτη τα οποία παραβιάζουν κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να αισθάνονται πιο ίσα από άλλα.

Το μέσο επιβολής κυρώσεων κατά ενός καθεστώτος ή κυβέρνησης η οποία έχει επιδείξει ανάρμοστη συμπεριφορά πρέπει να χρησιμοποιείται με ιδιαίτερη ακρίβεια. Το μαστίγιο των κυρώσεων δεν πρέπει να πλήττει τον λαό, ο οποίος συνήθως ζει υπό ιδιαιτέρως σκληρές συνθήκες και δεν έχει τη δυνατότητα να αντιταχθεί στο καθεστώς.

Σε λίγους μήνες η ΕΕ θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με μια χώρα η οποία εξακολουθεί να δυσκολεύεται να εφαρμόσει πολιτικές ισότητας των φύλων και σεβασμού των δικαιωμάτων των γυναικών· μια χώρα η οποία δεν έχει ακόμη απαλλαγεί από τα δεσμά των εθνοτικών διακρίσεων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα θα αποτελέσουν κεντρικό στοιχείο αυτών των διαπραγματεύσεων, οπότε η διαδικασία καθορισμού της σχετικής διαδικασίας πρέπει επίσης να είναι πιο διαφανής.

  Libor Rouček (PSE). – (CS) Κυρίες και κύριοι, η ανάπτυξη και ενίσχυση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, σε συνδυασμό με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, έχει καταστεί αναπόσπαστο τμήμα της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της εξωτερικής πολιτικής. Η ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία που περιλαμβάνεται στις συμφωνίες της ΕΕ είναι ένα από τα μέσα αυτής της πολιτικής. Η εν λόγω ρήτρα, όπως αναφέρθηκε ήδη, έχει μέχρι στιγμής συμπεριληφθεί σε περισσότερες από 50 συμφωνίες και ισχύει για περισσότερες από 120 χώρες. Παρά τις συχνές θετικές εμπειρίες, ωστόσο, θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να εξετάσουμε τρόπους βελτίωσης ή τελειοποίησης αυτής της ρήτρας.

Στο πλαίσιο αυτό, στην έκθεση Agnoletto προσφέρονται πολλές σημαντικές και ενδιαφέρουσες προτάσεις. Επισημαίνεται, για παράδειγμα, ότι η έννοια των ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών περιλαμβάνει επίσης τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Υπογραμμίζεται επίσης ότι η ΕΕ, στην προσπάθειά της να υποστηρίξει τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρέπει να εστιάσει το ενδιαφέρον της στην υλοποίηση πολιτικών στον τομέα της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των γυναικών και να αντιταχθεί σε κάθε μορφή διάκρισης για λόγους, π.χ., γενετήσιου προσανατολισμού ή παραβίασης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία. Θέλω να δηλώσω ότι υποστηρίζω την ιδέα ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στο πλαίσιο της διαδικασίας προετοιμασίας για την εφαρμογή και αξιολόγηση της ρήτρας για τη δημοκρατία και να προσθέσω ότι τόσο η κοινωνία των πολιτών όσο και το διεθνές δίκτυο μη κυβερνητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να διαδραματίσουν επίσης πολύ μεγαλύτερο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία.

  John Attard-Montalto (PSE). – (MT) Με εκπλήσσει ο τρόπος κατά τον οποίο, εδώ στο Κοινοβούλιο, εντοπίζουμε συχνά ελάχιστες αδυναμίες της Ευρώπης, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι αυτή η ήπειρος είναι στην πραγματικότητα ένας σημαιοφόρος που προσπαθεί να εξαγάγει αυτά τα θεμελιώδη και ευγενή δικαιώματα σε άλλα μέρη του κόσμου. Πρέπει να σημειωθεί ότι αποτελούσε πάντα αντικείμενο συζήτησης το κατά πόσον τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να εφαρμοστούν σε εσωτερικό επίπεδο από το κράτος ή την κυβέρνηση ή είναι οικουμενικά. Είναι σαφές πέραν πάσης αμφιβολίας ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι οικουμενικά και κανείς δικτάτορας ή κράτος δεν έχει το δικαίωμα να στερεί από ανθρώπινα όντα έστω και την ελάχιστη πτυχή των θεμελιωδών τους δικαιωμάτων. Το πρόβλημα είναι πώς θα μπορέσει η Ευρώπη να χρησιμοποιήσει τους πόρους που έχει στη διάθεσή της για να εξαγάγει αυτούς τους ευγενείς στόχους. Στον τομέα αυτόν, επικρίνουμε ενίοτε την Ευρώπη επειδή δεν χρησιμοποιεί τα δικαιώματα και την ισχύ της, περιλαμβανομένης της οικονομικής της ισχύος, ενώ συγχρόνως επικρίνουμε τις κυβερνήσεις ή τα θεσμικά όργανα ότι εθελοτυφλούν έναντι ορισμένων αδυναμιών. Πρέπει να λάβουμε μια απόφαση. Πρέπει να αποφασίσουμε αν θεωρούμε ότι ο καλύτερος τρόπος προώθησης αυτών των στόχων της Ευρώπης στο εξωτερικό είναι η χρήση της πειθούς ή της οικονομικής ισχύος. Ολοκληρώνω την παρέμβασή μου με την προτροπή να προσφέρουμε στα θεσμικά μας όργανα τους αναγκαίους πόρους προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αξίες μας θα καταστούν αρκετά συνεκτικές ώστε η Κοινότητα να μπορεί να τις εξαγάγει. Σας ευχαριστώ.

  Ana Maria Gomes (PSE). – (PT) Στηρίζω το σύνολο των συστάσεων που περιλαμβάνονται στην υπό εξέταση έκθεση του κ. Agnoletto. Χαιρετίζω ιδιαιτέρως τη συμπερίληψη μιας ρήτρας αμοιβαιότητας σε όλες τις συμφωνίες με τρίτες χώρες. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι, μέχρι στιγμής, η εφαρμογή της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου εξαρτάται από γεωπολιτικά και γεωοικονομικά συμφέροντα τα οποία δεν αφορούν επ’ ουδενί το σύνολο της Ένωσης, αλλά συχνά συνδέονται με τις ιδιαίτερες στρατηγικές ορισμένων κρατών μελών ή υπηρεσιών της Επιτροπής.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μη ουσιαστικής χρήσης αυτής της ρήτρας είναι η Αιθιοπία, παρά το γεγονός ότι το Κοινοβούλιο έχει ζητήσει επανειλημμένα από την Επιτροπή και το Συμβούλιο να ξεκινήσουν διαβουλεύσεις, δυνάμει του άρθρου 96, ενόψει των σφαγών και των βαρύτατων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημειώθηκαν μετά τις εκλογές.

Με έχει συγκλονίσει η σιωπή και η αδράνεια του Συμβουλίου ως προς το θέμα αυτό. Μόνον η Επιτροπή και ένα κράτος μέλος –το Ηνωμένο Βασίλειο– ανέστειλαν τη χορήγηση άμεσης δημοσιονομικής ενίσχυσης στην αιθιοπική κυβέρνηση, το ελάχιστο που μπορούσαν να πράξουν υπό τις συνθήκες αυτές. Δεδομένου, ωστόσο, ότι δεν διευκρίνισαν τους όρους και προϋποθέσεις, η ενέργεια αυτή δεν είχε τον παραμικρό αντίκτυπο στην κυβέρνηση της Αιθιοπίας, ενώ έστειλε ένα καταστροφικό μήνυμα όχι μόνο στο σύνολο του λαού της χώρας, αλλά και σε όλους τους Αφρικανούς –η έδρα του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας βρίσκεται στην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας– καθώς και στα κράτη μέλη της ΕΕ και σε όλα τα κράτη με τα οποία διατηρεί σχέσεις η ΕΕ.

  Lidia Joanna Geringer de Oedenberg (PSE). – (PL) Κύριε Πρόεδρε, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προαγωγή του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας σε τρίτες χώρες είναι ένας από τους κεντρικούς στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο στόχος αυτός δεν πρόκειται, όμως, να επιτευχθεί εάν οι διεθνείς συμφωνίες συνεχίσουν να εστιάζονται αποκλειστικά στα οικονομικά και πολιτικά θέματα. Η συμπερίληψη ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία σε εμπορικές συμφωνίες και συμφωνίες τεχνικής και οικονομικής βοήθειας θα αποτελούσε επίσης ζωτικής σημασίας βήμα προς την ορθή κατεύθυνση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορέσει να παρεμβαίνει ταχύτερα για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αν έχει τη δυνατότητα αναστολής της οικονομικής συνεργασίας σε περιπτώσεις σοβαρής καταστρατήγησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε τρίτες χώρες. Παράλληλα με αυτή τη διαδικασία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να μετάσχει πιο ενεργά στις διαβουλεύσεις σχετικά με το περιεχόμενο των συμφωνιών και των ρητρών, καθώς και στις διαδικασίες εφαρμογής και επιβολής τους.

Εφόσον αποκτήσουμε ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης των θεμελιωδών ελευθεριών, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα επιβολής οικονομικών κυρώσεων, θα μπορέσουμε τουλάχιστον να προχωρήσουμε από τα λόγια στα έργα. Μέχρι στιγμής, πολύ συχνά οι μεγαλόστομες διατυπώσεις στα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα παρέμειναν μόνο στα χαρτιά.

  Katalin Lévai (PSE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, θέλω να συγχαρώ τον εισηγητή για τη φιλόδοξη προσπάθειά του και να τον ευχαριστήσω γι’ αυτήν. Η προστασία της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου και της χρηστής διακυβέρνησης αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης· πρέπει, λοιπόν, να αποτελούν επίσης αναπόσπαστο τμήμα της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.

Θέλω να δώσω ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση των ίσων ευκαιριών και στην καταπολέμηση των διακρίσεων με βάση τον γενετήσιο προσανατολισμό. Τα ζητήματα αυτά εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να αποτελούν σοβαρά προβλήματα σε κάθε χώρα. Τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών και τα δικαιώματα των ατόμων με διαφορετικό γενετήσιο προσανατολισμό παραβιάζονται καθημερινά.

Προκειμένου να διευκολυνθεί η υλοποίηση αυτών των στόχων, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να καταρτίσει νέες διαδικασίες και νέα κριτήρια για την εφαρμογή των ρητρών για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία. Συμφωνώ ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί μια πιο συνεκτική, αποτελεσματική και διαφανής προσέγγιση στην ευρωπαϊκή πολιτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα, επιβάλλεται η αναθεώρηση του υφιστάμενου κειμένου.

Υποστηρίζω τη θέσπιση υποεπιτροπών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο των συμφωνιών της ΕΕ με τρίτες χώρες, οι οποίες θα είναι αρμόδιες για την εξέταση της συμμόρφωσης με τη ρήτρα, την παρακολούθηση της εφαρμογής και της υλοποίησής της και τη διατύπωση προτάσεων για την επίλυση προβλημάτων που άπτονται της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

  Benita Ferrero-Waldner, μέλος της Επιτροπής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, η συζήτηση αυτή σχετικά με τη ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία εν γένει ήταν πολύτιμη.

Ας μην ξεχνάμε ότι τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τίθενται ήδη συστηματικά με τους εταίρους μας στο πλαίσιο του πολιτικού μας διαλόγου. Καθιερώσαμε έναν συνεπή διάλογο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και διαβουλεύσεις με ορισμένες χώρες, ενώ θεσπίστηκαν επίσης υποεπιτροπές για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε άλλες περιπτώσεις, τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορούν να τεθούν σε συμβούλια σύνδεσης και σε συνεδριάσεις της επιτροπής σύνδεσης.

Ο στόχος της ρήτρας για τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι μόνο η επιβολή κυρώσεων, αλλά και η δημιουργία μιας βάσης για τον διάλογο σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημιουργία θεσμικών οργάνων για τον σκοπό αυτόν, διότι πρέπει να δώσουμε στα εν λόγω θεσμικά όργανα μια ευκαιρία και να τα ενθαρρύνουμε να αναπτυχθούν. Η οικοδόμηση θεσμών είναι εξίσου σημαντική με τη ρήτρα, και η ύπαρξη της ρήτρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη συμφωνία σύνδεσης, ή σε συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας, δημιουργεί τις αναγκαίες προϋποθέσεις γι’ αυτό. Δεν υπάρχει, συνεπώς, ανάγκη να την αναπαράγουμε σε τομεακές συμφωνίες.

Θέλω, επίσης, να υπενθυμίσω ότι οι συμφωνίες μας έχουν ένα ευρύ φάσμα στόχων πολιτικής. Θέλουμε να συμβάλουμε στη σταθερότητα και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης όλων των ενδιαφερομένων πληθυσμών. Δεν αποτελεί έλλειψη σθένους το γεγονός ότι δεν έχουμε πάντοτε την ίδια ρήτρα για τα δικαιώματα του ανθρώπου ή ότι δεν επιβάλλουμε κυρώσεις. Πρέπει, επίσης, να συμβάλουμε στην ανάπτυξη των πληθυσμών – όπως για παράδειγμα των αφρικανικών και ορισμένων ασιατικών πληθυσμών, όπως ανέφεραν ορισμένοι βουλευτές. Υπάρχει, ακόμα, το ζήτημα της απαλλαγής από την ανέχεια και τον φόβο, στοιχεία τα οποία συνδέονται στενά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και με την έννοια της ανθρώπινης ασφάλειας. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει μαζί με τα ξερά να κάψουμε και τα χλωρά. Υπάρχουν πολλές άλλες ρήτρες τις οποίες πρέπει να υπερασπιστούμε, όπως η ρήτρα κατά της τρομοκρατίας, η ρήτρα κατά των όπλων μαζικής καταστροφής και η ρήτρα για τη δημοκρατία. Είναι όλα αλληλένδετα και δεν μπορούμε να εστιάζουμε μόνο στα ανθρώπινα δικαιώματα· πρέπει να βλέπουμε τη συνολική εικόνα, η οποία περιλαμβάνει την εξάλειψη της φτώχειας. Αυτή είναι η δύσκολη ισορροπία την οποία πρέπει ενίοτε να επιτυγχάνουμε.

Δεν είναι εύκολη η εναρμόνιση αυτής της ρήτρας, διότι διαπραγματευόμαστε με κάθε εταίρο και πρέπει στο τέλος να βρίσκουμε λύσεις. Δεν δέχονται όλοι οι εταίροι ακριβώς την ίδια διατύπωση. Ωστόσο, το θέμα δεν είναι τόσο η διατύπωση όσο η εφαρμογή και ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να ενθαρρύνουμε τους εταίρους να βρουν τις δικές τους λύσεις, διότι, όπως ανέκαθεν καθιστούσαμε σαφές, δεν θέλουμε να επιβάλλουμε τα πάντα στους άλλους: θέλουμε να ενθαρρύνουμε τις κοινωνίες τους να αναπτυχθούν και να αλλάξουν.

Όπως ήδη ανέφερα, η οικοδόμηση θεσμικών οργάνων είναι εξίσου σημαντική, όπως άλλωστε και η νομική, δικαστική και αστυνομική μεταρρύθμιση, διότι σε αυτούς ακριβώς τους χώρους εφαρμόζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τέλος, θέλω να επισημάνω ότι, με όλο τον σεβασμό, σε πολλές μεμονωμένες περιπτώσεις μπορέσαμε να απελευθερώσουμε κρατούμενους και να μιλήσουμε γι’ αυτούς. Συζητούμε το θέμα της θανατικής ποινής με όλους ανεξαιρέτως τους εταίρους, μιλάμε κατά των βασανιστηρίων, και σταδιακά επιτυγχάνουμε αποτελέσματα. Ίσως μερικές φορές το θέμα να είναι η ταχύτητα – δεν γίνονται όλα ταυτόχρονα. Πρέπει, όμως, να είμαστε ρεαλιστές: δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο σε μια μέρα.

  Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί σήμερα στις 11.30.